Etɛ Biblu ka Ðɔ Dó Maɖówǒ Nina Wu?

Bonu Izlayɛli-ví hwexónu tɔn lɛ na mɔ tɛn dó na nǔ dó nɔ gudo nú Mawu sinsɛn nǔgbo ɔ ɔ, è ɖegbe nú ye ɖɔ ye ni nɔ na maɖówǒa nǔ e ye nɔ mɔ ɖò xwè ɖokpo ɖokpo mɛ lɛ é tɔn. Mawu ɖɔ nú ye ɖɔ: “Mi na nɔ ɖè nǔ e nyɔ́ ɖò gle mitɔn mɛ lɛ bǐ sín maɖówǒ xwewu xwewu tɛgbɛ.”—Sɛ́nflínmɛ 14:22.

Gbeɖiɖe e ɖɔ ɖɔ è ni na maɖówǒ é nyí akpáxwé Mɔyizisɛ́n ɔ tɔn; Sɛ́n e Mawu na Izlayɛli hwexónu tɔn ɔ é wɛ. Klisanwun lɛ sɔ́ ɖò Mɔyizisɛ́n ɔ glɔ́ ǎ, enɛ wu ɔ, é sɔ́ byɔ ɖɔ ye ni na maɖówǒ ǎ. (Kolosinu lɛ 2:13, 14) É nyɔ́ wà ɔ, Klisanwun ɖokpo ɖokpo ɖó na na akwɛ “lee é lin gbɔn ɖò ayi tɔn mɛ é; ni ma na nǔ mɛ, bonu é lɛ́ vɛ́ n’i, abǐ ni nyí dandan sín nǔ n’i ó.”—2 Kɔlɛntinu lɛ 9:7.

• Maɖówǒ nina ɖò Biblu mɛ: “Alɛnuwema Xóxó” ɔ

• Maɖówǒ nina ɖò Biblu mɛ: “Alɛnuwema Yɔyɔ̌” ɔ

È ɖɔ xó dó maɖówǒ wu azɔn mɔkpan ɖò akpáxwé Biblu tɔn e è nɔ ylɔ́ ɖò kpaa mɛ ɖɔ Alɛnuwema Xóxó ɔ é mɛ. Bɔ gegě nyí hwenu e è na Mɔyizisɛ́n ɔ Izlayɛli gudo é. É ɖò mɔ̌ có, è ɖɔ we xó jɛ nukɔn nú táan enɛ.

Jɛ nukɔn nú Mɔyizisɛ́n ɔ

Mɛ nukɔntɔn e xó è ɖɔ bɔ é na maɖówǒ é wɛ nyí Ablamu (Ablaxamu). (Bǐbɛ̌mɛ 14:18-20; Eblée lɛ 7:4) É cí ɖɔ maɖówǒ e Ablamu na é ɔ, nǔnina ɖokpo géé e é na axɔ́su Salɛmu tɔn e lɛ́ nyí vɔsanúxwlémawutɔ́ é é wɛ. Biblu sɔ́ wá kpi tan ɖě b’ɛ xlɛ́ ɖɔ Ablaxamu alǒ vǐ tɔn lɛ lɛ́ na maɖówǒ ǎ.

Mɛ wegɔ́ e wu Biblu ɖɔ xó dó bɔ é na maɖówǒ é wɛ nyí vivǔ Ablaxamu tɔn Jakɔbu. É dó akpa ɖɔ enyi Mawu dó nú emi ɔ, emi na na nǔ e emi mɔ lɛ é “bǐ sín maɖówǒ” Mawu. (Bǐbɛ̌mɛ 28:20-22) Sɔgbe xá nǔ e akɔwé Biblu tɔn ɖé lɛ ɖɔ é ɔ, é cí ɖɔ kanlin wɛ Jakɔbu sɔ́ dó savɔ̌ dó na maɖówǒ enɛ. Jakɔbu ɖè akpa e é dó é bo na maɖówǒ enɛ có, é zín xwédo tɔn jí ɖɔ é ni na maɖówǒ mɔhun ɖé ǎ.

Hwenu e è na Mɔyizisɛ́n ɔ gudo é

Ali e nu Izlayɛli-ví hwexónu tɔn lɛ na nɔ nɔ gudo nú sinsɛn sín azɔ̌ yetɔn lɛ ɖè bɔ è ɖegbe tɔn nú ye é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ ye na nɔ na maɖówǒ.

• È nɔ na maɖówǒ ɔ mɛ ɖěɖee ɖò sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn wà wɛ bo ma ɖó ayikúngban yeɖesunɔ tɔn bo na lɛ̀ ǎ lɛ é, ye wɛ nyí Levíi ví lɛ kaka jɛ vɔsanúxwlémawutɔ́ lɛ jí. (Kɛ́nsísɔ́ 18:20, 21) Levíi ví e ma nyí vɔsanúxwlémawutɔ́ ǎ lɛ é nɔ yí maɖówǒ ɖò mɛ lɛ sí bo nɔ ɖè “maɖówǒ ɖò maɖówǒ” enɛ lɛ e nyɔ́ hú bǐ é mɛ, lobo nɔ na vɔsanúxwlémawutɔ́ lɛ.—Kɛ́nsísɔ́ 18:26-29.

• É cí ɖɔ maɖówǒ xwewu xwewu tɔn wegɔ́ ɖé ɖò taji, bɔ Levíi ví lɛ kpo mɛ e ma nyí Levíi ví ǎ lɛ é kpo bǐ ɖu lè tɔn. (Sɛ́nflínmɛ 14:22, 23) Izlayɛli-ví lɛ nɔ zán nǔnina enɛ ɖò xwè bǔnɔ lɛ hwenu, bɔ nú xwè ɖé lɛ ɔ, ye má nǔnina enɛ xá wamamɔnɔ lɛ dó d’alɔ ye bɔ ye mɔ dandannú gbɛmɛ tɔn yetɔn lɛ.—Sɛ́nflínmɛ 14:28, 29; 26:12.

Nɛ̌ è ka nɔ lɛ́n maɖówǒ ɔ gbɔn ɖ’ayǐ? Izlayɛli-ví lɛ nɔ ɖè nǔ e ye mɔ ɖò gle yetɔn mɛ ɖò xwè ɖokpo mɛ lɛ é sín vlɔ́ ɖó wǒ ɖó vo. (Levíi ví lɛ 27:30) Enyi ye jló na sɔ́ akwɛ dó na maɖówǒ enɛ, b’ɛ ma na nyí kpo jinukún yetɔn kpo ǎ ɔ, ye na lɛ́ sɔ́ vlɔ́ ɖó atɔ́ɔ́n akwɛ e jinukún ɔ xɔ é tɔn gɔ́ na. (Levíi ví lɛ 27:31) È lɛ́ ɖegbe nú ye ɖɔ ye ni na “nyibu abǐ gbɔ̌ sín maɖówǒ.”—Levíi ví lɛ 27:32.

Bonu Izlayɛli-ví lɛ na dó tuùn maɖówǒ kanlinkpó yetɔn tɔn e ye na na é ɔ, ye nɔ ɖè kanlin wǒgɔ́ e nɔ tɔ́n sín kanlinkpó yetɔn mɛ lɛ é ɖó vo. Sɛ́n ɔ ɖɔ ɖɔ ye kún ɖó na gbéjé kanlin e ye ɖè ɖó vo lɛ é kpɔ́n alǒ ɖyɔ ye ó, mɔ̌ jɛn ye ma ka ɖó na lɛ́ sɔ́ akwɛ dó ɖyɔ maɖówǒ kanlinkpó yetɔn tɔn ǎ é nɛ. (Levíi ví lɛ 27:32, 33) É ɖò mɔ̌ có, è hɛn ɔ è na sɔ́ akwɛ dó ɖyɔ maɖówǒ wegɔ́ e è nɔ zán ɖò nǔwiwa xwewu xwewu tɔn lɛ hwenu é. Tuto enɛ e è bló é nyɔ́ tawun nú Izlayɛli-ví ɖěɖee ɖó na zɔn ali ga cobo na yì xwè lɛ tɛnmɛ é.—Sɛ́nflínmɛ 14:25, 26.

Hwetɛnu Izlayɛli-ví lɛ ka nɔ na maɖówǒ? Izlayɛli-ví lɛ nɔ na maɖówǒ ɖò xwè ɖokpo ɖokpo mɛ. (Sɛ́nflínmɛ 14:22) É ɖò mɔ̌ có, xwè tɛnwe mɛ tɛnwe mɛ tɛgbɛ ɔ, ye nɔ xwedó sɛ́n enɛ pɛ́ɛ ǎ. Xwè enɛ ɔ, gbɔjɛ sín xwè ɖé wɛ bɔ hwenɛnu ɔ Izlayɛli-ví lɛ nɔ dó nǔkún ɖebǔ ǎ. (Levíi ví lɛ 25:4, 5) Ninɔmɛ bǔnɔ enɛ zɔ́n bɔ è nɔ yí maɖówǒ ɖebǔ ɖò ye sí ɖò nǔkún-yiya hwenu ǎ. Ðò xwè atɔngɔ́ kpo ayizɛ́ngɔ́ kpo e nɔ nɔ xwè tɛnwe lɛ mɛ é mɛ ɔ, Izlayɛli-ví lɛ nɔ má maɖówǒ wegɔ́ ɔ xá wamamɔnɔ lɛ kpo Levíi ví lɛ kpo.—Sɛ́nflínmɛ 14:28, 29.

Tó tɛ è ka nɔ dɔn nú mɛ e ma nɔ na maɖówǒ lɛ ǎ é? Enyi mɛɖé ma na maɖówǒ ǎ ɔ, Mɔyizisɛ́n ɔ ɖɔ ɖɔ è na dɔn tó n’i ǎ. Ye tuùn ɖɔ nǔ ɖagbe ɖé wɛ nyí maɖówǒ ɔ bɔ ye ɖó na na, é nyí tódɔnnúmɛ ɖé wu wɛ ye nɔ na ǎ. Izlayɛli-ví lɛ ɖó na ɖɔ ɖò Mawu nukɔn ɖɔ emi na maɖówǒ ɔ, bo na byɔ nyɔna Mawu tɔn ɖó mɔ̌ e ye wà é wu. (Sɛ́nflínmɛ 26:12-15) Mawu nɔ kpɔ́n maɖówǒ e è ma na ǎ é dó mɔ ajo bɔ è ja d’è.—Malacíi 3:8, 9.

Maɖówǒ ɔ, agban kpinkpɛn ɖé wɛ é nyí à? Eǒ. Mawu d’akpá nú akɔta ɔ ɖɔ enyi ye na maɖówǒ ɔ, emi na kɔn nyɔna emitɔn dó ye jí, bɔ nǔɖe kún na hwedó ye ó. (Malacíi 3:10) Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, enyi akɔta ɔ ma na maɖówǒ ǎ ɔ, ye nɔ sè wuvɛ̌. Ye nɔ ba nyɔna Mawu tɔn kpò. Gɔ́ na ɔ, vɔsanúxwlémawutɔ́ lɛ kpo Levíi ví lɛ kpo ɖó na nɔ zán hwenu yetɔn dó wà agbazazɔ́ bo sɔ́ na zé ayi ɖó alɔ e ye na nɔ dó Izlayɛli-ví lɛ ɖò Mawu sinsɛn linu é jí ǎ.—Nɛɛmíi 13:10; Malacíi 3:7.

Hwenu e Jezu nɔ ayikúngban jí é ɔ, è kpò ɖò maɖówǒ byɔ wɛ ɖò mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ sí. Amɔ̌, ɖò kú Jezu tɔn gudo ɔ, sɛ́n enɛ fó azɔ̌.

Ðò Jezu hwenu

Ðò akpáxwé Biblu tɔn e è nɔ ylɔ́ ɖò kpaa mɛ ɖɔ “Alɛnuwema Yɔyɔ̌” ɔ é mɛ ɔ, Biblu ɖɔ ɖɔ Izlayɛli-ví lɛ kpò ɖò maɖówǒ na wɛ hwenu e Jezu ɖò ayikúngban jí é. É tuùn ɖɔ maɖówǒ ɔ nyí dandan sín nǔɖe nú ye có, é dóhwɛ sinsɛngán ɖěɖee nɔ sú maɖówǒ lɛ mlɛ́mlɛ́ bo “ka nɔ jó nǔ e ɖò taji ɖò Mawu sɛ́n mɛ lɛ dó [lɛ é]. Ye wɛ nyí: hwɛjijɔ, nǔblawukúnúmɛ, gbejininɔ.”—Matie 23:23.

Ðò kú Jezu tɔn gudo

Ðò kú Jezu tɔn gudo ɔ, maɖówǒ xó ɔ yì xɔ. Vɔsisa Jezu tɔn ɖó nǔ Mɔyizisɛ́n ɔ nu, kaka jɛ sɛ́n e ɖɔ ɖɔ è “ɖó na nɔ yí maɖówǒ nǔ bǐ tɔn” é jí.—Eblée lɛ 7:5, 18; Efɛzinu lɛ 2:13-15; Kolosinu lɛ 2:13, 14.