Πώς Μπορείτε να Διατηρείτε Ισορροπημένη Άποψη για τα Χρήματα;
Η αγάπη για τα χρήματα και η επιθυμία για αποκτήματα δεν είναι κάτι καινούριο, ούτε η Αγία Γραφή σιωπά σχετικά με αυτό, λες και πρόκειται για κάποιο πρόσφατο φαινόμενο. Πρόκειται για κάτι πολύ παλιό. Στο Νόμο, ο Θεός έδωσε την ακόλουθη οδηγία στους Ισραηλίτες: «Δεν πρέπει να επιθυμήσεις το σπίτι του συνανθρώπου σου . . . ούτε οτιδήποτε ανήκει στο συνάνθρωπό σου».—Έξοδος 20:17.
Η ΑΓΑΠΗ για τα χρήματα και τα αποκτήματα ήταν κάτι το συνηθισμένο στις ημέρες του Ιησού. Εξετάστε την ακόλουθη αφήγηση σχετικά με μια συζήτηση που έγινε μεταξύ του Ιησού και ενός “πολύ πλούσιου” νεαρού. «Ο Ιησούς τού είπε: “Ένα σου λείπει ακόμη: Πούλησε όλα όσα έχεις και μοίρασέ τα σε φτωχούς, και θα έχεις θησαυρό στους ουρανούς· και έλα να γίνεις ακόλουθός μου”. Όταν εκείνος το άκουσε αυτό, λυπήθηκε βαθιά, γιατί ήταν πολύ πλούσιος».—Λουκάς 18:18-23.
Κατάλληλη Άποψη για τα Χρήματα
Ωστόσο, θα ήταν εσφαλμένο να συμπεράνουμε ότι η Γραφή καταδικάζει τα ίδια τα χρήματα ή οποιαδήποτε από τις βασικές χρήσεις τους. Η Γραφή δείχνει πως τα χρήματα παρέχουν πρακτική προστασία από τη φτώχεια και από τα συνεπακόλουθα προβλήματά της, βοηθώντας τους ανθρώπους να εξασφαλίζουν τα αναγκαία. Ο Βασιλιάς Σολομών έγραψε: «Η σοφία είναι για προστασία, όπως και τα χρήματα είναι για προστασία». Επίσης, «το ψωμί είναι για το γέλιο των εργατών και το κρασί ευφραίνει τη ζωή· αλλά τα χρήματα βρίσκουν ανταπόκριση σε όλα τα πράγματα».—Εκκλησιαστής 7:12· 10:19.
Ο Θεός επιδοκιμάζει την κατάλληλη χρήση των χρημάτων. Για παράδειγμα, ο Ιησούς είπε: «Κάντε φίλους για τον εαυτό σας μέσω του άδικου πλούτου». (Λουκάς 16:9) Αυτό περιλαμβάνει και το να συνεισφέρουμε για την προώθηση της αληθινής λατρείας του Θεού, διότι θα πρέπει ασφαλώς να θέλουμε να έχουμε Φίλο μας τον Θεό. Ο ίδιος ο Σολομών, ακολουθώντας το παράδειγμα του πατέρα του τού Δαβίδ, συνεισέφερε τεράστιες ποσότητες χρημάτων και άλλων πολύτιμων πραγμάτων για την οικοδόμηση του ναού του Ιεχωβά. Μια άλλη εντολή για τους Χριστιανούς είναι το να δίνουν υλική βοήθεια σε αυτούς που βρίσκονται σε ανάγκη. «Να δίνετε στους αγίους σύμφωνα με τις ανάγκες τους», είπε ο απόστολος Παύλος, και πρόσθεσε: «Να ακολουθείτε την πορεία της φιλοξενίας». (Ρωμαίους 12:13) Αυτό συχνά συνεπάγεται τη δαπάνη κάποιων χρημάτων. Εντούτοις, τι μπορούμε να πούμε σχετικά με την αγάπη για το χρήμα;
Η Αγάπη για το Χρήμα
Ο Παύλος πραγματεύτηκε εκτενώς το θέμα “της φιλαργυρίας”—της αγάπης για το χρήμα—όταν έγραψε στο νεότερο συγχριστιανό του, τον Τιμόθεο. Η νουθεσία του Παύλου βρίσκεται στα εδάφια 1 Τιμόθεο 6:6-19. Αναφέρθηκε στη «φιλαργυρία» στα πλαίσια μιας ευρύτερης ανάλυσης που έκανε γύρω από τα υλικά πράγματα. Θα ήταν καλό να μελετήσουμε προσεκτικά τα θεόπνευστα σχόλια του Παύλου, λόγω της έμφασης που δίνει η σημερινή κοινωνία στα χρήματα. Μια τέτοια εξέταση είναι αναμφίβολα ωφέλιμη επειδή φανερώνει το μυστικό για το πώς να “κρατήσουμε γερά την πραγματική ζωή”.
Ο Παύλος προειδοποιεί: «Η φιλαργυρία είναι ρίζα κάθε είδους κακών πραγμάτων, και επιδιώκοντάς την μερικοί έχουν παροδηγηθεί από την πίστη και έχουν μαχαιρώσει παντού τον εαυτό τους με πολλούς πόνους». (1 Τιμόθεο 6:10) Αυτό το εδάφιο δεν λέει—όπως και κανένα άλλο εδάφιο—ότι τα ίδια τα χρήματα είναι κάτι κακό. Ούτε λέει ο απόστολος ότι τα χρήματα είναι η θεμελιώδης αιτία των «κακών πραγμάτων» ή ότι βρίσκονται στη ρίζα κάθε προβλήματος. Απεναντίας, η φιλαργυρία μπορεί να είναι αιτία—αν και δεν είναι η μόνη—κάθε λογής «κακών πραγμάτων».
Να Φυλάγεστε από την Απληστία
Το γεγονός ότι αυτά καθαυτά τα χρήματα δεν καταδικάζονται στις Γραφές δεν θα πρέπει να μειώνει τη σοβαρότητα της προειδοποίησης του Παύλου. Οι Χριστιανοί που αρχίζουν να αγαπούν τα χρήματα είναι ευάλωτοι σε κάθε είδους προβλήματα, το χειρότερο από τα οποία είναι η παρέκκλιση από την πίστη. Αυτή η αλήθεια ενισχύεται από τα λόγια του Παύλου προς τους Χριστιανούς στις Κολοσσές: «Νεκρώστε, λοιπόν, τα μέλη του σώματός σας τα οποία είναι πάνω στη γη όσον αφορά . . . τη βλαβερή επιθυμία και την πλεονεξία, η οποία είναι ειδωλολατρία». (Κολοσσαείς 3:5) Πώς είναι δυνατόν να ισοδυναμεί η πλεονεξία, η απληστία ή η «φιλαργυρία» με ειδωλολατρία; Μήπως αυτό σημαίνει ότι είναι εσφαλμένο να θέλει κάποιος μεγαλύτερο σπίτι, πιο καινούριο αυτοκίνητο ή πιο επικερδή εργασία; Όχι, κανένα από αυτά τα πράγματα δεν είναι από μόνο του κακό. Το ερώτημα είναι: Τι υποκινεί την καρδιά κάποιου να θέλει τέτοια πράγματα, και είναι αυτά στ’ αλήθεια απαραίτητα;
Η διαφορά ανάμεσα στη φυσιολογική επιθυμία και στην απληστία μπορεί να παρομοιαστεί με τη διαφορά ανάμεσα σε μια μικρή φωτιά που χρησιμοποιείται για μαγείρεμα και σε μια πύρινη λαίλαπα που κατακαίει κάποιο δάσος. Η ωφέλιμη και κατάλληλη επιθυμία μπορεί να είναι εποικοδομητική. Μας υποκινεί να εργαζόμαστε και να είμαστε παραγωγικοί. Το εδάφιο Παροιμίες 16:26 λέει: «Η ψυχή του σκληρά εργαζόμενου εργάστηκε σκληρά για αυτόν, επειδή το στόμα του τον πίεσε πολύ». Αλλά η απληστία είναι επικίνδυνη και καταστροφική. Είναι μια ανεξέλεγκτη επιθυμία.
Ο έλεγχος είναι το κύριο ζήτημα. Θα εξυπηρετούνται οι ανάγκες μας από τα χρήματα που συσσωρεύουμε ή τα υλικά πράγματα που θέλουμε, ή μήπως θα εξυπηρετούνται τα χρήματα από τις ανάγκες μας; Γι’ αυτόν το λόγο λέει ο Παύλος ότι το να είναι κάποιος «άπληστος . . . σημαίνει ότι είναι ειδωλολάτρης». (Εφεσίους 5:5) Το να είμαστε άπληστοι για κάτι σημαίνει στην πραγματικότητα ότι υποτασσόμαστε σε αυτό—στην ουσία, το κάνουμε κύριό μας, θεό μας, κάτι το οποίο υπηρετούμε. Εντούτοις, ο Θεός αξιώνει: «Δεν πρέπει να έχεις άλλους θεούς εναντίον του προσώπου μου».—Έξοδος 20:3.
Το να είμαστε άπληστοι υποδηλώνει επίσης πως δεν εμπιστευόμαστε στον Θεό ότι θα τηρήσει την υπόσχεση που έχει δώσει να προμηθεύει ό,τι χρειαζόμαστε. (Ματθαίος 6:33) Επομένως, η απληστία ισοδυναμεί με απομάκρυνση από τον Θεό. Και με αυτή την έννοια επίσης, είναι «ειδωλολατρία». Δεν προξενεί απορία το ότι ο Παύλος προειδοποιεί τόσο ξεκάθαρα εναντίον της!
Και ο Ιησούς επίσης απηύθυνε άμεση προειδοποίηση εναντίον της απληστίας. Μας έδωσε την εντολή να φυλαγόμαστε από τη λαχτάρα για κάτι που δεν έχουμε: «Να έχετε τα μάτια σας ανοιχτά και να φυλάγεστε από κάθε είδους πλεονεξία, επειδή, ακόμη και όταν έχει κανείς αφθονία, η ζωή του δεν είναι αποτέλεσμα των υπαρχόντων του». (Λουκάς 12:15) Σύμφωνα με αυτή την περικοπή και με την παραβολή που είπε κατόπιν ο Ιησούς, η απληστία βασίζεται στην ανόητη άποψη ότι αυτό που έχει σημασία στη ζωή είναι το πόσο πολλά έχει κάποιος. Ίσως πρόκειται για χρήματα, κοινωνική θέση, δύναμη ή παρόμοια πράγματα. Η απληστία είναι δυνατόν να εκδηλωθεί για οτιδήποτε μπορεί να αποκτηθεί. Η κεντρική ιδέα είναι ότι αν έχουμε ένα συγκεκριμένο πράγμα θα είμαστε ικανοποιημένοι. Αλλά σύμφωνα με τη Γραφή και την ανθρώπινη πείρα, μόνο ο Θεός μπορεί να ικανοποιήσει—και θα ικανοποιήσει—τις πραγματικές μας ανάγκες, όπως εξήγησε ο Ιησούς στους ακολούθους του.—Λουκάς 12:22-31.
Η σημερινή καταναλωτική κοινωνία τροφοδοτεί με μεγάλη επιτυχία τη φλόγα της απληστίας. Καθώς δέχονται ανεπαίσθητες αλλά ισχυρές επιρροές, πολλοί φτάνουν στο σημείο να πιστεύουν ότι όσα και να έχουν δεν είναι αρκετά. Χρειάζονται περισσότερα, μεγαλύτερα και καλύτερα πράγματα. Μολονότι δεν ελπίζουμε να αλλάξουμε τον κόσμο γύρω μας, πώς μπορούμε εμείς προσωπικά να αντιστεκόμαστε σε αυτή την τάση;
Η Ικανοποίηση σε Αντιπαράθεση με την Απληστία
Ο Παύλος προτείνει αντί της απληστίας την ικανοποίηση, λέγοντας: «Έτσι λοιπόν, έχοντας διατροφή, ενδύματα και στέγη, θα είμαστε ικανοποιημένοι με αυτά». (1 Τιμόθεο 6:8) Αυτή η περιγραφή σχετικά με όλα όσα χρειαζόμαστε πραγματικά—«διατροφή, ενδύματα και στέγη»—μπορεί να ακούγεται κάπως απλοϊκή ή αφελής. Πολλοί άνθρωποι ψυχαγωγούνται με τηλεοπτικά προγράμματα όπου οι τηλεθεατές ξεναγούνται στα πολυτελή σπίτια διάσημων ανθρώπων. Αυτός δεν είναι τρόπος για να βρούμε ικανοποίηση.
Βέβαια, δεν απαιτείται από τους υπηρέτες του Θεού να επιβάλλουν στον εαυτό τους τη φτώχεια. (Παροιμίες 30:8, 9) Εντούτοις, ο Παύλος μάς υπενθυμίζει τι ακριβώς είναι η φτώχεια: έλλειψη της τροφής, του ρουχισμού και της στέγης που είναι απαραίτητα για την επιβίωση κάποιου στο μέρος όπου ζει. Από την άλλη μεριά, αν έχουμε αυτά τα πράγματα, έχουμε τη βάση για να είμαστε ικανοποιημένοι.
Είναι δυνατόν να μιλούσε σοβαρά ο Παύλος όταν περιέγραψε με τέτοιον τρόπο την ικανοποίηση; Είναι πράγματι εφικτό να είμαστε ικανοποιημένοι απλώς με τα στοιχειώδη—τροφή, ρουχισμό και στέγη; Ο Παύλος θα πρέπει να γνώριζε. Ο ίδιος γεύτηκε από πρώτο χέρι τα πλούτη και τα προνόμια του υψηλού αξιώματος στην Ιουδαϊκή κοινωνία καθώς και αυτά της ρωμαϊκής υπηκοότητας. (Πράξεις 22:28· 23:6· Φιλιππησίους 3:5) Ο Παύλος, επίσης, υπέστη σοβαρές κακουχίες στις ιεραποστολικές του δραστηριότητες. (2 Κορινθίους 11:23-28) Μέσω όλων αυτών, έμαθε το μυστικό που τον βοήθησε να παραμένει ικανοποιημένος. Ποιο ήταν αυτό;
«Έχω Μάθει το Μυστικό»
Ο Παύλος εξήγησε σε μια από τις επιστολές του: «Ξέρω και να περνώ με λίγα, ξέρω και να έχω αφθονία. Στο καθετί και σε όλες τις συνθήκες έχω μάθει το μυστικό, και να είμαι χορτάτος και να πεινώ, και να έχω αφθονία και να υποφέρω στερήσεις». (Φιλιππησίους 4:12) Ο Παύλος ακούγεται τόσο βέβαιος, τόσο αισιόδοξος! Θα ήταν εύκολο να υποθέσει κάποιος ότι η ζωή του ήταν ρόδινη όταν έγραψε αυτά τα λόγια, αλλά δεν είχαν έτσι τα πράγματα. Βρισκόταν φυλακισμένος στη Ρώμη!—Φιλιππησίους 1:12-14.
Με αυτό το συγκλονιστικό στοιχείο κατά νου, καταλαβαίνουμε ότι η συγκεκριμένη περικοπή πραγματεύεται με δυναμικό τρόπο το ζήτημα της ικανοποίησης όχι μόνο όσον αφορά τα υλικά αποκτήματα αλλά και όσον αφορά τις περιστάσεις. Οι ακρότητες στα πλούτη ή στις αντιξοότητες μπορούν να θέσουν σε δοκιμή τις προτεραιότητές μας. Ο Παύλος μίλησε για τα πνευματικά αποθέματα τα οποία τον βοηθούσαν να παραμένει ικανοποιημένος ανεξάρτητα από τις υλικές του περιστάσεις: «Για όλα τα πράγματα έχω τη δύναμη χάρη [στον Θεό] που μου δίνει δύναμη». (Φιλιππησίους 4:13) Αντί να αποβλέπει είτε στα αποκτήματά του, πολλά ή λίγα, είτε στις περιστάσεις του, καλές ή άσχημες, ο Παύλος απέβλεπε στον Θεό για την κάλυψη των αναγκών του. Το αποτέλεσμα ήταν ικανοποίηση.
Το παράδειγμα του Παύλου ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για τον Τιμόθεο. Ο απόστολος παρότρυνε εκείνον το νεαρό να επιδιώκει έναν τρόπο ζωής ο οποίος έθετε τη θεοσεβή αφοσίωση και τη στενή σχέση με τον Θεό πάνω από τα πλούτη. Ο Παύλος είπε: «Εσύ, όμως, άνθρωπε του Θεού, να φεύγεις από αυτά τα πράγματα. Αλλά να επιδιώκεις δικαιοσύνη, θεοσεβή αφοσίωση, πίστη, αγάπη, υπομονή, πραότητα». (1 Τιμόθεο 6:11) Εκείνα τα λόγια μπορεί μεν να απευθύνονταν στον Τιμόθεο, αλλά εφαρμόζονται στον καθένα που θέλει να τιμάει τον Θεό και να έχει πραγματικά ευτυχισμένη ζωή.
Ο Τιμόθεος έπρεπε να φυλάγεται από την απληστία όπως και κάθε άλλος Χριστιανός. Προφανώς, υπήρχαν πλούσιοι πιστοί στην εκκλησία της Εφέσου όπου βρισκόταν όταν του έγραψε ο Παύλος. (1 Τιμόθεο 1:3) Ο Παύλος είχε έρθει σε αυτό το ακμάζον κέντρο εμπορίου φέρνοντας τα καλά νέα για τον Χριστό, και βοήθησε πολλούς να μεταστραφούν στην πίστη. Χωρίς αμφιβολία, ορισμένοι από αυτούς ήταν πλούσιοι, όπως αληθεύει και για μερικούς στη Χριστιανική εκκλησία σήμερα.
Το ερώτημα, λοιπόν, ιδιαίτερα υπό το φως των όσων διδάσκουν τα εδάφια 1 Τιμόθεο 6:6-10, είναι: Τι θα πρέπει να κάνουν εκείνοι των οποίων η οικονομική κατάσταση είναι άνω του μετρίου αν θέλουν να τιμούν τον Θεό; Ο Παύλος λέει ότι θα πρέπει να εξετάσουν πρώτα τη στάση τους. Τα χρήματα τείνουν να δημιουργούν αισθήματα υπερβολικής αυτοπεποίθησης. Ο Παύλος λέει: «Να παραγγέλλεις σε εκείνους που είναι πλούσιοι στο παρόν σύστημα πραγμάτων να μην είναι υψηλόφρονες, και να στηρίζουν την ελπίδα τους, όχι σε αβέβαιο πλούτο, αλλά στον Θεό, ο οποίος χορηγεί τα πάντα πλουσιοπάροχα για την απόλαυσή μας». (1 Τιμόθεο 6:17) Οι ευκατάστατοι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να βλέπουν πέρα από τα χρήματά τους. Χρειάζεται να αποβλέπουν στον Θεό, την αρχική πηγή κάθε πλούτου.
Μόνο με την ορθή στάση, όμως, δεν κερδίζεται η μάχη. Αργά ή γρήγορα, οι πλούσιοι Χριστιανοί θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν τα πλούτη τους με το σωστό τρόπο. Ο Παύλος νουθετεί: “Να εργάζεστε ό,τι είναι αγαθό, να είστε πλούσιοι σε καλά έργα, να είστε γενναιόδωροι, πρόθυμοι να δίνετε”.—1 Τιμόθεο 6:18.
“Η Πραγματική Ζωή”
Το κύριο σημείο της συμβουλής του Παύλου είναι ότι χρειάζεται να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι η αξία των υλικών πραγμάτων είναι σχετική. Ο Λόγος του Θεού λέει: «Τα πολύτιμα πράγματα του πλουσίου είναι η ισχυρή του πόλη, και στη φαντασία του αυτά είναι σαν προστατευτικό τείχος». (Παροιμίες 18:11) Ναι, η ασφάλεια που μπορούν να προσφέρουν τα χρήματα είναι τελικά μόνο φανταστική και μάλιστα απατηλή. Είναι εσφαλμένο να επικεντρώνουμε τη ζωή μας σε αυτά αντί να επιδιώκουμε να κερδίσουμε την επιδοκιμασία του Θεού.
Η αβεβαιότητα του υλικού πλούτου τον κάνει τόσο ασταθή ώστε δεν μπορούμε να βασίσουμε πάνω του την ελπίδα μας. Η γνήσια ελπίδα πρέπει να στηρίζεται σε κάτι ισχυρό, ουσιαστικό και διαρκές. Η Χριστιανική ελπίδα βασίζεται στον Δημιουργό μας, τον Ιεχωβά Θεό, και στην υπόσχεσή του για αιώνια ζωή. Ενώ αληθεύει ότι η ευτυχία δεν αγοράζεται με χρήματα, ακόμη περισσότερο αληθεύει ότι ούτε η σωτηρία αγοράζεται με χρήματα. Μόνο η πίστη μας στον Θεό μπορεί να μας δώσει τέτοια ελπίδα.
Επομένως, είτε είμαστε πλούσιοι είτε φτωχοί, ας επιδιώκουμε μια πορεία ζωής που θα μας κάνει “πλούσιους ως προς τον Θεό”. (Λουκάς 12:21) Τίποτα δεν είναι πιο πολύτιμο από μια επιδοκιμασμένη υπόσταση ενώπιον του Δημιουργού. Όλες οι προσπάθειες που καταβάλλουμε για να τη διατηρήσουμε συμβάλλουν στο να “θησαυρίζουμε για τον εαυτό μας ένα καλό θεμέλιο για το μέλλον, ώστε να κρατήσουμε γερά την πραγματική ζωή”.—1 Τιμόθεο 6:19.
[Εικόνα στη σελίδα 7]
Ο Παύλος έμαθε το μυστικό της ικανοποίησης
[Εικόνες στη σελίδα 8]
Μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι με ό,τι έχουμε