شاید برادر خود را بازیابی
«برو و او را میان خود و او در خلوت الزام کن. هر گاه سخن تو را گوش گرفت، برادر خود را دریافتی.»—متی ۱۸:۱۵.
۱، ۲. عیسی در مورد برخورد با اشتباهات چه توصیهٔ عملیی ارائه داده است؟
عیسی در حالیکه کمتر از یک سال به پایان خدمت روحانیاش باقی مانده بود، هنوز درسهای مهمی باید به شاگردانش میآموخت. ما میتوانیم آنها را در متی باب ۱۸ بخوانیم. یکی از آن درسها در مورد نشان دادن فروتنی همچون کودکان بود. پس از آن، بر این نکته تأکید کرد که باید از لغزش دادن حتی «یکی از کوچکان» (انجیل شریف) پرهیز کنیم و افراد ‹کوچکی› را که منحرف شدهاند بازیابیم تا از میان نروند. سپس عیسی توصیهٔ پرارزش و کارآمدی در مورد برطرف کردن اختلافات بین مسیحیان ارائه داد.
۲ شاید این سخنان او را به خاطر داشته باشی: «اگر برادرت به تو گناه کرده باشد، برو و او را میان خود و او در خلوت الزام کن. هر گاه سخن تو را گوش گرفت، برادر خود را دریافتی؛ و اگر نشنود، یک یا دو نفر دیگر با خود بردار تا از زبان دو یا سه شاهد، هر سخنی ثابت شود. و اگر سخن ایشان را ردّ کند، به [جماعت (د ج)] بگو. و اگر [جماعت] را قبول نکند، در نزد تو مثل خارجی یا باجگیر باشد.» (متی ۱۸:۱۵-۱۷) چه وقت باید این توصیه را به کار بست و هنگام به کار بستن آن طرز فکر ما باید چگونه باشد؟
۳. به طور کلی باید چه طرز برخوردی با خطاهای دیگران داشته باشیم؟
۳ مقالهٔ پیش نشان داد که چون ما همگی ناکامل و خطاکاریم، باید تلاش کنیم دیگران را ببخشیم. بویژه زمانی که از گفته یا کردهٔ یک مسیحی دیگر رنجیدهایم. (۱پطرس ۴:۸) در اغلب موارد بهترین راهحل گذشتن از خطای طرف مقابل است، یعنی بخشیدن و فراموش کردن آن. با این کار میتوانیم در برقراری صلح و آرامش در جماعت مسیحی سهم داشته باشیم. (مزمور ۱۳۳:۱؛ امثال ۱۹:۱۱) با این حال، شاید موقعیتی پیش آید که احساس کنی باید موضوع را با برادر یا خواهری که تو را آزرده است، مطرح کنی. در چنین مواردی، سخنان عیسی که در بالا آمده است میتواند راهنمای ما باشد.
۴. به طور اصولی، چگونه میتوان متی ۱۸:۱۵ را در مورد خطاهای دیگران به کار گرفت؟
۴ عیسی توصیه میکند که «برو و او را میان خود و او در خلوت الزام کن.» این کار عاقلانهای است. اگر مشکلی را با مهربانی در خلوت مطرح کنی، معمولاً آسانتر حل میشود. برادری که عملی توهینآمیز انجام داده یا گفتهای از روی بیمهری بیان داشته است، در حضور تو بتنهایی، راحتتر به اشتباه خود اعتراف میکند. اگر دیگران حضور داشته باشند، شاید طبع ناکامل بشری او باعث شود که یا منکر اشتباهش شود یا سعی کند عملش را توجیه کند. اما وقتی موضوع را به طور خصوصی مطرح کنی، شاید ببینی که گناه یا خطای عمدی در کار نبوده است بلکه یک سوءتفاهم سرچشمهٔ مشکل شماست. اگر هر دو نفر شما تشخیص دادید که مسئله فقط بر سر یک سوءتفاهم ساده بوده است، میتوانید موضوع را فیصله دهید، و نگذارید یک امر پیش پا افتاده بزرگ شود و روابط شما را تیره و تار سازد. بدین ترتیب اصلی را که در متی ۱۸:۱۵ آمده است، میتوان حتی در مورد اختلافات کوچک در زندگی روزمره به کار گرفت.
منظور او چه بود؟
۵، ۶. مضمون متی ۱۸:۱۵ نشانگر چه نوع گناهانی است، و چه نشانهای بر این امر وجود دارد؟
۵ توصیهٔ عیسی، به بیان دقیقتر، در واقع مربوط به موارد جدیتر است. عیسی گفت: «اگر برادرت به تو گناه کرده باشد.» «گناه» به معنی اعم، هر نوع اشتباه یا کوتاهی را در بر میگیرد. (ایوب ۲:۱۰؛ امثال ۲۱:۴؛ یعقوب ۴:۱۷) ولی مضمون متن نشان میدهد که منظور عیسی در اینجا گناه بزرگ است. جدیت آن به حدی است که ممکن است سبب شود با خطاکار «مثل خارجی یا باجگیر» رفتار شود. منظور از این عبارت چیست؟
۶ شاگردان عیسی که این سخنان را شنیدند میدانستند که هموطنانشان با غیریهودیان معاشرتی ندارند. (یوحنا ۴:۹؛ ۱۸:۲۸؛ اعمال ۱۰:۲۸) و با باجگیران یعنی مأموران مالیات که یهودیزاده بودند ولی به مردم خود پشت کرده از آنها سوءاستفاده میکردند نیز به هیچ وجه رفت و آمدی نمیکردند. از اینرو به بیان دقیقتر متی ۱۸:۱۵-۱۷ به گناهان بزرگ مربوط میشود، نه به رنجشها یا آزردگیهای شخصی که میتوان بخشید و فراموش کرد.—متی ۱۸:۲۱، ۲۲.a
۷، ۸. الف) چه نوع گناهانی باید توسط پیران رسیدگی میشد؟ ب) چه دسته از گناهان را دو نفر مسیحی میتوانند مطابق متی ۱۸:۱۵-۱۷، بین خود حل و فصل کنند؟
۷ بر طبق شریعت، بعضی گناهان را فقط خود شخص مظلوم نمیتوانست ببخشد، و از آن بگذرد. کفرگویی، ارتداد، بتپرستی، و گناهان جنسی همچون فسق، زنا و همجنسبازی باید به پیران (یا کاهنان) گزارش میشدند تا آنها به موضوع رسیدگی کنند. در جماعت مسیحی نیز وضع به همین منوال است. (لاویان ۵:۱؛ ۲۰:۱۰-۱۳؛ اعداد ۵:۳۰؛ ۳۵:۱۲؛ تثنیه ۱۷:۹؛ ۱۹:۱۶-۱۹؛ امثال ۲۹:۲۴) اما توجه داشته باش که گناهی را که عیسی در اینجا از آن سخن میگوید دو نفر میتوانند بین خود حل و فصل کنند. به چند نمونه از رفتار برخی از مسیحیان توجه کن: کسی به دلیل خشم یا حسادت به دیگری تهمت و افترا میزند. یک فرد دیگر قراردادی میبندد تا کاری را با مصالح ویژهای و در زمان معینی به پایان برساند. کسی موافقت میکند که پولی را به طور قسطی یا در وقت معین پرداخت کند. شخصی قول میدهد که پس از تعلیم گرفتن از کارفرمایش، با او به رقابت برنخیزد (حتی اگر شغل دیگری اختیار کند،) در طی مدتی معین یا در منطقهٔ بخصوصی سعی نکند مشتریهای کارفرمایش را از چنگش بیرون آورد.b اگر برادری به قول خود وفا نکرده و از چنین خطایی توبه نکند، خطای او جدی تلقی خواهد شد. (مکاشفه ۲۱:۸) اما دو طرف درگیر میتوانند چنین خطاهایی را در بین خود حل و فصل کنند.
۸ اگر چنین موردی برای تو پیش آمد چطور باید به موضوع رسیدگی کنی؟ سخنان عیسی غالباً به سه مرحله یا قدم تقسیم میشوند. بیا آنها را یک به یک بررسی کنیم. سعی کن مفهوم این مراحل را درک کنی نه اینکه آنها را به چشم تشریفات قانونی بنگری، و در ضمن هیچگاه هدف مهرآمیز خود را از نظر دور ندار.
تلاش کن تا برادرت را دریابی
۹. هنگام به کار بستن متی ۱۸:۱۵ باید چه نکاتی را در نظر داشته باشیم؟
۹ عیسی سخنان خود را با این کلمات آغاز میکند: «اگر برادرت به تو گناه کرده باشد، برو و او را میان خود و او در خلوت الزام کن. هر گاه سخن تو را گوش گرفت، برادر خود را دریافتی.» لازم به تذکر است که نباید فقط از روی بدگمانی به چنین کاری مبادرت کرد. برای آنکه بتوانی برادرت را یاری کنی تا به اشتباه خود پی ببرد و لزوم تصحیح آن را حس کند، باید مدرک یا اطلاعات مشخصی در دست داشته باشی. بهتر است بلافاصله عمل کنی و نگذاری موضوع جدیتر شود یا طرزرفتار برادرت در او ریشه بگیرد. و در ضمن فراموش نکن که خودخوری در مورد موضوع به خودت نیز لطمه خواهد زد. از آنجایی که گفتگو باید بین تو و او بتنهایی صورت گیرد، پیش از آن از صحبت کردن با دیگران برای جلب همدردی آنان یا کسب محبوبیت، خودداری کن. (امثال ۱۲:۲۵؛ ۱۷:۹) به چه دلیل؟ به دلیل هدفی که در نظر داری.
۱۰. چه عاملی میتواند به ما کمک کند تا برادرمان را بازیابیم؟
۱۰ مقصود تو باید بازیافتن برادرت باشد، نه ادب کردن یا تحقیر و یا خرد کردن او. اگر واقعاً مرتکب خطا شده باشد، رابطهاش با یَهُوَه در خطر است. تردیدی نیست که میخواهی او را به صورت برادر مسیحیات حفظ کنی. اگر گفتگوی خصوصی شما در فضایی آرام و دور از سخنان تند یا لحن سرزنشآمیز صورت گیرد، احتمال موفقیت بیشتر خواهد بود. به خاطر داشته باش که در این برخوردِ محبتآمیز، هر دو نفر شما انسانهایی ناکامل و گناهکار هستید. (رومیان ۳:۲۳، ۲۴) وقتی برادرت ببیند که در مورد او غیبت نکردهای و صادقانه میخواهی یاریاش کنی، سریعتر به راهحل مسئله خواهید رسید. این برخورد مهرآمیز و صریح، منعکسکنندهٔ حکمت است، بخصوص اگر مشخص شود که هر دو نفر شما تا حدی مقصر بودهاید و یا اینکه معلوم شود ریشهٔ اختلافاتتان در واقع یک سوءتفاهم ساده بوده است.—امثال ۲۵:۹، ۱۰؛ ۲۶:۲۰؛ یعقوب ۳:۵، ۶.
۱۱. حتی اگر شخصی که ما را آزار داده حاضر نشد سخنانمان را بشنود، چه میتوانیم بکنیم؟
۱۱ اگر کاری کنی که ببیند خطایی صورت گرفته است و به جدیت آن پی ببرد، شاید توبه کند. البته، واقعیت آن است که غرور ممکن است سد راه شود. (امثال ۱۶:۱۸؛ ۱۷:۱۹) از اینرو، حتی اگر در وهلهٔ اول به خطایش اعتراف نکرد و توبه ننمود، بهتر است پیش از پیگیری موضوع کمی صبر کنی. عیسی نگفت که ‹فقط یکبار برو و خطایش را پیش رویش بگذار.› از آنجایی که گناه او از نوعی است که تو میتوانی حل و فصل کنی، در نظر داشته باش که هنگام گفتگوی مجدد، با روحیهای که در غلاطیان ۶:۱ آمده است جلو بروی و «در خلوت» موضوع را مطرح کنی. شاید موفق شوی. (با یهودا ۲۲، ۲۳ مقایسه شود.) حال اگر اطمینان داشته باشی که گناهی صورت گرفته اما او حاضر به پذیرش آن نیست، چه باید بکنی؟
از افراد بالغ کمک بخواه
۱۲، ۱۳. الف) هنگام برخورد با خطا، قدم دومی که عیسی توصیه میکند چیست؟ ب) هنگام برداشتن قدم دوم چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
۱۲ اگر خودت مرتکب گناه بزرگی شده باشی آیا میخواهی که دیگران بسرعت از تو ناامید شوند؟ به هیچ وجه. به همین ترتیب، عیسی نشان داد که تو نیز نباید پس از برداشتن قدم اول برای بازیابی برادرت ناامید شوی و از تلاش برای حفظ او در کنار خود و دیگران، به منظور پرستش خدا به نحوی مطلوب دست برداری. عیسی قدم دومی را مطرح میکند: «اگر نشنود، یک یا دو نفر دیگر با خود بردار تا از زبان دو یا سه شاهد، هر سخنی ثابت شود.»
۱۳ عیسی میگوید «یک یا دو نفر» دیگر را با خود ببر. مقصود او آن نیست که پس از برداشتن قدم اول، میتوانی مشکل را با بسیاری افراد دیگر یا سرپرست سیار در میان بگذاری یا در مورد آن با برادران دیگر مکاتبه کنی. هر چقدر هم در مورد خطای برادرت اطمینان داشته باشی، هنوز خطای او به طور کامل ثابت نشده است. پخش کردن اطلاعات منفی در مورد او ممکن است حالت تهمت و افترا پیدا کند. (امثال ۱۶:۲۸؛ ۱۸:۸) ولی عیسی گفت که یک یا دو نفر را با خود ببر. چرا؟ و چه کسانی را میتوانی با خود ببری؟
۱۴. چه کسانی را میتوانیم هنگام برداشتن قدم دوم با خود ببریم؟
۱۴ قصد تو آن است که برادرت را بازیابی، بدین معنا که متقاعدش کنی که گناهی صورت گرفته است و او را به توبه واداری، تا هم با تو و هم با خدا صلح کند. بدین منظور، بهترین حالت آن است که این «یک یا دو نفر،» شاهدان خطا باشند. شاید هنگام وقوع خطا حضور داشتهاند، یا اطلاعات موثقی در مورد آنچه در یک موضوع شغلی انجام شده (یا انجام نشده) است در اختیار دارند. اگر چنین شاهدانی در دسترس نباشند، میتوانی کسانی را با خود ببری که دربارهٔ موضوع مورد بحث تجربه دارند، تا بتوانند مشخص کنند که آیا حقیقتاً خطایی صورت گرفته است یا نه. علاوه بر این، در صورت لزوم آنها بعداً میتوانند در مورد گفتههای دو طرف شهادت دهند و نکات ارائه شده و تلاشی را که برای برقراری صلح و آشتی صورت گرفته تأیید کنند. (اعداد ۳۵:۳۰؛ تثنیه ۱۷:۶) از اینرو آنها فقط اشخاص بیطرف یا داور نخواهند بود؛ دلیل حضورشان بازیافتن کسی است که هم برادر توست و هم برادر آنها.
۱۵. هنگام برداشتن قدم دوم پیران مسیحی چگونه میتوانند همیاری و کمک کنند؟
۱۵ لزومی ندارد کسانی که با خود میبری از پیران جماعت باشند. ولی در عین حال پیران باتجربه نیز با صلاحیتهای روحانی خود میتوانند در حل مشکل مؤثرتر باشند. چنین پیرانی ‹مثل پناهگاهی از باد و پوششی از طوفان هستند. و مانند جویهای آب در جای خشک و سایهٔ صخرهٔ عظیم در زمین تعبآورنده.› (اشعیا ۳۲:۱، ۲) آنها در خصوص استدلال با برادران و خواهران و اصلاح آنها تجربه دارند. شخص خطاکار بهتر است به چنین «عطایای انسانی» اطمینان کند.c (افسسیان ۴:۸، ۱۱، ۱۲، د ج) شاید مطرح کردن موضوع در حضور چنین مردان مجرب و دعا در کنار آنان فضایی تازه پدید آورد و مشکلی که به نظر لاینحل میآمد حل شود.—با یعقوب ۵:۱۴، ۱۵ مقایسه شود.
تلاش نهایی برای بازیابی او
۱۶. قدم سومی که عیسی توصیه کرده است چیست؟
۱۶ اگر قدم دوم نیز برای حل و فصل موضوع کاری نبود، باید قدم سوم را به اجرا گذاشت و از سرپرستان جماعت کمک گرفت. ‹اگر سخن [دو یا سه نفر] را ردّ کند، به جماعت بگو. و اگر جماعت را قبول نکند، در نزد تو مثل خارجی یا باجگیر باشد.› این مرحله مستلزم چیست؟
۱۷، ۱۸. الف) چه نمونهای در دست داریم که میتواند به ما در درک مفهوم ‹صحبت با جماعت› کمک کند؟ ب) امروزه چگونه میتوانیم این قدم را برداریم؟
۱۷ منظور از این سخنان آن نیست که گناه یا خطا باید در یک جلسهٔ عادی یا ویژه با حضور همهٔ افراد جماعت مطرح شود. با کمک کلام خدا میتوان شیوهٔ عمل مناسب را دریافت. ببینیم در اسرائیل باستان هنگامی که کسی به سرکشی، شکمپرستی، یا میگساری متهم میشد، روال کار چگونه بود: «اگر کسی را پسری سرکش و فتنهانگیز باشد، که سخن پدر و سخن مادر خود را گوش ندهد، و هر چند او را تأدیب نمایند ایشان را نشنود، پدر و مادرش او را گرفته، نزد مشایخ شهرش به دروازهٔ محلهاش بیاورند. و به مشایخ شهرش گویند: ‹این پسر ما سرکش و فتنهانگیز است، سخن ما را نمیشنود و مسرف و میگسار است.› پس جمیع اهل شهرش او را به سنگ سنگسار کنند.»—تثنیه ۲۱:۱۸-۲۱.
۱۸ گناهان شخص در مقابل همهٔ افراد قوم و یا همهٔ افراد سبط او مطرح و داوری نمیشد. بلکه «مشایخ» یعنی مردان پیر به رسمیت شناخته شدهای، در مقام نمایندگان جماعت به بررسی موضوع میپرداختند. (با تثنیه ۱۹:۱۶، ۱۷ مقایسه شود که در مورد موضوعی است که ‹کاهنان و داوران آن زمان› بدان رسیدگی کردند.) امروز نیز اگر لازم شود که قدم سوم برداشته شود، پیران جماعت که نمایندهٔ جماعت هستند موضوع را مورد بررسی قرار میدهند. هدف آنان نیز آن است که در صورت امکان برادر مسیحیشان را بازیابند. بازتاب این امر را میتوان در انصاف، عدمتعصب و بیطرفی آنان در هنگام رسیدگی به موضوع مشاهده کرد.
۱۹. پیرانی که برای رسیدگی به موضوع تعیین شدهاند باید در چه راهی تلاش کنند؟
۱۹ آنان تلاش میکنند تا حقایق را بسنجند و به سخنان شاهدان گوش دهند و بدین ترتیب مشخص کنند که آیا حقیقتاً گناهی صورت گرفته است (یا همچنان صورت میگیرد) یا نه. خواست آنان محافظت کردن از جماعت در مقابل فساد و دور نگاه داشتن آن از روح دنیاست. (۱قرنتیان ۲:۱۲؛ ۵:۷) آنان همانطور که صلاحیتهای روحانیشان ایجاب میکند، تلاش میکنند تا ‹به تعلیم صحیح نصیحت کنند و مخالفان را توبیخ نمایند.› (تیطس ۱:۹) امیدواریم که خطاکار مانند اسرائیلیانی نباشد که نبی یَهُوَه دربارهٔ آنان نوشت: «چون خواندم جواب ندادید و چون سخن گفتم نشنیدید و آنچه را که در نظر من ناپسند بود بعمل آوردید و آنچه را که نخواستم برگزیدید.»—اشعیا ۶۵:۱۲.
۲۰. اگر گناهکار نپذیرفت و توبه نکرد به گفتهٔ عیسی باید چه عملی صورت گیرد؟
۲۰ با این حال، موارد نسبتاً کمی پیش میآید که گناهکاری چنین رفتاری از خود نشان میدهد. در این صورت، دستورالعمل عیسی بسیار صریح و روشن است: «[بگذار] در نزد تو مثل خارجی یا باجگیر باشد.» عیسی رفتار غیرانسانی یا بدخواهانه را توصیه نمیکند. ولی در عین حال، هیچ ابهامی نیز در مورد دستور پولس رسول مبنی بر اخراج گناهکارانی که توبه نمیکنند از جماعت وجود ندارد. (۱قرنتیان ۵:۱۱-۱۳) این کار در نهایت ممکن است سبب شود که گناهکار را بازیابیم و بدین وسیله به هدفمان نایل شویم.
۲۱. برای کسی که از جماعت اخراج شده است همیشه چه امکانی وجود دارد؟
۲۱ چنین امکانی را میتوان در مثل عیسی دربارهٔ پسر گمشده مشاهده کرد. همانطور که در این مثل آمده، آن گناهکار پس از آنکه مدتی را خارج از کانون گرم خانهٔ پدری سپری کرد، ‹به خود آمد.› (لوقا ۱۵:۱۱-۱۸) پولس به تیموتاؤس گفت که برخی از خطاکاران پس از مدتی توبه کرده و «به خود خواهند آمد و از دام ابلیس . . . خواهند گریخت.» (۲تیموتاؤس ۲:۲۴-۲۶، ا ش) ما قلباً امیدواریم هر کسی که مرتکب گناه شده و توبه ننموده است و باید از جماعت اخراج شود، متوجه دو مزیتی که از دست میدهد، یعنی از دست دادن رضایت خدا و معاشرت گرم و صمیمانه با مسیحیان وفادار، بشود و به خود آید.
۲۲. چگونه میتوانیم برادرمان را بازیابیم؟
۲۲ در نظر عیسی غیریهودیان و مأموران مالیات هم میتوانستند نجات یابند. متای لاوی، یک مأمور مالیات بود که توبه کرد و صادقانه ‹پیرو عیسی› گشت و حتی عنوان رسول را دریافت کرد. (مرقس ۲:۱۵؛ لوقا ۱۵:۱) به همین ترتیب، اگر گناهکاری امروز «جماعت را قبول نکند» و از آن اخراج شود، میتوان انتظار داشت که پس از مدتی توبه کند و در راه راست گام بردارد. اگر چنین کند و دوباره عضو جماعت شود، مایهٔ خوشحالی ما خواهد بود چرا که برادرمان را در میان گروه پرستندگان حقیقی بازیافتهایم.
[پاورقیها]
a در دایرةالمعارف مَککلینتاک و سْترانگ آمده است: «باجستانان [مأموران مالیات] در عهد جدید خائن و مرتد شمرده میشدند و به دلیل معاشرت با کافران، مفسد محسوب میگشتند و نوکر ظالمان بودند. آنان را همپایهٔ گناهکاران میدانستند. . . . مطرود بودند و مردان محترم جامعه از آنها دوری میگزیدند، تنها دوستان و یارانشان را کسانی تشکیل میدادند که مانند آنها رانده شده بودند.»
b موارد مالی یا شغلی که تا حدی فریبکاری، کلاهبرداری یا حقهبازی در آنها دخالت داشته باشند ممکن است از جمله گناهانی محسوب شوند که منظور نظر عیسی بودند. نشانهٔ این امر آن است که عیسی پس از راهنماییی که در متی ۱۸:۱۵-۱۷ آمده است، مثلی میزند در مورد غلامانی (کارکنانی) که پولی بدهکار بودند و از عهدهٔ باز پرداخت آن برنیامدند.
c یکی از محققان کتاب مقدس اظهار داشت: «در بعضی موارد شخص خطاکار به صحبتهای دو یا سه نفر (بخصوص اگر افراد محترمی باشند) بیشتر توجه میکند تا به حرف یک نفر، بویژه اگر با او اختلاف سلیقه داشته باشد.»
آیا به خاطر داری؟
◻ متی ۱۸:۱۵-۱۷ در درجهٔ اول در مورد چه گناهانی به کار میآید؟
◻ هنگام برداشتن قدم اول باید چه نکاتی را در نظر داشته باشیم؟
◻ هنگام برداشتن قدم دوم چه کسانی میتوانند ما را یاری کنند؟
◻ چه کسانی در قدم سوم دخالت دارند، و چگونه میتوانیم حتی در این مرحله برادرمان را بازیابیم؟
[تصویر در صفحهٔ ۱۴]
یهودیان از مأموران مالیات دوری میکردند. متی از کارهای گذشتهاش دست برداشت و پیرو عیسی شد
[تصویر در صفحهٔ ۱۶]
در اغلب موارد میتوانیم موضوع را «در خلوت» حل و فصل کنیم