ΜΥΛΟΣ

Απλός μηχανισμός αποτελούμενος συνήθως από δύο κυκλικές πέτρες (η μία τοποθετημένη πάνω στην άλλη), ανάμεσα στις οποίες αλέθονται διάφορα εδώδιμα αλωνισμένα σιτηρά. Τα σιτηρά μπορούσαν να τα κοπανίσουν με γουδοχέρι μέσα σε γουδί, να τα τρίψουν πάνω σε πέτρινη πλάκα με μια πέτρα ή να τα αλέσουν με χειρόμυλο—αυτή η τελευταία μέθοδος ήταν εκείνη που χρησιμοποιούνταν στα περισσότερα σπιτικά της αρχαίας Παλαιστίνης. Τέτοιοι μηχανισμοί ήταν σε χρήση από τους πρώτους πατριαρχικούς χρόνους, διότι αναφέρεται ότι η σύζυγος του Αβραάμ, η Σάρρα, έφτιαξε στρογγυλές πίτες από «λεπτό αλεύρι». (Γε 18:6) Στην έρημο, οι Ισραηλίτες άλεθαν το θεόδοτο μάννα «σε χειρόμυλους ή το κοπάνιζαν σε γουδί».—Αρ 11:7, 8· βλέπε ΓΟΥΔΙ.

Γενικά, έψηναν ψωμί κάθε ημέρα, και κάθε οικογένεια είχε συνήθως το δικό της χειρόμυλο. Το άλεσμα των σιτηρών αποτελούσε κατά κανόνα καθημερινή δουλειά των γυναικών του σπιτικού. (Ματ 24:41· Ιωβ 31:10· Εξ 11:5· Ησ 47:1, 2) Οι γυναίκες σηκώνονταν νωρίς το πρωί για να ετοιμάσουν το απαιτούμενο αλεύρι για το ψωμί της ημέρας. Ο ήχος των χειρόμυλων αναφέρεται στην Αγία Γραφή ως σύμβολο φυσιολογικών, ειρηνικών συνθηκών. Αντίθετα, όταν δεν ακουγόταν ο “ήχος του χειρόμυλου”, αυτό ήταν ένδειξη εγκατάλειψης και ερήμωσης.—Ιερ 25:10, 11· Απ 18:21, 22· παράβαλε Εκ 12:3, 4.

Όπως και το σημερινό αντίστοιχό του στη Μέση Ανατολή, ο κοινός χειρόμυλος της αρχαιότητας αποτελούνταν από δύο στρογγυλές πέτρες, από τις οποίες η πάνω μυλόπετρα ήταν φτιαγμένη έτσι ώστε να εφάπτεται στην κάτω και να περιστρέφεται πάνω της. (Δευ 24:6· Ιωβ 41:24) Σήμερα, η βαριά κάτω πέτρα (η μύλη) κατασκευάζεται ως επί το πλείστον από βασάλτη και έχει συνήθως διάμετρο περίπου 46 εκ. και πάχος από 5 ως 10 εκ. Μια ράβδος προσαρμοσμένη στο κέντρο της χρησιμεύει ως άξονας περιστροφής για την πάνω πέτρα. Η επιφάνεια τριβής της σταθερής κάτω πέτρας είναι κυρτή, πράγμα που επιτρέπει στα αλεσμένα σιτηρά να πέφτουν στην περίμετρο του μύλου. Η κοίλη κατώτερη επιφάνεια της πάνω μυλόπετρας (του επιμύλιου) εφαρμόζει στην ανώτερη επιφάνεια της κάτω πέτρας. Μια χοανοειδής οπή στο κέντρο της πάνω πέτρας χρησιμεύει ως υποδοχή για τη ράβδο και για την τροφοδότηση του μύλου με σιτηρά. Κοντά στο εξωτερικό άκρο της πάνω πέτρας υπάρχει οπή στην οποία τοποθετείται ξύλινη ράβδος που χρησιμεύει ως λαβή για την πάνω μυλόπετρα.

Αυτού του είδους το χειρόμυλο τον χειρίζονταν κατά κανόνα δύο γυναίκες. (Λου 17:35) Αυτές κάθονταν αντικριστά και έπιαναν η καθεμιά με το ένα χέρι τη λαβή για να γυρίσουν την πάνω πέτρα. Με το ελεύθερο χέρι, η μία γυναίκα έριχνε μικρές ποσότητες μη αλεσμένων σιτηρών στην οπή της πάνω πέτρας, ενώ η άλλη μάζευε το αλεύρι καθώς αυτό ξεχείλιζε από το μύλο και έπεφτε στο δίσκο ή στο πανί που ήταν απλωμένο από κάτω.

Δεδομένου ότι συνήθως έψηναν κάθε ημέρα ψωμί και άλεθαν συχνά σιτηρά, ο νόμος που είχε δώσει ο Θεός στον Ισραήλ απαγόρευε σπλαχνικά το να πάρει κανείς ως ενέχυρο το χειρόμυλο ή την πάνω μυλόπετρα ενός άλλου. Η οικογένεια βασιζόταν στο χειρόμυλο για το καθημερινό της ψωμί. Συνεπώς, το να πάρει κάποιος το χειρόμυλο ή την πάνω μυλόπετρα ισοδυναμούσε με το να πάρει «ψυχή», δηλαδή «τα μέσα διαβίωσης».—Δευ 24:6, υποσ.

Στις Γραφές αναφέρονται και μεγαλύτεροι μύλοι. Ο Ιησούς Χριστός έκανε λόγο για «μια μυλόπετρα, σαν αυτήν που τη γυρίζει ένα γαϊδούρι» (Ματ 18:6), η οποία μπορεί να ήταν παρόμοια με εκείνη την οποία αναγκάστηκε να γυρίζει για τους Φιλισταίους ο τυφλός Σαμψών όταν «έγινε αλεστής στη φυλακή».—Κρ 16:21.

Κατά την επίθεση του Αβιμέλεχ στην πόλη Θεβές, «κάποια γυναίκα έριξε στο κεφάλι του Αβιμέλεχ την πάνω πέτρα ενός μύλου και του έσπασε το κρανίο». (Κρ 9:50, 53· 2Σα 11:21) Στην Αποκάλυψη, η ξαφνική και οριστική καταστροφή της Βαβυλώνας της Μεγάλης παρομοιάζεται με το ρίξιμο στη θάλασσα μιας πέτρας όμοιας με «μεγάλη μυλόπετρα».—Απ 18:21.