آیا از اعمال نیکش الگو برمی‌دارید یا از اعمال بد وی؟
«به خانهٔ خدای یعقوب برآییم تا طریق‌های خویش را به ما تعلیم دهد و به راه‌های وی سلوک نماییم.» — اشع ۲:۳.
۱، ۲. چگونه می‌توان از شخصیت‌های کتاب مقدّس فایده برد؟
مطمئناً قبول دارید که کتاب مقدّس برای فایدهٔ ما نوشته شده است. در لابه‌لای صفحات آن گزارش مردان و زنان وفاداری آمده است که با اعمال و صفات نیکوی خود سرمشقی خوب برایمان به جا گذاشتند. (عبر ۱۱:۳۲-۳۴) با این حال، متوجه شده‌اید که برخی از شخصیت‌های کتاب مقدّس الگویی خوب نیستند و باید از اعمال و طرز فکر آنان اجتناب کنیم.
۲ در واقع، تعدادی از شخصیت‌های کتاب مقدّس هم الگویی خوب هستند هم الگویی بد. برای مثال، به داود فکر کنید که شبانی فروتن بود و سپس پادشاهی قدرتمند شد. او الگویی نیکو از عشق به حقیقت و توکّل به یَهُوَه به جا گذاشت. با این حال، داود مرتکب گناهانی جدّی مانند زنا با بَتْشَبَع، قتل اوریا و سرشماری غیرقانونی شد. بیایید در این مقاله نمونهٔ خوب و بد پسرش سلیمان را بررسی کنیم که پادشاه اسرائیل و نگارندهٔ کتاب مقدّس بود. در اوّل می‌خواهیم به دو موضوع بپردازیم که از خود الگویی نیک به جا گذاشت.
«حکمت سلیمان»
۳. چرا می‌توان گفت که سلیمان نمونه‌ای خوب برای ما به جا گذاشت؟
۳ عیسی مسیح که سلیمان بزرگتر است از سلیمان پادشاه به نیکی سخن گفت و بدین شکل نشان داد که او نمونه‌ای خوب برای ماست. عیسی به برخی از یهودیان شکاک چنین گفت: «ملکهٔ جنوب در روز داوری با این نسل بر خواهد خاست و محکومشان خواهد کرد، زیرا او از آن سوی دنیا آمد تا حکمت سلیمان را بشنود، و حال آنکه کسی بزرگتر از سلیمان اینجاست.» (مت ۱۲:۴۲) بلی، سلیمان به دلیل حکمتش زبانزد بود و ما را به کسب حکمت ترغیب کرد.
۴، ۵. سلیمان چگونه حکمت را کسب کرد، ولی به دست آوردن حکمت برای ما با او چه تفاوتی دارد؟
۴ خدا در آغازِ پادشاهی سلیمان در خواب به او ظاهر شد و پرسید که چه درخواستی دارد. سلیمان چون می‌دانست که در حکمرانی تجربهٔ کمی دارد از خدا درخواست حکمت کرد. (۱پادشاهان ۳:۵-۹ خوانده شود.) خدا نیز با خوشنودی به سلیمان پادشاه «دل حکیم و فهیم» عطا کرد، چرا که سلیمان حکمت را به جای ثروت و جلال تقاضا کرده بود. (۱پاد ۳:۱۰-۱۴) همان طور که عیسی اشاره کرد، حکمت سلیمان به قدری برجسته بود که ملکهٔ صبا در مورد آن شنید و برای آن که حکمتش را به چشم خود بیند، سفری بس طولانی را به جان خرید. — ۱پاد ۱۰:۱، ۴-۹.
۵ البته انتظار نداریم که ما نیز حکمت را به طور معجزه‌آسا دریافت کنیم. سلیمان در این رابطه گفت: «خداوند حکمت را می‌بخشد،» ولی برای به دست آوردن صفات خدایی باید کوشید. همچنین گفت: «گوش خود را به حکمت» فراگیر و «دل خود را به فطانت مایل» گردان. در این رابطه سلیمان از عباراتی مانند ‹دعوت کردن،› ‹طلب نمودن› و ‹جستجو کردنِ› حکمت سخن راند. (امث ۲:۱-۶) پس ما نیز می‌توانیم حکمت را کسب کنیم.
۶. چگونه نشان می‌دهیم که از الگوی نیک سلیمان در رابطه با حکمت فایده می‌بریم؟
۶ به جاست که از خود بپرسیم: ‹آیا مانند سلیمان برای حکمت الٰهی ارزش قائلم؟› بی‌ثباتی اقتصادی بسیاری را برانگیخته است که بر کار و درآمد خود تمرکز داشته باشند یا اجازه داده‌اند که نگرانی اقتصادی بر تصمیمشان در نوع و میزان تحصیلاتشان اثر بگذارد. آیا این موضوع در مورد شما و خانواده‌تان نیز صدق می‌کند؟ آیا تصمیمات شما نشان می‌دهد که حکمت الٰهی را جویا و برای آن ارزش قائلید؟ آیا لازم است که در دیدگاه یا اهدافتان تغییری دهید تا حکمت الٰهی را دریافت کنید؟ کسب و به‌کارگیری حکمت حقیقتاً فواید ابدی دارد. در این رابطه سلیمان نوشت: «آنگاه هر طریق نیکو را در خواهی یافت، پارسایی و عدالت و انصاف را.» — امث ۲:۹، ترجمهٔ هزارهٔ نو.
برافراشتن پرستش حقیقی به صلح و آرامش انجامید
۷. چگونه معبدی بزرگ جایگزین خیمهٔ خدا شد؟
۷ سلیمان در اوایل حکمرانی‌اش اقدام کرد تا معبدی پرشکوه جایگزین خیمهٔ عبادتی شود که از روزگار موسی بر پا بود. (۱پاد ۶:۱) آن معبد اغلب معبد سلیمان خوانده شده است، ولی سلیمان آن را برای شهرت خود نساخت. ساختن معبد حتی فکر سلیمان نبود بلکه تصمیم پدرش داود بود. داود همچنین هدایای بسیاری برای ساختن معبد اهدا کرد. به علاوه، خدا بود که نقشهٔ دقیق معبد و اشیای آن را به داود داد. (۲سمو ۷:۲، ۱۲، ۱۳؛ ۱توا ۲۲:۱۴-۱۶) با این همه، پروژهٔ ساختن معبد به سلیمان داده شد و او آن را در عرض هفت سال و نیم به اتمام رساند. — ۱پاد ۶:۳۷، ۳۸؛ ۷:۵۱.
۸، ۹. الف) سلیمان در انجام دادن کار نیکو چه الگویی به جا گذاشت؟ ب) نتیجهٔ برافراشتن پرستش حقیقی در دوران سلیمان چه بود؟
۸ سلیمان در انجام دادن اعمال نیکو ثابت‌قدم و متمرکز بود و بدین شکل نمونهٔ خوبی از خود به جا گذاشت. وقتی ساختن معبد به اتمام رسید و صندوق عهد به داخل آن برده شد، سلیمان در عموم دعا کرد. قسمتی از دعای او به یَهُوَه چنین است: «چشمان تو بر این خانه باز شود و بر مکانی که در باره‌اش گفتی که اسم من در آنجا خواهد بود و تا دعایی را که بنده‌ات به سوی این مکان بنماید، اجابت کنی.» (۱پاد ۸:۶، ۲۹) بلی، اسرائیلیان و غریبان می‌توانستند به سوی این معبد که نام خدا بر آن بود دعا کنند. — ۱پاد ۸:۳۰، ۴۱-۴۳، ۶۰.
۹ نتیجهٔ برافراشتن پرستش حقیقی در دوران سلیمان چه بود؟ بعد از گرفتن جشن افتتاح معبد، قوم «با شادمانی و خوشدلی به سبب تمامی احسانی که خداوند به بندهٔ خود، داود و به قوم خویش اسرائیل نموده بود، به خیمه‌های خود رفتند.» (۱پاد ۸:۶۵، ۶۶) در واقع، صلح و رفاه مشخصهٔ حکومت ۴۰ سالهٔ سلیمان بود. (۱پادشاهان ۴:۲۰، ۲۱، ۲۵ خوانده شود.) مزمور ۷۲ به برکاتی اشاره می‌کند که طی حکمرانی سلیمانِ بزرگتر، یعنی عیسی مسیح از آن برخوردار خواهیم شد. — مز ۷۲:۶-۸، ۱۶.
اجتناب از اعمال بد سلیمان
۱۰. چه قصوری در مورد سلیمان بلافاصله به ذهنمان خطور می‌کند؟
۱۰ چرا می‌توان گفت که از برخی اعمال سلیمان باید اجتناب کرد؟ شاید در اوّل به خاطر آورید که او زنان بسیاری از اقوام بیگانه گرفت. در کتاب مقدّس در بارهٔ او آمده است: «در وقت پیری سلیمان واقع شد که زنانش دل او را به پیروی خدایان غریب مایل ساختند، و دل او مثل دل پدرش داود با یَهُوَه، خدایش کامل نبود.» (۱پاد ۱۱:۱-۶) بی‌شک مصمم هستید که طریق نابخردانهٔ او را دنبال نکنید. ولی آیا این تنها عمل سلیمان است که باید از آن اجتناب کرد؟ بیایید برخی از جزئیات زندگی او را بررسی کنیم که به راحتی نادیده گرفته می‌شود و ببینیم تصمیمات او چگونه برایمان حکم زنگ خطر است.
۱۱. در مورد اوّلین ازدواج سلیمان چه نتیجه‌ای می‌توان گرفت؟
۱۱ سلیمان ۴۰ سال حکمرانی کرد. (۲توا ۹:۳۰) حال از اوّل پادشاهان ۱۴:۲۱ چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟ (خوانده شود.) بر حسب این آیه، رحبعام پسر سلیمان در سن ۴۱ سالگی پس از مرگ پدرش بر تخت سلطنت می‌نشیند که مادرش «نَعْمَهٔ عَمّونیه بود.» این موضوع نشان می‌دهد که سلیمان قبل از آن که پادشاه شود با دختری از قومی دشمن که بت‌پرست بودند ازدواج کرد. (داو ۱۰:۶؛ ۲سمو ۱۰:۶) آیا آن زن، بت‌ها را پرستش می‌کرد؟ احتمالاً او زمانی بت‌پرست بود و شاید همچون راحاب و روت از بت‌پرستی به پرستش حقیقی روی آورده بود. (روت ۱:۱۶؛ ۴:۱۳-۱۷؛ مت ۱:۵، ۶) اما به احتمال زیاد سلیمان خویشاوندانی یافته بود که یَهُوَه را خدمت نمی‌کردند.
۱۲، ۱۳. سلیمان چه تصمیم بدی در اوایل پادشاهی خود گرفت و احتمالاً با چه توجیهی؟
۱۲ سلیمان بعد از بر تخت نشستن مجدّداً تصمیمی اشتباه گرفت، چرا که «با فرعون، پادشاه مصر، مصاهرَت نموده، دختر فرعون را گرفت، و او را به شهر داود آورد.» (۱پاد ۳:۱) آیا این زن مصری مانند روت به پرستش حقیقی روی آورد؟ در کتاب مقدّس چنین چیزی گفته نشده است بلکه در آنجا آمده است که سلیمان برای زن مصری‌اش (و شاید همچنین برای ندیمه‌های مصری وی) خانه‌ای بیرون شهر داود بنا کرد. چرا؟ زیرا شایسته نبود که بت‌پرستان در نزدیکی صندوق عهد خداوند سکونت کنند. — ۲توا ۸:۱۱.
۱۳ شاید سلیمان فکر کرده بود که ازدواج با شاهزادهٔ مصری وضعیت سیاسی اسرائیل را مساعد سازد. چنین دلیلی موجه نبود چرا که خدا از مدت‌ها پیش، ازدواج با کنعانیان را منع و حتی نام برخی از آن اقوام را ذکر کرده بود. (خرو ۳۴:۱۱-۱۶) آیا سلیمان فکر کرده بود که مصریان جزو این اقوام نیستند؟ چنین استدلالی به هیچ وجه موجه نبود. یَهُوَه به روشنی هشدار داده بود که این اقوام قومش را از پرستش حقیقی باز می‌دارند، ولی سلیمان آن هشدار را نادیده گرفت. — تثنیه ۷:۱-۴ خوانده شود.
۱۴. تعمّق کردن در مورد تصمیمات اشتباه سلیمان چه فایده‌ای دارد؟
۱۴ راه اشتباه سلیمان چه هشداری برای ماست؟ برای مثال، خواهری عذر می‌آوَرَد تا برخلاف کلام خدا به فردی دل ببندد که هم‌ایمان نیست. (۱قر ۷:۳۹) البته عذر و بهانه اشکال دیگری نیز دارد. برای مثال، نوجوانی در فعالیت‌های غیرضروری مانند ورزش یا کلوپ مدرسه شرکت کند، هم‌ایمانی درآمد خود را برای پرداخت مالیات دقیقاً گزارش نکند یا فردی دیگر برای جلوگیری از شرمساری دروغ گوید. نکته اصلی این است که اگر مانند سلیمان عمل خود را برای سرپیچی از فرامین خدا توجیه کنیم، با خطری مشابه روبرو خواهیم شد.
۱۵. یَهُوَه چگونه به سلیمان رحمت کرد و چه موضوعی را باید به خاطر سپرد؟
۱۵ جالب توجه است که کتاب مقدّس بعد از ذکر ازدواج سلیمان با شاهزاده‌ای غیراسرائیلی بیان می‌کند، خدا به او حکمت و ثروت داد. (۱پاد ۳:۱۰-۱۳) از قرار معلوم سلیمان فرمان خدا را نادیده گرفته بود، ولی اشاره نشده است که یَهُوَه بلافاصله او را رد کرد یا به سختی تنبیه نمود. مطابق با کتاب مقدّس خدا آگاه است که ما ناکامل و از خاک می‌باشیم. (مز ۱۰۳:۱۰، ۱۳، ۱۴) با این حال نباید فراموش کرد که دیر یا زود با عواقب عملکرد خود روبرو خواهیم شد.
زنان بسیار!
۱۶. سلیمان چه فرمان دیگری را نادیده گرفته بود؟
۱۶ در غزل‌های سلیمان، پادشاه با تحسین در مورد باکره‌ای سخن می‌راند که از ۶۰ ملکه و ۸۰ زن صیغه‌ای پادشاه زیباتر است. (غز ۶:۱، ۸-۱۰) اگر این اشاره به موقعیت سلیمان باشد، باید گفت که در آن موقعِ از حکومتش دارای زنان بسیاری بود. حتی اگر بیشتر آن زنان یا تمامی آنان پرستندهٔ یَهُوَه بودند، باز هم کار او اشتباه بود چرا که خدا به موسی در رابطه با پادشاهان اسرائیل گفته بود: «زنان بسیار» نگیرند. (تث ۱۷:۱۷) با این حال، یَهُوَه باز سلیمان را رد نکرد. خدا حتی او را برکت داد و از او استفاده کرد تا کتاب غزل‌های سلیمان را بنویسد.
۱۷. چه حقیقتی را نباید نادیده گرفت؟
۱۷ آیا این موضوع بدین مفهوم است که سلیمان به راهنمایی‌های خدا بی‌اعتنایی کرد ولی با عواقب بد آن روبرو نشد و ما نیز می‌توانیم همچون او عمل کنیم؟ به هیچ وجه. در واقع این موضوع نشانگر آن است که خدا رفتار ما را برای مدت زمانی تحمّل می‌کند. شاید مسیحی‌ای پند خدا را نادیده گیرد و بلافاصله با عواقب تلخ آن روبرو نشود. ولی بدین مفهوم نیست که وی در آینده عواقب تلخ آن را نخواهد چشید. به خاطر داشته باشید که سلیمان گفت: «چون گناهکاران فوراً مجازات نمی‌شوند، مردم فکر می‌کنند که می‌توانند گناه کنند. . . . در واقع کسانی سعادتمند خواهند بود که از خدا می‌ترسند و به او احترام می‌گذارند.» — جا ۸:۱۱، ۱۲، مژده برای عصر جدید.
۱۸. درستی غَلاطیان ۶:۷ چگونه در رابطه با سلیمان نمایان شد؟
۱۸ متأسفانه سلیمان به این کلام الهام‌شده توجه نکرد. او اعمال نیک بسیاری انجام داد و مدت‌ها از برکات الٰهی بهره‌مند گشت. اما در طی زمان، یکی پس از دیگری قدم‌هایی اشتباه برداشت. پس سلیمان عادت کرده بود به مرور زمان از فرامین خدا سرپیچی کند. آنچه پولُس رسول بعدها به الهام نوشت حقیقتاً درست است: «فریب نخورید: خدا را استهزا نتوان کرد. انسان هر چه بکارد، همان را خواهد دروید»! (غلا ۶:۷) سرانجام سلیمان ثمرهٔ تلخی را چشید که از نادیده گرفتن راهنمایی‌های خدا منشأ می‌گیرد. در کتاب مقدّس آمده است: «سلیمان پادشاه سوای دختر فرعون، زنان غریب بسیاری را از مُوآبیان و عَمّونیان و اَدومیان و صیدونیان و حِتّیان دوست می‌داشت.» (۱پاد ۱۱:۱) بسیاری از این زنان از خدایان کاذب خود دل نکندند و سلیمان از خطر بت‌پرستی مصون نمانده، به گمراهی کشیده شد و لطف خدای صبور را از دست داد. — ۱پادشاهان ۱۱:۴-۸ خوانده شود.
از الگوی خوب و بد سلیمان درس بگیریم
۱۹. کتاب مقدّس شامل چه نمونه‌های خوبی است؟
۱۹ یَهُوَه مهربانانه به پولُس الهام کرد تا بنویسد: «آنچه در گذشته نوشته شده است، برای تعلیم ما بوده تا با پایداری و آن دلگرمی که کتب مقدّس می‌بخشد، امید داشته باشیم.» (روم ۱۵:۴) آنچه نوشته شد شامل سرگذشت مردان و زنان با ایمان بسیاری می‌شود که نمونهٔ خوبی از خود به جا گذاشتند. پولُس در این مورد گفت: «دیگر چه گویم؟ زیرا فرصت نیست دربارهٔ جِدعون و باراق و سامسون و یِفتاح و داوود و سموئیل و پیامبران سخن گویم، که با ایمان، ممالک را فتح کردند، عدالت را برقرار نمودند، و وعده‌ها را به چنگ آوردند؛ . . . [و] ضعفشان به قوّت بدل شد.» (عبر ۱۱:۳۲-۳۴) بلی، همهٔ ما می‌توانیم از نمونهٔ خوب این اشخاص که در کتاب مقدّس ذکر شده است فایده برده، از آنان سرمشق گیریم.
۲۰، ۲۱. چرا باید مصمم بود از نمونه‌های بد گزارشات کتاب مقدّس درس گرفت؟
۲۰ با این حال، برخی از گزارشات کتاب مقدّس شامل نمونه‌های بدی است که باید از آن‌ها اجتناب کرد. برخی از آنان مدتی مورد مقبول یَهُوَه بودند و او را خدمت می‌کردند. وقتی کتاب مقدّس را می‌خوانیم باید توجه کنیم که این اشخاص چگونه از راه خدا منحرف گشتند و با تعمّق در آن از نمونهٔ بد آنان اجتناب کنیم. همچنین باید پی ببریم که آنان چگونه طرز فکر یا تمایلات اشتباه را به تدریج در خود پرورش دادند و سرانجام عواقب تلخ آن را چشیدند. با استفاده از این سؤالات می‌توانیم از این گزارشات فایده ببریم: ‹طرز فکر یا تمایلی بد چگونه در او پرورش یافت؟ آیا چنین گرایشی در من نیز هست؟ چگونه می‌توانم از آن برحذر باشم و نمونهٔ بد او را سرمشق نگیرم؟›
۲۱ به راستی که باید این نمونه‌های خوب و بد را با جدّیت بررسی کرد، چرا که پولُس به الهام نوشت: «این امور چون نمونه بر آنان واقع گردید و نوشته شد تا عبرتی باشد برای ما که در زمانی به سر می‌بریم که غایتِ همهٔ اعصار تحقق یافته است.» — ۱قر ۱۰:۱۱.
از این مقاله چه آموختیم؟
• چرا در کتاب مقدّس هم نمونه‌های خوب ذکر شده است هم نمونه‌های بد؟
• سلیمان چگونه اجازه داد عملی بد در او عادت شود؟
• چگونه می‌توان از الگوی بد سلیمان فایده برد؟
[تصویر در صفحهٔ ۹]
سلیمان حکمت خدایی را به کار برد
[تصاویر در صفحهٔ ۱۲]
آیا از الگوی بد سلیمان اجتناب می‌کنید؟