ΠΙΤΑ

Οι Εβραίοι και άλλοι αρχαίοι λαοί της Ανατολής έδιναν πολλές φορές στο ψωμί που έφτιαχναν το σχήμα επίπεδου δίσκου, και δεν ήταν ασυνήθιστο να ονομάζουν αυτού του είδους το ψωμί «πίτα». Ωστόσο, οι πίτες είχαν διάφορα σχήματα. Για παράδειγμα, οι «κουλούρες» (εβρ., χαλλώθ), ή αλλιώς δακτυλιοειδείς πίτες, χρησιμοποιήθηκαν κατά την καθιέρωση του ιερατείου του Ισραήλ (Εξ 29:2, 23), η δε Θάμαρ ετοίμασε «πίτες που είχαν σχήμα καρδιάς». (Εβρ., λεβιβώθ· 2Σα 13:8, υποσ.· βλέπε ΨΩΜΙ.) Ο Αβραάμ είπε στη Σάρρα να φτιάξει «στρογγυλές πίτες» (εβρ., ‛ουγώθ) για να φάνε οι υλοποιημένοι άγγελοι που τον επισκέφτηκαν.—Γε 18:6· βλέπε επίσης Αρ 11:8· 1Βα 19:6· Ιεζ 4:12.

Μέσω του προφήτη Ωσηέ, ο Ιεχωβά είπε: «Ο Εφραΐμ έχει γίνει στρογγυλή πίτα που δεν τη γύρισαν από την άλλη πλευρά». (Ωσ 7:8) Ο Εφραΐμ (Ισραήλ) είχε αναμειχθεί με παγανιστικούς λαούς, υιοθετώντας τους τρόπους τους και επιδιώκοντας επίσης συμμαχίες με ειδωλολατρικά έθνη, και έτσι ήταν σαν πίτα που δεν την είχαν γυρίσει. Δεν ήταν ασυνήθιστο να ψήνουν αυτές τις πίτες στη χόβολη ή πάνω σε πυρωμένες πέτρες. Αν δεν τις γύριζαν, μπορεί να ψήνονταν ή και να καίγονταν από τη μία πλευρά, αλλά να έμεναν τελείως άψητες από την άλλη.

Κατά τον εορτασμό του Πάσχα στον Ισραήλ έπρεπε να τρώνε «άζυμους άρτους» (άζυμες πίτες· εβρ., ματσώθ), συνδεδεμένη δε με αυτόν τον εορτασμό ήταν η «γιορτή των άζυμων άρτων». (Εξ 12:8, 15, 17-20· 13:3-7· 23:15· 34:18· Δευ 16:3, 8, 16) Μεταξύ των προσφορών που έπρεπε να φέρνει ο Ισραήλ στον Ιεχωβά Θεό ήταν και άζυμες κουλούρες, ή αλλιώς δακτυλιοειδείς πίτες, μουσκεμένες με λάδι ή άζυμα λάγανα αλειμμένα με λάδι. (Λευ 2:4-7, 11, 12) Στο νόμο για τη θυσία συμμετοχής που έπρεπε να προσφέρεται στον Ιεχωβά, γινόταν επίσης πρόβλεψη να προσφέρονται κουλούρες ένζυμου ψωμιού.—Λευ 7:13.

Όταν η κιβωτός της διαθήκης μεταφέρθηκε στην Ιερουσαλήμ, ο Δαβίδ «μοίρασε σε όλο το λαό, σε ολόκληρο το πλήθος του Ισραήλ, άντρες και γυναίκες, στον καθένα από μια κουλούρα [εβρ., χαλλάθ] ψωμί και μια χουρμαδόπιτα [εβρ., ’εσπάρ] και μια σταφιδόπιτα [εβρ., ’ασισάχ]· και μετά έφυγε όλος ο λαός, ο καθένας για το σπίτι του». (2Σα 6:19) Η σταφιδόπιτα φτιαχνόταν από συμπιεσμένες σταφίδες. Πιθανόν, όμως, τουλάχιστον μερικές σταφιδόπιτες να φτιάχνονταν στην αρχαιότητα από σταφίδες και αλεύρι.

Στις ημέρες του Ιερεμία ο λαός του Ιούδα και της Ιερουσαλήμ επιδιδόταν στην ψεύτικη λατρεία, και οι γυναίκες τους “ζύμωναν ζυμάρι για να κάνουν πίτες για θυσία στη «βασίλισσα των ουρανών»”. (Ιερ 7:18) Η ψεύτικη αυτή θεότητα και οι «πίτες [που προσφέρονταν σε αυτήν] ως θυσία» (εβρ., καββανίμ) αναφέρονται επίσης στο εδάφιο Ιερεμίας 44:19. Από ποια ακριβώς υλικά φτιάχνονταν αυτές οι πίτες δεν είναι βέβαιο, αλλά προφανώς τις τοποθετούσαν στο θυσιαστήριο ως προσφορά.—Βλέπε ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ.

Άλλου είδους πίτες που αναφέρονται στην Αγία Γραφή είναι οι “συκόπιτες” (εβρ., ντεβελίμ [1Σα 30:12· Ησ 38:21]), η “γλυκιά πίτα” (εβρ., λασάδ· Αρ 11:8), οι «λεπτές πίτες» (εβρ., τσαππιχίθ· Εξ 16:31), το “στρογγυλό ψωμί” (εβρ., τσελούλ· Κρ 7:13) και οι «πασπαλισμένες πίτες» (εβρ., νικκουδίμ· 1Βα 14:3). Στο πρωτότυπο ελληνικό κείμενο χρησιμοποιείται ο πληθυντικός αριθμός του ουδέτερου γένους της λέξης ἄζυμος για να γίνει αναφορά στους «άζυμους άρτους» και στη «γιορτή των άζυμων άρτων».—1Κο 5:8· Μαρ 14:1.