Νηστεία — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΝΗΣΤΕΙΑ

Αποχή από κάθε τροφή για περιορισμένη περίοδο χρόνου. Οι νηστείες που γίνονταν με το σωστό κίνητρο αποσκοπούσαν στην εκδήλωση θεοσεβούς λύπης και μετάνοιας για αμαρτίες του παρελθόντος. (1Σα 7:6· Ιωλ 2:12-15· Ιων 3:5) Ήταν επίσης κατάλληλες σε περιπτώσεις μεγάλου κινδύνου, όταν υπήρχε επιτακτική ανάγκη για θεϊκή καθοδηγία, όταν κάποιος υπέμενε δοκιμασίες και αντιμετώπιζε πειρασμούς ή όταν μελετούσε, στοχαζόταν ή συγκεντρωνόταν στους σκοπούς του Θεού. (2Χρ 20:3· Εσδ 8:21· Εσθ 4:3, 16· Ματ 4:1, 2) Η νηστεία δεν αποτελούσε αυτοεπιβαλλόμενη μορφή τιμωρίας, αλλά ταπείνωση ενώπιον του Ιεχωβά. (Εσδ 8:21· 9:5· παράβαλε 1Βα 21:27-29.) Ο Ιησούς νήστεψε 40 ημέρες, όπως ο Μωυσής και ο Ηλίας, οι οποίοι εμφανίστηκαν και οι δύο σε όραμα μαζί του κατά τη μεταμόρφωσή του.—Ματ 17:1-9· Εξ 34:28· Δευ 9:9· 1Βα 19:7, 8.

Ο Μωσαϊκός Νόμος δεν χρησιμοποιεί τον όρο «νηστεία», εντούτοις όμως, σε σχέση με την Ημέρα της Εξιλέωσης προστάζει: «Πρέπει να ταλαιπωρήσετε τις ψυχές σας». (Λευ 16:29-31· 23:27· Αρ 29:7) Αυτό θεωρείται γενικά ότι εννοεί τη νηστεία, και η άποψη αυτή υποστηρίζεται από τα εδάφια Ησαΐας 58:3, 5 και Ψαλμός 35:13.

Το 58o κεφάλαιο του Ησαΐα μιλάει για έναν καιρό στον οποίο οι αμαρτίες των Ιουδαίων ήταν βαριές. Εκείνοι, όμως, δεν μετανοούσαν ειλικρινά, αν και παρίσταναν ότι λάτρευαν τον Ιεχωβά, υποκρινόμενοι αφοσίωση σε αυτόν και εκτελώντας θρησκευτικές πράξεις ή συνήθειες για επίδειξη. Η νηστεία ήταν μια τέτοια συνήθεια, και νόμιζαν ότι με αυτήν θα κέρδιζαν τη θεϊκή προσοχή και εύνοια. Όταν αυτό δεν έγινε, ρώτησαν φανερά σαστισμένοι: «Για ποιο λόγο νηστέψαμε και δεν είδες, και ταλαιπωρήσαμε την ψυχή μας και δεν το πρόσεξες;» Ο Ιεχωβά τούς εξήγησε το λόγο. Ακόμη και στη διάρκεια της νηστείας, ενώ ζητούσαν τις δίκαιες κρίσεις του και ενεργούσαν σαν να ενέμεναν στη δικαιοσύνη, επιδίωκαν να ευχαριστήσουν τον εαυτό τους και ασχολούνταν με τις επιχειρήσεις τους, επιδιδόμενοι σε έριδες, καταδυνάστευση και βία. Δεν εκδήλωναν καθόλου τη θεοσεβή λύπη και τη μετάνοια που είναι συνυφασμένες με τις ειλικρινείς νηστείες. Η νηστεία τους δεν ήταν τέτοια ώστε να ακουστεί η φωνή τους στον ουρανό, αν και οι επιδεικτικοί θρήνοι τους ήταν όντως θορυβώδεις. Ο Ιεχωβά καταδίκασε την υποκρισία τους: «Τέτοια έπρεπε να είναι η νηστεία την οποία εγώ διαλέγω, μια ημέρα κατά την οποία να ταλαιπωρεί ο χωματένιος άνθρωπος την ψυχή του; Να γέρνει το κεφάλι του όπως το βούρλο και να στρώνει για κρεβάτι του σάκο και στάχτη; Αυτό αποκαλείς νηστεία και ημέρα ευπρόσδεκτη στον Ιεχωβά;»—Ησ 58:1-5.

Για να είναι αποδεκτή η νηστεία, πρέπει να συνοδεύεται από διόρθωση των αμαρτιών του παρελθόντος. Μέσω του Ησαΐα, του προφήτη του, ο Ιεχωβά γνωστοποίησε τι θεωρούσε αληθινή νηστεία, λέγοντας: «Αυτή δεν είναι η νηστεία που εγώ διαλέγω; Το να ανοίγεις τα δεσμά της πονηρίας, να λύνεις τα δεσμά του ζυγού και να αφήνεις ελεύθερους τους συντετριμμένους, καθώς και να σπάζετε στα δύο κάθε ζυγό; Δεν είναι το να μοιράζεις το ψωμί σου στον πεινασμένο και να φέρνεις τους ταλαιπωρημένους και άστεγους στο σπίτι σου; Όταν βλέπεις κάποιον γυμνό να τον σκεπάζεις και να μην κρύβεις τον εαυτό σου από την ίδια σου τη σάρκα;»—Ησ 58:6, 7.

Οι Τέσσερις Ετήσιες Νηστείες των Ιουδαίων. Οι Ιουδαίοι καθιέρωσαν πολλές νηστείες, και για κάποιο διάστημα τηρούσαν τέσσερις το χρόνο, προφανώς σε ανάμνηση των συμφορών που υπέστη η Ιερουσαλήμ κατά την πολιορκία και την ερήμωσή της τον έβδομο αιώνα Π.Κ.Χ. (Ζαχ 8:19) Αυτές οι τέσσερις ετήσιες νηστείες ήταν: (1) «Η νηστεία του τέταρτου μήνα» γινόταν, όπως φαίνεται, σε ανάμνηση του ότι οι Βαβυλώνιοι άνοιξαν ρήγμα στα τείχη της Ιερουσαλήμ στις 9 Ταμμούζ του 607 Π.Κ.Χ. (2Βα 25:2-4· Ιερ 52:5-7) (2) Ο ναός καταστράφηκε τον πέμπτο Ιουδαϊκό μήνα Αβ, και προφανώς «η νηστεία του πέμπτου μήνα» τηρούνταν ως υπενθύμιση αυτού του γεγονότος. (2Βα 25:8, 9· Ιερ 52:12, 13) (3) «Η νηστεία του έβδομου μήνα» φαίνεται ότι τηρούνταν για να θυμίζει το θλιβερό γεγονός του θανάτου του Γεδαλία ή της ολοκληρωτικής ερήμωσης της γης μετά τη δολοφονία του, όταν οι εναπομείναντες Ιουδαίοι, από φόβο για τους Βαβυλωνίους, κατέβηκαν στην Αίγυπτο. (2Βα 25:22-26) (4) «Η νηστεία του δέκατου μήνα» ίσως συνδεόταν με τη γνωστοποίηση στους Ιουδαίους που ήταν ήδη εξόριστοι στη Βαβυλώνα του λυπηρού νέου της πτώσης της Ιερουσαλήμ (παράβαλε Ιεζ 33:21) ή ίσως τηρούνταν για να θυμίζει την έναρξη της επιτυχούς πολιορκίας της Ιερουσαλήμ από τον Ναβουχοδονόσορα τη δέκατη ημέρα εκείνου του μήνα, το 609 Π.Κ.Χ.—2Βα 25:1· Ιερ 39:1· 52:4.

Όταν κάποιοι Ιουδαίοι ρώτησαν: «Να κλάψω τον πέμπτο μήνα, τηρώντας αποχή, όπως έκανα όλα αυτά τα χρόνια;» ο Ιεχωβά απάντησε μέσω του Ζαχαρία: «Όταν νηστεύατε . . . επί εβδομήντα χρόνια, μήπως πράγματι νηστεύατε για εμένα, ναι για εμένα;» Ο Θεός έδειξε ότι για εκείνον η αληθινή νηστεία ήταν συνυφασμένη με την υπακοή και ότι αυτό που απαιτούσε ήταν φιλαλήθεια, κρίση, ειρήνη και ειλικρινή καρδιά. Τότε, αντί να νηστεύουν πενθώντας και να αναμοχλεύουν τα περασμένα, θα μπορούσαν να αγάλλονται και να χαίρονται σε γιορταστικές περιόδους στις οποίες θα απολάμβαναν τις ευλογίες που θα έφερνε η αποκατάσταση της αληθινής λατρείας και η σύναξη άλλων ατόμων που θα υπηρετούσαν και αυτοί τον Ιεχωβά.—Ζαχ 7:3-7· 8:16, 19, 23.

Χριστιανικές Συμβουλές για τη Νηστεία. Όταν ο Ιησούς ήταν στη γη, έδωσε την εξής οδηγία στους μαθητές του: «Όταν νηστεύετε, μη γίνεστε σκυθρωποί σαν τους υποκριτές, γιατί ασχημίζουν τα πρόσωπά τους για να φανούν στους ανθρώπους ότι νηστεύουν. Αληθινά σας λέω: Αυτοί έχουν την ανταμοιβή τους στο πλήρες. Αλλά εσύ, όταν νηστεύεις, άλειψε το κεφάλι σου και πλύνε το πρόσωπό σου, για να φανείς ότι νηστεύεις, όχι στους ανθρώπους, αλλά στον Πατέρα σου, ο οποίος είναι στα κρυφά· τότε ο Πατέρας σου, ο οποίος βλέπει στα κρυφά, θα σου ανταποδώσει». (Ματ 6:16-18) Εδώ ο Ιησούς αναφερόταν έμμεσα στις ανειλικρινείς νηστείες των Φαρισαίων, για τις οποίες έκανε λόγο σε μια παραβολή σε άλλη περίπτωση. (Λου 18:9-14) Οι Φαρισαίοι συνήθιζαν να νηστεύουν δύο φορές την εβδομάδα, τη δεύτερη και την πέμπτη ημέρα.—Λου 18:12.

Ο Παύλος δηλώνει πως, όταν κάποιος απλώς απέχει τυπολατρικά από τροφή, υποτάσσεται σε διατάγματα όπως: «Μην πιάσεις ούτε να γευτείς ούτε να αγγίξεις», και λέει ότι «εκείνα τα πράγματα έχουν εμφάνιση σοφίας με αυτοεπιβαλλόμενη θρησκεία και προσποιητή ταπεινοφροσύνη, μια αυστηρή μεταχείριση του σώματος· αλλά δεν έχουν καμιά αξία για την καταπολέμηση της ικανοποίησης της σάρκας».—Κολ 2:20-23.

Μερικές θρησκευτικές αιρέσεις του Χριστιανικού κόσμου έχουν επιβάλει στα μέλη τους τη νηστεία, αλλά η ίδια η Αγία Γραφή δεν παραγγέλλει στους Χριστιανούς να νηστεύουν. Όταν ο Ιησούς μιλούσε στους μαθητές του για τη νηστεία, όπως αναφέρεται παραπάνω (Ματ 6:16-18), ο ίδιος και οι μαθητές του βρίσκονταν ακόμη υπό το Μωσαϊκό Νόμο και τηρούσαν την Ημέρα της Εξιλέωσης και τη νηστεία της.

Το κείμενο περί νηστείας του εδαφίου Ματθαίος 17:21, που εμφανίζεται στη Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου και στη Μετάφραση του Βάμβα, δεν περιέχεται σε μερικά από τα σπουδαιότερα αρχαία χειρόγραφα. Παρόμοια, μολονότι η Μετάφραση Βασιλέως Ιακώβου και η Μετάφραση του Βάμβα κάνουν λόγο για νηστεία στα εδάφια Μάρκος 9:29, Πράξεις 10:30 και 1 Κορινθίους 7:5, σύμφωνα με τα παραπάνω χειρόγραφα αυτές οι περικοπές δεν περιέχουν καμιά αναφορά στη νηστεία.

Μερικοί θεωρούν ότι το εδάφιο Ματθαίος 9:15 δίνει στους Χριστιανούς την εντολή να νηστεύουν. Στην πραγματικότητα όμως, ο Ιησούς έλεγε απλώς τι επρόκειτο να συμβεί όταν θα πέθαινε. Ενόσω ήταν με τους μαθητές του στη γη, δεν ήταν σωστό να νηστεύουν οι μαθητές. Όταν πέθανε, πένθησαν όντως και νήστεψαν. Ωστόσο, δεν είχαν λόγο να νηστεύουν πενθώντας μετά την ανάστασή του και ιδιαίτερα μετά τη θαυμαστή έκχυση του αγίου πνεύματος. (Μαρ 2:18-20· Λου 5:33-35) Ασφαλώς οι Χριστιανοί δεν είχαν την υποχρέωση να νηστεύουν στην επέτειο του θανάτου του Κυρίου, διότι ο απόστολος Παύλος, δίνοντας συμβουλή για να διορθώσει τις καταχρήσεις που έκαναν κάποιοι καθώς έτρωγαν δείπνο στον τόπο όπου συναθροιζόταν η εκκλησία πριν από τον εορτασμό του Δείπνου του Κυρίου, είπε τα εξής: «Ασφαλώς έχετε σπίτια για να τρώτε και να πίνετε, έτσι δεν είναι; . . . Συνεπώς, αδελφοί μου, όταν συγκεντρώνεστε για να το φάτε [το Δείπνο του Κυρίου], να περιμένετε ο ένας τον άλλον. Αν πεινάει κανείς, ας τρώει στο σπίτι, για να μη συγκεντρώνεστε για κρίση».—1Κο 11:22, 33, 34.

Αν και οι πρώτοι Χριστιανοί δεν νήστευαν επειδή θεωρούσαν τη νηστεία θρησκευτική απαίτηση, εντούτοις νήστευαν σε ειδικές περιπτώσεις. Όταν ο Βαρνάβας και ο Παύλος στάλθηκαν σε ειδικό ιεραποστολικό διορισμό στη Μικρά Ασία, έγινε νηστεία και προσευχή. Ακόμη, αναπέμπονταν προσευχές «με νηστείες» όταν διορίζονταν πρεσβύτεροι σε μια καινούρια εκκλησία. (Πρ 13:2, 3· 14:23) Επομένως, οι Χριστιανοί δεν υπόκεινται ούτε σε εντολή να νηστεύουν ούτε σε αντίστοιχη απαγόρευση.—Ρω 14:5, 6.