ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ (ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ)

Δύο θεόπνευστες κανονικές επιστολές τις οποίες έγραψε ο απόστολος Παύλος σε Χριστιανούς στην Ελλάδα τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. Οι επιστολές κατέχουν την έβδομη και την όγδοη θέση αντίστοιχα στις περισσότερες μεταφράσεις των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. Ο Παύλος συστήνεται ως συγγραφέας και των δύο επιστολών απευθύνοντας την Πρώτη Προς τους Κορινθίους “στην εκκλησία του Θεού η οποία είναι στην Κόρινθο” και τη Δεύτερη Προς τους Κορινθίους “στην εκκλησία του Θεού η οποία είναι στην Κόρινθο, μαζί με όλους τους αγίους που βρίσκονται σε όλη την Αχαΐα”.—1Κο 1:1, 2· 2Κο 1:1.

Το ότι ο Παύλος έγραψε όντως την Πρώτη και τη Δεύτερη Επιστολή Προς τους Κορινθίους δεν επιδέχεται σοβαρή αμφισβήτηση. Πέραν της μαρτυρίας του ίδιου του αποστόλου, η αυθεντικότητα και η γενική αποδοχή και των δύο επιστολών πιστοποιούνται από εξωτερικές μαρτυρίες. Οι δύο επιστολές αποδίδονται στον Παύλο και παρατίθενται από συγγραφείς του πρώτου ως και του τρίτου αιώνα. Επίσης, ο γνωστός ως «Κανών του Αθανασίου» (367 Κ.Χ.) συγκαταλέγει μεταξύ των “δεκατεσσάρων επιστολών του αποστόλου Παύλου” “δύο προς Κορινθίους”. Αυτός ο κατάλογος είναι ο πρώτος που απαριθμεί τα βιβλία των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών όπως τα έχουμε σήμερα, δεδομένου ότι είναι κατά 30 χρόνια προγενέστερος του καταλόγου που εξέδωσε η Σύνοδος της Καρχηδόνας στην Αφρική το 397 Κ.Χ.

Η Διακονία του Παύλου στην Κόρινθο. Ο Παύλος έφτασε στην Κόρινθο γύρω στο 50 Κ.Χ. Αρχικά έκανε ομιλία στη συναγωγή κάθε Σάββατο «και έπειθε Ιουδαίους και Έλληνες». (Πρ 18:1-4) Εντούτοις, οι Ιουδαίοι στη συναγωγή τού εναντιώνονταν και του μιλούσαν υβριστικά, γι’ αυτό και στη συνέχεια ο απόστολος έστρεψε την προσοχή του στους «εθνικούς» της Κορίνθου. Οι συναντήσεις του Παύλου μαζί τους μεταφέρθηκαν σε ένα σπίτι ακριβώς δίπλα στη συναγωγή, και πολλοί «άρχισαν να πιστεύουν και να βαφτίζονται». Εφόσον ο Κύριος του είπε σε όραμα: «Έχω πολύ λαό σε αυτή την πόλη», ο απόστολος παρέμεινε εκεί έναν χρόνο και έξι μήνες «διδάσκοντας ανάμεσά τους το λόγο του Θεού». (Πρ 18:5-11) Επειδή ο Παύλος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ίδρυση της Χριστιανικής εκκλησίας της Κορίνθου, ήταν σε θέση να τους πει: «Αν και μπορεί να έχετε δέκα χιλιάδες παιδαγωγούς όσον αφορά τον Χριστό, σίγουρα δεν έχετε πολλούς πατέρες· διότι όσον αφορά τον Χριστό Ιησού εγώ έγινα ο πατέρας σας μέσω των καλών νέων».—1Κο 4:15.

Στην Κόρινθο επικρατούσε χονδροειδής ανηθικότητα, η οποία με τον καιρό επηρέασε ακόμη και τη Χριστιανική εκκλησία εκείνης της πόλης. Ο Παύλος θεώρησε αναγκαίο να επιπλήξει μέσω επιστολής την εκκλησία για το γεγονός ότι ανάμεσά τους ανέκυψε μια υπόθεση “τέτοιας πορνείας που δεν υπάρχει ούτε ανάμεσα στα έθνη”, καθώς κάποιος άντρας είχε πάρει τη σύζυγο του πατέρα του. (1Κο 5:1-5) Παράλληλα, χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα που θα μπορούσαν να κατανοήσουν, τους παρότρυνε να εκδηλώνουν πιστότητα. Ήξερε ότι ήταν εξοικειωμένοι με τα Ίσθμια, τους αθλητικούς αγώνες που διεξάγονταν κοντά στην Κόρινθο. Έτσι λοιπόν, έγραψε: «Δεν γνωρίζετε ότι οι δρομείς σε έναν αγώνα τρέχουν όλοι, αλλά μόνο ένας λαβαίνει το βραβείο; Να τρέχετε με τέτοιον τρόπο ώστε να το κερδίσετε. Εξάλλου, όποιος λαβαίνει μέρος σε έναν αγώνα ασκεί εγκράτεια σε όλα. Και εκείνοι μεν το κάνουν αυτό για να πάρουν φθαρτό στεφάνι, εμείς όμως άφθαρτο».—1Κο 9:24, 25.

Η Πρώτη Επιστολή Προς τους Κορινθίους. Κατά τη διάρκεια της τρίτης ιεραποστολικής του περιοδείας ο Παύλος έμεινε κάποιο διάστημα στην Έφεσο. (Πρ 19:1) Πιθανότατα τον τελευταίο χρόνο της παραμονής του εκεί, ο απόστολος έλαβε ανησυχητικά νέα για την κατάσταση στην εκκλησία της Κορίνθου. “Εκείνοι που ανήκαν στο σπιτικό της Χλόης” είχαν πει στον Παύλο ότι υπήρχαν διενέξεις μεταξύ των Κορινθίων. (1Κο 1:11) Επίσης, ο Στεφανάς, ο Φορτουνάτος και ο Αχαϊκός είχαν έρθει από την Κόρινθο και ίσως είχαν δώσει κάποιες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση που επικρατούσε εκεί. (1Κο 16:17, 18) Επιπρόσθετα, ο Παύλος είχε λάβει μια επιστολή με ερωτήματα από τη Χριστιανική εκκλησία της Κορίνθου. (1Κο 7:1) Έτσι λοιπόν, το βαθύ ενδιαφέρον του Παύλου για την πνευματική ευημερία των ομοπίστων του εκεί τον υποκίνησε να γράψει αυτή την πρώτη επιστολή προς τη Χριστιανική εκκλησία της Κορίνθου, γύρω στο 55 Κ.Χ. Το ότι η Έφεσος ήταν ο τόπος συγγραφής επιβεβαιώνεται από τα λόγια του Παύλου στο εδάφιο 1 Κορινθίους 16:8: «Πρόκειται όμως να μείνω στην Έφεσο μέχρι τη γιορτή της Πεντηκοστής».

Στην εισαγωγή της Πρώτης Επιστολής Προς τους Κορινθίους ο Παύλος αναφέρει έναν συνεργάτη του, τον Σωσθένη, ο οποίος ίσως έγραψε το κείμενο της επιστολής καθ’ υπαγόρευση του Παύλου. Κάτι τέτοιο είναι πολύ πιθανό, επειδή προς το τέλος της επιστολής διαβάζουμε: «Αυτός είναι ο χαιρετισμός μου, εμένα του Παύλου, με το ίδιο μου το χέρι».—1Κο 1:1· 16:21.

Η Δεύτερη Επιστολή Προς τους Κορινθίους. Ο Παύλος έγραψε τη δεύτερη επιστολή του προς τους Κορινθίους πιθανότατα στα τέλη του καλοκαιριού ή στις αρχές του φθινοπώρου του 55 Κ.Χ. Ο απόστολος είχε γράψει την πρώτη επιστολή από την Έφεσο, όπου πιθανότατα έμεινε, όπως είχε σχεδιάσει, μέχρι την Πεντηκοστή εκείνου του έτους ή αργότερα. (1Κο 16:8) Κατόπιν έφυγε για την Τρωάδα όπου απογοητεύτηκε επειδή δεν συνάντησε τον Τίτο, ο οποίος είχε σταλεί στην Κόρινθο για να βοηθήσει στη συλλογή συνεισφορών για τους αγίους στην Ιουδαία, οπότε προχώρησε στη Μακεδονία, όπου τον συνάντησε ο Τίτος δίνοντάς του έκθεση για την αντίδραση των Κορινθίων στην πρώτη του επιστολή. (2Κο 2:12, 13· 7:5-7) Ακολούθως ο Παύλος τούς έγραψε τη δεύτερη επιστολή από τη Μακεδονία, προφανώς αποστέλλοντάς την με τον Τίτο. Τελικά, έπειτα από μερικούς μήνες οι προσπάθειές του να επισκεφτεί την Κόρινθο ευοδώθηκαν. Άρα, ο Παύλος επισκέφτηκε τους Κορινθίους δύο φορές. Μετά την πρώτη του επίσκεψη, κατά την οποία ίδρυσε την εκκλησία, έκανε σχέδια για δεύτερη επίσκεψη, τα οποία απέτυχαν. Αλλά «την τρίτη φορά» που σχεδίαζε ή ήταν «έτοιμος» να πάει τα κατάφερε, δεδομένου ότι μπόρεσε να δει τους Κορινθίους ξανά γύρω στο 56 Κ.Χ. (2Κο 1:15· 12:14· 13:1) Κατά τη δεύτερη επίσκεψή του στην Κόρινθο, ο Παύλος έγραψε την επιστολή του προς τους Ρωμαίους.

Λόγοι για τους οποίους γράφτηκε. Η έκθεση που μετέφερε ο Τίτος στον Παύλο ήταν ευνοϊκή. Η πρώτη επιστολή προς τους Κορινθίους είχε εγείρει μέσα τους λύπη με θεοσεβή τρόπο, μετάνοια, θέρμη, την επιθυμία για απαλλαγή από την ενοχή, αγανάκτηση, φόβο και διόρθωση της αδικίας. Στη δεύτερη επιστολή του ο Παύλος ανταποκρίθηκε επαινώντας τους για την ευνοϊκή αποδοχή και εφαρμογή της συμβουλής, παροτρύνοντάς τους να “συγχωρήσουν με καλοσύνη και να παρηγορήσουν” το μετανοημένο άνθρωπο τον οποίο είχαν προφανώς αποβάλει από την εκκλησία. (2Κο 7:8-12· 2:1-11· παράβαλε 1Κο 5:1-5.) Ο Παύλος ήθελε ακόμη να τους παρακινήσει να προωθήσουν περαιτέρω το έργο παροχής βοήθειας για τους άπορους ομοπίστους τους στην Ιουδαία. (2Κο 8:1-15) Επιπλέον, υπήρχαν άτομα στην εκκλησία που εξακολουθούσαν να αμφισβητούν τη θέση και την εξουσία του Παύλου ως αποστόλου, αναγκάζοντάς τον να υπερασπιστεί την αποστολική του θέση. Πράγματι, ο Παύλος μίλησε πολύ δυναμικά στην επιστολή του και “καυχήθηκε” για τα διαπιστευτήριά του ως αποστόλου, όχι όμως για τον εαυτό του, αλλά «για τον Θεό», δηλαδή για να σώσει την εκκλησία που ανήκε στον Θεό.—2Κο 5:12, 13· 10:7-12· 11:16-20, 30-33· 12:11-13.

Φως σε Εδάφια που Είχαν Γραφτεί Παλιότερα. Ο Παύλος ισχυροποίησε τα επιχειρήματά του χρησιμοποιώντας τις Εβραϊκές Γραφές στις θεόπνευστες επιστολές που έγραψε προς τους Κορινθίους. Εκθέτοντας την ανοησία της κοσμικής σοφίας που εκδήλωναν οι ψευδαπόστολοι, απέδειξε πόσο σπουδαία είναι η απόκτηση της ανώτερης σοφίας του Θεού. Προς αυτόν το σκοπό επικαλέστηκε τα όσα είχε πει ο ψαλμωδός σε μια γενιά που έζησε αιώνες νωρίτερα, ότι οι «σκέψεις των ανθρώπων . . . είναι σαν μια εκπνοή» (Ψλ 94:11· 1Κο 3:20), και έθεσε το ίδιο ερώτημα που είχε θέσει ο Ησαΐας στους στασιαστικούς Ιουδαίους: «Ποιος υπολόγισε τις διαστάσεις του πνεύματος του Ιεχωβά, και ποιος μπορεί . . . να του μάθει οτιδήποτε;» (Ησ 40:13· 1Κο 2:16) Ο Παύλος απέδειξε ότι ο Χριστιανός διάκονος έχει το δικαίωμα να λαβαίνει υλική βοήθεια δείχνοντας ότι το εδάφιο Δευτερονόμιο 25:4—«Δεν πρέπει να φιμώσεις ταύρο όταν αλωνίζει»—στην πραγματικότητα είχε γραφτεί πρωτίστως για χάρη των διακόνων. (1Κο 9:9, 10) Κατέδειξε ότι ο Θεός είχε δώσει από παλιά την υπόσχεση της ανάστασης, επικαλούμενος τις δηλώσεις των εδαφίων Ησαΐας 25:8 και Ωσηέ 13:14 σχετικά με το ότι ο θάνατος «καταπίνεται». (1Κο 15:54, 55) Επιπρόσθετα, έδωσε πολλές διαφωτιστικές πληροφορίες για το Δείπνο του Κυρίου αναλύοντας διεξοδικά τα λόγια που είπε ο Ιησούς όταν θέσπισε την τήρηση αυτού του δείπνου.—Λου 22:19, 20· 1Κο 11:23-34.

Ο Παύλος διασαφήνισε ποια ήταν ανέκαθεν η στάση του Θεού απέναντι στην πνευματική καθαρότητα χρησιμοποιώντας τα εδάφια Δευτερονόμιο 17:7· Λευιτικό 26:11, 12· Ησαΐας 43:6· 52:11 και Ωσηέ 1:10, είτε παραθέτοντας άμεσα από αυτά είτε κάνοντας έμμεσες αναφορές. (1Κο 5:13· 2Κο 6:14-18) Έδειξε ότι οι υπηρέτες του Θεού στο παρελθόν δεν παρέλειπαν να προσφέρουν υλική υποστήριξη σε άλλους και ότι ο Ιεχωβά βλέπει ευνοϊκά το γενναιόδωρο Χριστιανό. (Ψλ 112:9· 2Κο 9:9) Επιπλέον, επισήμανε ότι η αρχή του Νόμου περί εδραίωσης κάθε ζητήματος με το στόμα δύο ή τριών μαρτύρων ισχύει στη Χριστιανική εκκλησία. (Δευ 19:15· 2Κο 13:1) Αυτές και άλλες αναφορές σε εδάφια που είχαν γραφτεί παλιότερα εξηγούν τις εν λόγω περικοπές και διασαφηνίζουν με ποιον τρόπο εφαρμόζονται σε εμάς.

[Πλαίσιο στη σελίδα 129]

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ

Επιστολή την οποία έστειλε ο Παύλος στην εκκλησία της Κορίνθου όταν έμαθε συγκλονιστικά νέα για την ύπαρξη διενέξεων και ανηθικότητας, καθώς και σε απάντηση μιας ερώτησης για το γάμο

Γράφτηκε από την Έφεσο, γύρω στο 55 Κ.Χ.

Προτροπή για ενότητα (1:1–4:21)

Το να ακολουθεί κανείς ανθρώπους καταλήγει σε διαιρέσεις

Αυτό που έχει σημασία είναι η άποψη του Θεού για το τι είναι σοφό και τι ανόητο

Να καυχιέστε όχι για ανθρώπους αλλά για τον Ιεχωβά, ο οποίος χορηγεί τα πάντα μέσω του Χριστού

Να είστε ώριμα, πνευματικά άτομα και να κατανοείτε ότι ο Θεός φέρνει την πνευματική ανάπτυξη και ότι ο Χριστός είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται η Χριστιανική προσωπικότητα

Κανείς ας μη φουσκώνει από υπερηφάνεια, θεωρώντας ότι είναι καλύτερος από τους συγχριστιανούς του

Διατήρηση της ηθικής καθαρότητας της εκκλησίας (5:1–6:20)

Να αποκόπτονται όποιοι γίνονται πόρνοι, άπληστοι, ειδωλολάτρες, υβριστές, μέθυσοι ή άρπαγες

Καλύτερα να αφήσει κανείς να τον αποστερήσουν παρά να πάει έναν συγχριστιανό του στο δικαστήριο ενώπιον απίστων

Η ηθική ακαθαρσία μολύνει το ναό του Θεού, εμποδίζει κάποιον να εισέλθει στη Βασιλεία

Συμβουλές για το γάμο και την αγαμία (7:1-40)

Η γαμήλια οφειλή πρέπει να αποδίδεται, αλλά με στοχαστικότητα

Ο γάμος είναι καλύτερος από την αγαμία για άτομα που ανάβουν από το πάθος

Ο έγγαμος Χριστιανός να μην εγκαταλείπει το μη ομόπιστο σύντροφο· τελικά ίσως μπορέσει να βοηθήσει το σύντροφό του να σωθεί

Δεν είναι απαραίτητο να αλλάξει κάποιος την κατάστασή του όταν γίνεται Χριστιανός

Ο γάμος φέρνει αυξημένες ανησυχίες· η αγαμία μπορεί να είναι πλεονέκτημα για όποιον επιθυμεί να υπηρετεί τον Κύριο χωρίς περισπασμούς

Στοχαστικό ενδιαφέρον για την πνευματική ευημερία των άλλων (8:1–10:33)

Μην κάνετε τους άλλους να προσκόπτουν τρώγοντας τροφές που έχουν προσφερθεί σε είδωλα

Για να μην εμποδίσει κανέναν να δεχτεί τα καλά νέα, ο Παύλος δεν άσκησε το δικαίωμά του να λαβαίνει υλική βοήθεια

Δώστε προσοχή στα προειδοποιητικά παραδείγματα από τις εμπειρίες του Ισραήλ στην έρημο—για να ωφελήσετε τον εαυτό σας και να μη γίνεστε αιτία προσκόμματος σε άλλους

Αν και νόμιμα, δεν εποικοδομούν όλα τα πράγματα

Τάξη στην εκκλησία (11:1–14:40)

Να σέβεστε τη Χριστιανική αρχή της ηγεσίας· χρήση καλύμματος για το κεφάλι από μέρους των γυναικών

Να δείχνετε σεβασμό για το Δείπνο του Κυρίου

Να χρησιμοποιείτε τα χαρίσματα του πνεύματος με εκτίμηση για την προέλευση και το σκοπό τους

Η αγάπη είναι η υπερέχουσα οδός

Διατήρηση ευταξίας στις συναθροίσεις

Βεβαιότητα για την ελπίδα της ανάστασης (15:1–16:24)

Η ανάσταση του Χριστού είναι εγγύηση

Οι χρισμένοι Χριστιανοί πρέπει να πεθάνουν για να εγερθούν σε αθανασία και αφθαρσία

Ο κόπος σας δεν είναι μάταιος σε σχέση με τον Κύριο· να στέκεστε σταθεροί στην πίστη

[Πλαίσιο στη σελίδα 130]

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ

Επιστολή σε συνέχεια της πρώτης αναφορικά με τα μέτρα που λήφθηκαν για να παραμείνει η εκκλησία καθαρή, να μεγαλώσει η επιθυμία για την υποβοήθηση των αδελφών στην Ιουδαία και να εξουδετερωθεί η επιρροή των ψευδαποστόλων

Γράφτηκε από τον Παύλο το 55 Κ.Χ., λίγους μήνες προτού φτάσει στην Κόρινθο για τη δεύτερη και τελευταία επίσκεψή του

Το στοργικό ενδιαφέρον του Παύλου και η θέση του Παύλου και του Τιμόθεου σε σχέση με τους αδελφούς τους (1:1–7:16)

Οι θλίψεις που αντιμετώπισαν ο Παύλος και ο Τιμόθεος ως Χριστιανοί τούς έφεραν κοντά στο θάνατο, αλλά η απελευθέρωση που τους παρείχε ο Θεός μπορεί να παρηγορήσει άλλους

Έχουν συμπεριφερθεί με αγιότητα και ειλικρίνεια Θεού· δεν εξουσιάζουν την πίστη των άλλων αλλά είναι συνεργάτες για τη χαρά τους

Η πρώτη επιστολή γράφτηκε από αγάπη και με πολλά δάκρυα· τώρα ο άνθρωπος που προηγουμένως ήταν ανήθικος πρέπει να λάβει συγχώρηση και παρηγοριά

Ο Παύλος και οι συνεργάτες του έχουν από τον Θεό τα προσόντα για να είναι διάκονοι της νέας διαθήκης· οι Κορίνθιοι είναι η συστατική τους επιστολή, η οποία γράφτηκε στις καρδιές αυτών των διακόνων

Καθώς εκτελούν τη διακονία τους, δεν νοθεύουν το λόγο του Θεού αλλά κηρύττουν τον Χριστό ως Κύριο· αυτά τα καλά νέα δεν είναι καλυμμένα παρά μόνο ανάμεσα σε όσους είναι τυφλωμένοι από το θεό αυτού του συστήματος πραγμάτων

Αν και σε επίγειες σκηνές, τόσο ο Παύλος και ο Τιμόθεος όσο και οι Κορίνθιοι τρέφουν από κοινού την ελπίδα των αιώνιων ουράνιων κατοικιών, ωστόσο ο καθένας πρέπει να φανερωθεί μπροστά στη δικαστική έδρα του Χριστού

Όποιος είναι σε ενότητα με τον Χριστό είναι νέα δημιουργία· όλοι αυτοί συμμετέχουν στη διακονία της συμφιλίωσης· όλοι ως πρεσβευτές προτρέπουν: «Συμφιλιωθείτε με τον Θεό»

Τα όσα έχουν υπομείνει ο Παύλος και οι συνεργάτες του στη διακονία τους τούς συνιστούν ως διακόνους του Θεού, αποδεικνύοντας την ύπαρξη του πνεύματος του Θεού στη ζωή τους

Έχοντας πλατύνει την καρδιά τους κάνουν έκκληση στους αδελφούς τους να πλατύνουν τα δικά τους αισθήματα στοργής, να μην μπαίνουν άνισα κάτω από τον ίδιο ζυγό με απίστους, να καθαρίσουν τον εαυτό τους από κάθε μόλυσμα σάρκας και πνεύματος

Ο Παύλος παρηγορείται πολύ μαθαίνοντας ότι ανταποκρίθηκαν καλά στις συμβουλές της πρώτης επιστολής

Παρότρυνση για υποστήριξη των αδελφών που αντιμετωπίζουν αντιξοότητες στην Ιουδαία (8:1–9:15)

Οι Μακεδόνες, αν και πολύ φτωχοί, παρακαλούσαν να συμμετάσχουν στη βοήθεια

Ο Χριστός έγινε φτωχός ώστε οι Κορίνθιοι (και άλλοι) να γίνουν πλούσιοι

Οι Κορίνθιοι επαινούνται για την προθυμία που έχουν να συνεισφέρουν

Ο καθένας ας ενεργήσει όπως έχει αποφασίσει στην καρδιά του· ο Θεός αγαπάει το χαρωπό δότη

Επιχειρήματα προς εξουδετέρωση της επιρροής των ψευδαποστόλων (10:1–13:14)

Απαντήσεις στους εναντιουμένους που ισχυρίζονταν ότι ο Παύλος είναι “στο δικό τους τομέα”, «αδύναμος», «κατώτερος», «αδέξιος στο λόγο», «παράλογος» και ότι απέδειξε πως δεν είναι απόστολος σαν εκείνους όταν ταπείνωσε τον εαυτό του προκειμένου να κάνει κοσμική εργασία

Ο Παύλος ίσος από πλευράς γενεαλογίας· ανώτερος σε υπόμνημα διωγμού και ταλαιπωριών που υπέμεινε για τον Χριστό, στο στοργικό του ενδιαφέρον για τις εκκλησίες, σε οράματα, σε σημεία αποστολικής ιδιότητας

Να δοκιμάζετε τον εαυτό σας σχετικά με το αν είστε στην πίστη