Κύπρος
ΟΤΑΝ ο απόστολος Παύλος και οι συνταξιδιώτες του κήρυτταν στην Κύπρο τον πρώτο αιώνα, αντιμετώπισαν σφοδρή εναντίωση. Ένας ψευδοπροφήτης, ο μάγος Βαρ-Ιησούς, επιζητούσε να επηρεάσει τον ανθύπατο σε μια προσπάθεια να παρεμποδίσει τη διακονία τους. Έχοντας υπόψη τις μεθόδους που χρησιμοποίησε ο μάγος, ο Παύλος τού είπε ευθέως πως ήταν ‘γεμάτος με κάθε είδους εξαπάτηση και φαυλότητα, γιος του Διαβόλου, εχθρός κάθε δίκαιου πράγματος, άτομο που διέστρεφε τις δίκαιες οδούς του Ιεχωβά’. (Πράξ. 13:6-12) Στους σύγχρονους καιρούς επίσης μερικοί κληρικοί στην Κύπρο έχουν χρησιμοποιήσει παρόμοιες μεθόδους καθώς προσπάθησαν να αποτρέψουν τους ανθρώπους που ζουν εκεί από το να μάθουν για το μεγαλειώδη σκοπό που έχει ο Ιεχωβά να ευλογήσει όλες τις οικογένειες της γης.
Όμως, δεν συμφωνούν όλοι οι άνθρωποι εδώ στην Κύπρο με όσα λένε και κάνουν αυτοί οι κληρικοί. Οι Κύπριοι έχουν τη φήμη φιλόξενου λαού. Στους επισκέπτες συνήθως προσφέρουν λουκούμια· ή, αν είναι μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα, μπορεί να τους κεράσουν ένα ποτήρι λεμονάδα για να την απολαύσουν καθώς κάθονται κάτω από τη σκιά μιας κληματαριάς που είναι φορτωμένη με σταφύλια.
Το κλίμα εδώ είναι εύκρατο. Η Κύπρος βρίσκεται στην ανατολική Μεσόγειο, περίπου 100 χιλιόμετρα δυτικά της συριακής ακτής και 60 χιλιόμετρα νότια της Τουρκίας. Το ίδιο το νησί είναι πανέμορφο. Οι αμμουδιές του απλώνονται μέσα στα ζεστά νερά της Μεσογείου. Η οροσειρά τού Τρόοδους, που εκτείνεται στο νοτιοδυτικό μέρος του νησιού, προσφέρει ένα δροσερό περιβάλλον, γεμάτο με τη μυρωδιά των πεύκων, για όσους θέλουν να ξεφύγουν από την καλοκαιρινή ζέστη. Τα αμπέλια και οι συκιές είναι συνηθισμένο θέαμα, όπως είναι τα ελαιόδεντρα και οι χαρουπιές. Όταν ανθίζουν οι αμυγδαλιές, η ύπαιθρος μοιάζει σαν να έχει σκεπαστεί με χιόνι. Όταν ανθίζουν τα εσπεριδοειδή, ο αέρας γεμίζει με μια έξοχη ευωδιά. Στις αγροτικές περιοχές, βλέπει κανείς συχνά τους ποιμένες να οδηγούν κοπάδια προβάτων και κατσικιών σε βοσκοτόπια. Ο τρόπος ζωής που διάγουν πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους ανάγεται σε μια εποχή πολύ πριν από την Κοινή μας Χρονολογία.
Η Κύπρος στην Ιστορία
Αυτό το νησί, αν και έχει μήκος μόνο 206 χιλιόμετρα, είχε ποικιλοτρόπως επηρεαστεί και από τις εφτά παγκόσμιες δυνάμεις της Βιβλικής ιστορίας, και μάλιστα είχε περιέλθει κάτω από την κυριαρχία των έξι από αυτές. Η όγδοη παγκόσμια δύναμη, τα Ηνωμένα Έθνη, έχει κάνει και αυτή αισθητή την παρουσία της, προκειμένου να διατηρηθεί η ειρήνη μεταξύ των ελληνόφωνων κοινοτήτων και εκείνων που μιλούν την τουρκική γλώσσα.
Η Χριστιανοσύνη παρουσιάστηκε στην Κύπρο στις αρχές του πρώτου αιώνα Κ.Χ. Ύστερα από το κύμα του διωγμού που ακολούθησε το θάνατο του Στεφάνου στην Ιερουσαλήμ, μερικοί από τους μαθητές που διασκορπίστηκαν πήγαν στην Κύπρο και κήρυξαν στη μεγάλη κοινότητα των Ιουδαίων οι οποίοι ζούσαν τότε στο νησί. (Πράξ. 11:19) Αργότερα, η Κύπρος συμπεριλήφτηκε στο πρώτο ιεραποστολικό ταξίδι του Παύλου, περίπου το 47-48 Κ.Χ. Ένας από τους συνταξιδιώτες του ήταν ντόπιος Κύπριος, ο οποίος είχε απολαύσει τη συναναστροφή με τους αποστόλους του Ιησού Χριστού στην Ιερουσαλήμ μετά την έκχυση του αγίου πνεύματος το 33 Κ.Χ. Αυτοί τον επονόμασαν Βαρνάβα (Γιο Παρηγοριάς). (Πράξ. 4:34-37) Στη διάρκεια της διακονίας τους στην Κύπρο, ο Παύλος και ο Βαρνάβας έδωσαν πρώτα μαρτυρία στη Σαλαμίνα, στην ανατολική ακτή, και κατόπιν προχώρησαν κατά μήκος του νησιού ως την Πάφο στη δυτική πλευρά. Τα ερείπια που υπάρχουν στη Σαλαμίνα και στην Πάφο μαρτυρούν την εξοχότητα που απολάμβαναν αυτά τα μέρη την εποχή που ο Παύλος και οι σύντροφοί του εκτελούσαν εδώ τη διακονία τους.
Στην Πάφο μεταστράφηκε στη Χριστιανοσύνη ο Ρωμαίος ανθύπατος Σέργιος Παύλος, παρά την ταραχή που προξενούσε ο μάγος Βαρ-Ιησούς. Όπως λέει η Αγία Γραφή, ο ανθύπατος «έμεινε έκπληκτος από τη διδασκαλία του Ιεχωβά».—Πράξ. 13:12.
Περίπου δυο χρόνια αργότερα, ο Βαρνάβας μαζί με τον εξάδελφό του Μάρκο επέστρεψαν στην Κύπρο για περαιτέρω ευαγγελιστικό έργο.—Πράξ. 15:36-41.
‘Οι Σπουδαστές της Γραφής Είναι το Πανεπιστήμιο’
Στους σύγχρονους καιρούς έχει επίσης λάβει χώρα εκτεταμένο ευαγγελιστικό έργο στην Κύπρο. Ειλικρινείς άνθρωποι είναι ευγνώμονες που έμαθαν τι διδάσκει η ίδια η Αγία Γραφή σε αντίθεση με τις παραδόσεις των ανθρώπων. Μια πρώτη ένδειξη ότι η διδασκαλία της Αγίας Γραφής είχε φτάσει στην Κύπρο εμφανίστηκε στη Σκοπιά 1 Οκτωβρίου 1922 (στην αγγλική). Μια επιστολή που δημοσιεύτηκε σε εκείνο το τεύχος δείχνει ότι κάποιος Αρμένιος κληρικός είχε λάβει ένα φυλλάδιο το οποίο έλεγε ότι η ίδια η ψυχή πεθαίνει, ότι δεν είναι αθάνατη. Αυτός ήταν ευγνώμων για όσα διάβασε. Αλλά ανησυχούσε βαθιά για την πνευματική κατάσταση των εκκλησιών στην Κύπρο. Σχετικά με αυτές, ο ίδιος έγραψε: «Υπάρχουν πολλά . . . εκκλησιαστικά κτίρια εδώ. Όμως δεν υπάρχει πνευματική ζωή· αυτή έχει πεθάνει προ πολλού. Οι κληρικοί ζουν πολύ πιο εξαχρειωμένη ζωή από ό,τι ο κοινός λαός. Δεν μου έχει απομείνει τίποτα άλλο από το να θρηνήσω, να κλάψω και να φωνάξω σαν τον Ιερεμία. Κάνω το καλύτερο που μπορώ προσπαθώντας να δώσω το γάλα της αλήθειας σε Έλληνες, Αρμένιους, Τούρκους και Εβραίους». Άλλοι Αρμένιοι, που ζούσαν εκτός Κύπρου, έκαναν και αυτοί ό,τι μπορούσαν για να μεταδώσουν την αλήθεια της Αγίας Γραφής στο λαό της Κύπρου.
Κατόπιν, το Σεπτέμβριο του 1924, ο Κύρος Χαραλάμπους επέστρεψε στην πατρίδα του την Κύπρο από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτός ήταν Σπουδαστής της Γραφής, και έφερε μαζί του πολλά φυλλάδια, περιλαμβανομένων και ορισμένων που είχαν τον τίτλο Πού Είναι οι Νεκροί; Αυτός πήγε στο κεντρικό ταχυδρομείο της Λευκωσίας, της πρωτεύουσας, και έστειλε από ένα έντυπο σε κάθε πρόεδρο χωριού, καθώς και σε κάθε δάσκαλο, σε όλες τις πόλεις και τα χωριά. Εκείνη την εποχή, οι επιστολές μεταφέρονταν με γαϊδούρια και οι διανομές στα χωριά γίνονταν μια φορά την εβδομάδα.
Κάποιο έντυπο, το φυλλάδιο με τίτλο Άμβωνας των Λαών, στάλθηκε στο δάσκαλο του Ξυλοφάγου, που είναι ένα χωριό στην πατατοπαραγωγική περιοχή στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού. Αυτόν το δάσκαλο τον επισκέφτηκε ένας ντόπιος αγρότης, ο Αντώνης Σπετσιώτης. Ο Αντώνης, ο οποίος ήταν άνθρωπος που αγαπούσε τη μελέτη, άρχισε να ψάχνει για να βρει κάτι να διαβάσει. Είδε το φυλλάδιο και σε λίγο είχε απορροφηθεί από τα περιεχόμενά του. Συζήτησε γύρω από αυτό με έναν άλλο συγχωριανό του, τον Αντρέα Χρήστου. Αργότερα έλαβαν και διάβασαν και άλλα έντυπα της Βιβλικής και Φυλλαδικής Εταιρίας Σκοπιά. Αυτοί μετέδωσαν και σε άλλους όσα έμαθαν, και μερικοί από αυτούς ενώθηκαν μαζί τους στη μελέτη της Αγίας Γραφής.
Ο Κλεόπας, θεολόγος της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ήταν ένας από αυτούς που έδειξαν ενδιαφέρον. Αν και έγινε φίλος του λαού του Ιεχωβά, ποτέ δεν πήρε θετική στάση υπέρ της αλήθειας. Ωστόσο, συνήθιζε να λέει: ‘Ο Καθολικισμός είναι το νηπιαγωγείο, ο Προτεσταντισμός το δημοτικό, αλλά οι Σπουδαστές της Γραφής είναι το πανεπιστήμιο’.
Όμως, δεν μιλούσαν όλοι με καλά λόγια για τους Σπουδαστές της Γραφής. Η ανεπίσημη μαρτυρία που έδινε ο Αντώνης Σπετσιώτης και ο Αντρέας Χρήστου επέσυρε το θυμό του χωριού τους. Ενημερώθηκε ο αρχιεπίσκοπος της Κύπρου, και στάλθηκαν θεολόγοι για να καταπολεμήσουν την επιρροή των δυο αδελφών. Στη διάρκεια των δυο επόμενων ετών διεξάχτηκαν πολλές συζητήσεις—μεταξύ κάποιου θεολόγου από τη μια πλευρά και του αδελφού Σπετσιώτη από την άλλη. Δεν νοίκιαζαν αίθουσες για αυτές τις περιστάσεις· το τοπικό καφενείο εξυπηρετούσε άριστα το σκοπό αυτό, εφόσον εκεί μαζευόταν ο κόσμος. Τελικά, η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία αφόρισε και τους δυο αδελφούς και τους στέρησε το δικαίωμα να παντρευτούν ή να ταφούν. Μάλιστα, όταν πέθανε ένα παιδί του Αντρέα Χρήστου, ο τοπικός ιερέας πράγματι αρνήθηκε να γίνει η ταφή του παιδιού στο νεκροταφείο του χωριού αν ο Αντρέας δεν πήγαινε στη λειτουργία την Κυριακή το πρωί. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Το παιδί τελικά τάφηκε, αλλά ο Αντρέας δεν πήγε στην εκκλησία.
Στο μεταξύ, ο Τρύφων Καλογήρου, υγειονομικός επιθεωρητής από ένα χωριό της περιοχής της Λευκωσίας, γνώρισε την αλήθεια. Καθώς αυτός επισκεπτόταν τα χωριά σε σχέση με την εργασία του, έκανε καλή χρήση της Αγίας Γραφής προκειμένου να ξεσκεπάζει τη διδασκαλία της πύρινης κόλασης και της Τριάδας. Όμως, όταν χρειάστηκε να του ακρωτηριάσουν το ένα πόδι εξαιτίας κάποιας ασθένειας, οι άνθρωποι τον περιέπαιζαν, λέγοντας ότι ο Θεός τον τιμώρησε επειδή άλλαξε θρησκεία. Αυτό τον έκανε να υποφέρει πολύ, ακριβώς όπως τα διεστραμμένα επιχειρήματα των συντρόφων του Ιώβ αύξησαν τη λύπη του Ιώβ. (Παράβαλε Ιώβ 4:7, 8· 12:4). Ωστόσο, ο Τρύφων παρέμεινε πιστός αδελφός μέχρι το θάνατό του το 1960.
Ζηλωτές Σκαπανείς Διαδίδουν τα Καλά Νέα
Το 1934 δόθηκε θαυμάσια ώθηση στο έργο που γινόταν στο νησί όταν έφτασαν δυο σκαπανείς από την Ελλάδα, οι αδελφοί Ματθαιάκης και Τριανταφυλλόπουλος. Από τα κεντρικά γραφεία του Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης στάλθηκαν 43 χαρτοκιβώτια με βιβλία στην ελληνική, στην τουρκική και σε άλλες γλώσσες, για να τα χρησιμοποιήσουν. Αυτοί οι αδελφοί ήταν ζηλωτές, αλλά χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν μεγάλη απάθεια στην αρχή. Καθώς ήταν παροδηγημένοι από τον κλήρο, οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι αδελφοί ήταν κομμουνιστές ή Προτεστάντες και είχαν προειδοποιηθεί ότι οι αδελφοί προσπαθούσαν να τους κάνουν να αλλάξουν τη θρησκεία τους. Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι σε μεγαλύτερες πόλεις, ιδιαίτερα έμποροι, είχαν περιέργεια και ήθελαν να μάθουν για αυτή την «καινούρια θρησκεία».
Οι σκαπανείς έλαβαν από το Μπρούκλιν τα ονόματα μερικών ατόμων που ήταν συνδρομητές στα περιοδικά της Εταιρίας. Ένας συνδρομητής ήταν ο Κλεόπας, ο θεολόγος. Αυτός δέχτηκε πολλά από τα έντυπα της Εταιρίας και μάλιστα προσκάλεσε τους σκαπανείς στο σπίτι του για φαγητό σε αρκετές περιπτώσεις. Επίσης, πήρε μαζί του τον αδελφό Ματθαιάκη στην Ελληνική Λέσχη της Λάρνακας, όπου τον σύστησε ως ‘άνθρωπο από την Αθήνα, εκπρόσωπο μιας οργάνωσης που εξέδιδε χρήσιμα βιβλία τα οποία εξηγούσαν την Αγία Γραφή’. Εκείνο το βράδυ ο αδελφός Ματθαιάκης μπόρεσε να δώσει 84 βιβλία και 120 βιβλιάρια, καθώς και να εξασφαλίσει 10 συνδρομές για το περιοδικό Ο Χρυσούς Αιών.
Από τη Λάρνακα, που βρίσκεται στη νοτιοανατολική ακτή, οι δυο σκαπανείς πήγαν στο Ξυλοφάγου, περίπου 26 χιλιόμετρα μακριά, και εκεί συναντήθηκαν με τον Αντώνη Σπετσιώτη και τον Αντρέα Χρήστου. Αυτοί οι δυο αδελφοί έκαναν το καλύτερο που μπορούσαν για να μεταδίδουν αυτά τα οποία είχαν μάθει, αλλά πόσο χάρηκαν που τους δόθηκε η ευκαιρία να αποκτήσουν ακριβέστερη κατανόηση των Γραφών! Η πρώτη εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά στην Κύπρο σχηματίστηκε στο χωριό τους.
Οι σκαπανείς συνέχισαν για την Αμμόχωστο. Αυτός ήταν ένας τόπος με πορτοκαλεώνες και ανεμόμυλους κοντά στα ερείπια της αρχαίας Σαλαμίνας. Καθώς οι σκαπανείς κήρυτταν εκεί, έφτασε μια επιστολή από την Εταιρία. Τους πληροφορούσε ότι θα ερχόταν ένα ελληνόφωνο αντρόγυνο ονόματι Λαγάκου από την Αίγυπτο για να βοηθήσει στο έργο. Τι χαρμόσυνα νέα! Μόλις έφτασε το αντρόγυνο, η ομάδα αποφάσισε ότι ο αδελφός και η αδελφή Λαγάκου θα συγκέντρωναν την προσοχή τους κυρίως στις πόλεις ενώ οι άλλοι σκαπανείς θα έδιναν μαρτυρία στις αγροτικές περιοχές.
Σύντομα σχηματίστηκε άλλη μια εκκλησία. Αυτή βρισκόταν στη Λευκωσία. Μέσα στο παλιό περιτειχισμένο τμήμα της πόλης υπήρχε αρκετά μεγάλος πληθυσμός Τουρκοκυπρίων, και οι αδελφοί χρησιμοποιούσαν ως τόπο συναθροίσεων ένα σπίτι που ανήκε σε κάποιο Μουσουλμάνο.
Σταδιακά, σημειώθηκαν και άλλα αποτελέσματα. Μερικοί Ελληνοκύπριοι αδελφοί ανέλαβαν την υπηρεσία σκαπανέα. Κάποιος από αυτούς ήταν ο Χρήστος Κουρτελλίδης, ένας κοντός άνθρωπος με καταγάλανα μάτια που έλαμπαν. Τι εξέχον παράδειγμα θάρρους και οσιότητας έθεσε αυτός! Στα 17 χρόνια που υπηρέτησε ως σκαπανέας κάλυψε σχεδόν όλα τα 650 χωριά του νησιού. Δεν ήταν εύκολη ζωή. Όταν δεν του πρόσφεραν φιλοξενία, πολλές φορές κοιμόταν στο ύπαιθρο. Ακόμη και ο θάνατός του άνοιξε το δρόμο για να δοθεί καλή μαρτυρία. Ο ιερέας στη γενέτειρά του αρνήθηκε να δώσει την άδεια για να ταφεί στο τοπικό νεκροταφείο. Έπρεπε να γίνει προσφυγή στον επαρχιακό διοικητή. Όταν τελικά έγινε ο ενταφιασμός, 150 άτομα παρευρέθηκαν στην ομιλία κηδείας.
Όταν επέστρεψε ο αδελφός Τριανταφυλλόπουλος στην Ελλάδα και αναχώρησε το ζεύγος Λαγάκου για τη Συρία διαλύθηκε η αρχική ομάδα των σκαπανέων. Ωστόσο, το 1938 υπήρχαν τέσσερις ντόπιοι σκαπανείς και εφτά ευαγγελιζόμενοι οι οποίοι μετέδιδαν τα καλά νέα, και 40 άτομα παρευρέθηκαν στην Ανάμνηση του θανάτου του Χριστού.
Τον ίδιο εκείνο χρόνο, ο Παναγιώτης Γαβριηλίδης, μαζί με μια οικογένεια γειτόνων του, ήρθε σε επαφή με την αλήθεια. Έχοντας υποφέρει μεγάλο διωγμό, η μητέρα εκείνης της οικογένειας και οι τρεις κόρες της, καθώς και ο Παναγιώτης, σχημάτισαν ένα μικρό όμιλο για μελέτη της Γραφής και για υπηρεσία στο χωριό Πολεμίδια. Σχετικά με την αντίδραση των χωριανών, ο Παναγιώτης είπε: ‘Όταν συναθροιζόταν ο μικρός μας όμιλος, ήταν συνηθισμένο να ακούμε δυνατά χτυπήματα στην πόρτα και στα παράθυρα. Κάποιος ήταν τόσο ενάντιος ώστε πήγε στο σπίτι των αδελφών και τις έδειρε. Και εγώ επίσης χρειάστηκε να νοσηλευτώ στο νοσοκομείο. Παραδόξως, όμως, λίγες μέρες αργότερα, καθώς ο ίδιος αυτός άνθρωπος γύριζε σπίτι από τη δουλειά του και διέσχιζε μια γέφυρα πάνω στην καρότσα ενός φορτηγού, έπεσε στο ποτάμι από κάτω και σκοτώθηκε’.
Λογοκρισία στη Διάρκεια του Πολέμου
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, οι κανονισμοί περί λογοκρισίας χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για την κατάσχεση των εντύπων που εξέδιδε η Βιβλική και Φυλλαδική Εταιρία Σκοπιά. Οι αδελφοί δεν λάβαιναν τα περιοδικά για μελέτη της Γραφής, τα οποία στέλνονταν στην Κύπρο. Αντίθετα, αυτά συσσωρεύονταν στο κεντρικό ταχυδρομείο στην πρωτεύουσα.
Χωρίς να έχουν σχεδόν καθόλου έντυπα, πώς τα έβγαλαν πέρα οι Μάρτυρες; Τύπωναν σε φύλλα χαρτιού αποσπάσματα από προγενέστερα έντυπα της Εταιρίας και τα διένεμαν στη διακονία αγρού. Από καιρό σε καιρό, όταν λάβαιναν κάποιο αντίτυπο της Σκοπιάς, το μετέφραζαν γρήγορα και το χρησιμοποιούσαν για μελέτη. Διεξάγονταν και συνελεύσεις εκείνον τον καιρό. Καθώς αυξανόταν ο αριθμός των ευαγγελιζομένων, σχηματίστηκε μια ακόμη εκκλησία.
Τελικά, λίγους μήνες πριν από το τέλος του πολέμου, το ταχυδρομείο επέτρεψε να περάσουν 3.000 περιοδικά και 17 χαρτοκιβώτια με βιβλία και βιβλιάρια. Βέβαια, καθώς οι ταχυδρομικοί υπάλληλοι έβλεπαν τη στοίβα των εντύπων να μεγαλώνει μερικοί από αυτούς έδειξαν ενδιαφέρον. Ως αποτέλεσμα, έγινε δυνατόν να δοθούν 45 βιβλία σε αυτούς τους υπαλλήλους.
Μπορούσαν να Παντρευτούν;
Άλλες καταστάσεις που περιλάμβαναν Μάρτυρες του Ιεχωβά θύμιζαν και αυτές την παρουσία μας στους αξιωματούχους. Το 1939 ο αδελφός Ματθαιάκης ήθελε να παντρευτεί. Όμως, εκείνη την εποχή δεν ήταν εύκολο πράγμα να παντρευτούν Μάρτυρες του Ιεχωβά στην Κύπρο. Γιατί; Επειδή οι αρχές δεν αναγνώριζαν τους Μάρτυρες του Ιεχωβά ως θρησκευτική ομάδα, και επομένως δεν έδιναν άδεια για τον απαιτούμενο πολιτικό γάμο. Οι συνθήκες του πολέμου παρεμπόδιζαν τις προσπάθειες που έκαναν οι αδελφοί για να έρθουν σε επαφή με τα κεντρικά γραφεία του Μπρούκλιν προκειμένου να ζητήσουν συμβουλή. Τελικά, το γραφείο τμήματος του Λονδίνου εξέδωσε ένα πιστοποιητικό που δήλωνε ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά της Κύπρου συνδέονταν με το Διεθνή Σύλλογο Σπουδαστών της Γραφής στην Αγγλία. Με βάση αυτό το πιστοποιητικό, οι βρετανικές αρχές στην Κύπρο δέχτηκαν να κάνει ο αδελφός Ματθαιάκης πολιτικό γάμο.
Στα χρόνια που πέρασαν, αυτό το πιστό αντρόγυνο έγινε πολύ γνωστό για τη φιλοξενία του. Το σπίτι τους ήταν πάντοτε ανοιχτό για τους αδελφούς, και οι αδελφοί τούς θυμούνται για την καλοσύνη που έδειχναν σε όλους όσους είχαν ανάγκη.
Άφιξη Αποφοίτων της Γαλαάδ
Ο πρώτος απόφοιτος της Γαλαάδ που έφτασε στο νησί ήταν ο Αντώνης Καραντινός, ένας Έλληνας που ζούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτός ήρθε το 1947, όταν υπήρχαν μόνο 33 ευαγγελιζόμενοι της Βασιλείας εδώ. Είχε εργαστεί ως ναυτικός και ήταν σκληραγωγημένος άνθρωπος. Ήταν επίσης αφοσιωμένος υπέρμαχος της αλήθειας, και αυτό ήταν σημαντικό επειδή αντιμετώπισε σκληρή εναντίωση στη διάρκεια της διακονίας του στην Κύπρο.
Η εναντίωση ήταν ιδιαίτερα άγρια όταν οι αδελφοί άρχισαν να προσφέρουν τα περιοδικά στο έργο δρόμου. Στην Αμμόχωστο, ένας άντρας που ενεργούσε ως όργανο της εκκλησίας παρενοχλούσε διαρκώς τους αδελφούς. Ξεσήκωνε τον κόσμο εναντίον των Μαρτύρων. Ως αποτέλεσμα, σε μια περίπτωση ο αδελφός Καραντινός βρέθηκε περικυκλωμένος από έναν όχλο, πράγμα το οποίο εμπόδιζε και την κυκλοφορία των αυτοκινήτων. Τόσο τον αδελφό Καραντινό όσο και τον υποκινητή της φασαρίας τούς πήγαν στο δικαστήριο· και οι δυο καταδικάστηκαν σε πρόστιμο. Ακολούθησαν και άλλα επεισόδια. Κατά καιρούς οι αδελφοί χρειαζόταν να φωνάξουν την αστυνομία για να ξεγλιστρήσουν οι ευαγγελιζόμενοι από κάποιον όχλο.
Ήταν χαρούμενος καιρός για τους αδελφούς το 1948, όταν έφτασαν στην Κύπρο δύο ακόμη ιεραπόστολοι, οι οποίοι είχε χρειαστεί να φύγουν από την Ελλάδα. Το Μάιο του ίδιου χρόνου, έφτασε επίσης ο Ντον Ρέντελ, απόφοιτος της όγδοης τάξης της Γαλαάδ, ο οποίος είχε τότε χρειαστεί να φύγει από την Αίγυπτο. Εκείνον το χρόνο, η Εταιρία ίδρυσε γραφείο τμήματος στην Κύπρο, με επίσκοπο τον Αντώνη Σιδέρη. Στα χρόνια που πέρασαν, διορίστηκαν και άλλοι απόφοιτοι της Γαλαάδ στην Κύπρο, και ιδρύθηκαν ιεραποστολικοί οίκοι σε μερικές από τις κύριες πόλεις. Αυτοί οι αδελφοί αποδείχτηκαν μεγάλο κεφάλαιο όσον αφορά την οργάνωση των εκκλησιών με θεοκρατικό τρόπο και την ηγεσία που ανέλαβαν στην εκπαίδευση των αδελφών στη διακονία αγρού.
Ωστόσο, πριν καταφέρουν να δώσουν κάποια βοήθεια, χρειάστηκε να μάθουν να μιλούν ελληνικά, και αυτό οδήγησε σε μερικά χιουμοριστικά περιστατικά. Ένας αδελφός, καθώς παρέθετε το εδάφιο Αποκάλυψη 12:7, ΝΜ, είπε: ‘Ο Μιχαήλ και οι Άγγλοι επολέμησαν κατά του δράκοντος’, αντί να πει: «Ο Μιχαήλ και οι άγγελοι αυτού», επειδή οι λέξεις «άγγελοι» και «Άγγλοι» είναι σχεδόν ομόηχες. Όμως οι οικοδεσπότες πολλές φορές έδιναν προσοχή σε κάποιον ξένο που προσπαθούσε να μιλήσει τη γλώσσα τους. Σε μια περίπτωση, αφού βαφτίστηκε κάποιος καινούριος αδελφός, είπε σε έναν από τους ιεραποστόλους: ‘Αυτό που με εντυπωσίασε όταν με επισκέφτηκες ήταν το γεγονός πως, αν και είσαι ξένος, έκανες τον κόπο να μάθεις τη γλώσσα μου. Με έκανε να αισθανθώ ότι έπρεπε να ερευνήσω αυτό που μου είχες φέρει’.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία Κεντρίζει την Περιέργεια για τους Μάρτυρες
Μολονότι υπήρχαν κατά μέσο όρο μόνο 50 περίπου ευαγγελιζόμενοι της Βασιλείας του Ιεχωβά στο νησί το 1948, η Ορθόδοξη Εκκλησία ένιωθε υποχρεωμένη να ‘σταματήσει αυτή την αίρεση’, όπως το εξέφρασε. Ποια τακτική χρησιμοποίησε; Εξέδωσε μια εγκύκλιο η οποία μας κατηγορούσε, και αυτή δημοσιεύτηκε σε πολλές ημερήσιες εφημερίδες και διαβάστηκε στις εκκλησίες από τη μια άκρη του νησιού ως την άλλη. Στάλθηκαν παιδιά για να διανείμουν αντίτυπα από πόρτα σε πόρτα, και κολλήθηκαν αντίτυπα σε τοίχους και τηλεγραφόξυλα. Στιγματιστήκαμε ως απάτριδες, αντίχριστοι και πράκτορες του Σιωνισμού.
Πώς αντέδρασε ο λαός του Ιεχωβά; Κεντρίστηκε τώρα η περιέργεια των ανθρώπων όσον αφορά τους Μάρτυρες. Ήθελαν να μάθουν γιατί η Ορθόδοξη Εκκλησία μάς εναντιωνόταν με τόση σφοδρότητα. Έτσι οι αδελφοί άρχισαν μια τετράμηνη εκστρατεία κατά την οποία διέθεσαν 72.000 βιβλιάρια στους ανθρώπους—εφτά φορές το συνολικό αριθμό των εντύπων που είχαν διανεμηθεί ολόκληρο τον προηγούμενο χρόνο. Αυτή η εκστρατεία έδωσε στους ανθρώπους μια ευκαιρία να μάθουν μόνοι τους τι διδάσκουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Πολλοί διάβασαν τα έντυπά μας από περιέργεια. Από την άλλη πλευρά, μερικοί αδελφοί υπέστησαν ξυλοδαρμό και λιθοβολισμό. Στη Λεμεσό πήγαν έναν αδελφό και μια αδελφή στο δικαστήριο, με την κατηγορία του προσηλυτισμού και της διατάραξης της ειρήνης, και αυτοί καταδικάστηκαν σε ένα μήνα φυλάκιση.
Συζήτηση στην Αρχιεπισκοπή
Εκείνον τον καιρό, ο Ντον Ρέντελ γνώρισε ένα σημαίνον πρόσωπο στη Λευκωσία, το οποίο ήταν στενά συνδεδεμένο με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Σχετικά με αυτή την εμπειρία, ο αδελφός Ρέντελ αργότερα ανέφερε: ‘Ύστερα από μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, έδωσα σε αυτόν τον άνθρωπο το βιβλίο «Έστω ο Θεός Αληθής», και όταν έκανα επανεπίσκεψη, αυτός ήθελε να μάθει περισσότερα. Ωστόσο, μου είπε ότι θα ήθελε να ακούσει μια συζήτηση ανάμεσα σε εμένα και στον αρχιεπίσκοπο της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, τον οποίο γνώριζε. «Είστε διατεθειμένος να συζητήσετε;» με ρώτησε.
Ο αδελφός Σιδέρης, ο επίσκοπος τμήματος, δέχτηκε να έρθει μαζί μου στο μέγαρο της αρχιεπισκοπής. Όταν φτάσαμε, μας είπαν ότι ο αρχιεπίσκοπος «δεν είναι διαθέσιμος», αλλά ότι μπορούσαμε να μιλήσουμε με ένα θεολόγο που συνεργαζόταν με την αρχιεπισκοπή. Ύστερα από μια μακροσκελή συζήτηση, ρώτησα το θεολόγο ποια θα ήταν η θέση της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αν συγκρουόταν η Αγία Γραφή με τις παραδόσεις της εκκλησίας. Εκείνος απάντησε ότι η εκκλησία θα δεχόταν τις παραδόσεις της εκκλησίας. Και πράγματι αυτό συνέβη! Όταν παραθέσαμε από το 1ο κεφάλαιο της επιστολής προς τους Κολοσσαείς, εδάφιο 15, το οποίο λέει ότι ο Ιησούς είναι «ο πρωτότοκος όλης της δημιουργίας», ο ίδιος αναφώνησε αμέσως: «Αυτή είναι η αίρεση του Άρειου!» Ήταν προφανές το ποιοι ήταν οι αληθινοί υποστηρικτές της Αγίας Γραφής’.
Άφθονη Δημοσιότητα Δωρεάν
Παρά τη συνεχιζόμενη εναντίωση, ο μέσος όρος των ευαγγελιζομένων ανήλθε από 141 το 1949 σε 204 το 1950, και 241 άτομα παρευρέθηκαν στον εορτασμό της Ανάμνησης το 1950. Εκείνον το χρόνο διευθετήθηκε να γίνει συνέλευση περιοχής στην Πάφο, εκεί που είχε κηρύξει ο απόστολος Παύλος. Νοικιάσαμε έναν κινηματογράφο, αλλά ο τοπικός μητροπολίτης και άλλα σημαίνοντα πρόσωπα της πόλης πίεζαν τον ιδιοκτήτη να ακυρώσει το συμβόλαιο που είχε κάνει μαζί μας. Το τοπικό δημοτικό συμβούλιο προσπάθησε να μας υποχρεώσει να ακυρώσουμε τη συνέλευσή μας περιορίζοντας τον αριθμό των ατόμων που επιτρεπόταν να βρίσκονται μέσα στον κινηματογράφο και επιβάλλοντας έναν υπερβολικό φόρο για τη χρήση του κτιρίου. Όταν κάναμε προσπάθειες για να επισκεφτούμε το Βρετανό επαρχιακό διοικητή ώστε να λυθεί το ζήτημα, όλες αυτές οι προσπάθειες παρεμποδίστηκαν. Έτσι ο ίδιος ο επίσκοπος τμήματος, που ήταν και αυτός Βρετανός, επισκέφτηκε προσωπικά τον επαρχιακό διοικητή στο σπίτι του και εξήγησε ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά ταλαιπωρούνταν από τις τοπικές αρχές. Εκτιμήσαμε πάρα πολύ τα όσα έκανε ο επαρχιακός διοικητής για να μας βοηθήσει. Διατέθηκε μια μεγάλη αυλή δίπλα στον κινηματογράφο και έτσι υπήρχε άφθονος χώρος για όσους δεν έβρισκαν καθίσματα μέσα στο κτίριο.
Ο μητροπολίτης της Πάφου ήταν έξω φρενών. Όπως ο αρχαίος μάγος Βαρ-Ιησούς, ο οποίος προσπάθησε να απομακρύνει τον Ρωμαίο ανθύπατο Σέργιο Παύλο από το κήρυγμα του Παύλου, έτσι και ο μητροπολίτης επιστράτευσε όλα τα θαυματουργικά «εκκλησιαστικά του μάγια». (Παράβαλε Πράξεις 13:6-12). Φρόντισε να διανεμηθεί ένα φυλλάδιο το οποίο προειδοποιούσε τους ανθρώπους ότι οι δυο σκαπανείς Μάρτυρες που ζούσαν στην Πάφο είχαν αφοριστεί. Σύντομα ακολούθησε άλλο ένα φυλλάδιο το οποίο κατήγγελλε ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά ανήκαν στην αίρεση που είναι γνωστή ως χιλιασμός, ο οποίος, όπως έλεγε το φυλλάδιο, ήταν σατανικό αποκύημα της αρρωστημένης φαντασίας του προηγούμενου αιώνα. Εκδηλώνοντας την υποστήριξή τους για την Ορθόδοξη Εκκλησία, διάφοροι νεαροί που μοίραζαν φυλλάδια πήγαιναν και στέκονταν δίπλα σε κάθε ευαγγελιζόμενο ο οποίος έδινε μαρτυρία στο δρόμο. Μόλις κάποιος έδειχνε ενδιαφέρον για το έργο των Μαρτύρων, αυτοί οι νεαροί τον πίεζαν να πάρει τα φυλλάδια των εναντιουμένων.
Μερικές εφημερίδες, αλλά όχι όλες, ενώθηκαν σε αυτή την επίθεση κατά του λαού του Ιεχωβά. Το 1950 η εφημερίδα Νιου Πολίτικαλ Ριβιού (New Political Review) της Πάφου δήλωσε: «Οι οπαδοί του Ιεχωβά ήδη αριθμούν εκατοντάδες στην περιοχή μας. Αύριο θα αυξηθούν και θα γίνουν χιλιάδες και θα θέσουν σε κίνδυνο αυτή καθαυτή την ύπαρξη της εκκλησίας μας. Γι’ αυτόν το λόγο είναι απαραίτητο να κινηθεί γοργά η Ιερά μας Σύνοδος και οι μητροπολίτες μας για να ερευνήσουν αυτό το φοβερό ζήτημα αμέσως και χωρίς αναβολή ή καθυστέρηση». Μια άλλη εφημερίδα, η Πάφος, προφανώς για να περιγελάσει την Ορθόδοξη Εκκλησία, δήλωσε στις 4 Μαΐου 1950: ‘Η κατάσταση της φτώχειας και της μιζέριας που επικρατεί σε μερικά χωριά, καθώς και η μεγάλη μοναστηριακή και εκκλησιαστική περιουσία, όλα αυτά τα πράγματα έχουν δημιουργήσει το σωστό κλίμα για την ανάπτυξη της χιλιαστικής θρησκοληψίας. Για παράδειγμα, αναφέρουμε ένα χωριό, την Επισκοπή, όπου σχεδόν όλα τα κτήματα ανήκουν στην εκκλησία και οι κάτοικοί του εργάζονται ως δουλοπάροικοι νοικιάζοντας κτήματα ή ευρισκόμενοι σε ένα καθεστώς υποτέλειας. Δεν θα ήταν λοιπόν παράξενο αν οι μισοί κάτοικοι του χωριού γίνονταν Μάρτυρες του Ιεχωβά. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η εκκλησία της Κύπρου θα πρέπει να καταλάβει ότι δεν θα τα βγάλει πέρα με χαρτοπόλεμο. Οι χιλιαστές έχουν βρει την αχίλλειο πτέρνα των κληρικών. Δεν μπορούν να καταπολεμηθούν με φυλλάδια’.
Λόγω όλης αυτής της δημοσιότητας, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έγιναν το θέμα συζήτησης στην πόλη. Τώρα το ενδιαφέρον των ανθρώπων είχε κεντριστεί πλήρως, και μεγάλοι αριθμοί ατόμων κατέφτασαν για τη δημόσια ομιλία στον κινηματογράφο. Τουλάχιστον 500 άτομα ήταν παρόντα.
Η Πρώτη Επίσκεψη Προέδρου της Εταιρίας
Ένα γεγονός που έφερε μεγάλη χαρά στους Κύπριους αδελφούς ήταν η επίσκεψη του αδελφού Νορ το Δεκέμβριο του 1951· ο αδελφός ήρθε μαζί με τον Μίλτον Χένσελ. Μια τριήμερη συνέλευση επρόκειτο να διεξαχτεί στον κινηματογράφο Ρόγιαλ. Αυτό ήταν ένα σύγχρονο κτίριο, και ο αδελφός Νορ σχολίασε: ‘Θα θέλαμε να έχουμε έναν τέτοιο χώρο για τις συνελεύσεις μας περιοχής στη Νέα Υόρκη’. Είχε σχεδιαστεί να γίνει τριήμερη συνέλευση, αλλά επειδή ο κινηματογράφος Ρόγιαλ βρισκόταν σε κατοικημένη περιοχή της παλιάς πόλης, κλείσαμε τον κινηματογράφο Παλλάς στο κέντρο της Λευκωσίας για τη δημόσια ομιλία που θα εκφωνούσε ο αδελφός Νορ την Κυριακή το πρωί. Έγιναν διευθετήσεις να δοθεί μεγάλη δημοσιότητα σε αυτή την ομιλία. Ετοιμάστηκαν τέσσερα μεγάλα πανό στην ελληνική και στην αγγλική, και αυτά αναρτήθηκαν πλάι στον κινηματογράφο Ρόγιαλ. Διανεμήθηκαν 200 αφίσες σε όλη την πρωτεύουσα. Διαφημιστικά σποτ εμφανίστηκαν στις οθόνες των μεγαλύτερων κινηματογράφων. Στις αγγλικές, στις ελληνικές και στις τουρκικές εφημερίδες δημοσιεύτηκαν ανακοινώσεις σχετικά με τη δημόσια ομιλία «Θα Αντεπεξέλθει η Θρησκεία στην Παγκόσμια Κρίση;» Δεν ήταν παράξενο που οι αρμόδιοι της μεγαλύτερης κομμουνιστικής εφημερίδας είπαν ότι δεν μπορούσαν να διαφημίσουν την ομιλία επειδή ‘ήταν εναντίον της γραμμής του κόμματος’, και τα μέλη του προσωπικού της κύριας εθνικιστικής εφημερίδας είπαν ότι ‘έπρεπε πρώτα να λάβουν την έγκριση του αρχιεπισκόπου’.
Ύστερα από όλη αυτή τη δημοσιότητα, αναρωτιόμασταν πώς θα αντιδρούσαν οι θρησκευτικοί ενάντιοί μας. Σύντομα το ανακαλύψαμε αυτό. Ένα βράδυ ξήλωσαν τα πανό που υπήρχαν στον κινηματογράφο Ρόγιαλ. Ειδοποιήσαμε την αστυνομία. Ο αρχιεπίσκοπος τύπωσε ένα φυλλάδιο στο οποίο έδινε την εξής παρότρυνση: «ΠΡΟΣΟΧΗ! ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΙΛΙΑΣΤΕΣ». Ένα μέρος του φυλλαδίου έλεγε: ‘Βλέπετε; Έχουν καλέσει έναν ξένο για να τους υποστηρίξει. Είναι λύκοι με ένδυμα προβάτου οι οποίοι έρχονται να κατασπαράξουν τα συνετά πρόβατα του Χριστού. Μην τους πλησιάζετε, μην τους δίνετε προσοχή. Αγνοήστε τους, και ίσως βάλουν μυαλό και διορθωθούν. Από ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ’.
Θα ήταν δυνατόν να εκφωνήσει ο αδελφός Νορ τη δημόσια ομιλία του στον κινηματογράφο Παλλάς χωρίς παρενόχληση; Ας περιγράψει τη σκηνή ένας αυτόπτης μάρτυρας. Ο Ντον Ρέντελ θυμάται: ‘Ήταν λίγο μετά τις 10:00 π.μ. όταν πλησίασα τον κινηματογράφο. Υπήρχαν αστυνομικοί έξω από την είσοδο, και έβλεπα έναν όχλο νεαρών οι οποίοι πηγαινοέρχονταν με σκοπό να μπουν στον κινηματογράφο και να προκαλέσουν φασαρία. Επειδή ορισμένοι αδελφοί γνώριζαν πολλούς από τους ταραξίες, αυτοί βοήθησαν τους αστυνομικούς να κρατήσουν τον όχλο μακριά από την είσοδο. Χρειάστηκε να τους σπρώξω για να περάσω και να μπω μέσα. Στις 10:30 π.μ. ο αδελφός Νορ άρχισε την ομιλία του με 420 παρόντες. Όμως οι θρησκευτικοί χούλιγκανς που ήταν απέξω άρχισαν να χτυπούν τις πόρτες. Αυτό το σταμάτησε σύντομα η αστυνομία. Αλλά το ερώτημα τώρα ήταν: Πώς θα βγαίναμε από τον κινηματογράφο ύστερα από τη λήξη του προγράμματος; Οι αδελφοί αποφάσισαν ότι, με τη βοήθεια της αστυνομίας, θα κρατούσαν τα μέλη του όχλου στην πρόσοψη του κινηματογράφου. Γι’ αυτό, στο τέλος της ομιλίας μάς ζητήθηκε να φύγουμε από την πίσω έξοδο, και αυτό το κάναμε ήσυχα έτσι ώστε να μη λάβει χώρα οποιαδήποτε αντιπαράθεση’.
Οι Καμπάνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας Δίνουν το Σύνθημα για Νέα Επίθεση
Το 1952 η Αμμόχωστος ήταν μια υπέροχη πόλη με πολλές πορτοκαλιές και λεμονιές καθώς και μια μεγάλη αμμουδερή παραλία. Αυτή η πόλη, στο ανατολικό μέρος του νησιού, βρίσκεται λίγα μόνο χιλιόμετρα από τα ερείπια της αρχαίας πόλης της Σαλαμίνας, όπου κήρυξε ο απόστολος Παύλος και οι σύντροφοί του. Στις μέρες μας, όμως, από την τουρκική εισβολή το 1974 και ύστερα, η Αμμόχωστος είναι στο μεγαλύτερο μέρος της μια πόλη-φάντασμα, με ελάχιστους κατοίκους. Ωστόσο, το 1952, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είχαν σχεδιάσει να διεξαχτεί μια συνέλευση σε έναν από τους κινηματογράφους της πόλης. Επειδή γνωρίζαμε πολύ καλά ότι η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία είχε κηρύξει ολοκληρωτικό πόλεμο εναντίον των Μαρτύρων του Ιεχωβά, και εξαιτίας των όσων είχαν συμβεί σε προηγούμενες συνελεύσεις, ζητήσαμε την παρουσία της αστυνομίας. Το πρωινό της Κυριακής ήταν πανέμορφο, και οι αδελφοί ανέμεναν τη δημόσια ομιλία που θα εκφωνούνταν στη μέση του πρωινού, σύμφωνα με το πρόγραμμα. Όμως, δέκα λεπτά πριν από την έναρξη της ομιλίας και τη στιγμή που ήδη βρίσκονταν 350 άτομα καθισμένα μέσα στον κινηματογράφο, υπήρχαν ενδείξεις ότι θα είχαμε φασαρίες. Ο Αντώνης Καραντινός, ιεραπόστολος στην πόλη, ήταν ένας από τους ταξιθέτες που υπηρετούσαν στην μπροστινή είσοδο του κινηματογράφου. Να πώς περιέγραψε τα όσα διαδραματίστηκαν:
«Δέκα μόνο λεπτά πριν από την έναρξη της δημόσιας ομιλίας, άρχισε να χτυπάει η καμπάνα μιας Ορθόδοξης εκκλησίας που βρισκόταν εκεί κοντά. Όπως καταλάβαμε αργότερα, αυτό ήταν το σύνθημα για να αρχίσουν διάφοροι ιερείς, καθώς και δεκάδες γυμνασιόπαιδα, μια διαδήλωση μπροστά στον κινηματογράφο. Τι θέαμα ήταν αυτό! Μπροστά πήγαιναν ιερείς οι οποίοι οδηγούσαν έναν όχλο νεαρών που ήταν αποφασισμένοι να μπουν μέσα στον κινηματογράφο. Προετοιμαστήκαμε για φασαρία. Κλείσαμε την πόρτα του κινηματογράφου, και όταν εκείνοι προσπάθησαν να μπουν με το ζόρι, εμένα με τράβηξε ένας ιερέας και έσκισε τα ρούχα μου. Η κατάσταση χειροτέρεψε, και έτσι κλήθηκαν ενισχύσεις της αστυνομίας, οι οποίες έφτασαν γρήγορα. Επειδή εμποδίστηκε η προσπάθειά τους να διαλύσουν τη συνάθροιση, ο όχλος φώναζε και ωρυόταν εναντίον μας έξω από τον κινηματογράφο».
Αφού οι προσπάθειές τους απέτυχαν, οι ιερείς οδήγησαν τον όχλο πίσω στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο Ιεχωβά μάς είχε δώσει τη νίκη.
Οι Παραβάτες του Νόμου στο Δικαστήριο
Νωρίτερα, είχαν σταλθεί μητροπολίτες, ιερείς και θεολόγοι της εκκλησίας στις πόλεις και στα χωριά από τη μια άκρη του νησιού ως την άλλη για να παροτρύνουν το λαό: «Όταν επισκεφτούν Μάρτυρες του Ιεχωβά το χωριό ή την πόλη σας, να τους πετάξετε έξω!» Δεν έκαναν όλοι το χατίρι των κληρικών. Οι αδελφοί συνέχισαν να βρίσκουν προβατοειδή άτομα. Όμως, αυτού του είδους η υποκίνηση σίγουρα θα είχε και επιπτώσεις. Η αδελφή Γαλάτια Ματθαιάκη μιλάει για ένα περιστατικό στο οποίο περιλαμβανόταν και η ίδια:
‘Μια Κυριακή, νωρίς το πρωί, 20 από εμάς συγκεντρωθήκαμε για υπηρεσία αγρού. Είχαμε επιλέξει τρία χωριά. Μας πήρε γύρω στις δυο ώρες για να φτάσουμε στον τομέα. Στο μεγαλύτερο χωριό, δέκα αδελφοί έκαναν έργο από σπίτι σε σπίτι· οι υπόλοιποι δέκα χωρίστηκαν για έργο στα άλλα δυο χωριά. Σε ένα από τα μικρότερα χωριά έδιωξαν τους αδελφούς γύρω στις 10:30 π.μ. Το μεγαλύτερο χωριό το είχαν σχεδόν καλύψει, με καλά αποτελέσματα, όταν ξέσπασε βίαιη οχλοκρατία. Τα μέλη του όχλου χτύπησαν με καρέκλες στο κεφάλι δυο αδελφούς, οι οποίοι έδιναν μαρτυρία στο κέντρο του χωριού, και τους πετούσαν πέτρες καθώς εκείνοι έφευγαν από το χωριό. Στη συνέχεια, ο ιερέας του χωριού συγκέντρωσε ένα πλήθος περίπου 200 ατόμων για να μας μαζέψει όλους. Οπλισμένοι με μεγάλα ξύλα και χτυπώντας κονσερβοκούτια, άρχισαν να ψάχνουν για να μας βρουν. Πρώτους βρήκαν έναν αδελφό και μια αδελφή. Χτύπησαν τον αδελφό στην πλάτη με ξύλα και πέταξαν πέτρες στην αδελφή. Το ίδιο συνέβη στους περισσότερους από εμάς. Μας ανάγκασαν να διασχίσουμε το χωριό. Τα σημάδια που έμειναν από τον ξυλοδαρμό χρησίμευσαν ως στοιχεία κατά των χωρικών όταν μερικοί αδελφοί χρειάστηκε να πάνε σε ένα κρατικό νοσοκομείο για εξετάσεις’.
Οι αδελφοί μας έφεραν την υπόθεση στο δικαστήριο. Αφού άκουσε μαρτυρικές καταθέσεις επί τρεις μέρες, ο δικαστής είπε: ‘Έχω πειστεί εξ ολοκλήρου από τα στοιχεία που προσκόμισαν οι ενάγοντες και κηρύσσω τους κατηγορουμένους ενόχους σε σχέση με όλες τις κατηγορίες. Θεωρώ αστήριχτη την κατηγορία ότι οι ενάγοντες δίδασκαν πως ο Χριστός ήταν ένα νόθο, κτλ. Οι ενάγοντες πήγαν στο χωριό για να διδάξουν το πιστεύω τους· το έκαναν αυτό ειρηνικά, και οι κατηγορούμενοι δεν είχαν κανένα δικαίωμα να τους επιτεθούν’.
Από το 1952 ως το 1953, δύο ιεραπόστολοι, ο Αντώνης Καραντινός και ο Εμμανουήλ Πατεράκης, χρειάστηκε να φύγουν από την Κύπρο. Αυτοί οι αδελφοί είχαν αγωνιστεί σκληρά για την πίστη ενόσω βρίσκονταν στην Κύπρο, και οι αδελφοί τούς θυμούνται με στοργή.
Παρακολούθηση της Ταινίας Η Κοινωνία του Νέου Κόσμου εν Δράσει
Το 1955 λάβαμε την ταινία της Εταιρίας Η Κοινωνία του Νέου Κόσμου εν Δράσει. Ήρθαν μεγάλα ακροατήρια για να την παρακολουθήσουν. Όχι μόνο αδελφοί, αλλά και κοσμικά άτομα απέκτησαν καλύτερη ενόραση για την οργάνωση του Ιεχωβά.
Ανάμεσα στις πολλές ενδιαφέρουσες εμπειρίες ήταν η εξής: Στο χωριό Ξυλοφάγου, το οποίο έχει πληθυσμό 1.500 κατοίκους, ο ιδιοκτήτης του τοπικού κινηματογράφου δέχτηκε να μας αφήσει να χρησιμοποιήσουμε τον κινηματογράφο του δωρεάν. Το βράδυ που θα γινόταν η προβολή της ταινίας, ο τοπικός ιερέας έστειλε ένα χωρικό για να καταγράψει τα ονόματα όλων των παρόντων. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Όταν ο ιερέας ζήτησε τον κατάλογο των ονομάτων, ο χωρικός απάντησε: «Αφού ήταν παρόν σχεδόν ολόκληρο το χωριό, πώς να έγραφα όλα τα ονόματα;»
Καιροί Αλλαγής
Από το 1878 και έπειτα, η Κύπρος βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Βρετανών. Όμως στη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, οι Ελληνοκύπριοι, υπό την ηγεσία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, προώθησαν μια εκστρατεία για ΕΝΩΣΗ με την Ελλάδα, με βάση αμοιβαίους δεσμούς όπως είναι η γλώσσα και η θρησκεία. Το τουρκόφωνο τμήμα του πληθυσμού εναντιώθηκε σε αυτή την εκστρατεία.
Παρ’ όλα αυτά, υπήρχε κινητοποίηση για ανεξαρτησία από τη βρετανική αποικιοκρατική διακυβέρνηση. Από το 1955 ως το 1960, μια οργάνωση που ονομαζόταν ΕΟΚΑ ασκούσε πίεση για το θέμα της ανεξαρτησίας μέσω αντάρτικων επιθέσεων κατά των Βρετανών. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι εντελώς ουδέτεροι σε τέτοια ζητήματα, αλλά δεν μπορούσαν να μην επηρεαστούν από τα όσα συνέβαιναν γύρω τους.
Ένα από τα πρώτα περιστατικά που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια αυτής της εκστρατείας συνέβη στην Αμμόχωστο, πολύ κοντά στο γραφείο τμήματος της Εταιρίας. Άρχισε μια επίθεση εναντίον ενός παραπλήσιου βρετανικού στρατοπέδου. Φυσικά, οι πέντε ιεραπόστολοι που ζούσαν στο τμήμα, όλοι τους Βρετανοί υπήκοοι, ένιωσαν αρκετή πίεση.
Σε μια άλλη περίπτωση, ο Ντένις Μάθιουζ και η σύζυγός του, η Μέιβις, δυο ιεραπόστολοι, μόλις είχαν φτάσει στο σπίτι τους. Όταν άνοιξαν την πίσω πόρτα, εξερράγη μια βόμβα στο σπίτι ενός γείτονα, που ήταν Βρετανός στρατιώτης. Καθώς κάποιοι κυνηγούσαν μέσα σε έναν πορτοκαλεώνα απέναντι από τον ιεραποστολικό οίκο εκείνον που έβαλε τη βόμβα, ακούστηκαν πυροβολισμοί. Σε λίγο κάποιος χτύπησε την πόρτα, αλλά οι ιεραπόστολοι φοβούνταν να ανοίξουν και ρώτησαν ποιος ήταν. Επρόκειτο για Βρετανούς στρατιώτες, οι οποίοι ανησυχούσαν και ήθελαν να μάθουν αν οι ένοικοι ήταν καλά.
Μια φορά, όταν οι αδελφοί Ρέντελ και Γαβριηλίδης είχαν πάει στο Ξυλοφάγου για να βοηθήσουν στις προετοιμασίες για μια συνέλευση περιοχής, ακούστηκε πολλή φασαρία έξω από την αίθουσα, την ώρα που διεξαγόταν η εβδομαδιαία Μελέτη Σκοπιάς της εκκλησίας. Μερικοί Βρετανοί στρατιώτες εμφανίστηκαν στην είσοδο. Αυτοί μας πληροφόρησαν ότι στα περίχωρα του χωριού σκοτώθηκε ένας Βρετανός στρατιώτης και άλλος ένας είχε τραυματιστεί σοβαρά. Ως αποτέλεσμα, σε όλη την περιοχή είχε επιβληθεί απαγόρευση της κυκλοφορίας, και οι στρατιώτες ζήτησαν από τον αδελφό Ρέντελ να πει σε όλους όσους βρίσκονταν στην αίθουσα να φύγουν αμέσως για τα σπίτια τους. Την επομένη, συγκέντρωσαν όλους τους άντρες του χωριού, περιλαμβανομένου και του αδελφού Ρέντελ, μολονότι ήταν Βρετανός, και τους έβαλαν σε ένα συρματοπλεγμένο χώρο για ανάκριση. Φυσικά, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν είχαν καμιά σχέση με τους σκοτωμούς, έτσι τους ελευθέρωσαν τελικά και εκείνοι συνέχισαν τις ετοιμασίες τους για την επικείμενη συνέλευση.
Επανειλημμένα, όμως, οι θεοκρατικές δραστηριότητες χρειαζόταν να περικοπούν την τελευταία στιγμή, επειδή οι συγκρούσεις της ΕΟΚΑ με τα βρετανικά στρατεύματα επέφεραν απαγορεύσεις της κυκλοφορίας και άλλους περιορισμούς. Κανένας δεν επιτρεπόταν να βρίσκεται στο δρόμο αφού σκοτείνιαζε, και έτσι οι συναθροίσεις έπρεπε να διεξάγονται στη διάρκεια της μέρας. Υπήρχαν περίοδοι κατά τις οποίες οι άνθρωποι υποχρεώνονταν να μείνουν κλεισμένοι στα σπίτια τους μέχρι και τέσσερις μέρες. Καθένας υποψιαζόταν το διπλανό του και φοβόταν να εκφράσει κάποια άποψη. Ωστόσο, παρά τους περιορισμούς, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά εξακολουθούσαν να παρηγορούν τα άτομα που είχαν ειλικρινή καρδιά.
Το Τέλος της Αποικιοκρατικής Διακυβέρνησης
Ο αγώνας εναντίον της βρετανικής διακυβέρνησης στην Κύπρο συνεχίστηκε μέχρι το 1960. Τότε, στις 16 Αυγούστου τα μεσάνυχτα, η Κύπρος έγινε δημοκρατία και τελικά μέλος των Ηνωμένων Εθνών. Μέσα σε σκηνές μεγάλης χαράς, οι Ελληνοκύπριοι ένιωθαν επιτέλους απελευθερωμένοι από την ξένη κυριαρχία. Πώς τα πήγαν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά υπό τη διακυβέρνηση της καινούριας δημοκρατίας; Ας μιλήσουν τα γεγονότα.
Πριν από το τέλος του έτους, έγιναν δύο βομβιστικές επιθέσεις εναντίον των Μαρτύρων. Ποιος ήταν υπεύθυνος; Η πρώτη έλαβε χώρα στο Ξυλοφάγου. Δυο βόμβες είχαν τοποθετηθεί στη βεράντα της Αίθουσας Βασιλείας. Η επίθεση προφανώς στόχευε τους Μάρτυρες του Ιεχωβά ως θρησκευτική ομάδα. Εφόσον οι βόμβες εξερράγησαν μετά τα μεσάνυχτα, δεν υπήρξαν τραυματίες, αν και η Αίθουσα Βασιλείας υπέστη κάποιες ζημιές.
Στο δεύτερο περιστατικό, έριξαν μια βόμβα στο σπίτι που έμεναν τέσσερις ειδικοί σκαπανείς στην Πεντάγυια. Ευτυχώς, οι σκαπανείς ήταν στη διακονία αγρού την ώρα της έκρηξης. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού γνώριζε ποιος ήταν υπεύθυνος και είπε: ‘Θα επισκεφτώ το μητροπολίτη και θα του ζητήσω να πληρώσει τις ζημιές που προκλήθηκαν. Συγχρόνως, θα του πω ότι, αν θέλει να αποκτήσει ακολούθους του Χριστού, πρέπει να το κάνει αυτό κηρύττοντας όπως και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά και όχι με τη βία’.
Ένας αδελφός και η οικογένειά του που είχαν εγκατασταθεί στο χωριό Λιοπέτρι για να βοηθήσουν τη μικρή εκκλησία η οποία υπήρχε εκεί έγιναν και αυτοί στόχοι μισαλλοδοξίας. Δεν ήταν ασυνήθιστο να ακούγονται απειλές όπως ‘θα τον κάψουμε ζωντανό’ ή ‘πρέπει να τον σκοτώσουμε’. Ένα βράδυ, περασμένα μεσάνυχτα, ορισμένοι μασκοφόροι φανατικοί περικύκλωσαν το σπίτι του αδελφού και άρχισαν να πυροβολούν, φωνάζοντας στον αδελφό πως αν δεν έφευγε την επομένη θα τον σκότωναν. Εφόσον η αστυνομία δεν παρείχε προστασία στον αδελφό και στην οικογένειά του, αυτοί αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το χωριό. Εντούτοις, παρά τις προσπάθειες που έγιναν για να εκφοβίσουν τους αδελφούς στο Λιοπέτρι, υπάρχει μια εκκλησία σε αυτό το χωριό σήμερα, και πρόσφατα οι αδελφοί μπόρεσαν να οικοδομήσουν μια θαυμάσια νέα Αίθουσα Βασιλείας.
Ένα απαίσιο περιστατικό έλαβε χώρα το βράδυ της 11ης Σεπτεμβρίου 1962. Ο Αντρέας Ψάλτης και η σύζυγός του, η Νίνα, μαζί με τη Γιούνις Μακ Ρέι, βρίσκονταν στον ιεραποστολικό οίκο της Αμμοχώστου όταν μπήκαν μασκοφόροι από ένα παράθυρο. Αυτοί έδειραν τον αδελφό Ψάλτη. Κατόπιν έδεσαν τις δυο αδελφές και τις υπέβαλαν σε εξευτελισμό ξυρίζοντάς τους το κεφάλι. (Παράβαλε 1 Κορινθίους 11:6). Αφού λεηλάτησαν το σπίτι, έφυγαν.
Τελικά, το Δεκέμβριο του 1963, η ένταση μεταξύ των δυο κύριων εθνικών ομάδων στο νησί κορυφώθηκε. Ξέσπασε βία. Ιδιαίτερα άγριες μάχες έλαβαν χώρα σε ένα προάστιο της Λευκωσίας, στον Τράχωνα, όπου ο πληθυσμός αποτελούνταν τόσο από Ελληνοκύπριους όσο και από Τουρκοκύπριους. Υπήρχαν αρκετοί Μάρτυρες του Ιεχωβά που ζούσαν στον Τράχωνα, και αυτοί είχαν οικοδομήσει μια μεγάλη Αίθουσα Βασιλείας εκεί. Διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, αδελφοί που ζούσαν σε άλλα μέρη κατάφερναν να πηγαίνουν φαγητό στους ομοπίστους τους σε αυτή την ταραγμένη περιοχή. Δυστυχώς, όμως, έναν αδελφό, τον Ανδρόνικο Μιχαηλίδη, τον μαχαίρωσαν και τον σκότωσαν καθώς πήγαινε στην εργασία του.
Δοκιμή Ακεραιότητας
Το 1964, ιδιαίτερα οι νεαροί άρρενες Μάρτυρες αντιμετώπισαν μια δοκιμή της ακεραιότητάς τους. Η κυβέρνηση της Κύπρου ψήφισε ένα στρατολογικό νόμο, επειδή συνεχιζόταν η διαμάχη μεταξύ των ελληνοκυπριακών και των τουρκοκυπριακών κοινοτήτων. Οι στρατεύσιμοι Μάρτυρες, που καλούνταν για στρατιωτική υπηρεσία, έπρεπε να λάβουν μια σοβαρή απόφαση. Ενώ βρίσκονταν υπό πίεση, θα προσκολλούνταν στις διδασκαλίες του Ιησού Χριστού; Στα βάθη της καρδιάς τους, ήταν πράγματι ουδέτεροι ως Χριστιανοί; (Ματθ. 26:52· Ιωάν. 17:15, 16) Θα συνέχιζαν να εμπιστεύονται στον Ιεχωβά με όλη τους την καρδιά;—Παρ. 3:5, 6, ΜΝΚ· Ησ. 2:2-4.
Πολλοί έδειξαν τέτοια πίστη. Ωστόσο, μερικοί συμβιβάστηκαν και έπαψαν να αποτελούν μέρος της ουδέτερης Χριστιανικής εκκλησίας. Άλλοι νεαροί Μάρτυρες διάλεξαν να εγκαταλείψουν το νησί, με αποτέλεσμα να πέσει ο μέσος όρος των ευαγγελιζομένων από 516 το 1963 σε 394 το 1966. Οι εκκλησίες ήταν κάπως αποθαρρημένες.
Λήφτηκαν μέτρα για να ενισχυθεί η πίστη των αδελφών. Με αυτόν το σκοπό υπόψη, διευθετήθηκε να γίνουν μονοήμερες συνελεύσεις στις οποίες συζητήθηκαν επίκαιρες Γραφικές συμβουλές. Τα αποτελέσματα αποδείχτηκαν ενθαρρυντικά. Αλλά δεν είχαν περάσει ακόμη όλες οι δοκιμές.
Μηχανεύτηκαν Κακό Μέσω Νόμου
Τον Ιούνιο του 1966 άλλο ένα πλήγμα είχε ως στόχο την οργάνωση του Ιεχωβά. Το Υπουργικό Συμβούλιο εισήγαγε στη βουλή ένα νομοσχέδιο το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό το έργο κηρύγματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Ήταν ένα νομοσχέδιο που απαγόρευε τον προσηλυτισμό και όριζε ότι οποιοσδήποτε επισκεπτόταν τους ανθρώπους στο σπίτι τους με αυτόν το σκοπό ή μοίραζε θρησκευτικά έντυπα για να προσηλυτίσει θα υπόκειτο, όχι μόνο σε φυλάκιση μέχρι δύο ετών, αλλά θα έπρεπε επίσης να πληρώσει πρόστιμο.
Έγιναν πολλές καταγγελίες στη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κύπρου και πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις στους τοπικούς εκπροσώπους των κυβερνήσεων της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Εταιρία έστειλε μια επιστολή στο Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Ως αποτέλεσμα των προσφυγών που έγιναν από πολλές πλευρές, μέχρι στιγμής το νομοσχέδιο δεν έχει προωθηθεί για ψήφιση.
Αρχίζει Πρόγραμμα Οικοδόμησης
Καθώς επεκτεινόταν το έργο της Βασιλείας, υπήρχε αυξανόμενη ανάγκη για κατάλληλους τόπους συναθροίσεων. Το 1967, όταν οι ευαγγελιζόμενοι εδώ αριθμούσαν μόλις 431 άτομα, το τμήμα της Εταιρίας στην Κύπρο άνοιξε ένα λογαριασμό οικοδόμησης, και οι αδελφοί έδειχναν ενθουσιασμό για τις προοπτικές που υπήρχαν.
Ενθαρρυνθήκαμε πολύ από τον αδελφό Χένσελ στη διάρκεια της επίσκεψης ζώνης που μας έκανε τον Απρίλιο του 1968. Εκείνη την εποχή έφτασε στο νησί ένα καινούριο ζευγάρι ιεραποστόλων, ο Λούης και η Στέλλα Κοψιά. Ο αδελφός Κοψιάς πρόσφερε πολύτιμη βοήθεια στο πρόγραμμα οικοδόμησης συμβάλλοντας στη διοργάνωση αυτού του έργου και δίνοντας από τον εαυτό του με υποδειγματικό τρόπο.
Ένα σημαντικό βήμα στα σχέδιά μας για οικοδόμηση σημειώθηκε το Μάρτιο του 1960, όταν συστάθηκε ένα τοπικό σωματείο που ονομαζόταν Η Εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά (Κύπρου) Λτδ. Σύμφωνα με το καταστατικό, το σωματείο είχε, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα να κατέχει τίτλους ιδιοκτησίας.
Το πρώτο οικοδομικό έργο ήταν η κατασκευή μιας ευρύχωρης Αίθουσας Βασιλείας στην Αμμόχωστο, χωρητικότητας 230 ατόμων. Αυτές οι εγκαταστάσεις, όχι μόνο εξυπηρέτησαν την τοπική εκκλησία, αλλά, μαζί με τη διπλανή αυλή που καλυπτόταν από μια πολύ μεγάλη κληματαριά, παρείχαν χώρο για τη διεξαγωγή συνελεύσεων περιοχής.
Στη συνέχεια η προσοχή στράφηκε στο γραφείο τμήματος της Εταιρίας. Επί 20 χρόνια περίπου, χρησιμοποιούσαμε νοικιασμένες εγκαταστάσεις. Τώρα η Εταιρία είχε αγοράσει κάποιο οικόπεδο στον Άγιο Δομέτιο, ένα προάστιο της πρωτεύουσας. Εδώ οικοδόμησαν οι αδελφοί ένα τετραώροφο κτίριο, το οποίο περιλάμβανε μια Αίθουσα Βασιλείας στον πρώτο όροφο. Την ομιλία αφιέρωσης αυτού του κτιρίου εκφώνησε το 1969 ο Φ. Γ. Φρανς, ο οποίος ήταν τότε αντιπρόεδρος της Εταιρίας Σκοπιά.
Στο μεταξύ, είχε οικοδομηθεί μια πανέμορφη Αίθουσα Βασιλείας στο Ξυλοφάγου, εκεί που σχηματίστηκε η πρώτη εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά στην Κύπρο στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Είχε σημειωθεί πολλή εναντίωση σε αυτό το χωριό, όταν τα πρώτα άτομα που έδειξαν ενδιαφέρον για την αλήθεια εδώ άρχισαν να δίνουν μαρτυρία σε άλλους. Όμως, καθώς οι χωρικοί παρατηρούσαν τους αδελφούς και τις αδελφές να συνεργάζονται επί τρεις εβδομάδες, 15 και πλέον ώρες την ημέρα, προκειμένου να οικοδομήσουν την Αίθουσα Βασιλείας τους, μερικοί από αυτούς δεν μπορούσαν παρά να εντυπωσιαστούν. Τώρα υπάρχει μια Αίθουσα Βασιλείας χωρητικότητας 450 ατόμων ακριβώς στο κέντρο του χωριού. Μέσα και γύρω από αυτήν, υπάρχει επίσης επαρκής χώρος για τη διεξαγωγή συνελεύσεων περιοχής και περιφερείας.
Η Λεμεσός, η δεύτερη σε μέγεθος πόλη του νησιού και παραλιακό θέρετρο στη νότια ακτή, ήταν η επόμενη πόλη που απέκτησε τη δική της Αίθουσα Βασιλείας. Εκτός από την Αίθουσα Βασιλείας, έγιναν διευθετήσεις για τη διαμόρφωση ενός ιεραποστολικού οίκου στον πάνω όροφο. Το 1974, όταν χρειάστηκε να εκκενωθούν οι εγκαταστάσεις του τμήματος στη Λευκωσία, μέρος του χώρου στον πάνω όροφο προσαρμόστηκε για να χρησιμοποιηθεί από το γραφείο.
Δόθηκε επίσης προσοχή στη Βιβλική πόλη της Πάφου. Αν και η αύξηση εδώ ήταν πολύ αργή στην αρχή, στα πρόσφατα χρόνια υπάρχει πολύ μεγάλη αύξηση στην περιοχή της Πάφου. Χρειάστηκε να γίνει επέκταση της Αίθουσας Βασιλείας που είχε κατασκευαστεί αρχικά, και τώρα αυτή στεγάζει δύο εκκλησίες.
Μια θαυμάσια Αίθουσα Βασιλείας κατασκευάστηκε στην πόλη της Λάρνακας, και μια προκατασκευασμένη αίθουσα που υπήρχε στο χωριό Λιοπέτρι αντικαταστάθηκε από έναν πιο κατάλληλο τόπο συναθροίσεων για τους ανθρώπους που ζουν σε αυτά που αποκαλούνται κόκκινα χωριά, λόγω του κόκκινου χώματος.
Διάφοροι ζηλωτές ευαγγελιζόμενοι και ειδικοί σκαπανείς ανέπτυξαν επίσης μεγάλη δραστηριότητα στην όμορφη, αλλά άγρια βορειοδυτική γωνιά του νησιού, μια περιοχή που είναι πασίγνωστη στους τουρίστες για τα λεγόμενα λουτρά της Αφροδίτης. Λόγω της ανταπόκρισης που υπήρχε στο άγγελμα της Βασιλείας, αγοράσαμε ένα οικόπεδο στην Πόλη Χρυσοχούς. Τώρα έχει κατασκευαστεί μια Αίθουσα Βασιλείας χωρητικότητας 70 ατόμων και χρησιμοποιείται ως κέντρο θεϊκής εκπαίδευσης σε εκείνη την περιοχή.
Γάμοι και Κηδείες
Επειδή οι αρχές δεν μας αναγνώριζαν εδώ ως θρησκεία επί πολλά χρόνια, οι γάμοι και οι κηδείες δεν ήταν κάτι το εύκολο για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά στην Κύπρο. Σύμφωνα με την άποψη που διακρατούσαν οι περισσότεροι Ελληνοκύπριοι, ένα άτομο μπορούσε να παντρευτεί ή να ταφεί μόνο από την επίσημη Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου. Ωστόσο, το 1948 ο δικηγόρος που χρησιμοποιούσε η Εταιρία στο νησί υπέβαλε στις βρετανικές αποικιακές αρχές αίτηση, προκειμένου να διοριστεί από την κυβέρνηση ένας λειτουργός των Μαρτύρων του Ιεχωβά για την τέλεση γάμων. Πόσο χάρηκαν οι αδελφοί όταν δημοσιεύτηκε μια ανακοίνωση στην εφημερίδα της κυβέρνησης το 1949 λέγοντας ότι ένας Μάρτυρας, ο Σάββας Δρουσιώτης, είχε διοριστεί να τελεί γάμους! Αργότερα, η κυβέρνηση εξουσιοδότησε και άλλους αδελφούς για να παρέχουν αυτή την υπηρεσία.
Το ζήτημα των κηδειών επίσης ήταν πρόβλημα, εφόσον υπήρχε πολλές φορές εναντίωση από Ορθόδοξους ιερείς, οι οποίοι αρνούνταν να επιτρέψουν να ταφούν Μάρτυρες του Ιεχωβά ή τα παιδιά τους σε αυτό που η εκκλησία θεωρούσε «καθαγιασμένη γη». Στις πόλεις, όπου κάθε θρήσκευμα είχε το δικό του νεκροταφείο, αυτό το πρόβλημα ήταν ιδιαίτερα έντονο. Στα χωριά τα πράγματα ήταν κάπως διαφορετικά· οι φόροι που πλήρωναν οι κάτοικοι κάλυπταν το δικαίωμα ταφής στο τοπικό νεκροταφείο. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις οι κληρικοί αμφισβητούσαν αυτό το δικαίωμα. Δεν ήταν εύκολο για τους αδελφούς μας να αντεπεξέλθουν σε αυτά τα προβλήματα ενώ συγχρόνως προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν την απώλεια κάποιου μέλους της οικογένειάς τους. Το πρόβλημα έπρεπε να λυθεί.
Τελικά, το 1950, οι αρχές έδωσαν στους Μάρτυρες του Ιεχωβά το δικαίωμα να έχουν το δικό τους νεκροταφείο. Ένας αδελφός δώρισε για το σκοπό αυτό κάποιο οικόπεδο που βρισκόταν έξω από την πρωτεύουσα. Χρόνια αργότερα, το 1989, χρειάστηκε και ένα δεύτερο νεκροταφείο, και μας δόθηκε η άδεια να χρησιμοποιήσουμε ένα κτήμα στο χωριό Νήσου, εκεί που βρίσκεται το γραφείο τμήματος της Εταιρίας. Αυτές οι προμήθειες αποδείχτηκαν μεγάλη ευλογία για το λαό του Ιεχωβά και έχουν συμβάλει στην καταπολέμηση του ισχυρισμού που προβάλλουν οι Ορθόδοξοι ιερείς οι οποίοι λένε ότι ‘αν γίνεις Μάρτυρας του Ιεχωβά, θα σε θάψουν σαν σκυλί’.
Μολονότι έχει δοθεί στους Μάρτυρες του Ιεχωβά το νομικό δικαίωμα να τελούν γάμους, το 1971 έγιναν προσπάθειες να παρεμποδιστεί αυτό το δικαίωμα. Πληροφορηθήκαμε από τον Έπαρχο της Λευκωσίας ότι, πριν μπορέσει να τελεστεί γάμος, οι μελλόνυμφοι έπρεπε να προσκομίσουν κάποιο πιστοποιητικό από την αρχιεπισκοπή το οποίο θα έλεγε ότι αυτοί δεν ήταν πια μέλη της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Όπως αναμενόταν, η αρχιεπισκοπή δεν ήταν διατεθειμένη να εκδώσει τέτοιου είδους πιστοποιητικά. Στην ουσία, αυτό σήμαινε ότι κανένας Μάρτυρας του Ιεχωβά δεν μπορούσε να παντρευτεί. Ωστόσο, με τη βοήθεια που παρείχαν ορισμένοι φιλελεύθεροι ιθύνοντες, οι οποίοι αντιλήφτηκαν ότι το να ζητούνται τέτοια πιστοποιητικά ήταν μια κίνηση που υποκινήθηκε από τους ιερείς, αυτή η απαίτηση έπαψε να ισχύει.
Διεθνής Συνέλευση «Θεία Νίκη»
Το Νοέμβριο του 1972, ο αδελφός Νορ επισκέφτηκε την Κύπρο σε σχέση με τις διευθετήσεις που γίνονταν για τις Διεθνείς Συνελεύσεις «Θεία Νίκη». Μαζί με τις συνελεύσεις διευθετήθηκε να γίνουν περιηγήσεις σε Βιβλικές χώρες. Προς μεγάλη μας χαρά, επρόκειτο να συμπεριληφτεί η Κύπρος, και μια διεθνής συνέλευση θα διεξαγόταν στην πρωτεύουσα, τη Λευκωσία, τον Ιούλιο του 1973.
Καταβάλαμε αμέσως προσπάθειες για να κλείσουμε κάποιο στάδιο ή άλλες κατάλληλες εγκαταστάσεις για τη συνέλευση, αλλά χωρίς επιτυχία, κυρίως επειδή οι ιθύνοντες και οι επιχειρηματίες φοβούνταν την αντίδραση της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Έτσι αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε το χώρο γύρω από τη μεγάλη Αίθουσα Βασιλείας στον Τράχωνα. Η Εταιρία είχε ήδη στην κατοχή της ένα οικόπεδο απέναντι από την Αίθουσα Βασιλείας, και καταφέραμε να νοικιάσουμε ένα διπλανό οικόπεδο. Ήταν αρκετά μεγάλο εγχείρημα για εμάς να κατασκευάσουμε μια καλαμωτή ως σκέπαστρο για ολόκληρο το χώρο, ώστε να προφυλαχτούν οι εκπρόσωποι από τη ζέστη. Οι αδελφοί και οι αδελφές μας εργάζονταν κάθε μέρα σε θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών Κελσίου για να αποπερατώσουν αυτό το έργο.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα, όμως, ήταν να βρεθεί το απαιτούμενο νερό για τις ανάγκες της συνέλευσης. Το χειμώνα πριν από τη συνέλευση δεν είχαμε πολλές βροχοπτώσεις, και παροχή νερού υπήρχε μόνο τρεις φορές την εβδομάδα. Τι μπορούσε να γίνει; Ένας αδελφός που έμενε δίπλα στην Αίθουσα Βασιλείας είχε ένα πηγάδι στον κήπο του. Ήταν πρόθυμος να αφήσει τους αδελφούς να το χρησιμοποιήσουν, αλλά δεν είχε βγάλει νερό από το πηγάδι για αρκετό καιρό. Πόσο νερό θα προμήθευε αυτό; Οι αδελφοί το καθάρισαν, εγκατέστησαν μια αντλία και κατόπιν περίμεναν με κομμένη την ανάσα να δουν το αποτέλεσμα. Άρχισε να ρέει άφθονη ποσότητα νερού! Ήταν όμως πόσιμο; Έγιναν αναλύσεις. Το αποτέλεσμα: 100 τοις εκατό πόσιμο! Φαινόταν σαν ένα σύγχρονο θαύμα. Πόσο ευγνώμονες ήμασταν στον Ιεχωβά για τη λύση αυτού του μεγάλου προβλήματος!
Λόγω της αυξημένης δραστηριότητας γύρω από την Αίθουσα Βασιλείας, οι ενάντιοι σύντομα κατάλαβαν ότι κάτι ειδικό θα λάβαινε χώρα. Έτσι, μια μέρα, πριν από το ξημέρωμα, ο αδελφός που έμενε δίπλα στην Αίθουσα Βασιλείας ξύπνησε επειδή η κρεβατοκάμαρά του φωτίστηκε. Στο χώρο της συνέλευσης, μια στοίβα από καλάμια είχε τυλιχτεί στις φλόγες. Εμπρησμός! Οι εχθροί μας είχαν αρχίσει πάλι την επίθεση. Από τότε και ύστερα λάβαμε μεγαλύτερα μέτρα ασφάλειας.
Η Εταιρία μάς είχε ζητήσει να προετοιμάσουμε μερικά σκετς, τα οποία θα απεικόνιζαν τοπικά έθιμα και τη ζωή των κατοίκων του νησιού, προς όφελος των πολλών επισκεπτών που θα έρχονταν στο νησί και δεν θα καταλάβαιναν την ελληνική γλώσσα. Κάθε πρωί από τις 8:00 ως τις 9:30, πριν από το τακτικό πρόγραμμα της συνέλευσης, παρουσιάζονταν αυτά τα πληροφοριακά σκετς, και όλοι οι παρόντες τα απόλαυσαν πολύ. Υπήρχαν επίσης περιηγήσεις σε ιστορικά μέρη που είναι συνδεδεμένα με τη Βιβλική αφήγηση.
Η διεξαγωγή διεθνούς συνέλευσης στην Κύπρο ήταν μια συναρπαστική και εποικοδομητική εμπειρία για τους ντόπιους αδελφούς. Τους έδωσε την ευκαιρία να συναναστραφούν προσωπικά με Μάρτυρες πολλών εθνικοτήτων. Αυτό τους βοήθησε να διευρύνουν την αντίληψη που είχαν για τη διεθνή αδελφότητα. Επιπλέον, η δημοσιότητα που προέκυψε από την εναντίωση την οποία εκδήλωσε η Ορθόδοξη Εκκλησία σε σχέση με αυτή τη συνέλευση βοήθησε περισσότερους ανθρώπους στην Κύπρο να συνειδητοποιήσουν έντονα τη δράση των Μαρτύρων του Ιεχωβά.
1974—Ένα Έτος Αλλαγής
Η Κύπρος ήταν μεγάλο τουριστικό κέντρο. Η οικονομία της άκμαζε. Πολλοί Κύπριοι νόμιζαν ότι όλα πήγαιναν καλά. Όμως, μια δραματική αλλαγή έλαβε χώρα στις 15 Ιουλίου 1974.
Επί μεγάλο χρονικό διάστημα οι νησιώτες ήταν πολιτικά διαιρεμένοι. Υπήρχαν δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις στην ελληνοκυπριακή κοινότητα. Από τη μια πλευρά ήταν οι υποστηρικτές του προέδρου, του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου· από την άλλη, οι υποστηρικτές του εκλιπόντος στρατηγού Γεώργιου Γρίβα, του γνωστού αρχηγού της ΕΟΚΑ, ο οποίος είχε ηγηθεί στην επανάσταση κατά της βρετανικής αποικιοκρατικής διακυβέρνησης. Σε ένα ένοπλο πραξικόπημα, ανατράπηκε ο Πρόεδρος Μακάριος και χάθηκαν πολλές ζωές. Αλλά αυτά τα γεγονότα ήταν απλώς προοίμιο πιο τραγικών συμβάντων.
Ύστερα από 14 χρόνια απουσίας στην Αγγλία εξαιτίας προβλημάτων υγείας, ο Ντον Ρέντελ είχε επιστρέψει στην Κύπρο το 1972 και τώρα υπηρετούσε ως επίσκοπος περιοχής. Εκείνη την εποχή ζούσε στη βόρεια ακτή του νησιού, μόλις 60 χιλιόμετρα από τη νότια ακτή της Τουρκίας. Να πώς περιγράφει ο ίδιος τα όσα συνέβησαν:
‘Μαζί με το σύντροφό μου Παύλο Ανδρέου ζούσα στο χωριό Καράκουμι, γύρω στα δύο χιλιόμετρα ανατολικά της Κερύνειας. Περίπου στις πέντε το πρωί της 20ής Ιουλίου, άκουσα μια δυνατή έκρηξη. Από το παράθυρο της κουζίνας μας είδα ένα σύννεφο καπνού να ανεβαίνει από την περιοχή του λιμανιού της Κερύνειας. Ένας τουρκικός ραδιοσταθμός στο νησί ανακοίνωσε ότι, ‘εξαιτίας των άστατων συνθηκών που είχαν δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα του ελληνοκυπριακού «πραξικοπήματος», κατέφταναν στρατεύματα από την ηπειρωτική Τουρκία στη βόρεια ακτή για να προστατέψουν τη μειονότητα των Τουρκοκυπρίων που ζούσαν στην Κύπρο’. Πολύ γρήγορα αντιληφτήκαμε ότι βρισκόμασταν σε θέατρο πολέμου. Μετρήσαμε 75 ελικόπτερα στον αέρα. Έπεφταν αλεξιπτωτιστές μόλις λίγο πιο πέρα από τα βουνά που περιστοιχίζουν την πόλη. Οι βομβαρδισμοί από τη θάλασσα και τον αέρα συνεχίστηκαν μερικές μέρες· στη συνέχεια υποχρεωθήκαμε να εγκαταλείψουμε το σπίτι μας αργά κάποιο βράδυ καθώς τα τουρκικά στρατεύματα πλησίαζαν το χωριό.
Ύστερα από μερικές μέρες στα βουνά, επιστρέψαμε στο σπίτι μας, αλλά σύντομα μας περικύκλωσαν τουρκικά στρατεύματα. Δεν μας κακομεταχειρίστηκαν. Αναρωτιόμασταν τι είχε συμβεί στους αδελφούς της μικρής εκκλησίας μας στην Κερύνεια. Βρήκαμε τελικά την οικογένεια του αδελφού Κυριαζή—ήταν εφτά Μάρτυρες συνολικά—και καταχαρήκαμε που είδαμε ο ένας τον άλλον. Την επόμενη μέρα καθόμασταν κάτω από ένα δέντρο στον κήπο τους, μελετώντας το εδάφιο της ημέρας όταν κατέφτασαν τα τουρκικά στρατεύματα. Μας είπαν να μπούμε μέσα. Σύντομα μας μετέφεραν στο ξενοδοχείο Ντόουμ, το οποίο βρισκόταν υπό τον έλεγχο των στρατευμάτων του Ο.Η.Ε. Δεν επέτρεψαν σε εμένα και στον Παύλο να επιστρέψουμε στο σπίτι μας, αλλά μαζί με τον αδελφό Κυριαζή και την οικογένειά του, καθώς και με άλλους 650 ανθρώπους, μας κράτησαν στο ξενοδοχείο εκεί στην Κερύνεια. Ύστερα από μερικές μέρες, επειδή εγώ ήμουν Βρετανός, με πήγαν στη Λευκωσία, με συνόδεψαν μέσα από τη νεκρή ζώνη και με απελευθέρωσαν. Όμως οι Ελληνοκύπριοι αδελφοί μας κρατήθηκαν στο ξενοδοχείο επί αρκετούς μήνες πριν απελευθερωθούν. Στη διάρκεια αυτού του χρονικού διαστήματος, εκείνοι παρέμειναν πνευματικά δυνατοί διεξάγοντας τακτικές συναθροίσεις για μελέτη της Αγίας Γραφής, και ασχολούνταν εντατικά στη διάδοση του παρηγορητικού αγγέλματος της Αγίας Γραφής σε άλλους που κρατούνταν αιχμάλωτοι στο ξενοδοχείο’.
Ποιο ήταν το αποτέλεσμα αυτής της στρατιωτικής δράσης; Τα τουρκικά στρατεύματα κατείχαν περίπου το ένα τρίτο του νησιού. Πάνω από 200.000 άνθρωποι είχαν γίνει πρόσφυγες. Ανάμεσά τους ήταν και μέλη του λαού του Ιεχωβά. Πάνω από 300 αδελφοί έχασαν όλα τα υπάρχοντά τους. Τέσσερις εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά διασκορπίστηκαν. Ο Οίκος Μπέθελ άντεξε στην επιδρομή, αλλά τα σημάδια του πολέμου φαίνονταν στα παραθυρόφυλλα του κτιρίου, τα οποία ήταν γεμάτα τρύπες από σφαίρες. Επειδή εκτιμούσαμε τη ζωή περισσότερο από τα ακίνητα, αποφασίσαμε να εκκενώσουμε τις εγκαταστάσεις του τμήματος. Παρ’ όλα αυτά, όταν κόπασαν οι εχθροπραξίες, έγιναν προσπάθειες να περισώσουμε μερικά αρχεία από το γραφείο της Εταιρίας. Διαπιστώσαμε ότι ορισμένοι στρατιώτες είχαν ήδη κάνει επιδρομή στις εγκαταστάσεις του τμήματος. Είχαν παραβιάσει την πόρτα της εισόδου, και ένας στρατιώτης είχε γράψει τα εξής πάνω σε κάποιον τοίχο: ‘Ο Θεός δεν μας αγαπάει επειδή δεν βρήκαμε τίποτα που να έχει πραγματική αξία εδώ’.
Σχηματίστηκε αμέσως μια επιτροπή που θα φρόντιζε για τις ανάγκες των προσφύγων αδελφών μας. Όσοι δεν είχαν επηρεαστεί άμεσα από τις διαμάχες άνοιξαν τα σπίτια τους στους Χριστιανούς αδελφούς τους. Σύντομα έφτασε αποστολή βοήθειας από Μάρτυρες του Ιεχωβά στην Ελλάδα και οικονομική βοήθεια από το τμήμα της Βρετανίας. Οι ντόπιοι αδελφοί πραγματικά εκτίμησαν το ενδιαφέρον που έδειξε το Κυβερνών Σώμα, βοηθώντας τους σε ώρα ανάγκης. Τι υπέροχος δεσμός ενότητας είναι αυτός που συνδέει στενά όλους τους υπηρέτες του Ιεχωβά!
Παρέχεται μια Αίθουσα Συνελεύσεων
Εφόσον μετακινήθηκαν οι Τουρκοκύπριοι από τα νότια του νησιού στα βόρεια, ένας τουρκικός κινηματογράφος στην πόλη της Λεμεσού ήταν διαθέσιμος, και υπογράψαμε συμβόλαιο με τον Τούρκο ιδιοκτήτη πριν φύγει. Το κτίριο είχε υποστεί μεγάλες ζημιές στη διάρκεια των εχθροπραξιών. Όμως οι αδελφοί εργάστηκαν σκληρά για να επισκευάσουν τη σκεπή και γενικά για να γίνει το κτίριο λειτουργικό. Κατέστη δυνατόν για μια από τις εκκλησίες της πόλης να χρησιμοποιεί μέρος του κτιρίου για τις συναθροίσεις της. Ο κινηματογράφος ήταν χωρητικότητας 800 ατόμων, και γύρω από αυτόν υπήρχε χώρος που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τις υπηρεσίες της συνέλευσης. Η εξασφάλιση κατάλληλου χώρου για τις συνελεύσεις μας δημιουργούσε πάντοτε πρόβλημα, έτσι αυτός ο χώρος ήταν ό,τι έπρεπε.
Σύντομα, όμως, αφού πέθανε ο προηγούμενος ιδιοκτήτης, υπήρχαν μερικοί σε θέσεις εξουσίας που ήθελαν να μας πάρουν τον κινηματογράφο. Αλλά τελικά έγινε κάποια διευθέτηση με τις αρχές ώστε να χρησιμοποιούμε τον κινηματογράφο και μέρος τού γύρω οικοπέδου. Στα χρόνια που πέρασαν έγιναν πολλές βελτιώσεις στο κτίριο μέχρις ότου έφτασε σε κάποιο επίπεδο που να είναι αποδεκτό για τη λατρεία του Θεού μας, του Ιεχωβά.
Όταν αποκτήσαμε τον κινηματογράφο, αυτός παρείχε επαρκή χώρο για όλους τους Μάρτυρες στην Κύπρο. Ωστόσο, το 1994 σχεδιάσαμε τη διεξαγωγή τριών συνελεύσεων περιφερείας εκεί, για να εξυπηρετηθούν οι Μάρτυρες και τα ενδιαφερόμενα άτομα που θα παρευρίσκονταν.
Ένα Ζήτημα Χριστιανικής Συνείδησης
Στη διάρκεια του 1978/1979 δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες διάφορα άρθρα που ασχολούνταν με την ουδέτερη στάση την οποία τηρούν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά σε σχέση με τη στράτευση. Επειδή ο νόμος δεν περιείχε κάποια διάταξη όσον αφορά την αντίρρηση συνείδησης, αρκετοί Μάρτυρες καταδικάζονταν σε ποινές φυλάκισης.
Από το 1980, τουλάχιστον 130 Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν φυλακιστεί για την ουδέτερη στάση τους, και μερικοί στάλθηκαν ξανά στη φυλακή για δεύτερη, τρίτη και τέταρτη φορά. Ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση του 28χρονου Γεώργιου Αναστάση Πέτρου. Την 1η Ιουλίου 1993 καταδικάστηκε ως αντιρρησίας συνείδησης για τέταρτη φορά και του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 6 μηνών. Συνολικά, οι ποινές φυλάκισης στις οποίες έχει καταδικαστεί ανέρχονται σε δυο χρόνια και δυο μήνες. Σχετικά με αυτόν το Μάρτυρα, η εφημερίδα Σάιπρος Γουίκλι (Cyprus Weekly), με ημερομηνία 9 Σεπτεμβρίου 1993, δημοσίευσε μια καταγγελία της Διεθνούς Αμνηστίας, η οποία έλεγε: ‘Δυστυχώς δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να εμποδίσει τις αρχές από το να τον φυλακίσουν για πέμπτη, έκτη, έβδομη φορά. Δεν είναι καιρός να σταματήσουν οι αρχές να τον ταλαιπωρούν;’
Κάθε εβδομάδα διάφοροι πρεσβύτεροι επισκέπτονται τους αδελφούς μας που βρίσκονται στη φυλακή για λόγους ουδετερότητας για να συζητήσουν μαζί τους τη Σκοπιά καθώς και άλλες εποικοδομητικές Γραφικές πληροφορίες. Εκτιμούμε τη συνεργασία των υπευθύνων της φυλακής η οποία έκανε εφικτή αυτή τη διευθέτηση. Οι αδελφοί που αντιμετωπίζουν το ζήτημα της ουδετερότητας το θεωρούν ως δοκιμή της πίστης τους και ως ευκαιρία για να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο, ενόσω βρίσκονται στη φυλακή, σε προσωπική μελέτη της Αγίας Γραφής. Χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα σχόλια που έχουν κάνει ορισμένοι από αυτούς: ‘Είμαστε προετοιμασμένοι να παραμείνουμε στη φυλακή όσο καιρό το επιτρέψει ο Ιεχωβά’, και, ‘Ποτέ προηγουμένως δεν είχαμε κάνει τόσο πολλή μελέτη’.
Διάφοροι υπουργοί της κυβέρνησης λαβαίνουν πολλές επιστολές διαμαρτυρίας από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίες ζητούν από τις κυπριακές αρχές να επιλύσουν το ζήτημα της αντίρρησης συνείδησης. Ως αποτέλεσμα, πολλά πρόσφατα άρθρα εφημερίδων έχουν προτρέψει τις αρχές να εναρμονίσουν τη νομοθεσία τους με αυτή που συνηθίζεται τώρα στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, η εφημερίδα Αλήθεια με ημερομηνία 24 Ιανουαρίου 1994 είπε τα εξής για τους αντιρρησίες συνείδησης: «Να ρυθμιστεί . . . το ταχύτερο το θέμα αυτό, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Ευρώπης και των Ηνωμένων Εθνών».
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επίσης προτρέψει τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας να αναγνωρίσουν νομικά την αντίρρηση συνείδησης σε σχέση με τη στρατιωτική υπηρεσία. Το 1993, ένα εκτενές άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Νομικό Βήμα της Κύπρου πρότρεπε τις αρχές της Κύπρου να σκεφτούν σοβαρά το τι έχουν κάνει χώρες όπως η Σουηδία και η Ολλανδία όσον αφορά το χειρισμό αυτής της κατάστασης.
Νέες Εγκαταστάσεις Τμήματος
Το 1981 έγιναν αλλαγές σε διοικητικό επίπεδο στο γραφείο τμήματος. Για να τακτοποιηθούν οι ανάγκες του τμήματος, ζητήθηκε από τον Ντον Ρέντελ, ο οποίος υπηρετούσε τότε στο Μπέθελ της Ελλάδας, να επιστρέψει στην Κύπρο και να αναλάβει τις ευθύνες του συντονιστή της Επιτροπής του Τμήματος. Τον επόμενο χρόνο, ένα αντρόγυνο Ελληνοκυπρίων, ο Αντρέας Κοντογιώργης και η σύζυγός του Μάρω, οι οποίοι υπηρετούσαν ως ειδικοί σκαπανείς στην Αγγλία, προστέθηκαν στην οικογένεια Μπέθελ της Κύπρου. Επειδή οι εγκαταστάσεις στη Λεμεσό αποδείχτηκε ότι ήταν πολύ μικρές, η οικογένεια Μπέθελ καταχάρηκε το 1985, όταν το Κυβερνών Σώμα έδωσε την έγκριση για την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων τμήματος.
Μολονότι οι αδελφοί ήταν πρόθυμοι να προχωρήσουν με τις εργασίες στις νέες εγκαταστάσεις, υπήρχαν προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Πού θα ανεγειρόταν το νέο κτίριο; Αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε για αυτόν το σκοπό μια έκταση που βρισκόταν στη Λεμεσό και ανήκε στο Σωματείο των Μαρτύρων του Ιεχωβά της Κύπρου. Το 1987, υποβάλαμε τα αρχιτεκτονικά σχέδια στην τοπική πολεοδομία και ζητήσαμε άδεια οικοδόμησης. Ωστόσο, μόλις έγινε γνωστό ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά σχεδίαζαν να οικοδομήσουν, εκπρόσωποι της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας πλησίασαν τους γείτονες προσπαθώντας να μαζέψουν υπογραφές σε μια καταγγελία. Ως αποτέλεσμα, οι αρχές αρνήθηκαν να εκδώσουν άδεια οικοδόμησης. Οι λόγοι που αναφέρθηκαν ήταν η περιφρούρηση της δημόσιας ασφάλειας και τάξης, οι οποίες θα κινδύνευαν αν δινόταν άδεια, καθώς και ο σκοπός του προτεινόμενου κτιρίου.
Επειδή αυτή η άρνηση ήταν προφανώς βασισμένη στη θρησκευτική προκατάληψη, οι αδελφοί έφεραν το ζήτημα στο δικαστήριο. Εκεί βγήκε η απόφαση υπέρ των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Η απόφαση έλεγε ότι η πολεοδομία δεν είχε κανένα δικαίωμα να αρνηθεί την έκδοση άδειας οικοδόμησης για λόγους δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας τάξης. Η απόφαση συνέχιζε: ‘Ωστόσο, ο άλλος λόγος που παρατίθεται, δηλαδή ο σκοπός του προτεινόμενου κτιρίου, . . . όντως αποκαλύπτει τον πραγματικό λόγο για τον οποίο δεν έγινε δεκτή η αίτηση των αιτούντων’. Ήταν ωφέλιμο που διευθετήθηκε το ζήτημα δικαστικά.
Όμως, πριν ακόμη αποφανθεί το δικαστήριο, γινόταν όλο και πιο φανερό ότι δεν θα ήταν σοφό να εγκατασταθεί το γραφείο τμήματος σε μια περιοχή όπου υπήρχε τόσο σφοδρή εναντίωση. Με θεϊκή πρόνοια, εκείνη την εποχή ένας αδελφός που είχε κάποιο κτίριο στο χωριό Νήσου, λίγα μόνο χιλιόμετρα από τη Λευκωσία, προσφέρθηκε να το πουλήσει στην Εταιρία. Σε τέσσερα στρέμματα γης, υπήρχε ένα κτίριο το οποίο αποτελούνταν από τέσσερα διαμερίσματα. Πίσω από το κτίριο υπήρχαν διάφορα εσπεριδοειδή και μπροστά από αυτό μια βεράντα που περιστοιχιζόταν από ανθισμένους θάμνους καθώς και φοινικόδεντρα. Δίπλα στο κτίριο ήταν η τοπική Αίθουσα Βασιλείας. Το οίκημα ήταν ιδανικό για το τμήμα. Υπήρχε περισσότερος χώρος από ό,τι στη Λεμεσό, απαιτούνταν πολύ λίγες επισκευές, το κτίριο βρισκόταν σε κεντρικό σημείο και η γειτονιά ήταν φιλική. Αφού δόθηκε έγκριση από την Επιτροπή Εκδόσεων του Κυβερνώντος Σώματος, αγοράσαμε αυτό το οίκημα το 1988, και τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου εγκαταστάθηκε εκεί η οικογένεια Μπέθελ.
Νομικές Αποφάσεις Βοηθούν το Έργο
Εκτός από τη νομική υπόθεση που είχε σχέση με τις προτεινόμενες εγκαταστάσεις τμήματος, υπήρξαν και άλλες περιπτώσεις κατά τις οποίες ήταν απαραίτητο να αναλάβουμε δράση για να ‘εδραιώσουμε νομικά τα καλά νέα’ στην Κύπρο. Κατά καιρούς χρειάστηκε να γίνουν προσφυγές στο Ανώτατο Δικαστήριο του νησιού.—Φιλιπ. 1:7.
Ένα θεμελιώδες σημείο που χρειαζόταν να διευκρινιστεί ήταν: Αποτελούν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αυτό που από νομική άποψη αποκαλείται «γνωστή θρησκεία»; Αν ναι, τότε θα πρέπει να τυγχάνουν της ίδιας μεταχείρισης όπως και οι άλλες ήδη υπάρχουσες θρησκείες. Το άρθρο 18 του Συντάγματος της Κύπρου λέει:
«1. Έκαστος έχει το δικαίωμα ελευθερίας σκέψεως, συνειδήσεως και θρησκείας.
»2. Πάσαι αι θρησκείαι, των οποίων τα δόγματα και αι ιεροτελεστίαι δεν είναι μυστικαί, είναι ελεύθεραι.
»3. Πάσαι αι θρησκείαι είναι ίσαι ενώπιον του νόμου».
Ειδήμονες σε νομικά θέματα έχουν ορίσει τη «γνωστή θρησκεία» ως «θρησκεία που μπορεί να γίνει ‘γνωστή’ στον καθένα· μια θρησκεία της οποίας τα δόγματα και οι αρχές δεν είναι μυστικές, και της οποίας η λατρεία τελείται δημόσια». Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά πληρούν όλες αυτές τις προϋποθέσεις.
Ωστόσο, στον τομέα της εκπαίδευσης, γίνονταν διακρίσεις εναντίον των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Ορισμένα σχολεία αρνούνταν να καταχωρήσουν διάφορους μαθητές ως «Μάρτυρες του Ιεχωβά», μολονότι συνηθίζεται να αναφέρεται η θρησκεία των μαθητών στους ελέγχους. Αναφέρθηκε το ζήτημα στις σχολικές αρχές. Το Υπουργείο Παιδείας δήλωσε: ‘Δεν έχουμε υπόψη μας την ύπαρξη κάποιας θρησκείας που αποκαλείται Μάρτυρες του Ιεχωβά. Κατανοούμε ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αποτελούν κίνημα ή οργάνωση’.
Σε ένα υπόμνημα προς τον Υπουργό Παιδείας, με ημερομηνία 16 Απριλίου 1991, ο Υπουργός Δικαιοσύνης ανασκόπησε το ζήτημα στο φως του Συντάγματος της Κύπρου. Κατόπιν αποφάνθηκε ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είναι «γνωστή θρησκεία», επομένως η θρησκεία των μαθητών θα πρέπει να αναφέρεται στους σχολικούς ελέγχους τους.
Αυτή η απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης είχε ευνοϊκή επίδραση σε άλλες νομικές εξελίξεις που αφορούσαν τους υπηρέτες του Ιεχωβά στην Κύπρο. Ένα υπόμνημα εννιά σελίδων που εξέδωσε το Γραφείο του Υπουργού δήλωνε ότι οι λειτουργοί των Μαρτύρων του Ιεχωβά θα έπρεπε να απολαμβάνουν την ίδια μεταχείριση με τους λειτουργούς των κύριων θρησκειών της Κύπρου. Σε μια εποχή κατά την οποία υπήρχε ανανεωμένη πίεση από εναντιουμένους, αυτό χρησίμευσε στο να περιφρουρηθεί μια απόφαση που πήραν οι αρχές τον Ιούλιο του 1990 σχετικά με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Με βάση αυτή την απόφαση, οι πρεσβύτεροι και οι διακονικοί υπηρέτες στις εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά απαλλάσσονται από τη στρατιωτική υπηρεσία επειδή αναγνωρίζονται ως θρησκευτικοί λειτουργοί.
Μια ακόμη εξέλιξη που έλαβε χώρα μετά την απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης είχε σχέση με φόρους. Στις 17 Ιουνίου 1992, το Υπουργείο Εμπορίου γνωστοποίησε την απόφασή του σύμφωνα με την οποία η οργάνωση των Μαρτύρων του Ιεχωβά απαλλάσσεται από την πληρωμή φόρου για χρήση γης, και όσοι φόροι είχαν ήδη πληρωθεί από το 1981 και ύστερα επιστράφηκαν.
Εξυπακούεται ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά της Κύπρου είναι ευγνώμονες σε εκείνους που βρίσκονται στην εξουσία οι οποίοι θέτουν κατά μέρος την προκατάληψη και συμπεριφέρονται σε όλες τις θρησκείες με αμεροληψία.
Η Συγκομιδή Συνεχίζεται
Στους σύγχρονους καιρούς, το κήρυγμα των καλών νέων της Βασιλείας του Ιεχωβά έφτασε στην Κύπρο πριν από 70 χρόνια περίπου. Τι έχει επιτελεστεί από τότε;
Από τη μια άκρη του νησιού ως την άλλη—σε πόλεις, σε χωριά και στην ύπαιθρο—έχει δοθεί στους ανθρώπους επανειλημμένα η ευκαιρία να ακούσουν το άγγελμα της Αγίας Γραφής. Μερικά μελλοντικά μέλη της ουράνιας Βασιλείας βρέθηκαν εδώ. Τώρα συνάγονται πολύ περισσότερα άτομα τα οποία έχουν την ελπίδα της αιώνιας ζωής ως λάτρεις του Ιεχωβά σε μια παραδεισένια γη. Στις αρχές του 1985 υπήρχαν πάνω από 1.000 άτομα στην Κύπρο που αινούσαν δημόσια τον Ιεχωβά.
Όμως η συγκομιδή δεν σταμάτησε τότε. Το Μάρτιο του 1994, υπήρχαν 1.544 δραστήριοι Μάρτυρες στην Κύπρο, και 3.141 άτομα παρευρέθηκαν στην Ανάμνηση. Έτσι, πολλοί εξακολουθούν να ανταποκρίνονται στο πρόγραμμα μαθήτευσης και εκδηλώνουν την επιθυμία να μάθουν όλα όσα παρήγγειλε ο Ιησούς στους ακολούθους του. Από τη μια άκρη του νησιού ως την άλλη υπάρχουν 16 εκκλησίες, και αυτές εκδηλώνουν ζήλο για την υπηρεσία του Ιεχωβά. Στη διάρκεια του προηγούμενου υπηρεσιακού έτους αποδείχτηκε με θαυμαστό τρόπο ότι υπάρχει ένα αυξανόμενο σκαπανικό πνεύμα, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νεαρότερους Μάρτυρες. Το Μάρτιο, 295 Μάρτυρες συνολικά, δηλαδή το 19 τοις εκατό του συνολικού αριθμού των ευαγγελιζομένων, συμμετείχαν σε κάποια μορφή υπηρεσίας σκαπανέα.
Σημειώθηκε επίσης πρόοδος όσον αφορά την εκπαίδευση των αδελφών για να αναλάβουν περισσότερη ευθύνη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όσον αφορά τους πρεσβυτέρους εκκλησίας καθώς και την οργάνωση συνελεύσεων περιοχής και περιφερείας.
Απαιτείται εμμονή από μέρους των ευαγγελιζομένων για να συνεχίσουν να καλύπτουν τον τομέα τους τακτικά. Ο φόβος του ανθρώπου εξακολουθεί να επικρατεί στην Κύπρο, όπου οι κοινότητες είναι στενά συνδεδεμένες, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές.
Όταν η αγάπη για τη Βιβλική αλήθεια ριζώσει στην καρδιά κάποιου νεαρού ατόμου, μερικές φορές αυτό το νεαρό άτομο είναι εκείνο που βοηθάει την υπόλοιπη οικογένεια να ξεπεράσει το φραγμό του φόβου. Αυτό συνέβη στην περίπτωση μιας εξαμελούς οικογένειας (πατέρας, μητέρα και τέσσερα μικρά παιδιά) σε ένα μικρό χωριό. Μια σκαπάνισσα άρχισε να μελετάει την Αγία Γραφή με τη μητέρα. Ύστερα από την τρίτη μελέτη, εκείνη παρακολούθησε μια συνάθροιση των Μαρτύρων. Όμως, όταν ξέσπασε διωγμός από την οικογένειά της, σταμάτησε τη μελέτη. Ωστόσο, η εννιάχρονη κόρη της έκλαιγε συνεχώς μέχρις ότου η μητέρα δέχτηκε τελικά να αρχίσει ξανά τη μελέτη. Σύντομα όλη η οικογένεια άρχισε να παρακολουθεί τις συναθροίσεις. Το 1994 αυτή η γυναίκα βαφτίστηκε. Ο σύζυγός της τώρα μελετάει, και η κόρη συνεχίζει και αυτή τη μελέτη της.
Καθώς οι ευαγγελιζόμενοι συμμετέχουν πιστά στη διακονία, συνεχίζουν να εντοπίζουν τέτοια ταπεινά άτομα. Μαθαίνουν επίσης να καλλιεργούν τους καρπούς του πνεύματος του Θεού. Και αποδεικνύουν ότι είναι όσιοι υποστηρικτές της κυριαρχίας του Ιεχωβά.
Αληθινή Απελευθέρωση για Κύπριους με Ειλικρινή Καρδιά
Η ιστορία της Κύπρου καταγράφει τις περιόδους στις οποίες οι κάτοικοί της εξουσιάζονταν από ξένες δυνάμεις. Πολλοί Κύπριοι έχουν δώσει τη ζωή τους για αυτό που πίστευαν ότι ήταν ο αγώνας της ελευθερίας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν ήταν πάντοτε εκείνα που οραματίζονταν. Σε αυτή τη γενιά, πολλά άτομα έχουν χάσει τα πατρώα τους εδάφη, και προς το παρόν δεν διακρίνουν καμιά ελπίδα επιστροφής σε αυτά. Το ίδιο ισχύει και για μερικούς Μάρτυρες του Ιεχωβά. Δεν υπήρξαν εύκολα τα πράγματα για αυτούς.
Αλλά η αληθινή ελευθερία δεν εξαρτάται από το πού ζει κάποιος ή από την περιουσία που έχει. Αυτού του είδους η ελευθερία απορρέει από την ακριβή γνώση της αλήθειας. Αυτή η γνώση, που βρίσκεται στην Αγία Γραφή, ελευθερώνει τους ανθρώπους από τη δεισιδαιμονία και τον αδικαιολόγητο φόβο. Αντικαθιστά τη θρησκευτική μισαλλοδοξία με την αγάπη για τον Θεό και για το συνάνθρωπο. Δείχνει την οδό που οδηγεί στην απελευθέρωση από τα δεσμά της αμαρτίας και του θανάτου για όλους όσους θέτουν την πίστη τους στη στοργική προμήθεια που έκανε ο Ιεχωβά Θεός για σωτηρία μέσω του Ιησού Χριστού. Σε αυτά τα καλά νέα οδηγούν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά ανθρώπους κάθε είδους.
Ωστόσο, όπως συνέβαινε όταν ο απόστολος Παύλος και ο σύντροφός του ο Βαρνάβας κήρυτταν στην Κύπρο, οι θρησκευτικοί ηγέτες εναντιώνονται στο κήρυγμα αυτών των καλών νέων. Στη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας τους στην Κύπρο, οι υπηρέτες του Ιεχωβά έχουν υποστεί εναντίωση κυρίως από την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλά οι Μάρτυρες δίνουν πάντοτε προσοχή στα λόγια που αναφέρονται στο εδάφιο Ιερεμίας 1:19: ‘Θέλουσι σε πολεμήσει αλλά δεν θέλουσιν υπερισχύσει εναντίον σου· διότι εγώ είμαι μετά σου δια να σε ελευθερόνω, λέγει Ιεχωβά’.
Αυτοί έχουν την πεποίθηση ότι ο Ιεχωβά θα συνεχίσει να τους ελευθερώνει από τους εχθρούς τους και ότι σύντομα θα τους ελευθερώσει μέσα από την ερχόμενη μεγάλη θλίψη στο νέο του κόσμο. Τότε, αυτά που αναφέρονται στο εδάφιο Μιχαίας 4:4 θα ισχύουν, όχι μόνο με πνευματική έννοια, αλλά και κατά γράμμα: «Θέλουσι κάθησθαι έκαστος υπό την άμπελον αυτού και υπό την συκήν αυτού, και δεν θέλει υπάρχει ο εκφοβών». Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν Κύπριοι που έχουν τη δυνατότητα να κάθονται ακόμη και τώρα ‘υπό την άμπελό τους και υπό τη συκή τους’, αλλά δεν το κάνουν αυτό χωρίς να φοβούνται. Ωστόσο, στην «κατοικημένη γη που θα έρθει», για την οποία μιλάει η Αγία Γραφή, θα είναι δυνατόν να απολαμβάνει κανείς τέτοιες συνθήκες χωρίς να φοβάται το έγκλημα, τον πόλεμο ή ακόμη την ασθένεια και το θάνατο. Αυτή θα είναι αληθινή απελευθέρωση! Ναι, ο Ιεχωβά υπόσχεται: «Να! Κάνω νέα τα πάντα». Επίσης λέει: «Αυτά τα λόγια είναι πιστά και αληθινά».—Εβρ. 2:5-9· Αποκ. 21:4, 5· Ψαλμ. 37:9-11.
[Χάρτης στη σελίδα 66]
(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)
ΚΥΠΡΟΣ
Πάφος
Λευκωσία
Λεμεσός
Λάρνακα
Ξυλοφάγου
Αμμόχωστος
Σαλαμίνα
[Εικόνες στη σελίδα 71]
Ο Αντώνης Σπετσιώτης (δεξιά) και ο Αντρέας Χρήστου, οι πρώτοι Μάρτυρες στο Ξυλοφάγου
[Εικόνες στη σελίδα 72, 73]
Ο απόστολος Παύλος κήρυξε στον Σέργιο Παύλο στην Πάφο παρά την εναντίωση ενός μάγου (Αριστερά: Ερείπια από το παλάτι του ανθύπατου)
[Εικόνα στη σελίδα 76]
Ο Παναγιώτης Γαβριηλίδης
[Εικόνα στη σελίδα 79]
Ο Νίκος και η Γαλάτια Ματθαιάκη, ζηλωτές Μάρτυρες γνωστοί για τη γενναιόδωρη φιλοξενία τους
[Εικόνες στη σελίδα 80]
Μερικοί από τους πρώτους ιεραποστόλους που είχαν εκπαιδευτεί στη Γαλαάδ:
1. Ντον Ρέντελ
2. Αντώνης Σιδέρης
3. Εμμανουήλ Πατεράκης
4. Αντώνης Καραντινός
[Εικόνα στη σελίδα 81]
Μερικές από τις αδελφές που υπηρέτησαν ως ιεραπόστολοι στην Κύπρο (από τα αριστερά προς τα δεξιά): Τζιν Μπέικερ, Υβόν Γουόρμος (Σπετσιώτη), Νίνα Κωνσταντή (Ψάλτη)
[Εικόνα στη σελίδα 86]
Ο Ν. Ο. Νορ (2η σειρά δεξιά) με Κύπριους αδελφούς και ιεραποστόλους
[Εικόνες στη σελίδα 87]
Μια συγκινητική συνέλευση διεξάχτηκε στους κινηματογράφους Ρόγιαλ και Παλλάς το 1951
[Εικόνα στη σελίδα 91]
Μάρτυρες έτοιμοι να πάνε στον τομέα τους, το 1955
[Εικόνες στη σελίδα 100]
Η διεθνής συνέλευση κάτω από τις καλαμωτές, στη Λευκωσία το 1973
[Εικόνες στη σελίδα 107]
Η Αίθουσα Συνελεύσεων στη Λεμεσό
[Εικόνες στη σελίδα 108, 109]
Το τωρινό γραφείο τμήματος και η οικογένεια Μπέθελ της Κύπρου
[Εικόνα στη σελίδα 115]
Η Επιτροπή του Τμήματος που υπηρετεί τώρα στην Κύπρο (από τα δεξιά προς τα αριστερά): Ιάκωβος Πετρίδης, Αντρέας Κοντογιώργης, Αντρέας Κώστα Ευθυμίου