آیا ایمانی همچون ایمان ابراهیم داری؟
«چون پسر انسان آید، آیا ایمان را بر زمین خواهد یافت؟»—لوقا ۱۸:۸.
۱. چرا حفظ ایمانی استوار در روزگار ما کاری دشوار است؟
حفظ ایمانی استوار در دنیای امروز کار آسانی نیست. دنیا فشار سختی بر مسیحیان وارد میآورد تا توجه آنان را از موضوعات روحانی منحرف سازد. (لوقا ۲۱:۳۴؛ ۱یوحنا ۲:۱۵، ۱۶) بسیاری از آنان باید در مقابل جنگها، فجایع، بیماریهای گوناگون و یا گرسنگی تاب آورند. (لوقا ۲۱:۱۰، ۱۱) در برخی از کشورها، به دلیل تسلط فرهنگ شدید غیرمذهبی، افرادی که مطابق ایمانشان زندگی میکنند، نامعقول یا حتی متعصب شمرده میشوند. علاوه بر آن، بسیاری از مسیحیان به دلیل ایمانشان مورد آزار و اذیّت قرار میگیرند. (متی ۲۴:۹) پرسشی که عیسی حدود ۲۰۰۰ سال قبل مطرح ساخت، مطمئناً بجاست، او سؤال کرد: «چون پسر انسان آید، آیا ایمان را بر زمین خواهد یافت؟»—لوقا ۱۸:۸.
۲. الف) چرا داشتن ایمانی قوی برای یک مسیحی امری حیاتی است؟ ب) ایمان چه کسی را میتوان سرمشق قرار داد؟
۲ واقعیت امر این است که برای موفقیت در زندگی کنونی و دریافت زندگی جاودانی موعود در آینده، داشتن ایمانی استوار حیاتی است. پولس رسول در حالیکه از سخنان یَهُوَه خطاب به حَبَقُّوق نقل قول میکرد نوشت: «عادل به ایمان زیست خواهد نمود و اگر مرتّد شود نفس من با وی خوش نخواهد شد . . . بدون ایمان تحصیل رضامندی او محال است.» (عبرانیان ۱۰:۳۸–۱۱:۶؛ حبقوق ۲:۴) پولس به تیموتاؤس گفت: «جنگ نیکوی ایمان را بکن و بدست آور آن حیات جاودانی را که برای آن دعوت شدی.» (۱تیموتاؤس ۶:۱۲) چگونه میتوان صاحب ایمانی تزلزلناپذیر شد؟ برای پاسخگویی به این پرسش، بهتر است به مردی نظر افکنیم که با وجود آنکه حدود ۴۰۰۰ سال پیش میزیست، هنوز ایمان وی در میان سه دین اصلی دنیا یعنی اسلام، یهودیت و مسیحیت بشدّت مورد احترام است. نام او ابراهیم است. چرا ایمان این مرد اینقدر جالب توجه است؟ آیا ما نیز میتوانیم امروزه مانند او باشیم؟
اطاعت از امر خدا
۳، ۴. چرا تارَح خانوادهٔ خود را از اُور به حَران برد؟
۳ در همان صفحات نخستین کتاب مقدس سخن از ابراهیم (که در ابتدا ابرام خوانده میشد) به میان آمده است. در پیدایش ۱۱:۲۶، میخوانیم: «تارح . . . اَبرام و ناحور و هاران را آورد.» تارَح با خانوادهٔ خود در شهر کلدانی اُور، که شهری پررونق در جنوب بینالنهرین بود، زندگی میکرد. اما آنها در آنجا نماندند. «تارح پسر خود ابرام، و نوادهٔ خود لوط، پسر هاران، و عروس خود سارای [سارَه]، زوجهٔ پسرش ابرام را برداشته، با ایشان از اور کلدانیان بیرون شدند تا به ارض کنعان بروند، و به حران رسیده، در آنجا توقف نمودند.» (پیدایش ۱۱:۳۱) برادر ابراهیم، ناحُور، نیز به همراه خانوادهاش به حَران آمد. (پیدایش ۲۴:۱۰، ۱۵؛ ۲۸:۱، ۲؛ ۲۹:۴) اما چرا تارَح از شهر پررونق اُور به شهر دوردست حَران نقل مکان کرد؟
۴ حدود ۲۰۰۰ سال پس از روزگار ابراهیم، مرد باایمانی به نام استیفان، در حالیکه در مقابل سَنهِدرین یهودیان سخن میگفت، علت این نقل مکان غیرعادی خانوادهٔ تارَح را توضیح داد. او گفت: «خدای ذوالجلال بر پدر ما ابراهیم ظاهر شد وقتی که در جزیره [یا بینالنهرین] بود قبل از توقّفش در حرّان. و بدو گفت: ‹از وطن خود و خویشانت بیرون شده، به زمینی که تو را نشان دهم برو.› پس از دیار کلدانیان روانه شده، در حرّان درنگ نمود.» (اعمال ۷:۲-۴) تارَح به فرمانی که یَهُوَه به ابراهیم داد گردن نهاد، و همراه خانوادهٔ نزدیک خود به حَران کوچ کرد.
۵. ابراهیم پس از مرگ پدرش به کجا رفت؟ چرا؟
۵ خانوادهٔ تارَح در شهر جدید خود سکنی گزیدند. سالها بعد وقتی که ابراهیم از ‹ولایت خود› سخن میگفت، منظورش سرزمین حَران بود نه شهر اُور. (پیدایش ۲۴:۴) با این حال، حَران محل اقامت دائمی ابراهیم نشد. به گفتهٔ استیفان، «بعد از وفات [پدر ابراهیم، خدا] او را کوچ داد به سوی این زمین که شما الآن در آن ساکن میباشید.» (اعمال ۷:۴) ابراهیم به پیروی از امر یَهُوَه، به همراه لُوط، از فرات عبور کرده به سرزمین کنعان وارد شد.a
۶. یَهُوَه چه وعدهای به ابراهیم داد؟
۶ چرا یَهُوَه باعث شد که ابراهیم به کنعان نقل مکان کند؟ علت این امر مقاصدی بود که یَهُوَه برای آن مرد باایمان در نظر داشت. یَهُوَه به ابراهیم گفته بود: «از ولایت خود، و از مولد خویش و از خانهٔ پدر خود بسوی زمینی که به تو نشان دهم بیرون شو، و از تو امتی عظیم پیدا کنم و تو را برکت دهم، و نام تو را بزرگ سازم، و تو برکت خواهی بود. و برکت دهم به آنانی که تو را مبارک خوانند، و لعنت کنم به آنکه تو را ملعون خواند. و از تو جمیع قبایل جهان برکت خواهند یافت.» (پیدایش ۱۲:۱-۳) ابراهیم پدر ملتی عظیم میشد که مورد حمایت یَهُوَه بوده و به سرزمین کنعان دست مییافت. چه وعدهٔ فوقالعادهای! اما ابراهیم برای به میراث بردن این سرزمین باید تغییراتی بنیادی در زندگی خود بوجود میآورد.
۷. ابراهیم برای آنکه وعدهٔ یَهُوَه را به میراث ببرد، چه تغییراتی باید در زندگی خود میداد؟
۷ هنگامی که ابراهیم اُور را ترک کرد، شهری پررونق و به احتمال زیاد خانوادهٔ گستردهٔ پدرش را ترک گفت، که با توجه به دوران پدرسالاریی که آنها در آن بسر میبردند منابع مهم امنیت و آسایش بشمار میرفتند. هنگامی که حَران را ترک کرد، از اهل خانهٔ پدری، منجمله خانوادهٔ برادر خود ناحُور، جدا شد و به سرزمینی ناشناخته کوچ کرد. در سرزمین کنعان نیز در پی کسب امنیتی که در داخل دیوارهای شهرها حکمفرما بود برنیامد. چرا؟ زیرا اندکی پس از ورود ابراهیم به آن سرزمین، یَهُوَه به او گفت: «برخیز و در طول و عرض زمین گردش کن زیرا که آن را به تو خواهم داد.» (پیدایش ۱۳:۱۷) ابراهیمِ ۷۵ ساله و سارَهٔ ۶۵ ساله، این فرامین را اجرا کردند. «به ایمان در زمین وعده مثل زمین بیگانه غربت پذیرفت و در خیمهها . . . مسکن نمود.»—عبرانیان ۱۱:۹؛ پیدایش ۱۲:۴.
ایمانی همچون ایمان ابراهیم در زمان ما
۸. با توجه به نمونهای که ابراهیم و دیگر شاهدان باستانی بجای گذاشتند، ما باید چه چیزی را در خود پرورش دهیم؟
۸ نام ابراهیم و خانوادهاش در کتاب عبرانیان باب ۱۱، در میان «ابر» عظیم «شاهدان [پیش از مسیحیت]» برده شده است. پولس، با اشاره به ایمان این خادمان نخستین خدا، مسیحیان را تشویق میکند که ‹هر بار گران و گناهی [یا بیایمانی] را که ما را سخت میپیچد دور بکنند.› (عبرانیان ۱۲:۱) بیایمانی میتواند ما را ‹سخت بپیچد.› اما در روزگار پولس و همینطور دوران ما، مسیحیان واقعی توانستهاند ایمانی قوی در خود بپرورانند که با ایمان ابراهیم و خادمان باستانی دیگر برابری میکند. پولس در مورد خود و دیگر مسیحیان میگوید: «ما از مُرتّدان نیستیم تا هلاک شویم، بلکه از ایمانداران تا جان خود را دریابیم.»—عبرانیان ۱۰:۳۹.
۹، ۱۰. چه گواهی بر این امر وجود دارد که بسیاری امروز نیز از ایمانی همچون ایمان ابراهیم برخوردارند؟
۹ درست است که دنیا از روزگار ابراهیم تاکنون تغییرات فراوانی کرده است، اما با این حال، ما هنوز به «خدای ابراهیم» خدمت میکنیم و در او تغییری صورت نگرفته است. (اعمال ۳:۱۳؛ ملاکی ۳:۶) یَهُوَه امروز نیز درست مانند روزگار ابراهیم شایستهٔ پرستش است. (مکاشفه ۴:۱۱) بسیاری خود را کاملاً به یَهُوَه وقف میکنند، و همچون ابراهیم، تغییرات لازم را در زندگیشان بوجود میآورند تا مطابق ارادهٔ خدا عمل کنند. سال پیش، ۰۹۲,۳۱۶ نفر «به نام پدر و پسر و روحالقدس» در آب تعمید یافتند و بدین ترتیب وقف خود را به عموم نشان دادند.—متی ۲۸:۱۹، انجیل شریف.
۱۰ بسیاری از این مسیحیان نوپا برای آنکه خود را به خدا وقف کنند مجبور نبودند راهی کشورهای دوردست شوند. با این حال، بسیاری از آنها از لحاظ روحانی راه درازی را پیمودند. به عنوان مثال، در موریس، زنی به نام اِلزی به کار جادوگری اشتغال داشت. همه از او میترسیدند. در همین حال، یک پیشگام ویژه ترتیب مطالعهٔ کتاب مقدس را با دختر الزی داد، و همین راه را برای الزی باز کرد تا ‹از ظلمت به سوی نور برگردد.› (اعمال ۲۶:۱۸) الزی با مشاهدهٔ علاقهٔ دخترش، موافقت کرد که به مطالعهٔ کتاب من از داستانهای کتاب مقدس بپردازد. او در هفته سه جلسهٔ مطالعه داشت، زیرا مرتباً نیازمند تشویق بود. اَعمال جادوگری او برایش سعادت به همراه نیاورده بودند، و مشکلات خصوصی فراوانی گریبانگیرش بود. اما سرانجام، موفق شد راه طولانی مابین دیوپرستی تا پرستش حقیقی را بپیماید. هنگامی که مردم از او میخواستند برایشان جادوگری کند، به آنها پاسخ میداد که فقط یَهُوَه میتواند آنها را از پلیدی حفظ کند. الزی حالا یک شاهد تعمیدیافته است، و ۱۴ نفر از افراد خانواده و آشنایانش نیز حقیقت را پذیرفتهاند.
۱۱. کسانی که خود را به یَهُوَه وقف میکنند، مایل به انجام چه اصلاحاتی در زندگی خود هستند؟
۱۱ اغلب کسانی که سال پیش تعمید یافتند نیازی نداشتند که چنین تغییرات بزرگی در خود بوجود آورند. اما همگی آنها از لحاظ روحانی از مرگ به زندگی رسیدهاند. (افسسیان ۲:۱) با اینکه هنوز جسماً در دنیا بسر میبرند، اما دیگر جزیی از آن نیستند. (یوحنا ۱۷:۱۵، ۱۶) آنها نیز مانند مسیحیان مسحشده که ‹وطنشان در آسمان است›، در این دنیا همچون «غریبان و بیگانگان» بسر میبرند. (فیلپیان ۳:۲۰؛ ۱پطرس ۲:۱۱) آنها زندگی خود را با معیارهای خدا هماهنگ ساختهاند، و انگیزهٔ اصلی آنها در این کار محبتشان به خدا و همنوعشان است. (متی ۲۲:۳۷-۳۹) آنها در پی اهداف خودخواهانه و مادی نیستند، و نیازی نمیبینند که در این دنیا آرزوهای شخصی خود را برآورده سازند. بلکه، چشم انتظار ‹آسمانهای جدید و زمین جدید› موعود هستند «که در آنها عدالت ساکن خواهد بود.›—۲پطرس ۳:۱۳؛ ۲قرنتیان ۴:۱۸.
۱۲. چه فعالیتی در سال پیش گواه آن است که عیسی در طی حضور خود «ایمان را بر زمین» یافته است؟
۱۲ وقتی که ابراهیم به کنعان نقل مکان کرد، او و خانوادهاش تنها بوده و فقط از پشتیبانی و حمایت یَهُوَه برخوردار بودند. اما ۰۹۲,۳۱۶ نفر مسیحیانی که بتازگی تعمید یافتهاند ابداً تنها نیستند. درست است، یَهُوَه همانطور که با روح خود از ابراهیم پشتیبانی و حمایت کرد از آنها نیز میکند. (امثال ۱۸:۱۰) ولی، حمایت او از طریق «قومی» پرشور و بینالمللی صورت میگیرد که تعداد آنها امروزه از جمعیت برخی از ملتهای دنیا بیشتر است. (اشعیا ۶۶:۸) سال گذشته، ۶۵۰,۸۸۸,۵ از اعضای این قوم یا ملت، با همسایگان خود در مورد وعدههای خدا صحبت کردند و بدین ترتیب ایمان فعال خود را نشان دادند. (مرقس ۱۳:۱۰) آنها ۷۰۸,۶۶۶,۱۸۶,۱ ساعت را که رقم حیرتانگیزی است، صرف این کار یعنی جستجوی افراد علاقمند کردند. در نتیجه، تعداد ۸۵۲,۳۰۲,۴ مطالعهٔ کتاب مقدس با کسانی که مایلند ایمان را در خود پرورش دهند، انجام شده است. جلوهٔ دیگری از غیرت این «قوم» را میتوان در ۷۸۱,۶۹۸ نفر از آنها دید که بصورت تماموقت یا برای یک ماه یا بیشتر، در خدمت پیشگامی شرکت کردند. جزئیات مربوط به فعالیتهای شاهدان یَهُوَه در سال گذشته، در صفحههای ۲۲ تا ۲۵ آمده است. این گزارش چشمگیر پاسخی است مثبت و زنده به این پرسش عیسی که «چون پسر انسان آید، آیا ایمان را بر زمین خواهد یافت؟»
باایمان حتی تحت آزمایش
۱۳، ۱۴. برخی از دشواریهایی را که ابراهیم و خانوادهاش در کنعان با آنها روبرو بودند، توصیف کن.
۱۳ وضعیت ابراهیم و اهل خانهاش در کنعان غالباً با دشواری همراه بود. حداقل یکبار خشکسالی سختی روی داد که او را واداشت تا از کنعان به مصر کوچ کند. علاوه بر آن، حاکمان مصر و جِرار (در نزدیکی غَزَه) هر دو در پی آن برآمدند تا زن ابراهیم، سارَه، را از آنِ خود سازند. (پیدایش ۱۲:۱۰-۲۰؛ ۲۰:۱-۱۸) برخوردهایی نیز بین چوپانان ابراهیم و چوپانان لوط درگرفت که باعث شد این دو خانواده از یکدیگر جدا شوند. ابراهیم با از خودگذشتگی حق انتخاب زمین را به لُوط سپرد، و لُوط تصمیم گرفت در ناحیهٔ اردن، که در حاصلخیزی و زیبایی همچون عدن بود، ساکن شود.—پیدایش ۱۳:۵-۱۳.
۱۴ پس از آن، لُوط درگیر جنگی شد که بین پادشاه سرزمین دوردست عیلام و متحدانش از یک سو و پادشاهان پنج شهر واقع در وادی سَدّیم، از سوی دیگر درگرفت. پادشاهان بیگانه بر پادشاهان محلی غلبه یافتند و غنیمت فراوانی به چنگ آوردند که شامل لُوط و اموالش نیز میشد. هنگامی که این خبر به گوش ابراهیم رسید، بیباکانه پادشاهان بیگانه را تعقیب کرد و لُوط و اهل خانهاش، همینطور اموال پادشاهان محلی را از آنان پس گرفت. (پیدایش ۱۴:۱-۱۶) اما رویداد خطرناکتری در کنعان در کمین لوط بود. به دلیل نامعلومی، وی با وجود بدنامی اخلاقی سَدُوم، در آن شهر اقامت گزید.b (۲پطرس ۲:۶-۸) وقتی که دو فرشته به او هشدار دادند که این شهر نابود خواهد شد، به همراه زن و دخترانش از آنجا گریخت. اما، همسرش دستورات دقیقی را که فرشتهها به آنان داده بودند نادیده گرفت و در نتیجه در زیر نمک مدفون شد. کار لوط بدانجا رسیده بود که به همراه دو دخترش مدتی در غاری واقع در صوغر بسر بردند. (پیدایش ۱۹:۱-۳۰) این وقایع بطور حتم موجب پریشانی شدید ابراهیم شده بودند، بخصوص که لُوط به عنوان یکی از اهالی خانوادهاش همراه او به کنعان آمده بود.
۱۵. ابراهیم با وجود مشکلات زندگی چادرنشینی آنهم در سرزمینی بیگانه، بیتردید از چه افکار منفیی اجتناب میکرد؟
۱۵ آیا هیچگاه به ذهن ابراهیم خطور کرد که او و لُوط باید در شهر اُور و در کنار خانوادهٔ گستردهٔ پدرش و یا در حَران در کنار برادرش، ناحُور در امنیت باقی میماندند؟ آیا او هیچگاه آرزو میکرد که شاید بتواند بجای زندگی در چادر، به شهری حصاردار پناه ببرد و در آنجا سکنی گزیند؟ آیا در حالیکه سرگردان در سرزمینی بیگانه بسر میبرد، به عاقلانه بودن فداکاریهایش شک کرد؟ پولس رسول در مورد ابراهیم و خانوادهاش اظهار داشت: «اگر جایی را که از آن بیرون آمدند، بخاطر میآوردند، هرآینه فرصت میداشتند که (بدآنجا) برگردند.» (عبرانیان ۱۱:۱۵) با این همه، بدانجا بازنگشتند. با وجود سختیها، در همانجا که خواستِ یَهُوَه بود باقی ماندند.
تحمل و بردباری در دوران ما
۱۶، ۱۷. الف) بسیاری از مسیحیان، امروزه با چه مشکلاتی روبرو هستند؟ ب) مسیحیان چه طرزفکر مثبتی دارند؟ چرا؟
۱۶ تحمل و بردباری مشابهی را میتوان در میان مسیحیان امروز نیز مشاهده کرد. با اینکه خدمت به خدا برای مسیحیان حقیقی سرچشمهٔ شادی عظیمی است، اما زندگی در این روزهای آخر نیز برای آنها آسان نیست. آنها با وجود اینکه در بهشتی روحانی بسر میبرند، اما با همان فشارهای اقتصادی روبرو هستند که همسایگانشان با آنها دست به گریبانند. (اشعیا ۱۱:۶-۹) بسیاری از آنها بیگناه، قربانی جنگهای بین ملتها میشوند، و سطح زندگی برخی دیگر بدون آنکه تقصیری از آنها سر زده باشد، تا حد فقر شدید نزول کرده است. علاوه بر آن، بدلیل آنکه به اقلیتی غیرمحبوب تعلق دارند با مشکلات دیگری روبرو هستند. در بسیاری از کشورها بشارت را در حالی موعظه میکنند که با بیعلاقگی و بیاعتنایی خردکنندهٔ مردم مواجه هستند. در برخی کشورهای دیگر با حملات فریبکارانهای روبرو میشوند و عدهای «به نام قانون هر نوع ظلمی را مرتکب میشوند» و «بیگناهان را به مرگ محکوم میکنند.» (مزمور ۹۴:۲۰، ۲۱، ترجمهٔ تفسیری) حتی در کشورهایی که مسیحیان مورد حمله قرار ندارند و برخی آنان را به دلیل معیارهای والایشان تقدیر میکنند، باز هم مسیحیان حقیقی فرق بین خود را با هممدرسهایها و همکارانشان حس میکنند، همانطور که ابراهیم حس میکرد، زیرا در حالیکه اغلب مردم پیرامون او در شهرها زندگی میکردند، او چادرنشین بود. بله، کار آسانی نیست که در دنیا زندگی کنیم ولی جزیی از آن نباشیم.—یوحنا ۱۷:۱۴.
۱۷ آیا حال از اینکه خود را به خدا وقف کردهایم پشیمانیم؟ آیا آرزو میکنیم که کاش ما نیز مانند دیگران جزیی از دنیا باقی مانده بودیم؟ آیا از فداکاریهایی که در راه خدمت یَهُوَه انجام دادهایم متأسفیم؟ به هیچ وجه! بلکه بجای آنکه افسوس گذشته را بخوریم، میدانیم که هر گونه فداکاری امروز ما در مقابل برکات حال و آینده ارزشی ندارد. (لوقا ۹:۶۲؛ فیلپیان ۳:۸) وانگهی، آیا مردم دنیا سعادتمندند؟ حقیقت امر آن است که بسیاری از آنها هنوز در جستجوی راهحلهایی هستند که ما بدانها رسیدهایم. ما به راهنمایی خدا که در کتاب مقدس آمده است عمل میکنیم، ولی آنها نمیکنند و به همین سبب گرفتار دردسر میشوند. (مزمور ۱۱۹:۱۰۵) و بسیاری از آنها در آرزوی معاشرت مسیحی و دوستیهای دلچسبی هستند که ما و همایمانانمان از آنها برخورداریم.—مزمور ۱۳۳:۱؛ کولسیان ۳:۱۴.
۱۸. هنگامی که مسیحیان همچون ابراهیم از خود شهامت نشان میدهند، در نهایت چه حاصل میشود؟
۱۸ درست است که ما نیز برخی اوقات باید همچون ابراهیم هنگام تعقیب اسیرکنندگان لوط، از خود شهامت نشان دهیم. اما اگر چنین کنیم یَهُوَه نتیجهٔ کارمان را برکت خواهد داد. بعنوان مثال، در ایرلند شمالی بدلیل خشونتهای فرقهای، تنفر عمیقی ریشه دوانده است، و نشان دادن بیطرفی جرأت میخواهد. با این حال مسیحیان باایمان از سخنان یَهُوَه به یوشع پیروی کردهاند: «قوی و دلیر باش، مترس و هراسان مباش زیرا در هر جا که بروی یَهُوَه خدای تو، با تو است.» (یوشع ۱:۹؛ مزمور ۲۷:۱۴) ایستادگی بیباکانهٔ آنها در طی سالها، احترام دیگران را جلب کرده است، و در نتیجه امروز میتوانند در همهٔ مناطق آن کشور آزادانه به موعظه بپردازند.
۱۹. چه کاری مسیحیان را سعادتمند میسازد، و اگر با اطمینان به راهنماییهای یَهُوَه عمل کنند چه نتیجهای خواهند گرفت؟
۱۹ اگر در همهٔ موارد، از راهنماییهای یَهُوَه پیروی کنیم، به هیچ وجه نباید تردید داشته باشیم که این کار ما سرانجام باعث جلال وی شده و در درازمدت به نفع خودمان خواهد بود. با وجود دشواریها و فداکاریها، کاری بهتر از خدمت به یَهُوَه وجود ندارد، خدمتی که به ما امکان معاشرت با برادران مسیحیمان را میدهد و همینطور چشماندازی مطمئن از آیندهٔ بیپایانی که وعدهٔ خداست، پیش رویمان قرار میدهد.
[پاورقیها]
a به احتمال زیاد، ابراهیم، هنگامی که پدر لُوط فوت کرد، لُوط را که برادرزادهاش بود به فرزندی قبول کرد.—پیدایش ۱۱:۲۷، ۲۸؛ ۱۲:۵.
b به نظر برخی، دلیل اقامت لوط در آن شهر این بود که پس از آنکه جزء غنایم جنگی چهار پادشاه درآمد، تمایل پیدا کرده بود در محل امنتری بسر برد.
آیا بخاطر داری؟
◻ چرا داشتن ایمانی استوار امری اساسی است؟
◻ ابراهیم چگونه نشان داد که ایمانی استوار دارد؟
◻ وقف شخص چگونه با تغییراتی در زندگی وی همراه است؟
◻ چرا علیرغم دشواریهای گوناگون از خدمت به یَهُوَه خشنودیم؟
[تصویر در صفحهٔ ۱۷]
ابراهیم حاضر بود که تغییرات بزرگی در زندگی خود بوجود آورد تا بتواند وارث وعده شود
[تصاویر در صفحهٔ ۱۹]
از شواهد امر چنین برمیآید که عیسی در طی حضور خود «ایمان را بر زمین» یافته است