ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ
(Μεσοποταμία) [σημαίνει «[Γη] Ανάμεσα σε Ποταμούς»].
Ο όρος που αναφέρεται στην έκταση γης μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη. Προφανώς αντιστοιχεί με το συναφή εβραϊκό προσδιορισμό Αράμ-ναχαραΐμ. (Ψλ 60:Επιγρ.) Στην πραγματικότητα, οι μεταφραστές της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα απέδωσαν κατά κανόνα τον προσδιορισμό «Αράμ-ναχαραΐμ» ως «Μεσοποταμία».—Βλέπε ΑΡΑΜ Αρ. 5.
Ο όρος «Μεσοποταμία» έχει χρησιμοποιηθεί με ποικίλες έννοιες τόσο κατά την αρχαιότητα όσο και σήμερα. Βασικά, με μια ευρεία έννοια, περιλαμβάνει ολόκληρη την περιοχή μεταξύ του Τίγρη και του Ευφράτη, η οποία απλώνεται από τον Περσικό Κόλπο στο Ν μέχρι τα βουνά της Τουρκίας και του Ιράν στο Β. Στην έκταση αυτή περικλείεται και η προσχωσιγενής πεδιάδα της αρχαίας Βαβυλωνίας η οποία εκτείνεται περίπου 400 χλμ. Ν της Βαγδάτης. (Βλέπε ΒΑΒΥΛΩΝΑ Αρ. 2.) Ωστόσο, με μια πιο στενή έννοια δεν συμπεριλαμβάνεται η Βαβυλωνία, και ο όρος Μεσοποταμία εφαρμόζεται μόνο στην περιοχή προς το Β. Αυτή η βόρεια περιοχή αποτελείται από ένα χαμηλό, κυματοειδές οροπέδιο με πολλές περίκλειστες λεκάνες. Πρόκειται επίσης για βραχώδη έκταση.
Το γεγονός ότι ο όρος αυτός χρησιμοποιούνταν ευρέως κατά τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. φαίνεται από το εδάφιο Πράξεις 7:2, όπου ο Στέφανος είπε ότι ο Αβραάμ κατοικούσε στη «Μεσοποταμία», αναφερόμενος στην εποχή που εκείνος ακόμη βρισκόταν στην Ουρ, μια πόλη της Βαβυλωνίας. Ωστόσο, δεν είναι δυνατόν να εξακριβωθεί αν ο εβραϊκός όρος «Αράμ-ναχαραΐμ» περιλάμβανε παρόμοια τη Βαβυλωνία. Οποτεδήποτε υπάρχει κάποια βάση για τον καθορισμό της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής που αναφέρεται στις Εβραϊκές Γραφές, με τον όρο «Αράμ-ναχαραΐμ» (Μεσοποταμία) εννοείται το βόρειο τμήμα γύρω από τη Χαρράν (Γε 24:2-4, 10) ή η βόρεια ορεινή περιοχή γύρω από τη Φεθώρ. (Δευ 23:4· παράβαλε Αρ 23:7.) Παρότι δεν έχει εξακριβωθεί πόση έκταση βρισκόταν υπό την κυριαρχία του Μεσοποτάμιου Βασιλιά Χουσάν-ρισαθαΐμ (δυνάστη του Ισραήλ την εποχή του Κριτή Γοθονιήλ), ενδέχεται η έδρα της κυβέρνησής του να ήταν επίσης στο Β. (Κρ 3:8-10· βλέπε ΧΟΥΣΑΝ-ΡΙΣΑΘΑΪΜ.) Από τη βόρεια Μεσοποταμία προέρχονταν πιθανότατα τα άρματα και οι ιππείς που μίσθωσε ο Αμμωνίτης Βασιλιάς Ανούν για τη μάχη του εναντίον του Βασιλιά Δαβίδ.—1Χρ 19:6, 7.
Μεταξύ των Ιουδαίων και των προσηλύτων που παρευρίσκονταν στην Ιερουσαλήμ για τη Γιορτή της Πεντηκοστής το 33 Κ.Χ. υπήρχαν και κάτοικοι της Μεσοποταμίας. (Πρ 2:1, 2, 9) Σε αυτούς θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνονται κάτοικοι από το νότιο τμήμα εκείνης της γης, δηλαδή από τη Βαβυλωνία. Σε σχέση με αυτό είναι αξιοσημείωτο ότι ο ιστορικός Ιώσηπος αναφέρει πως «πολλοί Ιουδαίοι» βρίσκονταν στη Βαβυλωνία τον πρώτο αιώνα Π.Κ.Χ.—Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, ΙΕ΄, 14 (ii, 2).