Βιβλίο της Γραφής Αριθμός 41—Κατά Μάρκον
Συγγραφέας: Μάρκος
Τόπος Συγγραφής: Ρώμη
Ολοκλήρωση Συγγραφής: περ. 60-65 Κ.Χ.
Καλύπτει την Περίοδο: 29-33 Κ.Χ.
1. Τι είναι γνωστό για τον Μάρκο και την οικογένειά του;
ΟΤΑΝ ο Ιησούς συνελήφθη στη Γεθσημανή και οι απόστολοι τράπηκαν σε φυγή, «είς τις νεανίσκος ηκολούθει αυτόν, περιτετυλιγμένος σινδόνα εις το γυμνόν σώμα αυτού». Όταν ο όχλος επιχείρησε να τον πιάσει κι αυτόν, «αφήσας την σινδόνα, έφυγεν απ’ αυτών γυμνός». Γενικά πιστεύεται ότι αυτός ο νέος ήταν ο Μάρκος. Αυτός περιγράφεται στο βιβλίο Πράξεις ως ‘ο Ιωάννης ο επονομαζόμενος Μάρκος’, και ίσως να προερχόταν από κάποια ευκατάστατη οικογένεια της Ιερουσαλήμ, αφού είχαν ιδιόκτητο σπίτι και υπηρέτες. Η μητέρα του, η Μαρία, ήταν κι αυτή Χριστιανή, και η πρώτη εκκλησία χρησιμοποιούσε το σπίτι της ως τόπο συνάθροισης. Ο Πέτρος, τότε που ο άγγελος τον απελευθέρωσε από τη φυλακή, πήγε σ’ εκείνο το σπίτι και βρήκε τους αδελφούς συγκεντρωμένους εκεί.—Μάρκ. 14:51, 52· Πράξ. 12:12, 13.
2, 3. (α) Τι υποκίνησε, αναμφίβολα, τον Μάρκο να μπει στην ιεραποστολική υπηρεσία; (β) Ποιες επαφές είχε με άλλους ιεραποστόλους, ιδιαίτερα με τον Πέτρο και τον Παύλο;
2 Ο ιεραπόστολος Βαρνάβας, ένας Λευίτης από την Κύπρο, ήταν ‘ξάδελφος’ του Μάρκου. (Πράξ. 4:36· Κολ. 4:10, ΜΝΚ) Όταν ο Βαρνάβας πήγε μαζί με τον Παύλο στην Ιερουσαλήμ με τις συνεισφορές για τα θύματα της πείνας, ο Μάρκος γνώρισε και τον Παύλο. Αυτές οι επαφές που είχε μέσα στην εκκλησία καθώς και με ζηλωτές διακόνους που την επισκέπτονταν, αναμφίβολα, ενστάλαξαν στον Μάρκο την επιθυμία να μπει στην ιεραποστολική υπηρεσία. Έτσι, τον βρίσκουμε να συνοδεύει και να βοηθάει τον Παύλο και τον Βαρνάβα στο πρώτο ιεραποστολικό ταξίδι τους. Για κάποιο λόγο όμως, ο Μάρκος τούς άφησε στην Πέργη της Παμφυλίας και επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ. (Πράξ. 11:29, 30· 12:25· 13:5, 13) Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, ο Παύλος αρνήθηκε να πάρει μαζί του τον Μάρκο στη δεύτερη ιεραποστολική περιοδεία, και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ρήγμα μεταξύ του Παύλου και του Βαρνάβα. Ο Παύλος πήρε τον Σίλα, ενώ ο Βαρνάβας πήρε τον ξάδελφό του Μάρκο και απέπλευσε μαζί του για την Κύπρο.—Πράξ. 15:36-41.
3 Ο Μάρκος απέδειξε ότι ήταν άξιος στη διακονία και έγινε πολύτιμος βοηθός, όχι μόνο του Βαρνάβα, αλλά αργότερα και των αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Ο Μάρκος ήταν μαζί με τον Παύλο (περ. 60-61 Κ.Χ.) στο διάστημα της πρώτης φυλάκισής του στη Ρώμη. (Φιλήμ. 1, 24) Έπειτα, βρίσκουμε τον Μάρκο μαζί με τον Πέτρο στη Βαβυλώνα μεταξύ των ετών 62 και 64 Κ.Χ. (1 Πέτρ. 5:13) Ο Παύλος είναι και πάλι φυλακισμένος στη Ρώμη, πιθανώς το έτος 65 Κ.Χ., και σε μια επιστολή ζητάει από τον Τιμόθεο να φέρει μαζί του τον Μάρκο, λέγοντας: «Διότι μοι είναι χρήσιμος εις την διακονίαν». (2 Τιμ. 1:8· 4:11) Αυτή είναι η τελευταία αναφορά που γίνεται για τον Μάρκο στο Βιβλικό υπόμνημα.
4-6. (α) Πώς μπόρεσε ο Μάρκος να βρει τις ιδιαίτερες λεπτομέρειες που περιέχει το Ευαγγέλιό του; (β) Τι δείχνει ότι είχε στενή σχέση με τον Πέτρο; (γ) Δώστε παραδείγματα των χαρακτηριστικών του Πέτρου που υπάρχουν στο Ευαγγέλιο αυτό.
4 Η σύνταξη αυτού του Ευαγγελίου—που είναι το συντομότερο απ’ όλα—αποδίδεται σ’ αυτόν τον Μάρκο. Ήταν συνεργάτης των αποστόλων του Ιησού και άνθρωπος που διέθεσε τη ζωή του στην υπηρεσία των καλών νέων. Αλλά ο Μάρκος δεν ήταν από τους 12 αποστόλους ούτε στενός σύντροφος του Ιησού. Από πού πήρε τις ιδιαίτερες λεπτομέρειες που κάνουν την αφήγησή του για τη διακονία του Ιησού πραγματικά ζωντανή από την αρχή ως το τέλος; Η πιο παλιά παράδοση, σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Παπία, του Ωριγένη και του Τερτυλλιανού, λέει ότι η πηγή των πληροφοριών του Μάρκου ήταν ο Πέτρος, με τον οποίον είχε στενή σχέση.a Μήπως ο Πέτρος δεν τον αποκάλεσε «ο υιός μου»; (1 Πέτρ. 5:13) Ο Πέτρος ήταν αυτόπτης μάρτυρας σχεδόν όλων εκείνων που κατέγραψε ο Μάρκος, οπότε ο Μάρκος θα μπορούσε να έχει μάθει από τον Πέτρο πολλές περιγραφικές λεπτομέρειες που λείπουν από τα άλλα Ευαγγέλια. Για παράδειγμα, ο Μάρκος μιλάει για ‘τους μισθωτούς’ που εργάζονταν στον Ζεβεδαίο, για το λεπρό που παρακαλούσε τον Ιησού «γονυπετών», για το δαιμονιζόμενο που ‘κατέκοπτεν εαυτόν με λίθους’ και για το ότι ο Ιησούς είπε την προφητεία που αφορούσε ‘τον ερχομό του Γιου του ανθρώπου με πολλή δύναμη και δόξα’ ενώ καθόταν στο Όρος των Ελαιών, «κατέναντι του ιερού».—Μάρκ. 1:20, 40· 5:5· 13:3, 26.
5 Ο ίδιος ο Πέτρος ήταν άνθρωπος με βαθιά αισθήματα και, επομένως, μπορούσε να κατανοήσει και να περιγράψει στον Μάρκο τα αισθήματα του Ιησού. Έτσι εξηγείται το ότι ο Μάρκος αναφέρει συχνά πώς αισθανόταν και πώς αντιδρούσε ο Ιησούς· για παράδειγμα, ότι ‘περιέβλεψεν αυτούς μετ’ οργής, λυπούμενος’, ότι «εστέναξε» και ότι ‘αναστέναξεν εκ καρδίας αυτού’. (3:5· 7:34· 8:12) Ο Μάρκος είναι εκείνος που μας λέει τι ένιωσε ο Ιησούς για τον πλούσιο νεαρό άρχοντα, αναφέροντας ότι «ηγάπησεν αυτόν». (10:21) Και τι θέρμη βρίσκουμε στην αφήγηση που λέει ότι ο Ιησούς, όχι μόνο έβαλε ένα παιδί να σταθεί ανάμεσα στους μαθητές του, αλλά και ‘το αγκάλιασε’, και ότι, σε μια άλλη περίπτωση, ‘αγκάλιασε τα παιδιά’!—9:36· 10:13-16.
6 Μερικά από τα χαρακτηριστικά του Πέτρου διακρίνονται στο ύφος του Μάρκου, το οποίο είναι αυθόρμητο, ζωντανό, σθεναρό, σφριγηλό και περιγραφικό. Δίνει την εντύπωση ότι του είναι σχεδόν αδύνατο να αφηγηθεί τα γεγονότα όσο γρήγορα πρέπει. Για παράδειγμα, η λέξη «ευθύς» εμφανίζεται πολύ συχνά, δίνοντας στην αφήγηση παραστατικό ύφος.
7. Τι διακρίνει το Ευαγγέλιο του Μάρκου από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου;
7 Μολονότι ο Μάρκος είχε στη διάθεσή του το Ευαγγέλιο του Ματθαίου και μολονότι από το υπόμνημά του μόνο το 7 τοις εκατό δεν περιέχεται στα άλλα Ευαγγέλια, θα ήταν σφάλμα να νομίσουμε ότι ο Μάρκος συνέπτυξε απλώς το Ευαγγέλιο του Ματθαίου και πρόσθεσε μερικές ειδικές λεπτομέρειες. Ενώ ο Ματθαίος είχε σκιαγραφήσει τον Ιησού ως τον υποσχεμένο Μεσσία και Βασιλιά, ο Μάρκος τώρα εξετάζει τη ζωή και τα έργα του από διαφορετική σκοπιά. Σκιαγραφεί τον Ιησού ως τον Γιο του Θεού που κάνει θαύματα, ως τον Σωτήρα που νικάει. Ο Μάρκος δίνει έμφαση στη δράση του Χριστού μάλλον παρά στις ομιλίες και στις διδασκαλίες του. Αναφέρει μόνο ένα μικρό μέρος των παραβολών και μόνο μια από τις μακροσκελέστερες ομιλίες του Ιησού, ενώ παραλείπει την Επί του Όρους Ομιλία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον το Ευαγγέλιο του Μάρκου είναι μικρότερο, μολονότι περιέχει τόση δράση όση και τα υπόλοιπα. Αναφέρονται σ’ αυτό τουλάχιστον 19 συγκεκριμένα θαύματα.
8. Ποια χαρακτηριστικά δείχνουν ότι το Ευαγγέλιο του Μάρκου γράφτηκε προφανώς για τους Ρωμαίους;
8 Ενώ ο Ματθαίος έγραψε το Ευαγγέλιό του για τους Ιουδαίους, προφανώς ο Μάρκος έγραψε πρωτίστως για τους Ρωμαίους. Πώς το γνωρίζουμε αυτό; Το Νόμο του Μωυσή τον μνημονεύει μόνο όταν καταγράφει συνομιλίες που κάνουν αναφορές στο Νόμο και παραλείπει τη γενεαλογία του Ιησού. Παρουσιάζει το ευαγγέλιο του Χριστού ως ευαγγέλιο παγκόσμιας σπουδαιότητας. Κάνει επεξηγηματικά σχόλια για τα Ιουδαϊκά έθιμα και τις διδασκαλίες, που μπορεί να μην τα ήξεραν οι μη Ιουδαίοι αναγνώστες. (2:18· 7:3, 4· 14:12· 15:42) Μεταφράζει τις αραμαϊκές εκφράσεις. (3:17· 5:41· 7:11, 34· 14:36· 15:22, 34) Δίνει επεξηγήσεις όταν αναφέρει τοπωνύμια και φυτά της Παλαιστίνης. (1:5, 13· 11:13· 13:3) Δίνει τις ιουδαϊκές χρηματικές αξίες σε ρωμαϊκό νόμισμα. (12:42) Χρησιμοποιεί περισσότερες λατινικές λέξεις από τους άλλους Ευαγγελιστές, όπως για παράδειγμα, τις λέξεις σπεκουλάτωρ (σωματοφύλακας), πραιτώριον (ανάκτορο του κυβερνήτη) και κεντυρίων (αξιωματικός του στρατού).—6:27, Κείμενο· 15:16, 39, Κείμενο.
9. Πού και πότε γράφτηκε το βιβλίο του Μάρκου, και τι επιβεβαιώνει την αυθεντικότητά του;
9 Αφού προφανώς ο Μάρκος έγραψε πρωτίστως για τους Ρωμαίους, κατά πάσα πιθανότητα έγραψε το σύγγραμμά του στη Ρώμη. Τόσο οι αρχαιότερες παραδόσεις όσο και τα περιεχόμενα του βιβλίου επιτρέπουν να συμπεράνουμε ότι αυτό συντάχθηκε στη Ρώμη κατά τη διάρκεια είτε της πρώτης είτε της δεύτερης φυλάκισης του αποστόλου Παύλου, και επομένως κατά τα έτη 60-65 Κ.Χ. Αυτά τα έτη ο Μάρκος βρέθηκε στη Ρώμη τουλάχιστον μια φορά, ίσως και δύο. Όλες οι μεγάλες αυθεντίες του 2ου και 3ου αιώνα επιβεβαιώνουν ότι ο Μάρκος ήταν ο συγγραφέας. Το Ευαγγέλιο κυκλοφορούσε ήδη ανάμεσα στους Χριστιανούς στα μέσα του 2ου αιώνα. Την αυθεντικότητα του Ευαγγελίου του Μάρκου την επιβεβαιώνει η εμφάνισή του σε όλους τους καταλόγους των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών οι οποίοι ανάγονται στους πρώτους αιώνες.
10. Πώς πρέπει να θεωρείται τόσο ο εκτενής όσο και ο βραχύς επίλογος του βιβλίου του Μάρκου, και γιατί;
10 Αλλά, τόσο ο εκτενής όσο και ο βραχύς επίλογος, που προστίθενται μερικές φορές μετά το 16ο κεφάλαιο, 8ο εδάφιο, δεν πρέπει να θεωρούνται αυθεντικοί. Απουσιάζουν από τα περισσότερα αρχαία χειρόγραφα, όπως από το Σιναϊτικό και από το Βατικανό Αρ. 1209. Οι λόγιοι του 4ου αιώνα Ευσέβιος και Ιερώνυμος συμφωνούν ότι το αυθεντικό υπόμνημα τελειώνει με τις λέξεις «διότι εφοβούντο». Οι άλλοι επίλογοι πιθανώς να προστέθηκαν με σκοπό να απαλύνουν τον απότομο τρόπο με τον οποίον τελειώνει το Ευαγγέλιο.
11. (α) Τι αποδεικνύει ότι το Ευαγγέλιο του Μάρκου είναι ακριβές, και ποια εξουσία τονίζεται; (β) Γιατί αυτό είναι ‘καλά νέα’, και ποια περίοδο καλύπτει το Ευαγγέλιο του Μάρκου;
11 Η ακρίβεια της αφήγησης του Μάρκου φαίνεται από την πλήρη αρμονία του Ευαγγελίου του, όχι μόνο με τα υπόλοιπα Ευαγγέλια, αλλά και με ολόκληρη την Αγία Γραφή, από το βιβλίο Γένεσις ως το βιβλίο Αποκάλυψις. Επιπλέον, ο Ιησούς παρουσιάζεται επανειλημμένα ως άτομο που έχει εξουσία, όχι μόνο στα λόγια του, αλλά και πάνω στις δυνάμεις της φύσης, πάνω στον Σατανά και στους δαίμονες, πάνω στις ασθένειες και στον ίδιο το θάνατο. Ο Μάρκος, λοιπόν, αρχίζει την αφήγησή του με τον εντυπωσιακό πρόλογο: «Αρχή του ευαγγελίου του Ιησού Χριστού». Ο ερχομός του και η διακονία του σήμαιναν ‘καλά νέα’, και επομένως η μελέτη του Ευαγγελίου του Μάρκου πρέπει να είναι ωφέλιμη για όλους τους αναγνώστες. Τα γεγονότα που περιγράφει ο Μάρκος καλύπτουν την περίοδο από την άνοιξη του 29 Κ.Χ. ως την άνοιξη του 33 Κ.Χ.
ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ
12. Ποια γεγονότα εκτίθενται μέσα στα πρώτα 13 εδάφια του βιβλίου του Μάρκου;
12 Βάφτισμα και πειρασμός του Ιησού (1:1-13). Ο Μάρκος αρχίζει το ευαγγέλιο εξηγώντας ποιος είναι ο Ιωάννης ο Βαφτιστής. Αυτός είναι ο προειπωμένος αγγελιοφόρος, που στάλθηκε για να διακηρύξει: ‘Ετοιμάσατε την οδόν του Ιεχωβά, ευθείας κάμετε τας τρίβους αυτού’. Για Εκείνον που έρχεται σύντομα, ο Βαφτιστής λέει: ‘Αυτός είναι ισχυρότερός μου’. Ναι, αυτός θα βαφτίσει, όχι με νερό, αλλά με πνεύμα άγιο. Τώρα, έρχεται ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας, και ο Ιωάννης τον βαφτίζει. Το πνεύμα κατεβαίνει πάνω στον Ιησού σαν περιστέρι και μια φωνή ακούγεται από τους ουρανούς: «Συ είσαι ο Υιός μου ο αγαπητός, εις τον οποίον ευηρεστήθην». (1:3, 7, 11) Τον Ιησού τον υποβάλλει σε πειρασμούς ο Σατανάς στην έρημο, και τον υπηρετούν άγγελοι. Χρειάστηκαν μόνο τα πρώτα 13 εδάφια του βιβλίου του Μάρκου για να εκτεθούν αυτά τα εντυπωσιακά γεγονότα.
13. Με ποιους τρόπους δείχνει από την αρχή ο Ιησούς την εξουσία που κατέχει ως «ο Άγιος του Θεού»;
13 Ο Ιησούς αρχίζει τη διακονία στη Γαλιλαία (1:14–6:6). Μετά τη σύλληψη του Ιωάννη, ο Ιησούς πηγαίνει να κηρύξει τα καλά νέα του Θεού στη Γαλιλαία. Τι καταπληκτικό άγγελμα έχει! «Επλησίασεν η βασιλεία του Θεού· μετανοείτε και πιστεύετε εις το ευαγγέλιον». (1:15) Καλεί τον Σίμωνα και τον Ανδρέα, καθώς και τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη από τα αλιευτικά τους δίχτυα, για να γίνουν μαθητές του. Τη μέρα του Σαββάτου αρχίζει να διδάσκει στη συναγωγή της Καπερναούμ. Ο λαός μένει έκπληκτος, γιατί διδάσκει «ως έχων εξουσίαν, και ουχί ως οι γραμματείς». Ο Ιησούς δείχνει την εξουσία που κατέχει ως «ο Άγιος του Θεού» βγάζοντας ένα ακάθαρτο πνεύμα από έναν δαιμονιζόμενο και θεραπεύοντας την πεθερά του Σίμωνα, που ήταν άρρωστη με πυρετό. Τα νέα διαδίδονται αστραπιαία, και μέχρι το βράδυ «η πόλις όλη» έχει συγκεντρωθεί έξω από το σπίτι του Σίμωνα. Ο Ιησούς θεραπεύει πολλούς που είναι άρρωστοι και βγάζει πολλά δαιμόνια.—1:22, 24, 33.
14. Πώς αποδεικνύει ο Ιησούς ότι έχει την εξουσία να συγχωρεί αμαρτίες;
14 Ο Ιησούς δηλώνει ποια είναι η αποστολή του: «Δια να κηρύξω». (1:38) Κηρύττει σε ολόκληρη τη Γαλιλαία. Οπουδήποτε πηγαίνει, βγάζει δαιμόνια και θεραπεύει τους ασθενείς, περιλαμβανομένου ενός λεπρού και ενός παραλυτικού, στον οποίο λέει: «Συγκεχωρημέναι είναι εις σε αι αμαρτίαι σου». Μερικοί γραμματείς διαλογίζονται μέσα στην καρδιά τους: ‘Αυτό είναι βλασφημία. Ποιος μπορεί να συγχωρήσει αμαρτίες εκτός από τον Θεό;’ Αντιλαμβανόμενος τις σκέψεις τους, ο Ιησούς αποδεικνύει ότι «εξουσίαν έχει ο Υιός του ανθρώπου . . . να συγχωρή αμαρτίας» λέγοντας στον παραλυτικό να σηκωθεί και να πάει σπίτι του. Οι άνθρωποι δοξάζουν τον Θεό. Όταν ο τελώνης Λευί (Ματθαίος) γίνεται ακόλουθός του, ο Ιησούς λέει στους γραμματείς: «Δεν ήλθον δια να καλέσω δικαίους αλλά αμαρτωλούς». Ακόμη, αποδεικνύει ότι «κύριος είναι και του σαββάτου».—2:5, 7, 10, 17, 28.
15. Τι δηλώνει ο Ιησούς όσον αφορά εκείνους που αρνούνται τα θαύματά του, και τι λέει για τους οικογενειακούς δεσμούς;
15 Ο Ιησούς τώρα συγκροτεί τον όμιλο των 12 αποστόλων. Οι συγγενείς του εκδηλώνουν κάποια εναντίωση και, κατόπιν, μερικοί γραμματείς από την Ιερουσαλήμ τον κατηγορούν ότι βγάζει δαιμόνια μέσω του άρχοντα των δαιμονίων. Ο Ιησούς τούς ρωτάει «Πώς δύναται Σατανάς να εκβάλλη Σατανάν;» και τους προειδοποιεί: «Όστις . . . βλασφημήση εις το Πνεύμα το Άγιον, δεν έχει συγχώρησιν εις τον αιώνα, αλλ’ είναι ένοχος αιωνίου καταδίκης». Στη διάρκεια της συζήτησης, έρχονται να τον βρουν η μητέρα του και οι αδελφοί του, και ο Ιησούς υποκινείται να δηλώσει: «Όστις κάμη το θέλημα του Θεού, ούτος είναι αδελφός μου και αδελφή μου και μήτηρ».—3:23, 29, 35.
16. Τι διδάσκει ο Ιησούς για ‘τη βασιλεία του Θεού’ χρησιμοποιώντας παραβολές;
16 Ο Ιησούς αρχίζει να διδάσκει ‘το ιερό μυστικό της βασιλείας του Θεού’ χρησιμοποιώντας παραβολές. Λέει για κάποιον ο οποίος σπέρνει σπόρο που πέφτει σε διάφορα είδη εδάφους (που εξεικονίζουν τα διάφορα είδη ακροατών του λόγου) και για το λύχνο που λάμπει πάνω στο λυχνοστάτη του. Σε κάποια άλλη παραβολή, ο Ιησούς λέει ότι η Βασιλεία του Θεού είναι όπως όταν κάποιος ρίχνει το σπόρο στη γη: «Αφ’ εαυτής η γη καρποφορεί, πρώτον χόρτον, έπειτα αστάχυον, έπειτα πλήρη σίτον εν τω ασταχύω». (4:11, ΜΝΚ· 4:28) Λέει, επίσης, την παραβολή του σιναπόσπορου, ο οποίος, μολονότι είναι ο πιο μικροσκοπικός απ’ όλους τους σπόρους, όταν μεγαλώνει κάνει μεγάλα προστατευτικά κλαδιά.
17. Πώς δείχνουν τα θαύματα του Ιησού την έκταση της εξουσίας του;
17 Καθώς διασχίζουν τη Θάλασσα της Γαλιλαίας, ο Ιησούς κάνει να κοπάσει θαυματουργικά ένας βίαιος άνεμος και η τρικυμιώδης θάλασσα γαληνεύει μόλις την προστάζει: «Σιώπα, ησύχασον». (4:39) Στη χώρα των Γαδαρηνών, ο Ιησούς εκβάλλει μια ‘Λεγεώνα’ δαιμόνων από έναν άνθρωπο και επιτρέπει στους δαίμονες να μπουν σε μια αγέλη 2.000 περίπου χοίρων, οι οποίοι, τότε, ορμούν προς έναν γκρεμό και πνίγονται στη θάλασσα. (5:8-13) Κατόπιν, ο Ιησούς επιστρέφει στην απέναντι όχθη. Μια γυναίκα θεραπεύεται από αιμορραγία ανίατη επί 12 έτη, απλώς και μόνο αγγίζοντας το ιμάτιο του Ιησού, την ώρα που εκείνος πηγαίνει για να φέρει και πάλι στη ζωή τη 12χρονη κόρη του Ιάειρου. Αληθινά, ο Γιος του ανθρώπου έχει εξουσία τόσο επί της ζωής όσο και επί του θανάτου! Αλλά, οι άνθρωποι στον τόπο που μεγάλωσε ο Ιησούς αμφισβητούν την εξουσία του. Εκείνος εκπλήσσεται με την απιστία τους, αλλά συνεχίζει να ‘περιέρχεται τας κώμας κύκλω διδάσκων’.—6:6.
18. (α) Πώς επεκτείνεται η διακονία του Ιησού; (β) Τι υποκινεί τον Ιησού να διδάσκει και να κάνει θαύματα;
18 Επεκτείνεται η διακονία στη Γαλιλαία (6:7–9:50). Οι 12 αποστέλλονται ανά 2, έχοντας οδηγίες και εξουσία να κηρύττουν και να διδάσκουν, να θεραπεύουν ανθρώπους και να βγάζουν δαιμόνια. Το όνομα του Ιησού γίνεται πασίγνωστο· μερικοί νομίζουν ότι είναι ο Ιωάννης ο Βαφτιστής αναστημένος. Η πιθανότητα αυτή ανησυχεί τον Ηρώδη, στα γενέθλια του οποίου αποκεφαλίστηκε ο Ιωάννης. Οι απόστολοι επιστρέφουν από την περιοδεία κηρύγματος που έκαναν και δίνουν έκθεση της δράσης τους στον Ιησού. Ένα μεγάλο πλήθος ακολουθεί τον Ιησού καθώς περιοδεύει στη Γαλιλαία, και αυτός ‘τους σπλαχνίζεται, επειδή είναι σαν πρόβατα χωρίς ποιμένα’. Γι’ αυτό, αρχίζει να τους διδάσκει πολλά πράγματα. (6:34) Από αγάπη, τους παρέχει και υλική τροφή, τρέφοντας 5.000 άντρες με 5 ψωμιά και 2 ψάρια. Ύστερα από λίγο, όταν οι μαθητές πασχίζουν μέσα στο πλοιάριό τους να αντιμετωπίσουν μια ανεμοθύελλα, καθώς κατευθύνονται προς τη Βηθσαϊδά, εκείνος πηγαίνει προς αυτούς βαδίζοντας πάνω στη θάλασσα και κατευνάζει τον άνεμο. Δεν είναι παράδοξο που ακόμη και οι μαθητές του ‘εξεπλήττοντο λίαν’!—6:51.
19, 20. (α) Πώς ελέγχει ο Ιησούς τους γραμματείς και τους Φαρισαίους; (β) Ποιες περιστάσεις οδηγούν στο να δοθεί έλεγχος και στον Πέτρο;
19 Στην περιοχή της Γεννησαρέτ, ο Ιησούς κάνει μια συζήτηση με γραμματείς και Φαρισαίους από την Ιερουσαλήμ, όσον αφορά το να τρώει κάποιος με άπλυτα χέρια, και τους επιπλήττει επειδή ‘άφησαν την εντολή του Θεού και κρατούν την παράδοση των ανθρώπων’. Λέει ότι εκείνο που μολύνει τον άνθρωπο δεν είναι τα εισερχόμενα, αλλά τα εξερχόμενα από την καρδιά, δηλαδή «οι διαλογισμοί οι κακοί». (7:8, 21) Πηγαίνοντας προς βορρά, στις περιοχές της Τύρου και της Σιδώνας, κάνει ένα θαύμα χάρη μιας Εθνικής Συροφοίνισσας· βγάζει ένα δαιμόνιο από την κόρη της.
20 Και πάλι στη Γαλιλαία, ο Ιησούς σπλαχνίζεται ξανά το πλήθος που τον ακολουθεί, και τρέφει 4.000 άντρες με 7 ψωμιά και λίγα ψαράκια. Προειδοποιεί τους μαθητές του για τη ζύμη των Φαρισαίων και τη ζύμη του Ηρώδη, αλλά τότε αυτοί δεν καταλαβαίνουν τι θέλει να πει. Κι άλλο θαύμα—η θεραπεία ενός τυφλού στη Βηθσαϊδά. Σε μια συζήτηση που γίνεται καθώς πηγαίνουν προς τα χωριά της Καισάρειας του Φιλίππου, ο Πέτρος λέει κατηγορηματικά ότι ο Ιησούς είναι «ο Χριστός», αλλά κατόπιν αντιδρά έντονα όταν ο Ιησούς μιλάει για τα επικείμενα παθήματα και το θάνατο του Γιου του ανθρώπου. Ο Ιησούς τον ελέγχει γι’ αυτό: «Ύπαγε οπίσω μου, Σατανά· διότι δεν φρονείς τα του Θεού, αλλά τα των ανθρώπων». (8:29, 33) Ο Ιησούς προτρέπει τους μαθητές του να τον ακολουθούν συνεχώς, χάρη των καλών νέων· αν αυτοί ντραπούν για εκείνον, κι εκείνος θα ντραπεί γι’ αυτούς, όταν θα έρθει «εν τη δόξη» του Πατέρα του.
21. (α) Ποιοι βλέπουν «την βασιλείαν του Θεού ελθούσαν μετά δυνάμεως», και πώς; (β) Πώς τονίζει ο Ιησούς ότι η Βασιλεία πρέπει να έρχεται πρώτη;
21 Έπειτα από 6 μέρες, ενώ βρίσκονται σ’ ένα ψηλό βουνό, ο Πέτρος, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης έχουν το προνόμιο να δουν «την βασιλείαν του Θεού ελθούσαν μετά δυνάμεως», καθώς παρατηρούν τον Ιησού να μεταμορφώνεται ένδοξα. (9:1) Ο Ιησούς δείχνει πάλι την εξουσία του βγάζοντας ένα άλαλο πνεύμα από ένα αγόρι, και μιλάει δεύτερη φορά για τα επικείμενα παθήματά του και το θάνατό του. Συμβουλεύει τους μαθητές του να μην επιτρέψουν σε τίποτα να τους εμποδίσει να αποκτήσουν τη ζωή. Μήπως σε σκανδαλίζει το χέρι σου; Κόψ’ το! Μήπως το πόδι σου; Κόψ’ το! Μήπως το μάτι σου; Βγάλ’ το! Είναι πολύ καλύτερο να μπεις στη Βασιλεία του Θεού χωρίς κάποιο μέλος του σώματός σου παρά να ριχτείς ολόκληρος στη Γέεννα.
22. Ποια συμβουλή ξεχωρίζει στη διάρκεια της διακονίας του Ιησού στην Περαία;
22 Διακονία στην Περαία (10:1-52). Ο Ιησούς πηγαίνει στα σύνορα της Ιουδαίας και «πέραν του Ιορδάνου» (στην Περαία). Οι Φαρισαίοι τώρα τον ρωτούν για το διαζύγιο, και αυτός εκμεταλλεύεται την ευκαιρία για να εκθέσει θεϊκές αρχές σχετικές με το γάμο. Ένας πλούσιος νέος τον ρωτάει πώς να κληρονομήσει αιώνια ζωή, αλλά λυπάται όταν ακούει ότι, για να έχει θησαυρούς στον ουρανό, πρέπει να πουλήσει τα υπάρχοντά του και να γίνει ακόλουθος του Ιησού. Ο Ιησούς λέει στους μαθητές του: «Ευκολώτερον είναι κάμηλος να περάση δια της τρύπης της βελόνης παρά πλούσιος να εισέλθη εις την βασιλείαν του Θεού». Ενθαρρύνει όσους έχουν εγκαταλείψει τα πάντα χάρη των καλών νέων, δίνοντάς τους την υπόσχεση ότι θα έχουν «εκατονταπλασίονα τώρα . . . μετά διωγμών, και εν τω ερχομένω αιώνι ζωήν αιώνιον».—10:1, 25, 30.
23. Ποια συζήτηση και ποιο θαύμα γίνονται στο δρόμο για την Ιερουσαλήμ;
23 Ο Ιησούς και οι 12 ξεκινούν τώρα να πάνε στην Ιερουσαλήμ. Ο Ιησούς τούς μιλάει τρίτη φορά για τα παθήματα που τον περιμένουν, καθώς και για την ανάστασή του. Τους ρωτάει αν μπορούν να πιουν το ποτήρι που πίνει εκείνος, και τους λέει: «Όστις εξ υμών θέλει να γείνη πρώτος, θέλει είσθαι δούλος πάντων». Καθώς βγαίνουν από την Ιεριχώ, ένας τυφλός ζητιάνος φωνάζει από την άκρη του δρόμου: «Υιέ του Δαβίδ Ιησού, ελέησόν με»! Ο Ιησούς κάνει τον τυφλό να δει—αυτή είναι η τελευταία του θαυματουργική θεραπεία σύμφωνα με την εξιστόρηση του Μάρκου.—10:44, 47, 48.
24, 25. (α) Με ποιες ενέργειες επιβεβαιώνει ο Ιησούς την εξουσία του; (β) Με ποια επιχειρήματα απαντάει στους εναντιουμένους του; (γ) Ποια προειδοποίηση δίνει ο Ιησούς στο πλήθος, και τι επαινεί στους μαθητές του;
24 Ο Ιησούς μέσα και γύρω από την Ιερουσαλήμ (11:1–15:47). Η αφήγηση προχωράει γοργά! Ο Ιησούς πάνω σ’ ένα γαϊδουράκι μπαίνει στην πόλη και ο λαός τον επευφημεί ως Βασιλιά. Την επομένη, καθαρίζει το ναό. Οι αρχιερείς και οι γραμματείς αρχίζουν να τον φοβούνται και θέλουν το θάνατό του. «Εν ποία εξουσία πράττεις ταύτα;» ρωτούν. (11:28) Επιδέξια, ο Ιησούς τούς κάνει κι αυτός μια ερώτηση, και λέει την παραβολή των γεωργών που φόνευσαν τον κληρονόμο του αμπελώνα. Αυτοί καταλαβαίνουν τι εννοεί και φεύγουν.
25 Κατόπιν, στέλνουν μερικούς Φαρισαίους για να τον παγιδεύσουν στο ζήτημα του φόρου. Ο Ιησούς ζητάει ένα δηνάριο και ρωτάει: «Τίνος είναι η εικών αύτη και η επιγραφή;» Εκείνοι απαντούν: «Του Καίσαρος». Τότε ο Ιησούς λέει: «Απόδοτε τα του Καίσαρος εις τον Καίσαρα και τα του Θεού εις τον Θεόν». Δεν είναι παράδοξο που τον θαυμάζουν! (12:16, 17) Οι Σαδδουκαίοι τώρα, οι οποίοι δεν πιστεύουν στην ανάσταση, κάνουν μια απόπειρα να τον παγιδεύσουν με την ερώτηση: ‘Αν μια γυναίκα είχε 7 συζύγους διαδοχικά, τίνος σύζυγος θα είναι κατά την ανάσταση;’ Ο Ιησούς απαντάει με ετοιμότητα ότι εκείνοι που εγείρονται από τους νεκρούς θα είναι «ως άγγελοι οι εν τοις ουρανοίς», γιατί δεν θα παντρεύονται. (12:19-23, 25) «Ποία εντολή είναι πρώτη πασών;» ρωτάει ένας από τους γραμματείς. Ο Ιησούς απαντάει: ‘Πρώτη . . . είναι· Άκουε Ισραήλ, Ιεχωβά ο Θεός ημών είναι είς Ιεχωβά· και θέλεις αγαπά Ιεχωβά τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου, και εξ όλης της ψυχής σου, και εξ όλης της διανοίας σου, και εξ όλης της δυνάμεώς σου· αύτη είναι η πρώτη εντολή. Και δευτέρα ομοία, αύτη· Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν’. (12:28-31) Ύστερα απ’ αυτό, κανείς δεν τολμάει να του κάνει ερωτήσεις. Η εξουσία του Ιησού, ως του τέλειου δασκάλου, παραμένει αμείωτη. Το μεγάλο πλήθος τον ακούει με ευχαρίστηση, και ο Ιησούς τούς προειδοποιεί για τους επιδεικτικούς γραμματείς. Κατόπιν, επαινεί στους μαθητές του τη φτωχή χήρα, που έριξε στο κουτί των συνεισφορών για το ναό περισσότερα απ’ όλους τους άλλους, γιατί τα 2 της κέρματα ήταν ‘όλα όσα είχε, όλη η περιουσία της’.—12:44.
26. Ποια είναι η μόνη μακροσκελής ομιλία που κατέγραψε ο Μάρκος, και με ποια νουθεσία τελειώνει αυτή;
26 Ενώ κάθεται στο Όρος των Ελαιών αντικρίζοντας το ναό, ο Ιησούς λέει ιδιαιτέρως σε 4 από τους μαθητές του «το σημείον» της συντέλειας αυτών των πραγμάτων. (Αυτή είναι η μόνη μακροσκελής ομιλία που κατέγραψε ο Μάρκος και είναι παράλληλη μ’ εκείνη του βιβλίου του Ματθαίου στο 24ο και 25ο κεφάλαιο.) Αυτή η ομιλία τελειώνει με τη νουθεσία του Ιησού: «Περί δε της ημέρας εκείνης και της ώρας ουδείς γινώσκει, ουδέ οι άγγελοι οι εν ουρανώ, ουδέ ο Υιός, ειμή ο Πατήρ. Και όσα λέγω προς εσάς προς πάντας λέγω· Αγρυπνείτε».—13:4, 32, 37.
27. Περιγράψτε τα γεγονότα που οδηγούν στην προδοσία του Ιησού στη Γεθσημανή.
27 Στη γειτονική Βηθανία, μια γυναίκα χρίει τον Ιησού με ακριβό μύρο. Μερικοί διαμαρτύρονται, λέγοντας ότι αυτό είναι σπατάλη, αλλά ο Ιησούς λέει ότι είναι μια θαυμάσια πράξη, μια προετοιμασία για την ταφή του. Στον ορισμένο καιρό, ο Ιησούς και οι 12 συγκεντρώνονται στην πόλη για το Πάσχα. Ο Ιησούς δείχνει ποιος είναι ο προδότης του και θεσπίζει το αναμνηστικό δείπνο με τους πιστούς μαθητές του· κατόπιν, αναχωρούν για το Όρος των Ελαιών. Στο δρόμο ο Ιησούς τούς λέει ότι όλοι θα σκανδαλιστούν. «Εγώ όμως ουχί», αναφωνεί ο Πέτρος. Αλλά ο Ιησούς τού λέει: «Την νύκτα ταύτην, πριν ο αλέκτωρ φωνάξη δις, τρις θέλεις με απαρνηθή». Φτάνοντας στο μέρος που λέγεται Γεθσημανή, ο Ιησούς αποσύρεται για να προσευχηθεί, παρακαλώντας τους μαθητές του να αγρυπνούν. Η προσευχή του αποκορυφώνεται με τα εξής λόγια: «Αββά ο Πατήρ, πάντα είναι δυνατά εις σε· απομάκρυνον απ’ εμού το ποτήριον τούτο. Ουχί όμως ό,τι θέλω εγώ, αλλ’ ό,τι συ». Τρεις φορές επιστρέφει ο Ιησούς στους μαθητές του και 3 φορές τους βρίσκει να κοιμούνται, παρότι η ώρα είναι τόσο σημαντική! (14:29, 30, 36, 41) Αλλά η ώρα έφτασε! Να!—ο προδότης!
28. Κάτω από ποιες συνθήκες συλλαμβάνεται και οδηγείται ο Ιησούς μπροστά στον αρχιερέα;
28 Ο Ιούδας πλησιάζει και φιλάει τον Ιησού. Αυτό είναι το σημείο για να τον συλλάβουν οι ένοπλοι άντρες των αρχιερέων. Τον φέρνουν στο αρχοντικό του αρχιερέα, όπου πολλοί ψευδομαρτυρούν εις βάρος του, αλλά οι μαρτυρίες τους δεν συμφωνούν. Ο ίδιος ο Ιησούς παραμένει σιωπηλός. Τελικά, ο αρχιερέας τον ρωτάει: «Συ είσαι ο Χριστός ο Υιός του Ευλογητού;» Ο Ιησούς απαντάει: «Εγώ είμαι». Ο αρχιερέας κραυγάζει ‘Βλασφημία!’ και όλοι καταδικάζουν τον Ιησού ως ένοχο θανάτου. (14:61-64) Κάτω στην αυλή, ο Πέτρος έχει απαρνηθεί τον Ιησού 3 φορές. Ένας πετεινός λαλεί δεύτερη φορά, και ο Πέτρος, μόλις θυμάται τα λόγια του Ιησού, αισθάνεται συντριβή και κλαίει.
29. Τι λέει το υπόμνημα του Μάρκου για την τελική δίκη και την εκτέλεση του Ιησού, και πώς γίνεται φανερό ότι το ζήτημα είναι η Βασιλεία;
29 Μόλις φέγγει, το Σάνχεδριν συσκέπτεται και στέλνει δέσμιο τον Ιησού στον Πιλάτο. Αυτός αναγνωρίζει αμέσως ότι ο Ιησούς δεν είναι εγκληματίας και προσπαθεί να τον απολύσει. Αλλά, εξαιτίας της επιμονής του όχλου, που υποκινείται από τους αρχιερείς, παραδίδει τελικά τον Ιησού για να εκτελεστεί. Ο Ιησούς οδηγείται στο Γολγοθά (που σημαίνει «Κρανίου τόπος») και εκτελείται, έχοντας την εναντίον του κατηγορία γραμμένη πάνω από το κεφάλι του: «Ο βασιλεύς των Ιουδαίων». Οι περαστικοί τον εμπαίζουν: «Άλλους έσωσεν, εαυτόν δεν δύναται να σώση»! Το μεσημέρι (την 6η ώρα) σκοτάδι καλύπτει όλη την περιοχή ως τις 3. Τότε, ο Ιησούς κραυγάζει με δυνατή φωνή «Θεέ μου, Θεέ μου, δια τι με εγκατέλιπες;» και πεθαίνει. Βλέποντας αυτά τα πράγματα, ένας αξιωματικός του στρατού παρατηρεί: «Αληθώς ο άνθρωπος ούτος ήτο Υιός Θεού». Ο Ιωσήφ από την Αριμαθαία, μέλος του Σάνχεδριν που πιστεύει όμως στη Βασιλεία του Θεού, ζητάει από τον Πιλάτο το σώμα του Ιησού και το βάζει σ’ έναν τάφο λαξευμένο σε πέτρα.—15:22, 26, 31, 34, 39.
30. Τι συμβαίνει στον τάφο την πρώτη μέρα της εβδομάδας;
30 Γεγονότα μετά το θάνατο του Ιησού (16:1-8). Πολύ νωρίς το πρωί της πρώτης μέρας της εβδομάδας, 3 γυναίκες πηγαίνουν στον τάφο. Προς έκπληξή τους διαπιστώνουν ότι η μεγάλη πέτρα έχει αποκυλιστεί από την είσοδο. Ένας ‘νεανίσκος’, που κάθεται μέσα, τους λέει ότι ο Ιησούς έχει αναστηθεί. (16:5) Δεν είναι πια εκεί, αλλά πηγαίνει πριν απ’ αυτές στη Γαλιλαία. Έντρομες εκείνες φεύγουν τρέχοντας από τον τάφο.
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΟ
31. (α) Πώς πιστοποιεί ο Μάρκος ότι ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας; (β) Τι αποδεικνύει την εξουσία που κατείχε ο Ιησούς ως ο Γιος του Θεού, και τι τόνισε εκείνος;
31 Μέσω αυτής της ζωντανής παρουσίασης του Ιησού Χριστού, όλοι οι αναγνώστες του βιβλίου του Μάρκου, από τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια μέχρι τώρα, μπορούν και εντοπίζουν την εκπλήρωση πολλών προφητειών των Εβραϊκών Γραφών που αφορούν τον Μεσσία. Από την πρώτη παράθεση που γίνεται, «Ιδού, εγώ αποστέλλω τον άγγελόν μου προ προσώπου σου», μέχρι τα αγωνιώδη λόγια του Ιησού πάνω στο ξύλο, «Θεέ μου, Θεέ μου, δια τι με εγκατέλιπες;» ολόκληρη η αφήγηση της γεμάτης ζήλο διακονίας του, όπως καταγράφεται από τον Μάρκο, συμφωνεί με ό,τι προείπαν οι Εβραϊκές Γραφές. (Μάρκ. 1:2· 15:34· Μαλ. 3:1· Ψαλμ. 22:1) Επιπλέον, τα θαύματα και τα αξιοθαύμαστα έργα του, η υγιής διδασκαλία του, ο άψογος τρόπος με τον οποίον ανέτρεπε τα επιχειρήματα των αντιδίκων του, η πλήρης εξάρτησή του από το Λόγο και το πνεύμα του Ιεχωβά, και η τρυφερή ποίμανση που παρείχε στα πρόβατα—όλα αυτά τα πράγματα τον χαρακτηρίζουν ως Εκείνον που ήρθε με εξουσία ως ο Γιος του Θεού. Δίδαξε «ως έχων εξουσίαν», εξουσία που είχε λάβει από τον Ιεχωβά, και τόνισε ότι το ‘κήρυγμα των καλών νέων της βασιλείας του Θεού’, δηλαδή το ότι «επλησίασεν η βασιλεία του Θεού», ήταν το πρωταρχικό του έργο εδώ στη γη. Η διδασκαλία του αποδείχθηκε ανεκτίμητης ωφέλειας για όλους εκείνους που έδωσαν προσοχή σ’ αυτήν.—Μάρκ. 1:22, 14, 15.
32. Πόσες φορές χρησιμοποιεί ο Μάρκος την έκφραση «βασιλεία του Θεού», και ποιες είναι μερικές από τις κατευθυντήριες αρχές που εκθέτει για την απόκτηση ζωής μέσω της Βασιλείας;
32 Ο Ιησούς είπε στους μαθητές του: ‘Σ’ εσάς δόθηκε το ιερό μυστικό της βασιλείας του Θεού’. Ο Μάρκος χρησιμοποιεί αυτή την έκφραση, «βασιλεία του Θεού», 14 φορές και εκθέτει πολλές κατευθυντήριες αρχές για όσους θα αποκτούσαν ζωή μέσω της Βασιλείας. Ο Ιησούς δήλωσε: «Όστις απολέση την ζωήν αυτού ένεκεν εμού και του ευαγγελίου, ούτος θέλει σώσει αυτήν». Καθετί που εμποδίζει την απόκτηση ζωής πρέπει να απομακρυνθεί: «Καλήτερόν σοι είναι να εισέλθης μονόφθαλμος εις την βασιλείαν του Θεού, παρά έχων δύο οφθαλμούς να ριφθής εις την γέενναν του πυρός». Ο Ιησούς δήλωσε περαιτέρω: «Όστις δεν δεχθή την βασιλείαν του Θεού ως παιδίον, δεν θέλει εισέλθει εις αυτήν», και, «Πόσον δυσκόλως θέλουσιν εισέλθει εις την βασιλείαν του Θεού οι έχοντες τα χρήματα»! Είπε πως δεν είναι «μακράν από της βασιλείας του Θεού» όποιος διακρίνει ότι η τήρηση των 2 μεγάλων εντολών αξίζει πολύ περισσότερο απ’ όλα τα ολοκαυτώματα και τις θυσίες. Αυτές και άλλες διδασκαλίες σχετικές με τη Βασιλεία, που υπάρχουν στο Ευαγγέλιο του Μάρκου, περιέχουν πολλές καλές νουθεσίες, τις οποίες μπορούμε να εφαρμόζουμε στην καθημερινή μας ζωή.—4:11, ΜΝΚ· 8:35· 9:43-48· 10:13-15, 23-25· 12:28-34.
33. (α) Πώς μπορούμε να ωφεληθούμε από το Ευαγγέλιο του Μάρκου; (β) Ποια πορεία θα πρέπει να μας ενθαρρύνει να ακολουθούμε ο Μάρκος, και γιατί;
33 Τα «κατά Μάρκον» καλά νέα ίσως να μπορούν να διαβαστούν, από την αρχή μέχρι το τέλος, μέσα σε μια-δυο ώρες, δίνοντας στον αναγνώστη μια συναρπαστική, γοργή και δυναμική αφήγηση της διακονίας του Ιησού. Η απλή ανάγνωση αυτής της θεόπνευστης αφήγησης καθώς και η πιο προσεκτική μελέτη και ο στοχασμός γύρω απ’ αυτήν αποδεικνύονται πάντοτε κάτι το ωφέλιμο. Το Ευαγγέλιο του Μάρκου είναι ωφέλιμο για τους διωκόμενους Χριστιανούς σήμερα, όπως ήταν και τον 1ο αιώνα, γιατί οι αληθινοί Χριστιανοί σήμερα αντιμετωπίζουν ‘κρίσιμους καιρούς, δύσκολους στην αντιμετώπισή τους’ και χρειάζονται θεόπνευστη καθοδηγία σαν αυτή που βρίσκεται σ’ αυτό το υπόμνημα το οποίο ασχολείται με το Πρότυπό μας, τον Ιησού Χριστό. Διαβάστε το, αφήστε την εντυπωσιακή του δράση να σας συνεπάρει και αντλήστε ενθάρρυνση για να ακολουθείτε τα βήματα του Αρχηγού και Τελειωτή της πίστης μας, του Ιησού, με την ίδια αμείωτη χαρά που έδειξε εκείνος. (2 Τιμ. 3:1, ΜΝΚ· Εβρ. 12:2) Ναι, δείτε τον ως άνθρωπο δράσης, γεμίστε με το ζήλο του και αντιγράψτε την ασυμβίβαστη ακεραιότητα και το θάρρος που έδειχνε όταν αντιμετώπιζε δοκιμασίες και εναντίωση. Αντλήστε παρηγοριά από το περιεκτικό αυτό τμήμα της θεόπνευστης Γραφής. Αφήστε το να σας ωφελήσει καθώς επιδιώκετε την αιώνια ζωή!
[Υποσημειώσεις]