Jezu kun tócí ɖé byɔ Jeluzalɛmu kpo ɖuɖeji kpo

Nǔɖɔɖ’ayǐ E Kúnkplá Mɛsiya ɔ lɛ É ka Xlɛ́ Ðɔ Jezu Wɛ Nyí Mɛsiya ɔ À?

Xósin e Biblu na é

Ɛɛn. Hwenu e Jezu ɖò ayikúngban jí é ɔ, nǔɖɔɖ’ayi e kúnkplá “Mɛsiya Nukɔntɔ́ ɔ,” mɛ e na nyí “Mɛhwlɛngántɔ́ gbɛ̀ ɔ tɔn” é gegě jɛnu dó wutu tɔn. (Daniyɛli 9:25, nwt; 1 Jaan 4:14) Bɔ ɖò kú Jezu tɔn ɖesu gudo ɔ, nǔɖɔɖ’ayi e kúnkplá Mɛsiya ɔ lɛ é kpo ɖò jijɛnu dó wutu tɔn wɛ.—Ðɛhan 110:1; Mɛsɛ́dó 2:34-36.

Etɛ ka nyí tinmɛ “Mɛsiya” ɔ tɔn?

Xókwín Ebléegbe tɔn Mashiaḥ (Mɛsiya) kpo Glɛkigbe tɔn Khristos (Klisu) kpo bǐ sín tinmɛ wɛ nyí “Mɛkɔn-Amidotana.” Enɛ wu ɔ, “Jezu Klisu” sín tinmɛ wɛ nyí “Jezu Mɛkɔn-Amidotana ɔ,” alǒ “Jezu Mɛsiya ɔ.”

Ðò Biblu sín táan mɛ ɔ, è nɔ kɔn ami dó ta nú mɛɖé dó sɔ́ mɛ ɔ ɖó tɛn acɛkpikpa tɔn bǔnɔ ɖé mɛ. (Levíi ví lɛ 8:12; 1 Samuwɛli 16:13) Mawu ɖè Jezu bonu é na nyí Mɛsiya ɔ: tɛn acɛkpikpa tɔn ɖaxó ɖé wɛ. (Mɛsɛ́dó 2:36) Amɔ̌, é nyí ami wɛ Mawu sɔ́ dó ɖè Jezu na ǎ, loɔ, gbigbɔ mímɛ́ wɛ é sɔ́ dó wà mɔ̌.—Matie 3:16.

Nǔɖɔɖ’ayǐ ɖěɖee kúnkplá Mɛsiya ɔ lɛ é sixu jɛnu dó mɛ gegě wu wɛ à?

Eǒ. Lee mɛ ɖokpo géé jɛn xwi e ɖò alɔví mǐtɔn lɛ wu lɛ é nɔ dó gesí é ɔ, mɔ̌ jɛn nǔɖɔɖ’ayǐ Biblu tɔn lɛ sín jijɛnu ɔ, Mɛsiya alǒ Klisu ɖokpo géé wu wɛ é sixu jɛnu dó é ɔ nɛ. É ɖò mɔ̌ có, Biblu gb’akpá nú mǐ ɖɔ “mɛ e nɔ sɔ́ yeɖée dó ɖó Klisu na lɛ kpodo mɛ e nɔ sɔ́ yeɖée dó ɖó gbeyiɖɔ Mawu tɔn na lɛ kpo na wá xwetɔ́n. Ye na nɔ jlɛ́ nǔ tɛnmɛ tɛnmɛ lɛ, bo na nɔ dó nǔdabaɖa ɖaxó ɖaxó lɛ sin, bɔ nú ye sixu kpéwú wɛ ɔ, ye na flú mɛ e Mawu cyan lɛ lɔmɔ̌.”—Matie 24:24.

Mɛsiya ɔ sín wiwá kpó ɖò nukɔn wɛ à?

Eǒ. Biblu ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ Mɛsiya ɔ na tɔ́n sín Axɔsu Izlayɛli tɔn Davidi sín xwédo mɛ. (Ðɛhan 89:4, 5) Amɔ̌, wema e mɛ è nɔ wlan kúnkan Jwifu lɛ tɔn dó kaka yì jɛ Davidi jí é ko bú, é sixu ko nyí hwenu e Hlɔmanu lɛ gbà Jeluzalɛmu ɖò 70 H.M. tɔn é wɛ ye sú kún tɔn dó.a Sín hwenɛnu ɔ, mɛɖebǔ sɔ́ sixu kpéwú bo xlɛ́ ɖɔ emi wá sín Axɔsu Davidi kúnkan mɛ ǎ. Amɔ̌, wěgbó e mɛ è nɔ wlan kúnkan lɛ dó é tíìn ɖò Jezu hwenu có, kɛntɔ́ tɔn lɛ ɖě ka kpéwú lě tawun bo dɔn nǔ xá ɛ ɖɔ é kún wá sín kúnkan Davidi tɔn mɛ ó ǎ.—Matie 22:41-46.

Nǔɖɔɖ’ayǐ ɖěɖee kúnkplá Mɛsiya ɔ lɛ é nabi ka ɖò Biblu mɛ?

È sixu ɖɔ nǔɖɔɖ’ayǐ nabi e kúnkplá Mɛsiya ɔ lɛ é lě tawun ǎ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, lee è nɔ sɔ́ kɛ́n nú nǔɖɔɖ’ayǐ lɛ gbɔn é tlɛ sixu gbɔn vo ɖò wemafɔ e kúnkplá Mɛsiya ɔ céɖécéɖé lɛ é mɛ. Ezayíi 53:2-7 slɛ́ nǔɖɔɖ’ayǐ e kúnkplá Mɛsiya ɔ lɛ é gegě. Mɛɖé lɛ sixu lɛ́n wemafɔ enɛ lɛ bǐ xwíi dó nǔɖɔɖ’ayǐ ɖokpo, bɔ mɛ ɖevo lɛ ka sixu sɔ́ akpáxwé wemafɔ lɛ tɔn lɛ ɖokpo ɖokpo dó mɔ nǔɖɔɖ’ayi ɖokpo ɖokpo na.

Nǔɖɔɖ’ayǐ ɖěɖee kúnkplá Mɛsiya ɔ bo jɛnu dó Jezu wu é ɖé Lɛ

Nǔɖɔɖ’ayǐ	Wemafɔ	Jijɛnu Tɔn
Kúnkan Ablaxamu Tɔn	Bǐbɛ̌mɛ 22:17, 18	Matie 1:1
Kúnkan Ablaxamu sín vǐ Izaki Tɔn	Bǐbɛ̌mɛ 17:19	Matie 1:2
È jì i ɖò akɔta Izlayɛli tɔn Judáa mɛ	Bǐbɛ̌mɛ 49:10	Matie 1:1, 3
É jɔ ɖò Axɔsu Davidi sín xwédo mɛ	Ezayíi 9:6	Matie 1:1
Nyɔnu ɖò alɔji ɖé jì i	Ezayíi 7:14	Matie 1:18, 22, 23
È jì i ɖò Bɛteleyɛmu	Micée 5:1	Matie 2:1, 5, 6
È nɔ ylɔ́ ɛ ɖɔ Emanuwɛlib	Ezayíi 7:14	Matie 1:21-23
Bǐbɛ̌mɛ e è ma na ɖó ayi wu ǎ é	Ezayíi 53:2	Luki 2:7
È hu yɔkpɔvu lɛ ɖò jiji tɔn gudo	Jelemíi 31:15	Matie 2:16-18
È ylɔ́ ɛ sín Ejipu	Ozée 11:1	Matie 2:13-15
È ylɔ́ ɛ ɖɔ Nazalɛtinu ɖéc	Ezayíi 11:1	Matie 2:23
Wɛnsagun ɖé na wá jɛ nukɔn n’i	Malacíi 3:1	Matie 11:7-10
È kɔn ami dó ta n’i b’ɛ nyí Mɛsiya ɖò 29 H.M. tɔnd	Daniyɛli 9:25, nwt	Matie 3:13-17
Mawu yí gbè ɖɔ é nyí vǐ emitɔn	Ðɛhan 2:7	Mɛsɛ́dó 13:33, 34
É jɛhun dó xwé Mawu tɔn jí	Ðɛhan 69:10	Jaan 2:13-17
Wɛnɖagbejlatɔ́	Ezayíi 61:1	Luki 4:16-21
Wà sinsɛnzɔ́ agbawungba ɖò Galilée bo lɛ́ nyí weziza ɖaxó ɖé	Ezayíi 8:23–9:1	Matie 4:13-16
É bló nǔjiwǔ Mɔyizi ɖɔhun	Sɛ́nflínmɛ 18:15	Mɛsɛ́dó 2:22
Mɔyizi ɖɔhun ɔ, é nɔ ɖɔ linlin Mawu tɔn Lɛ	Sɛ́nflínmɛ 18:18, 19	Jaan 12:49
É gbɔ azɔn nú mɛ gegě	Ezayíi 53:4	Matie 8:16, 17
É dɔn ayi mɛ lɛ tɔn wá éɖesunɔ jí ǎ	Ezayíi 42:2	Matie 12:17, 19
É sè wuvɛ̌ xá mɛ e awě xò lɛ é	Ezayíi 42:3	Matie 12:9-20; Maki 6:34
É ɖè hwɛjijɔ Mawu tɔn xlɛ́	Ezayíi 42:1, 4	Matie 12:17-20
Wěɖexámɛtɔ́ Kpíkpé	Ezayíi 9:5, 6	Jaan 6:68
Jla nyikɔ Jehovah Tɔn	Ðɛhan 22:23	Jaan 17:6, nwt
É nɔ dó lǒ dó ɖɔ xó na	Ðɛhan 78:2	Matie 13:34, 35
Nukɔntɔ́	Daniyɛli 9:25, nwt	Matie 23:10
Mɛ gegě ɖi nǔ n’i ǎ	Ezayíi 53:1	Jaan 12:37, 38
Awinnya e wu è na klɛ́n afɔ dó é	Ezayíi 8:14, 15	Matie 21:42-44
Gbɛtɔ́ lɛ gbɛ́ ɛ	Ðɛhan 118:22, 23	Mɛsɛ́dó 4:10, 11
É sín nǔtí wu ǎ, bɔ è ka gbɛ́ wǎn n’i	Ðɛhan 69:5	Jaan 15:24, 25
Zɔn tócí ɖé jí bo byɔ Jeluzalɛmu kpo ɖuɖeji kpo	Zakalíi 9:9	Matie 21:4-9
Yɔkpɔvu lɛ kpa susu n’i	Ðɛhan 8:3	Matie 21:15, 16
É wá ɖò Jehovah sín nyikɔ mɛ	Ðɛhan 118:26	Jaan 12:12, 13
Xɔ́ntɔn e wu é ɖeji dó é ɖé zán ɛ	Ðɛhan 41:10	Jaan 13:18
Kpatagan kwɛ 30 wɛ è yí bo zán ɛe	Zakalíi 11:12, 13	Matie 26:14-16; 27:3-10
Xɔ́ntɔn tɔn lɛ jó è dó	Zakalíi 13:7	Matie 26:31, 56
Kúnnuagɔɖetɔ́ lɛ dóhwɛ ɛ	Ðɛhan 35:11	Matie 26:59-61
Nɔ abwɛ ɖò hwɛdómɛtɔ́ lɛ nukɔn	Ezayíi 53:7	Matie 27:12-14
È tún atán dó è	Ezayíi 50:6	Matie 26:67; 27:27, 30
È dó kpò ta n’i	Micée 4:14	Maki 15:19
È xò è	Ezayíi 50:6	Jaan 19:1
É xò hun xá mɛ e xò è lɛ é ǎ	Ezayíi 50:6	Jaan 18:22, 23
Acɛkpatɔ́ lɛ bla gbě Tɔn	Ðɛhan 2:2	Luki 23:10-12
È xwè hunjɛ́n dó alɔ tɔn lɛ kpo afɔ tɔn lɛ kpo mɛ dó atín ɖé wu	Ðɛhan 22:17	Matie 27:35; Jaan 20:25
Mɛ lɛ nyi akɔ dó awu Tɔn	Ðɛhan 22:19	Jaan 19:23, 24
È xà ɛ dó hwɛhutɔ́ lɛ mɛ	Ezayíi 53:12	Matie 27:38
È gbɛ́ wǎn n’i syɛnsyɛn, bo lɛ́ zun i	Ðɛhan 22:8, 9	Matie 27:39-43
Jiya dó hwɛhutɔ́ lɛ tamɛ	Ezayíi 53:5, 6	1 Piyɛ́ɛ 2:23-25
É cí ɖɔ Mawu jó è dó wɛ ɖɔhun	Ðɛhan 22:2	Maki 15:34
È cáká vɛ̌ɛn sinvɛ́sínvɛ́ kpo nǔ vivɛ̌ ɖé kpo bo na ɛ ɖɔ é ni nu	Ðɛhan 69:22	Matie 27:34
Kɔ xú i ɖò kúdónú	Ðɛhan 22:16	Jaan 19:28, 29
É sɔ́ gbigbɔ tɔn d’alɔ mɛ nú Mawu	Ðɛhan 31:6	Luki 23:46
É jó gbɛ̀ tɔn dó	Ezayíi 53:12	Maki 15:37
É sú gbɛxixɔkwɛ ɔ bo ɖè hwɛhuhu síìn	Ezayíi 53:12	Matie 20:28
È gbà xú tɔn lɛ ǎ	Ðɛhan 34:21	Jaan 19:31-33, 36
È sɔ́ hwǎn ɛ	Zakalíi 12:10	Jaan 19:33-35, 37
È ɖi i dó dɔkunnɔ lɛ tɛntin	Ezayíi 53:9	Matie 27:57-60
È fɔ́n ɛ sín kú	Ðɛhan 16:10	Mɛsɛ́dó 2:29-31
È ɖyɔ mɛ e sà ɛ ɖu é	Ðɛhan 109:8	Mɛsɛ́dó 1:15-20
É jinjɔn ɖisíxwé nú Mawu	Ðɛhan 110:1	Mɛsɛ́dó 2:34-36

a McClintock Cyclopedia kpo Strong’s Cyclopedia kpo ɖɔ: “É ɖò wɛn ɖɔ wěgbó e mɛ è nɔ wlan akɔta Jwifu lɛ tɔn kpo xwédo lɛ kpo dó é bú hwenu e è gbà Jeluzalɛmu é, é nyí jɛ nukɔn na ǎ.

b Nyikɔ Ebléegbe tɔn Emanuwɛli, ee tinmɛ tɔn nyí “Mawu Ðò Kpɔ́ Xá Mǐ” é ɖè azɔ̌ e Jezu na wà ɖi Mɛsiya ɔ é xlɛ́ ganji. Ayikúngban jí e é wá é kpo azɔ̌ e é wà lɛ é kpo ɖexlɛ́ ɖɔ Mawu ɖò kpɔ́ xá mɛsɛntɔ́ Tɔn lɛ.—Luki 2:27-32; 7:12-16.

c É cí ɖɔ xókwín “Nazalɛtinu” ɔ wá sín xókwín Ebléegbe tɔn nétsèr mɛ, bɔ tinmɛ tɔn nyí “kun.”

d Nú a ba na mɔ tinmɛ ɖevo lɛ dó azǎnlinlɛn Biblu tɔn e xlɛ́ ɖɔ xwè 29 H.M. tɔn wɛ Mɛsiya ɔ wá é wu hǔn, kpɔ́n xóta “Lee Xóɖɔɖ’ayǐ Daniɛli Tɔn Ðɔ Wìwá Mɛsiya ɔ Tɔn Ð’ayǐ Gbɔn É.”

e Wema Zakalíi tɔn mɛ wɛ nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ ɖè có, Biblu wlantɔ́ Matie ɖɔ ɖɔ “Mawu ko ɖɔ ɖ’ayǐ gbɔn gbeyiɖɔ tɔn Jelemíi jí.” (Matie 27:9) É cí ɖɔ ɖò hweɖenu wá yì ɔ, wema Jelemíi tɔn wɛ nyí wema nukɔntɔn ɔ ɖò akpáxwé Mawuxówema ɔ tɔn, ee è nɔ ylɔ́ ɖɔ “gbeyiɖɔ Mawu tɔn lɛ sín wema” é mɛ. (Luki 24:44) Matie na ko zán Jelemíi dó dó gesí wema enɛ lɛ bǐ sésé. Zakalíi sín wema lɔ ka ɖò ye mɛ.