ΓΟΛΓΟΘΑΣ
(Γολγοθάς) [Κρανίο [Κρανίου Τόπος]].
Ο τόπος έξω από την Ιερουσαλήμ—αν και κοντά σε αυτήν—όπου κρεμάστηκε στο ξύλο ο Ιησούς Χριστός. (Ματ 27:33· Λου 23:33· Ιωα 19:17-22· Εβρ 13:12) Εκεί κοντά υπήρχε ένας δρόμος και ένα μνήμα μέσα σε κάποιον κήπο. (Ματ 27:39· Ιωα 19:41) Η Βιβλική αφήγηση δεν λέει ότι ο Γολγοθάς βρισκόταν σε λόφο, αναφέρει όμως ότι μερικοί παρακολουθούσαν το κρέμασμα στο ξύλο από απόσταση.—Μαρ 15:40· Λου 23:49.
Στην κατά παράδοση προτεινόμενη τοποθεσία για τον Γολγοθά και το μνήμα του Ιησού υψώνεται τώρα ο Ναός του Πανάγιου Τάφου. Τον τέταρτο αιώνα Κ.Χ., ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ανέθεσε στον Επίσκοπο Μακάριο να προσδιορίσει τον τόπο όπου κρεμάστηκε στο ξύλο ο Ιησούς, καθώς και το μνήμα του. Εκείνος αποφάνθηκε ότι ο υπάρχων τότε ναός της Αφροδίτης τον οποίο είχε χτίσει ο Αδριανός είχε ανεγερθεί στην εν λόγω τοποθεσία. Γι’ αυτό, ο Κωνσταντίνος έδωσε διαταγή να κατεδαφιστεί αυτός ο ναός και στη θέση του να χτιστεί μια βασιλική η οποία μεταγενέστερα επεκτάθηκε και τροποποιήθηκε, με αποτέλεσμα να προκύψει ο Ναός του Πανάγιου Τάφου. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που έχουν διεξαχθεί εκεί από το 1960 υποδεικνύουν ότι η περιοχή αυτή χρησιμοποιούνταν ως τόπος ταφής, και πιστεύεται ότι αυτό ίσχυε και για τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. Μολονότι αυτή η τοποθεσία είναι εντός των σημερινών τειχών της Ιερουσαλήμ, πιστεύεται ότι στις ημέρες του Ιησού ήταν έξω από τα τείχη της πόλης.
Μια άλλη τοποθεσία που προβλήθηκε ως ο τόπος όπου ο Ιησούς κρεμάστηκε στο ξύλο είναι ένα ύψωμα 230 μ. ΒΑ της Πύλης της Δαμασκού, γνωστό τώρα ως ο Γολγοθάς του Γκόρντον. Το 1842 υποδείχτηκε ως η πραγματική τοποθεσία του Γολγοθά και του μνήματος του Ιησού. Το 1883 η εκδοχή αυτή επικροτήθηκε από τον στρατηγό Τσ. Τζ. Γκόρντον, έναν Βρετανό ήρωα πολέμου. Η εν λόγω ταύτιση ήταν βασισμένη σε εικασίες. Με βάση τα διαθέσιμα αρχαιολογικά στοιχεία, ο Γκάμπριελ Μπάρκεϊ τονίζει ότι ο παρακείμενος Τάφος του Κήπου, ο οποίος επιδεικνύεται συχνά στους τουρίστες ως ο τάφος του Ιησού, λαξεύτηκε και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά κατά τον όγδοο ή έβδομο αιώνα Π.Κ.Χ. Αυτό δεν συμφωνεί με το εδάφιο Ιωάννης 19:41, το οποίο μιλάει για «ένα καινούριο μνημείο, στο οποίο δεν είχαν βάλει ακόμη κανέναν».—Επιθεώρηση Βιβλικής Αρχαιολογίας (Biblical Archaeology Review), Μάρτιος/Απρίλιος 1986, σ. 50.
Ο προσδιορισμός της θέσης του Γολγοθά έχει αποτελέσει πολλές φορές ένα συναισθηματικά φορτισμένο θρησκευτικό ζήτημα. Εντούτοις, δεν υπάρχει αρχαιολογικό στοιχείο που να πιστοποιεί ότι ο «Γολγοθάς του Γκόρντον» είναι το σωστό μέρος. Όσον αφορά τη θέση που καταλαμβάνει ο Ναός του Πανάγιου Τάφου, η ταύτισή της με τον Γολγοθά γίνεται με βάση κάποια αρχαιολογικά ευρήματα, αλλά βασίζεται κατά πολύ και σε παράδοση του τέταρτου αιώνα. Σχετικά με αυτή την τελευταία τοποθεσία, η Επιθεώρηση Βιβλικής Αρχαιολογίας (Μάιος/Ιούνιος 1986, σ. 38) λέει: «Μπορεί να μην είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι η τοποθεσία του Ναού του Πανάγιου Τάφου είναι το σημείο ταφής του Ιησού, αλλά το βέβαιο είναι ότι δεν έχουμε καμιά άλλη τοποθεσία που να συγκεντρώνει καν τις ίδιες πιθανότητες με αυτήν». Άρα λοιπόν, ο προσδιορισμός της θέσης του Γολγοθά εξακολουθεί να βασίζεται σε εικασίες.