کلام یَهُوَه زنده است
نکاتی از کتاب اوّل پادشاهان
«چون عادلان افزوده گردند قوم شادی می‌کنند، اما چون شریران تسلّط یابند مردم ناله می‌نمایند.» ( امثال ۲۹:۲) رویدادهای کتاب اوّل پادشاهان به خوبی صحّت این مثل را نشان می‌دهد. این کتاب حاوی تاریخچهٔ زندگی و سلطنت سلیمان و شرح تقسیم شدن قلمرو سلطنت او پس از مرگش است. علاوه بر این، شرح حال ۱۴پادشاه دیگر که در اسرائیل و یهودا بر تخت سلطنت نشستند و همچنین کارهای ۶ نبی از جمله ایلیّا نیز در این کتاب قید شده است. فقط دو تن از آن پادشاهان در تمام دوران سلطنت خود به یَهُوَه وفادار باقی ماندند. کتاب اوّل پادشاهان بیانگر آن است که در طی سلطنت سلیمان اسرائیل به اوج شکوه و قدرت خود رسید.
اِرْمیای نبی این کتاب را در اورشلیم و یهودا به تحریر درآورد و در آن به وقایع مربوط به سال‌های ۱۰۴۰ تا ۹۱۱ ق.د.م.، یعنی مدت ۱۲۹ سال اشاره می‌کند. اِرْمیا مطالب این کتاب را با استناد به چند کتاب باستانی همچون «کتاب وقایعِ سلیمان» گردآوری کرده است. — ۱پادشاهان ۱۱:۴۱؛ ۱۴:۱۹؛ ۱۵:۷.
سلیمان، پادشاه حکیم
( ۱پادشاهان ۱:۱–۱۱:۴۳)
کتاب اوّل پادشاهان با شرح توطئهٔ اَدُونیّا، پسر داود، برای تصاحب تاج و تخت پدرش آغاز می‌شود. وقتی ناتان نبی از مقصود اَدُونیّا مطلع می‌شود فوراً ترتیبی می‌دهد که سلیمان، پسر دیگر داود به پادشاهی برسد. این پادشاه جوان برای انجام وظیفهٔ خطیر خود از یَهُوَه می‌خواهد که به او حکمت و فهم عطا کند. یَهُوَه که از این درخواست سلیمان بسیار خوشنود می‌شود، در جواب، علاوه بر عقل و حکمت، ثروت و جلال فراوان نیز به او عطا می‌کند. ( ۱پادشاهان ۳:۱۲، ۱۳) بدین سان سلیمانِ پادشاه صاحب حکمتی بی‌نظیر و ثروتی بی‌شمار می‌شود و اسرائیل از آرامش و رفاه برخوردار می‌گردد.
از جمله بناهایی که به دستور سلیمان برپا می‌شود معبد یَهُوَه و برخی ساختمان‌های دولتی است. یَهُوَه به سلیمان وعده می‌دهد که اگر نافرمانی نکند تاج و تختش را تا ابد بر اسرائیل استوار نگاه خواهد داشت. ( ۱پادشاهان ۹:۴، ۵) علاوه بر این عواقب نافرمانی را نیز به او گوشزد می‌کند. با این همه، سلیمان همسران غیراسرائیلی بسیاری برای خود اختیار می‌کند و در سنین پیری به خدایان آنان روی می‌آورد. یَهُوَه نیز پیشگویی می‌کند که قلمرو پادشاهی سلیمان به دو نیم خواهد شد. سلیمان در سال ۹۹۷ ق.د.م. پس از ۴۰ سال سلطنت بر اسرائیل از دنیا می‌رود و پسرش رَحُبْعام جانشین او می‌گردد.
پاسخ به پرسش‌های مربوط به آیات:
۱:۵ — چرا اَدُونیّا هنگامی که داود هنوز زنده بود در صدد تصاحب تاج و تخت او برآمد؟ کتاب مقدّس دلیل این امر را شرح نمی‌دهد. ولی ظاهراً اَدُونیّا پیش خود گمان می‌کرد که چون برادران بزرگش اَمْنُون و اَبْشالوم و احتمالاً کیلاب همگی جان سپرده‌اند او به عنوان پسر ارشدِ داود حق دارد صاحب تاج و تخت شود. ( ۲سموئیل ۳:۲-۴؛ ۱۳:۲۸، ۲۹؛ ۱۸:۱۴-۱۷) عامل دیگری که به اطمینان اَدُونیّا به پیروزی می‌افزود آن بود که از حمایت دو مرد قدرتمند و بانفوذ یعنی یُوآب، فرماندهٔ لشکر و اَبیاتار، کاهن اعظم برخوردار بود. در کتاب مقدّس مشخص نشده است که آیا اَدُونیّا می‌دانست داود قصد دارد سلیمان را جانشین خود سازد یا نه. اما از آنجا که سلیمان و افراد وفادار به داود را به جشنی که برای تقدیم قربانی برپا کرده بود، دعوت نکرد می‌توان نتیجه گرفت که سلیمان را رقیب خود می‌دانست. — ۱پادشاهان ۱:۹، ۱۰.
۱:۴۹-۵۳؛ ۲:۱۳-۲۵ — چرا سلیمان با اینکه اَدُونیّا را عفو کرده بود او را کشت؟ زیرا اَدُونیّا دوباره قصد تصاحب تاج و تخت او را داشت. قضیه از این قرار بود که اَدُونیّا نزد بَتْشَبَع مادر سلیمان رفت و با حیله از او تقاضا کرد که اَبیشَک، کنیز و زن زیباروی داود را برای او از سلیمان خواستگاری کند. با اینکه داود با اَبیشَک همبستر نشده بود اما اَبیشَک همسر قانونی‌اش محسوب می‌شد و مطابق رسوم آن روزگار، فقط به وارث تاج و تختِ داود تعلّق می‌گرفت. اَدُونیّا ظاهراً با خود اندیشیده بود که اگر با اَبیشَک ازدواج کند می‌تواند ادعای سلطنت نماید. سلیمان به خوبی می‌دانست که قصد اَدُونیّا تصاحب تاج و تخت است. پس فرمان عفو او را باطل ساخت و دستور قتلش را صادر نمود.
۶:۳۷–۸:۲ — جشن بازگشایی معبد چه وقت برگزار شد؟ ساختمان معبد در ماه هشتم سال ۱۰۲۷ ق.د.م. یعنی یازدهمین سال سلطنت سلیمان تکمیل شد. پس از آن، فراهم ساختن وسایل معبد و کارهای دیگر ظاهراً یازده ماه به طول انجامید. بنابراین جشن بازگشایی معبد باید در ماه هفتم سال ۱۰۲۶ ق.د.م. برگزار شده باشد. اِرْمیا در ابتدا شرح می‌دهد که ساختمان معبد چگونه پایان می‌یابد و سپس به بنای ساختمان‌های دیگری همچون کاخ سلیمان اشاره می‌کند. بدین سان در این قسمت از کتاب توصیفی کامل از همهٔ بناهایی که به دستور سلیمان در این دوره ساخته شده بود، ارائه می‌دهد. سپس به شرح جشن بازگشایی معبد می‌پردازد. — ۲تواریخ ۵:۱-۳.
۹:۱۰-۱۳ — آیا سلیمان هنگامی که ۲۰ شهر واقع در منطقهٔ جلیل را به حیرام، پادشاه صور هدیه کرد، قانون موسی را زیر پا گذاشت؟ — قانونی که در لاویان ۲۵:۲۳، ۲۴ ذکر شده است فقط مربوط به مناطقی است که اسرائیلیان در آن ساکن بودند. شهرهایی که سلیمان به حیرام هدیه کرد با اینکه در محدودهٔ سرزمین موعود واقع بود احتمالاً محل سکونت اقوام غیراسرائیلی بوده است. ( خروج ۲۳:۳۱) با این همه، این احتمال نیز وجود دارد که سلیمان با واگذار کردن این شهرها قانون یَهُوَه را زیر پا نهاده باشد. همان طور که برخلاف گفتهٔ یَهُوَه «اسب‌های بسیار» برای خود گرد آورد و همسران متعدد اختیار کرد. ( تثنیه ۱۷:۱۶، ۱۷) در هر حال، حیرام از هدیهٔ سلیمان خوشنود نشد. شاید به این خاطر که این شهرها در محل مناسبی واقع نبود و یا اینکه اهالی بت‌پرست آن‌ها به خوبی از آن‌ها نگهداری نکرده بودند.
۱۱:۴ — آیا سلیمان آنقدر پیر و فرتوت شده بود که همسرانش به راحتی می‌توانستند او را از یَهُوَه دور سازند؟ خیر. زیرا هنگامی که به تخت سلطنت نشست بسیار جوان بود و حتی پس از ۴۰ سال سلطنت نیز هنوز آنقدر پیر و فرتوت نشده بود که قوای ذهنی‌اش مختل شود. گذشته از این، او هیچ گاه یَهُوَه را به طور کامل کنار نگذاشت بلکه سعی داشت در کنار پرستش یَهُوَه، بت‌ها را نیز بپرستد.
از این آیات چه می‌آموزیم؟
۲:۲۶، ۲۷، ۳۵. پیشگویی‌های یَهُوَه همیشه تحقق می‌یابد. هنگامی که اَبیاتار که از خاندان عِیلِی بود، از سِمت خود برکنار شد، در واقع گفتهٔ یَهُوَه در بارهٔ خاندان عِیلِی به تحقق پیوست. گمارده شدن صادوق که از خاندان فینَحاس بود، به جای اَبیاتار نیز تحقق پیشگویی دیگری است که در اعداد ۲۵:۱۰-۱۳ آمده است. — خروج ۶:۲۵؛ ۱سموئیل ۲:۳۱؛ ۳:۱۲؛ ۱تواریخ ۲۴:۳.
۲:۳۷، ۴۱-۴۶. اگر کسی پیش خود گمان کند که می‌تواند قوانین خدا را زیر پا بگذارد و بی‌مجازات بماند سخت در اشتباه است! زیرا هر که از راه باریکی که به زندگی جاودانی منتهی می‌شود عمداً منحرف شود با عواقب وخیم آن مواجه می‌گردد. — متّیٰ ۷:۱۴.
۳:۹، ۱۲-۱۴. یَهُوَه دعای خدمتگزاران خویش را که از او طلب حکمت و فهم کنند و راهنمایی بخواهند مستجاب می‌کند. — یعقوب ۱:۵.
۸:۲۲-۵۳. سلیمان در دعای خود در هنگام گشایش معبد، یَهُوَه را سپاس فراوان گفت چرا که یَهُوَه دارای محبت و وفاداری بی‌حصر است، همیشه به وعده‌هایش عمل می‌کند و به دعاهای بندگانش گوش می‌دهد. تفکّر و تعمّق در بارهٔ این دعای سلیمان، موجب می‌شود که قدر یَهُوَه را بیشتر بدانیم.
۱۱:۹-۱۴، ۲۳، ۲۶. هنگامی که سلیمان در سنین پیری از یَهُوَه رویگردان شد، یَهُوَه دشمنانی بر ضدّ او برانگیخت. همان طور که پِطْرُس می‌گوید: «خدا در برابر متکبّران می‌ایستد، اما فروتنان را فیض می‌بخشد.» — ۱پِطْرُس ۵:۵، هزارهٔ نو.
۱۱:۳۰-۴۰. سلیمانِ پادشاه به دلیل پیشگویی اَخیّای نبی قصد جان یَرُبْعام را کرد. در حالی که ۴۰ سال پیش از آن، اَدُونیّا و توطئه‌گران دیگر را بخشیده و از انتقامجویی خودداری نموده بود. ( ۱پادشاهان ۱:۵۰-۵۳) انتقامجویی سلیمان نشان می‌داد که از یَهُوَه دور شده است.
قلمرو پادشاهی سلیمان دو پاره می‌گردد
( ۱پادشاهان ۱۲:۱–۲۲:۵۳)
یَرُبْعام همراه مردم نزد رَحُبْعامِ پادشاه رفت و از او خواست که بار سنگینی را که پدرش سلیمان بر دوش مردم نهاده بود سبک‌تر کند. رَحُبْعام بی‌توجه به این درخواست مردم به آن‌ها می‌گوید که بارشان را از اینکه هست نیز سنگین‌تر خواهد ساخت. در نتیجه ده قبیلهٔ اسرائیل دست به شورش زدند و یَرُبْعام را پادشاه خود ساختند. بدین سان قلمرو پادشاهی سلیمان دو پاره شد. رَحُبْعام بر بخش جنوبی که متشکل از قبیله‌های یهودا و بنیامین است حاکم شد و یَرُبْعام حکومت بخش شمالی را که قلمرو ده قبیلهٔ اسرائیل بود، به دست گرفت.
یَرُبْعام دو بت طلا به شکل گوساله ساخت. یکی را در دان و دیگری را در بیت‌ئیل قرار داد تا مردم آن‌ها را پرستش کنند و به معبد اورشلیم نروند. پس از یَرُبْعام، پادشاهان متعددی بر اسرائیل حکومت کردند از جمله ناداب، بَعْشا، اِیلَه، زِمْرِی، تِبْنی، عُمْری، اَخاب و اَخَزْیا. در یهودا نیز پس از رَحُبْعام اَبِیّام، آسا، یَهُوشافاط و یَهُورام بر تخت سلطنت نشستند. از انبیایی که در آن دوران به یَهُوَه خدمت می‌کردند می‌توان از اَخیّا، شَمَعْیا، و پیامبری که نام او مشخص نشده و همین طور یِیْهُو، ایلیّا و میکایا نام برد.
پاسخ به پرسش‌های مربوط به آیات:
۱۸:۲۱ — چرا مردم هنگامی که ایلیّا از آنان خواست که بین یَهُوَه و بَعْل یکی را برگزینند سکوت کردند؟ شاید این عمل آنان از روی پشیمانی بود. زیرا به جای اینکه از فرمان یَهُوَه پیروی کنند و فقط او را بپرستند، بَعْل را نیز می‌پرستیدند. و یا شاید آنقدر از یَهُوَه دور شده بودند که دیگر برایشان اهمیتی نداشت که هم یَهُوَه را بپرستند و هم بَعْل را! فقط پس از آنکه یَهُوَه قدرت خود را به آن‌ها نشان داد با بهت و حیرت اذعان کردند: «یَهُوَه، او خدا است! یَهُوَه، او خدا است!» — ۱پادشاهان ۱۸:۳۹.
۲۰:۳۴ — چرا اَخاب برخلاف فرمان یَهُوَه عمل کرد و بَنْهَدَد را زنده نگاه داشت؟ اَخاب به جای آنکه بَنْهَدَد را بکشد با او پیمان بست. مطابق این پیمان بَنْهَدَد تعهد کرد که چند خیابان واقع در دمشق، پایتخت کشورِ خود اَرام ( سوریه) را به اَخاب واگذار کند تا در آن‌ها بازار خرید و فروش دایر کند. پیش از آن، پدر بَنْهَدَد چندین خیابان سامره را برای تجارت اختیار کرده بود. پس می‌بینیم که اَخاب بَنْهَدَد را به طمع کسب مال و ثروت آزاد کرد.
از این آیات چه می‌آموزیم؟
۱۲:۱۳، ۱۴. هنگام تصمیم‌گیری‌های مهم در زندگی باید به نصایح افراد خردمند و باتجربه‌ای گوش فرا دهیم که با کتاب مقدّس به خوبی آشنایی دارند و به فرامین یَهُوَه پای‌بندند.
۱۳:۱۱-۲۴. اگر یکی از برادران یا خواهرانمان با خلوص نیّت نصیحت یا پیشنهادی به ما بکند که به نظر ما خلاف خواست یَهُوَه برسد باید به کتاب مقدّس رجوع کنیم و در مورد درستی و نادرستی آن مطمئن شویم. — ۱یوحنّا ۴:۱.
۱۴:۱۳. یَهُوَه هر خصوصیت خوبی را که در ما وجود دارد می‌یابد حتی اگر بسیار کوچک و ناچیز باشد. در صورتی که با تمام وجود از او اطاعت کنیم این خصوصیت کوچک را در ما شکوفا می‌سازد.
۱۵:۱۰-۱۳. ما باید با شجاعت تمام در مقابل ارتداد بایستیم و پرستش یَهُوَه را ترویج دهیم.
۱۷:۱۰-۱۶. بیوه‌زن اهل صَرَفَه، از ایلیّا پذیرایی کرد زیرا می‌دانست که پیامبر یَهُوَه است. یَهُوَه نیز ایمان او را پاداش داد. امروزه نیز یَهُوَه کارهایی را که ما از روی ایمان انجام می‌دهیم می‌بیند و پاداش می‌دهد. — متّیٰ ۶:۳۳؛ ۱۰:۴۱، ۴۲؛ عبرانیان ۶:۱۰.
۱۹:۱-۸. هنگامی که با مخالفت شدید روبرو می‌شویم یَهُوَه به طور حتم به کمک ما می‌آید. — ۲قُرِنتیان ۴:۷-۹.
۱۹:۱۰، ۱۴، ۱۸. کسی که حقیقتاً یَهُوَه را می‌پرستد هیچ گاه تنها نمی‌ماند زیرا یَهُوَه و هم‌ایمانانش همیشه با او هستند.
۱۹:۱۱-۱۳. نیروهای طبیعی، خدا نیستند.
۲۰:۱۱. هنگامی که بَنْهَدَد با کبر و غرور مدعی شد که سامره را نابود خواهد ساخت، اَخاب، پادشاه اسرائیل در جواب گفت: «آنکه اسلحه می‌پوشد مثل آنکه می‌گشاید فخر نکند.» منظور از «آنکه اسلحه می‌پوشد» کسی است که خود را برای نبرد آماده می‌سازد. و «آنکه می‌گشاید» کسی است که پس از پیروزی لباس رزم را از تن بیرون می‌کند. به عبارت دیگر اَخاب به بَنْهَدَد گفت پیش از آنکه پیروز شوی به خود فخر نکن. ما نیز وقتی وظیفه‌ای جدید به عهده می‌گیریم نباید به خود فخر کنیم و موفقیت خویش را حتمی بدانیم. — امثال ۲۷:۱؛ یعقوب ۴:۱۳-۱۶.
ارزش والای کتاب اوّل پادشاهان
موسی هنگامی که قوانین یَهُوَه را در کوه سینا برای اسرائیلیان نقل می‌کرد به آنان گفت: «من امروز به شما حق انتخاب می‌دهم تا بین برکت و لعنت یکی را انتخاب کنید. اگر فرامین خداوند، خدایتان را که امروز به شما می‌دهم اطاعت کنید برکت خواهید یافت و اگر از آن‌ها سرپیچی کرده، خدایان قوم‌های دیگر را پرستش کنید، مورد لعنت قرار خواهید گرفت.» — تثنیه ۱۱:۲۶-۲۸، ترجمهٔ تفسیری.
آری، کتاب اوّل پادشاهان به خوبی نمایانگر این حقیقت است که یَهُوَه شخص مطیع و وفادار را برکت می‌دهد و هر که را از فرمان او سرپیچی کند رها می‌کند. این کتاب درس‌های باارزش بسیاری به ما می‌آموزد و براستی زنده و بانفوذ است! — عبرانیان ۴:۱۲.
[تصویر در صفحهٔ ۱۹]
معبد و بناهای دیگری که به فرمان سلیمان ساخته شد
[تصاویر در صفحهٔ ۲۰، ۳۱]
مردم پس از آنکه قدرت عظیم یَهُوَه را دیدند با بهت و حیرت گفتند: ‹یَهُوَه، خداست!›