ΜΟΛΟΧ

(Μολόχ) [από μια ρίζα που σημαίνει «βασιλεύω» ή «βασιλιάς», αλλά με τα φωνήεντα της λέξης μπόσεθ, «αισχύνη», για να υποδηλωθεί αποστροφή].

Θεότητα που συνδέεται κατά κύριο λόγο με τους Αμμωνίτες. (1Βα 11:5, 7, 33) Πιθανώς ταυτίζεται με τον Μελχώμ. (1Βα 11:5, 33) Στο εδάφιο Ιερεμίας 32:35 ο Μολόχ αναφέρεται παράλληλα με τον Βάαλ, γεγονός που υποδηλώνει, αν όχι ότι ταυτίζονται, τουλάχιστον ότι συνδέονται κάπως μεταξύ τους. Πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι η λέξη «Μολόχ» είναι τίτλος και όχι όνομα συγκεκριμένου θεού, και ως εκ τούτου προβάλλεται η άποψη ότι εφαρμοζόταν σε περισσότερους από έναν θεούς.

Κατά κοινή ομολογία η λέξη Μαλχάμ που αναφέρεται στα εδάφια 2 Σαμουήλ 12:30 και 1 Χρονικών 20:2 αντιπροσωπεύει το είδωλο του αμμωνιτικού θεού Μελχώμ, ή αλλιώς Μολόχ, παρότι η εβραϊκή λέξη θα μπορούσε να αποδοθεί «βασιλιάς τους». (Παράβαλε KJ· AS· ΒΑΜ.) Σε προηγούμενο σημείο της ίδιας Βιβλικής αφήγησης, ο Αμμωνίτης βασιλιάς αναφέρεται με το όνομα Ανούν. (2Σα 10:1-4) Λογικά, λοιπόν, έπεται ότι αν εννοούνταν ο βασιλιάς, και όχι το είδωλο, το Βιβλικό υπόμνημα θα είχε το όνομα Ανούν και όχι Μαλχάμ. Επίσης, θεωρείται απίθανο να φορούσε ένας βασιλιάς στέμμα βάρους περίπου 34 κιλών. Για τον ίδιο λόγο εικάζεται ότι ο Δαβίδ έβαλε το στέμμα του Μαλχάμ στο κεφάλι του μόνο προς στιγμήν, ίσως για να δείξει τη νίκη του επί του ψεύτικου αυτού θεού. Σύμφωνα με την απόδοση του Ταργκούμ, την οποία έχουν υιοθετήσει αρκετοί μεταφραστές, το στέμμα είχε μόνο ένα πολύτιμο πετράδι, πράγμα που έχει κάνει μερικούς να πιστεύουν ότι αυτό που φόρεσε ο Δαβίδ στο κεφάλι του δεν ήταν το ίδιο το στέμμα, αλλά το πολύτιμο πετράδι.

Θυσίες Παιδιών στον Μολόχ. Ο νόμος του Θεού προς τον Ισραήλ προέβλεπε τη θανατική ποινή για οποιονδήποτε, ακόμη και κάποιον πάροικο, που θα έδινε τον απόγονό του στον Μολόχ. (Λευ 20:2-5) Παρ’ όλα αυτά, οι αποστάτες Ισραηλίτες, τόσο στο βασίλειο του Ιούδα όσο και στο δεκάφυλο βασίλειο, περνούσαν τους απογόνους τους μέσα από τη φωτιά.—2Βα 17:17, 18· Ιεζ 23:4, 36-39.

Το “πέρασμα μέσα από τη φωτιά” στον Μολόχ θεωρείται από μερικούς τελετή εξαγνισμού, μέσω της οποίας τα παιδιά αφιερώνονταν στον Μολόχ, ενώ κατ’ άλλους επρόκειτο για κατά γράμμα θυσία. Το ότι οι Χαναναίοι και οι αποστάτες Ισραηλίτες θυσίαζαν όντως τα παιδιά τους είναι αδιαμφισβήτητο. (Δευ 12:31· Ψλ 106:37, 38) Ο Βασιλιάς Άχαζ του Ιούδα «έκαψε τους γιους [“γιο”, Sy] του στη φωτιά». (2Χρ 28:3) Η παράλληλη αφήγηση στο εδάφιο 2 Βασιλέων 16:3 λέει: «Μέχρι και τον ίδιο του το γιο πέρασε μέσα από τη φωτιά». Αυτό υποδηλώνει ότι το “πέρασμα μέσα από τη φωτιά” είναι, τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις, συνώνυμο της θυσίας. Πιθανότατα, όμως, η λατρεία του Μολόχ δεν ήταν πάντοτε και παντού η ίδια. Για παράδειγμα, ο Βασιλιάς Σολομών, υπό την επιρροή των αλλοεθνών συζύγων του, έφτιαξε υψηλούς τόπους για τον Μολόχ και για άλλους θεούς, αλλά για θυσίες παιδιών δεν γίνεται λόγος πριν από την εποχή του Άχαζ. (1Βα 11:7, 8) Αναμφίβολα, αν αυτή η αποκρουστική συνήθεια υπήρχε νωρίτερα, θα είχε κατακριθεί μαζί με τις υπόλοιπες μορφές ειδωλολατρίας που υπήρχαν κατά τη διακυβέρνηση διαφόρων βασιλιάδων. Γι’ αυτόν το λόγο μερικοί σχολιαστές υποστηρίζουν ότι η έκφραση “περνάω μέσα από τη φωτιά” αναφερόταν αρχικά σε μια τελετή εξαγνισμού και μεταγενέστερα προσέλαβε τη σημασία της πραγματικής θυσίας.

“Το πέρασμα” στον Μολόχ που μνημονεύεται στην υποσημείωση του εδαφίου Λευιτικό 18:21 αναφέρεται προφανώς στην αφιέρωση παιδιών σε αυτόν τον ψεύτικο θεό. Το εδάφιο αυτό έχει μεταφραστεί με διάφορους τρόπους: «Δεν πρέπει να αφιερώσεις κανένα από τα παιδιά σου στην υπηρεσία του Μολόχ». (AT· ΛΧ) «Δεν πρέπει να δώσεις κανέναν από το σπέρμα σου, ώστε να τους κάνεις να περάσουν μέσα από τη φωτιά στον Μολόχ». (AS· ΒΑΜ) «Δεν πρέπει να δώσεις κανέναν από το σπέρμα σου ώστε να αφιερωθεί στο είδωλο Μολόχ». (Dy) «Δεν πρέπει να επιτρέψεις την αφιέρωση κανενός από τους απογόνους σου στον Μολόχ».—ΜΝΚ.

Ο Άχαζ και ο Μανασσής είναι οι μόνοι βασιλιάδες του Ιούδα για τους οποίους αναφέρεται ότι πέρασαν τους απογόνους τους μέσα από τη φωτιά. Ωστόσο, αυτοί οι δύο βασιλιάδες προώθησαν σε τέτοιον βαθμό τις θυσίες παιδιών, ώστε φαίνεται ότι η συνήθεια αυτή εδραιώθηκε μεταξύ των Ισραηλιτών γενικά. (2Βα 16:3· 21:6· Ιερ 7:31· 19:4, 5· 32:35· Ιεζ 20:26) Τα παιδιά, τουλάχιστον σε κάποιες περιπτώσεις, πρώτα τα σκότωναν—δεν τα έκαιγαν ζωντανά.—Ιεζ 16:20, 21.

Ο Βασιλιάς Ιωσίας βεβήλωσε τον Τοφέθ, το κυριότερο κέντρο λατρείας του Μολόχ στον Ιούδα, για να αποτρέψει το λαό από το να περνάει τους απογόνους του μέσα από τη φωτιά. (2Βα 23:10-13) Ωστόσο, αυτή του η ενέργεια δεν εξάλειψε τη συνήθεια οριστικά. Ο Ιεζεκιήλ, ο οποίος άρχισε να υπηρετεί ως προφήτης 16 χρόνια μετά το θάνατο του Ιωσία, αναφέρει ότι αυτή η συνήθεια υπήρχε στην εποχή του.—Ιεζ 20:31.

Προβάλλεται η άποψη ότι ο Μολόχ στον οποίο θυσίαζαν τα παιδιά είχε μορφή ανθρώπου αλλά κεφάλι ταύρου. Λέγεται ότι το ομοίωμα πυρακτωνόταν, τα δε παιδιά τα έριχναν στα απλωμένα του χέρια ώστε να πέσουν στο καμίνι που έκαιγε από κάτω. Αυτή η αντίληψη βασίζεται κατά μεγάλο μέρος στην περιγραφή του Καρχηδόνιου Κρόνου ή Μολόχ από τον ιστορικό Διόδωρο τον Σικελιώτη του πρώτου αιώνα Π.Κ.Χ.—Βιβλιοθήκη Ιστορική, Κ΄, 14, 4-6.

Όσον αφορά την άσκηση αστρολογίας στα πλαίσια της λατρείας του Μολόχ, βλέπε ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΙ.