Αφήστε τον Ιεχωβά να σας Οδηγήσει στην Αληθινή Ελευθερία
«[Να εμβαθύνετε] στον τέλειο νόμο της ελευθερίας».—ΙΑΚ. 1:25.
ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΕΞΗΓΗΣΕΤΕ;
Ποιος νόμος οδηγεί στην αληθινή ελευθερία, και ποιοι ωφελούνται από αυτόν;
Ποιο είναι το μυστικό για την απόκτηση αληθινής ελευθερίας;
Ποια ελευθερία επιφυλάσσεται για όλους όσους παραμένουν στο δρόμο της ζωής;
1, 2. (α) Τι συμβαίνει με την ελευθερία των ανθρώπων, και γιατί; (β) Ποια ελευθερία επιφυλάσσεται για τους υπηρέτες του Ιεχωβά;
ΖΟΥΜΕ σε καιρούς αυξανόμενης απληστίας, ανομίας και βίας. (2 Τιμ. 3:1-5) Αυτό αναγκάζει τις κυβερνήσεις να θεσπίζουν περισσότερους νόμους, να ενισχύουν την αστυνόμευση και να καταφεύγουν στην ηλεκτρονική παρακολούθηση. Σε μερικές χώρες, οι πολίτες προσπαθούν να αυξήσουν την ασφάλειά τους βάζοντας στα σπίτια τους συστήματα συναγερμού, πολλές κλειδαριές, ακόμη και ηλεκτρικές περιφράξεις. Πολλοί δεν κυκλοφορούν τη νύχτα ούτε αφήνουν τα παιδιά τους να παίζουν έξω χωρίς επίβλεψη—είτε είναι μέρα είτε νύχτα. Είναι σαφές ότι η ελευθερία χάνεται, πιθανότατα ανεπιστρεπτί.
2 Στον κήπο της Εδέμ, ο Σατανάς ισχυρίστηκε ότι το κλειδί για την αληθινή ελευθερία είναι η ανεξαρτησία από τον Ιεχωβά. Τι κακόβουλο, τερατώδες ψέμα! Πράγματι, όσο περισσότερο αψηφούν οι άνθρωποι τα ηθικά και πνευματικά όρια που έχει θέσει ο Θεός, τόσο περισσότερο υποφέρει ολόκληρη η κοινωνία. Αυτή η κατάσταση, που διαρκώς χειροτερεύει, επηρεάζει και εμάς τους υπηρέτες του Ιεχωβά. Παρ’ όλα αυτά, έχουμε την ελπίδα να δούμε την ανθρωπότητα να απαλλάσσεται από τη δουλεία στην αμαρτία και στη φθορά και να απολαμβάνει «την ένδοξη ελευθερία των παιδιών του Θεού», όπως αναφέρει η Γραφή. (Ρωμ. 8:21) Μάλιστα ο Ιεχωβά έχει ήδη αρχίσει να προετοιμάζει τους υπηρέτες του για αυτή την ελευθερία. Πώς;
3. Ποιο νόμο έχει δώσει ο Ιεχωβά στους ακολούθους του Χριστού, και ποιες ερωτήσεις θα εξετάσουμε;
3 Η απάντηση βρίσκεται στα όσα ανέφερε ο Βιβλικός συγγραφέας Ιάκωβος για τον «τέλειο νόμο της ελευθερίας». (Διαβάστε Ιακώβου 1:25) Άλλες μεταφράσεις αποδίδουν αυτή τη φράση ως «τον τέλειο νόμο, που ελευθερώνει τον άνθρωπο» (Η Καινή Διαθήκη, Αθανάσιου Ι. Δεληκωστόπουλου) και “τον τέλειο νόμο, αυτόν που οδηγεί στην ελευθερία” (Η Καινή Διαθήκη—Εγχειρίδιο Μελέτης και Ζωής). Βέβαια, η λέξη νόμος φέρνει συνήθως στο μυαλό των ανθρώπων περιορισμούς, όχι ελευθερία. Τι είναι, λοιπόν, “ο τέλειος νόμος της ελευθερίας”; Και πώς μας ελευθερώνει;
Ο ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙ
4. Τι είναι “ο τέλειος νόμος της ελευθερίας”, και ποιοι ωφελούνται από αυτόν;
4 “Ο τέλειος νόμος της ελευθερίας” δεν είναι ο Μωσαϊκός Νόμος, διότι εκείνος ο κώδικας έκανε φανερές τις παραβάσεις και εκπληρώθηκε στον Χριστό. (Ματθ. 5:17· Γαλ. 3:19) Ποιο νόμο εννοούσε, λοιπόν, ο Ιάκωβος; Εννοούσε «το νόμο του Χριστού», που αποκαλείται επίσης “ο νόμος της πίστης” και “ο νόμος ενός ελεύθερου λαού”. (Γαλ. 6:2· Ρωμ. 3:27· Ιακ. 2:12) Επομένως, “ο τέλειος νόμος” εμπερικλείει όλα όσα απαιτεί ο Ιεχωβά από εμάς. Ωφελούνται δε από αυτόν τόσο οι χρισμένοι Χριστιανοί όσο και «τα άλλα πρόβατα».—Ιωάν. 10:16.
5. Γιατί δεν αποτελεί βαρύ φορτίο ο νόμος της ελευθερίας;
5 Αντίθετα από τους νομικούς κώδικες πολλών χωρών, “ο τέλειος νόμος” δεν είναι περίπλοκος ούτε αποτελεί βαρύ φορτίο, αλλά περιλαμβάνει απλές εντολές και βασικές αρχές. (1 Ιωάν. 5:3) «Ο ζυγός μου είναι καλός και το φορτίο μου είναι ελαφρύ», είπε ο Ιησούς. (Ματθ. 11:29, 30) Επιπρόσθετα, “ο τέλειος νόμος” δεν χρειάζεται να συνοδεύεται από έναν μακρύ κατάλογο κυρώσεων ή ποινών, διότι βασίζεται στην αγάπη και είναι χαραγμένος σε διάνοιες και καρδιές, όχι σε πέτρινες πλάκες.—Διαβάστε Εβραίους 8:6, 10.
ΠΩΣ ΜΑΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙ “Ο ΤΕΛΕΙΟΣ ΝΟΜΟΣ”
6, 7. Τι μπορεί να λεχθεί για τους κανόνες του Ιεχωβά, και πώς παρέχει απελευθέρωση ο νόμος της ελευθερίας;
6 Τα όρια που έχει θέσει ο Ιεχωβά για τα νοήμονα πλάσματά του αποσκοπούν στην ωφέλεια και στην προστασία τους. Πάρτε για παράδειγμα τους φυσικούς νόμους που διέπουν την ενέργεια και την ύλη. Οι άνθρωποι δεν βαρυγκομούν για αυτούς αλλά τους σέβονται, αναγνωρίζοντας ότι οι νόμοι της φύσης είναι απαραίτητοι για την ευημερία τους. Παρόμοια, οι ηθικοί και πνευματικοί κανόνες του Ιεχωβά, όπως εμπεριέχονται «στον τέλειο νόμο» του Χριστού, αποσκοπούν στην ωφέλεια των ανθρώπων.
7 Ο νόμος της ελευθερίας δεν αποτελεί μόνο προστασία, αλλά και μας επιτρέπει να ικανοποιούμε όλες τις κατάλληλες επιθυμίες μας χωρίς να βλάπτουμε τον εαυτό μας ή να καταπατούμε τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των άλλων. Το μυστικό, λοιπόν, για να είμαστε αληθινά ελεύθεροι—να μπορούμε να κάνουμε αυτό που επιθυμούμε—είναι να αναπτύσσουμε τις σωστές επιθυμίες, αυτές που εναρμονίζονται με την προσωπικότητα και τους κανόνες του Ιεχωβά. Με άλλα λόγια, πρέπει να μάθουμε να αγαπούμε ό,τι αγαπάει ο Ιεχωβά και να μισούμε ό,τι μισεί. Αυτό ακριβώς μας βοηθάει να κάνουμε ο νόμος της ελευθερίας.—Αμώς 5:15.
8, 9. Ποια οφέλη δρέπουν αυτοί που προσκολλούνται στο νόμο της ελευθερίας; Δώστε παράδειγμα.
8 Όντας ατελείς, κάνουμε αγώνα για να καθυποτάσσουμε τις εσφαλμένες επιθυμίες. Εντούτοις, καθώς προσκολλούμαστε όσια στο νόμο της ελευθερίας, γευόμαστε ακόμη και τώρα την απελευθερωτική του επίδραση. Εξετάστε ένα παράδειγμα: Ο Τζέι, που είχε αρχίσει πρόσφατα Γραφική μελέτη, ήταν εθισμένος στον καπνό. Όταν έμαθε ότι η συνήθειά του δεν ευαρεστούσε τον Θεό, έπρεπε να πάρει μια απόφαση. Θα συνέχιζε να ενδίδει στη σάρκα του ή θα υποτασσόταν στον Ιεχωβά; Ενεργώντας σοφά, επέλεξε να υπηρετεί τον Θεό, έστω και αν το σώμα του υπέφερε αποζητώντας τη νικοτίνη. Πώς ένιωσε όταν υπερνίκησε τη συνήθειά του; «Ένιωσα ένα υπέροχο αίσθημα ελευθερίας και αγαλλίασης», είπε αργότερα.
9 Ο Τζέι έμαθε από πρώτο χέρι ότι οι ελευθερίες που προσφέρει ο κόσμος, οι οποίες κάνουν τους ανθρώπους να «φρονούν τα πράγματα της σάρκας», στην ουσία υποδουλώνουν. Αντίθετα, αυτές που προσφέρει ο Ιεχωβά, οι οποίες διέπονται από «το φρόνημα του πνεύματος», απελευθερώνουν και συνεπάγονται «ζωή και ειρήνη». (Ρωμ. 8:5, 6) Από πού άντλησε τη δύναμη για να υπερνικήσει την κακή του συνήθεια; Όχι από τον εαυτό του, αλλά από τον Θεό. «Μελετούσα τακτικά τη Γραφή, προσευχόμουν για άγιο πνεύμα και επιζητούσα τη στοργική βοήθεια που μου παρείχε πρόθυμα η Χριστιανική εκκλησία», είπε. Οι ίδιες αυτές προμήθειες μπορούν να βοηθήσουν όλους μας καθώς αναζητούμε την αληθινή ελευθερία. Ας δούμε πώς.
ΝΑ ΕΜΒΑΘΥΝΕΤΕ ΣΤΟ ΛΟΓΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
10. Τι σημαίνει το να “εμβαθύνουμε” στο νόμο του Θεού;
10 Το εδάφιο Ιακώβου 1:25 λέει εν μέρει: “Εκείνος ο οποίος εμβαθύνει στον τέλειο νόμο της ελευθερίας και ο οποίος εμμένει σε αυτόν, . . . επειδή έχει γίνει εκτελεστής του έργου, θα είναι ευτυχισμένος καθώς θα το εκτελεί”. Η λέξη του πρωτότυπου κειμένου που μεταφράζεται με το ρήμα «εμβαθύνω» σημαίνει «σκύβω για να δω», κάτι που υποδηλώνει επισταμένη προσπάθεια. Ναι, αν θέλουμε να επηρεάζει ο νόμος της ελευθερίας τη διάνοια και την καρδιά μας, πρέπει να κάνουμε το μέρος μας μελετώντας τη Γραφή με επιμέλεια και στοχαζόμενοι με προσευχή αυτά που διαβάζουμε.—1 Τιμ. 4:15.
11, 12. (α) Πώς τόνισε ο Ιησούς την ανάγκη να κάνουμε την αλήθεια τρόπο ζωής; (β) Όπως δείχνουν οι παραπάνω εικόνες, ποιος κίνδυνος υπάρχει ιδίως για τους νεαρούς;
11 Παράλληλα, πρέπει να “εμμένουμε”, να εγκαρτερούμε, στην εφαρμογή του Λόγου του Θεού, κάνοντας έτσι την αλήθεια τρόπο ζωής. Ο Ιησούς εξέφρασε μια παρόμοια σκέψη όταν είπε σε κάποιους που πίστευαν σε αυτόν: «Αν μείνετε στο λόγο μου, είστε πραγματικά μαθητές μου, και θα γνωρίσετε την αλήθεια και η αλήθεια θα σας ελευθερώσει». (Ιωάν. 8:31, 32) Όπως αναφέρει ένα σύγγραμμα, εδώ το ρήμα «γνωρίζω» υποδηλώνει επίσης εκτίμηση, διότι «εκείνος που γνωρίζει θεωρεί πολύτιμο ή σημαντικό αυτό το οποίο γνωρίζει». Συνεπώς, “γνωρίζουμε” την αλήθεια με την πληρέστερη έννοια όταν την κάνουμε τρόπο ζωής. Τότε μπορούμε δικαίως να λέμε ότι “ο λόγος του Θεού βρίσκεται σε δράση” μέσα μας, διαμορφώνοντας την προσωπικότητά μας ώστε να αντανακλούμε πιο πιστά τον ουράνιο Πατέρα μας.—1 Θεσ. 2:13.
12 Ρωτήστε τον εαυτό σας: “Γνωρίζω πράγματι την αλήθεια; Την έχω κάνει τρόπο ζωής; Ή μήπως λαχταρώ ακόμη κάποιες από τις «ελευθερίες» του κόσμου;” Αναφερόμενη στα νεανικά της χρόνια, μια αδελφή που ανατράφηκε από Χριστιανούς γονείς έγραψε: «Όταν μεγαλώνεις στην αλήθεια, ο Ιεχωβά είναι μέρος της ζωής σου. Εγώ, όμως, δεν τον είχα γνωρίσει αληθινά. Δεν είχα μάθει να μισώ ό,τι μισεί εκείνος. Δεν είχα πιστέψει ότι οι ενέργειές μου τον ενδιέφεραν ούτε είχα μάθει να στρέφομαι σε εκείνον όταν είχα προβλήματα. Στηριζόμουν στη δική μου κατανόηση, κάτι που τώρα καταλαβαίνω πως ήταν ανόητο επειδή δεν γνώριζα τίποτα». Ευτυχώς, αργότερα συνειδητοποίησε πόσο εσφαλμένος ήταν ο τρόπος σκέψης της και έκανε σημαντικές αλλαγές στη ζωή της. Άρχισε μάλιστα να υπηρετεί ως τακτική σκαπάνισσα.
ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΘΕΙΤΕ
13. Πώς μας βοηθάει να ελευθερωθούμε το άγιο πνεύμα του Θεού;
13 Στο εδάφιο 2 Κορινθίους 3:17 διαβάζουμε: «Όπου υπάρχει το πνεύμα του Ιεχωβά, υπάρχει ελευθερία». Πώς συμβάλλει το άγιο πνεύμα στην ελευθερία μας; Μεταξύ άλλων, παράγει μέσα μας ιδιότητες που είναι ουσιώδεις για την ελευθερία—«αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, καλοσύνη, αγαθότητα, πίστη, πραότητα, εγκράτεια». (Γαλ. 5:22, 23) Χωρίς αυτές τις ιδιότητες, ιδίως την αγάπη, καμιά κοινωνία δεν μπορεί να είναι αληθινά ελεύθερη—γεγονός ολοφάνερο στο σημερινό κόσμο. Είναι ενδιαφέρον ότι ο απόστολος Παύλος, αφού περιέγραψε τον καρπό του πνεύματος, πρόσθεσε: «Εναντίον τέτοιων πραγμάτων δεν υπάρχει νόμος». Τι εννοούσε; Δεν υπάρχει κανένας νόμος που να περιορίζει την αύξηση του καρπού του πνεύματος του Θεού. (Γαλ. 5:18) Εξάλλου, τι σκοπό θα εξυπηρετούσε ένας τέτοιος νόμος; Θέλημα του Ιεχωβά είναι να καλλιεργούμε χριστοειδείς ιδιότητες για πάντα και να τις εκδηλώνουμε χωρίς κανέναν περιορισμό.
14. Με ποιους τρόπους υποδουλώνει το πνεύμα του κόσμου εκείνους που ενδίδουν σε αυτό;
14 Όσοι αιχμαλωτίζονται από το πνεύμα του κόσμου και εντρυφούν στις σαρκικές τους επιθυμίες ίσως νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι. (Διαβάστε 2 Πέτρου 2:18, 19) Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Απαιτούνται πάμπολλοι νόμοι και διατάξεις για να αναχαιτίζονται οι επιβλαβείς ορέξεις τους και η επιζήμια συμπεριφορά τους. «Ο νόμος τίθεται σε ισχύ, όχι για τον δίκαιο, αλλά για ανθρώπους άνομους και ανυπότακτους», λέει ο Παύλος. (1 Τιμ. 1:9, 10) Τέτοιοι άνθρωποι είναι επίσης δούλοι της αμαρτίας, εφόσον κάνουν “τα πράγματα που θέλει η σάρκα”, η οποία είναι σκληρός αφέντης. (Εφεσ. 2:1-3) Σαν έντομα που, παρασυρμένα από την όρεξή τους, πέφτουν μέσα σε ένα βάζο με μέλι, έτσι και αυτοί, παρασυρμένοι από τις επιθυμίες τους, βρίσκονται τελικά παγιδευμένοι.—Ιακ. 1:14, 15.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
15, 16. Πόσο σημαντική είναι η συναναστροφή μας με την εκκλησία, και ποια ελευθερία απολαμβάνουμε;
15 Για να συνταυτιστείτε με τη Χριστιανική εκκλησία, δεν συμπληρώσατε κάποια αίτηση, όπως θα κάνατε σε μια κοινωνική λέσχη. Απεναντίας, ήρθατε στην εκκλησία επειδή σας έλκυσε ο Ιεχωβά. (Ιωάν. 6:44) Γιατί το έκανε αυτό; Επειδή ήσασταν δίκαιο, θεοφοβούμενο άτομο; «Όχι βέβαια!» ίσως πείτε. Τι είδε, λοιπόν, ο Θεός; Είδε μια καρδιά που θα ήταν δεκτική στον απελευθερωτικό νόμο του, που θα υποτασσόταν στη φιλάγαθη επιρροή του. Μέσα στην εκκλησία, ο Ιεχωβά έχει εκπαιδεύσει την καρδιά σας παρέχοντάς σας πνευματική τροφή, ελευθερώνοντάς σας από θρησκευτικά ψεύδη και δεισιδαιμονίες και διδάσκοντάς σας να μιμείστε την προσωπικότητα του Χριστού. (Διαβάστε Εφεσίους 4:22-24) Ως αποτέλεσμα, έχετε το προνόμιο να ανήκετε στο μοναδικό λαό πάνω στη γη ο οποίος μπορεί δικαίως να αποκαλείται “ελεύθερος λαός”.—Ιακ. 2:12.
16 Σκεφτείτε το εξής: Όταν περιστοιχίζεστε από άτομα που αγαπούν τον Ιεχωβά με όλη τους την καρδιά, μήπως νιώθετε φόβο; Μήπως ρίχνετε ανήσυχες ματιές δεξιά και αριστερά; Όταν πιάνετε συζητήσεις στην Αίθουσα Βασιλείας, μήπως κρατάτε σφιχτά την τσάντα σας για να μη σας την αρπάξουν; Όχι βέβαια! Νιώθετε άνεση και ελευθερία. Θα νιώθατε το ίδιο και σε κάποια κοσμική εκδήλωση; Μάλλον όχι! Επιπλέον, η ελευθερία που απολαμβάνετε τώρα ανάμεσα στο λαό του Θεού δεν είναι παρά μια πρόγευση της ελευθερίας που σας επιφυλάσσεται.
Η «ΕΝΔΟΞΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ»
17. Πώς συνδέεται η ελευθερία της ανθρωπότητας με «την αποκάλυψη των γιων του Θεού»;
17 Αναφερόμενος στην ελευθερία που επιφυλάσσει ο Ιεχωβά για τους υπηρέτες του στη γη, ο Παύλος έγραψε: «Με έντονη λαχτάρα η δημιουργία περιμένει την αποκάλυψη των γιων του Θεού». Κατόπιν πρόσθεσε: «Η ίδια η δημιουργία θα ελευθερωθεί από την υποδούλωση στη φθορά και θα έχει την ένδοξη ελευθερία των παιδιών του Θεού». (Ρωμ. 8:19-21) Ο όρος «δημιουργία» αναφέρεται στους ανθρώπους που έχουν την επίγεια ελπίδα, αυτούς που θα ωφεληθούν από «την αποκάλυψη» των χρισμένων με το πνεύμα γιων του Θεού. Αυτή η αποκάλυψη θα αρχίσει όταν οι “γιοι”, αναστημένοι πλέον στο πνευματικό βασίλειο, θα συνεργαστούν με τον Χριστό για να καθαρίσουν τη γη από την κακία και να οδηγήσουν «ένα μεγάλο πλήθος» στο νέο σύστημα πραγμάτων.—Αποκ. 7:9, 14.
18. Πώς θα αυξηθεί η ελευθερία της υπάκουης ανθρωπότητας, και ποια ελευθερία θα απολαμβάνει τελικά;
18 Η απολυτρωμένη ανθρωπότητα θα γευτεί κατόπιν μια εντελώς καινούρια ελευθερία—ελευθερία από την επιρροή του Σατανά και των δαιμόνων. (Αποκ. 20:1-3) Τι ανακούφιση θα φέρει αυτό! Στη συνέχεια, οι 144.000 συμβασιλείς και συνιερείς του Χριστού θα εξακολουθήσουν να απελευθερώνουν την ανθρωπότητα εφαρμόζοντας σταδιακά τα οφέλη της λυτρωτικής θυσίας μέχρις ότου η Αδαμιαία αμαρτία και η ατέλεια εξαλειφθούν πλήρως. (Αποκ. 5:9, 10) Αφού οι άνθρωποι αποδείξουν την πιστότητά τους υπό δοκιμασία, θα απολαμβάνουν την τέλεια ελευθερία που είχε υπόψη του ο Ιεχωβά για αυτούς—«την ένδοξη ελευθερία των παιδιών του Θεού». Σκεφτείτε! Δεν θα πασχίζετε πια να κάνετε το ορθό ενώπιον του Θεού, διότι ολόκληρος ο οργανισμός σας θα έχει τελειοποιηθεί και η προσωπικότητά σας θα έχει μεταμορφωθεί πλήρως ώστε να αντανακλά την εικόνα του Θεού.
19. Τι πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε σήμερα για να παραμείνουμε στο δρόμο της αληθινής ελευθερίας;
19 Αναμένετε εσείς με λαχτάρα «την ένδοξη ελευθερία των παιδιών του Θεού»; Αν ναι, να αφήνετε τη διάνοια και την καρδιά σας να επηρεάζονται από τον «τέλειο νόμο της ελευθερίας». Να μελετάτε, λοιπόν, τις Γραφές με επιμέλεια. Να ζείτε την αλήθεια, κάνοντάς την κτήμα σας. Να προσεύχεστε για άγιο πνεύμα. Να ωφελείστε πλήρως από τη Χριστιανική εκκλησία και από την πνευματική τροφή που παρέχει ο Ιεχωβά. Μην αφήνετε τον Σατανά να σας παρασύρει όπως παρέσυρε την Εύα, ώστε να νομίζετε ότι οι απαιτήσεις του Θεού είναι υπερβολικά περιοριστικές. Ασφαλώς, ο Διάβολος είναι πανούργος. Αλλά όπως θα δούμε στο επόμενο άρθρο, εμείς δεν χρειάζεται να «εξαπατηθούμε από τον Σατανά, γιατί δεν έχουμε άγνοια για τα σχέδιά του».—2 Κορ. 2:11.
[Εικόνες στη σελίδα 9]
Μήπως λαχταρώ ακόμη κάποιες από τις «ελευθερίες» του κόσμου;
[Εικόνες στη σελίδα 9]
Έχω κάνει την αλήθεια τρόπο ζωής;