Alɔdlɛ́ndónǔ Kplé gbɛzán kpó sinsɛnzɔ́ kpó tɔn sín azɔ̌wéma tɔn lɛ́

6-12 MARS

DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | 1 TAN 23-26

“È bló tito nú mawusinsɛn ɖo tɛ́npli mɛ ganjí”

it-2 133

Levíi ví lɛ́

Ðo acɛkpikpa Davídi tɔn glɔ́ ɔ, è bló tito nú Levíi ví lɛ́ tawun. É sɔ́ mɛɖé lɛ́ bɔ yě nyí nǔjíkpɔ́ntɔ́, mɛ ɖěvo lɛ́ nɔ w’azɔ̌ ɖo goxɔ ɔ mɛ, mɛɖé lɛ́ nyí hwɛɖɔtɔ́, hɔnjínɔtɔ́, kpó dɔkuncɔ́tɔ́ lɛ́ kpó. É lɛ́ sɔ́ mɛ gěgé ɖěvo lɛ́ bɔ yě nɔ gɔ́ alɔ nú vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ ɖo tɛ́npli ɔ mɛ, ɖo tɛ́npli ɔ sín kɔ́xota lɛ́ kpó nǔɖuxɔsá lɛ́ kpó. Yě nɔ d’alɔ vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ ɖo nǔníná lɛ́, vɔ̌sísá lɛ́, wǔsláslá sín azɔ̌ lɛ́, nǔ lɛ́ dida, nǔ lɛ́ jlɛ́jlɛ́, kpó azɔ̌ vovo e è nɔ wa dó nya xɛ ɖo nǔ lɛ́ jí lɛ́ é kpó kɔn. É to Levíi ví e nyí hanjitɔ́ lɛ́ é dó gbɛ̌ta 24 mɛ, lěe é nyí gbɔn nú vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ gbɛ́ta lɛ́ é, bɔ yě nɔ wa sinsɛnzɔ́ mɛjíjɛmɛjíjɛ. Akɔ wɛ è nɔ nyi bo nɔ dó ɖe azɔ̌ nú yě. Nú nǔ e kan hɔnjínɔtɔ́ gbɛ́ta lɛ́ é ɔ, nǔ ɖokpó ɔ wɛ è nɔ wa bo nɔ dó ɖɔ hɔn lě kɔn wɛ gbɛ̌ta lě ná w’azɔ̌ ɖe.—1Ta 23, 25, 26; 2Ta 35:3-5, 10.

it-2 657-658

Vɔ̌sánúxwlémawutɔ́

Mɛ e nɔ w’azɔ̌ ɖo tɛ́npli ɔ mɛ lɛ́ é gěgé wɛ nɔ kpé nukún dó azɔ̌ e vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ nɔ wa ɖo tɛ́npli ɔ mɛ lɛ́ é wú. Akɔ wɛ è nɔ nyi bo nɔ dó ɖe azɔ̌ ɖé lɛ́ nú yě. Nú è sɔ́ gbɛ̌ta ɖokpó ɖo gbɛ̌ta 24 lɛ́ mɛ ɔ, aklúnɔzángbla ɖokpó wɛ é nɔ w’azɔ̌ ná, bɔ gbɛ̌ta 24 lɛ́ bǐ nɔ w’azɔ̌ azɔn we ɖo xwe ɖokpó mɛ. É ɖo wɛn ɖɔ vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ bǐ wɛ nɔ w’azɔ̌ ɖo xweɖuɖu lɛ́ hwenu, ɖó togun ɔ nɔ xwlé vɔ̌sánú kanweko mɔ̌kpán, lěe yě xwlé gbɔn ɖo tɛ́npli ɔ sísɔ́ d’alɔ mɛ nú Jexóva hwenu é. (1Ta 24:1-18, 31; 2Ta 5:11; sɔ́ jlɛ́ dó 2Ta 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19 wú.) Vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖé sixú w’azɔ̌ ɖo hwe ɖěvo lɛ́ nu, ényí azɔ̌ tɔn ma ná d’avaja azɔ̌ e wa wɛ vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ e è ɖe azɔ̌ ná lɛ́ é ɖe lɛ́ é mɛ ǎ ɔ nɛ́. Sɔgbe xá aca sinsɛngán lɛ́ tɔn lɛ́ ɔ, vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ sukpɔ́ tawun hwenu e Jezu nɔ gbɛ ɖo ayǐkúngban jí é. Énɛ́ wú ɔ, è má azɔ̌ e è nɔ wa ɖo aklúnɔzángbla ɔ mɛ é dó xwédo vovo e ɖo vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ gbɛ́ta ɔ mɛ lɛ́ é ta, bɔ xwédo ɖokpó ɖokpó nɔ w’azɔ̌ nú azǎn ɖokpó alǒ gěgé, sɔgbe xá mɛ nabí e ɖo xwédo ɔ mɛ é.

it-2 358

Nǔxixo

Hwenu e è ɖo nǔ sɔ́ nú tɛ́npli Jexóva tɔn wɛ é ɔ, Davídi sɔ́ Levíi ví 4000 ɖó vo, bɔ yě ná nɔ wa hanjiji sín azɔ̌. (1Ta 23:4, 5) Mɛ 288 ɖo yě mɛ bo “nyɔ́ han ji ganjí” dó kpa Jexóva. (1Ta 25:7) Hanjitɔ́ alɔsekpɛ́nnánɔ atɔn élɔ́ lɛ́: Asáfu, Hemani, kpó Yedutún (é cí ɖɔ è nɔ lɛ́ ylɔ́ Yedutún ɖɔ Etáni) kpó wɛ nɔ kpé nukún dó tito hanjiji tɔn ɔ blěbú wú. Levíi ví wɛ nya atɔn énɛ́ lɛ́ bǐ sín tɔ́ lɛ́ nyí, bɔ ɖó Asáfu nyí Gɛɛcɔ́ni ví, Hemani nyí Kexáti ví, bɔ Yedutún nyí Mɛlali ví wútu ɔ, yě sɔ́ hɛ̌nnugán Levíi ví lɛ́ tɔn atɔn énɛ́ lɛ́ sín afɔ ɖó te ɖo tito e è bló nú hanjiji ɖo tɛ́npli mɛ é mɛ. (1Ta 6:1, 16-18, 24-29; 25:1-6) Vǐ súnnu 24 wɛ nya atɔn énɛ́ lɛ́ bǐ ɖó, bɔ yě bǐ ɖo hanjitɔ́ alɔsekpɛ́nnánɔ 288 e xó mǐ ɖɔ wá yi lɛ́ é mɛ. Akɔ wɛ è nyi dó sɔ́ vǐ súnnu énɛ́ lɛ́ ɖokpó ɖokpó dó hanjigbɛ́ta lɛ́ ɖokpó ɖokpó nu. Vǐ súnnu énɛ́ lɛ́ ɖokpó ɖokpó nɔ lɛ́ kpé nukún dó mɛ e “nyɔ́ han ji ganjí” lɛ́ é 11 ɖěvo lɛ́ wú. Vǐ súnnu yěɖésúnɔ tɔn lɛ́ kpó Levíi ví ɖěvo lɛ́ tɔn lɛ́ kpó mɛ wɛ è nɔ cyán yě ɖe. Mɔ̌ mɛ ɔ, è nɔ xo Levíi ví 288 ([1 + 11] × 24 = 288), éé nyí hanjitɔ́ alɔsekpɛ́nnánɔ lɛ́ é kplé dó gbɛ̌ta 24 mɛ lěe è nɔ bló gbɔn nú vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ é. Nú è sɔ́ mɛ 3712 éé “bɛ́ han yɔ̌yɔ́” lɛ́ é bo xwedó tito énɛ́ dó má yě ɖó zɛ̌nzɛ̌n ɔ, é ná mɛ 155 nú gbɛ̌ta 24 lɛ́ ɖokpó ɖokpó; énɛ́ ɖo xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ hanjitɔ́ alɔsekpɛ́nnánɔ ɖokpó ná nɔ kpé nukún dó Levíi ví e ɖo hanjiji kplɔ́n wɛ lɛ́ é 13 mɔ̌ wú. (1Ta 25:1-31) Ðó vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ wɛ nɔ kún kpɛn wútu ɔ, è ná xa yě dó Levíi ví hanjitɔ́ lɛ́ mɛ.—2Ta 5:12; sɔ́ jlɛ́ dó Kɛ́ 10:8 wú.

it-2 620

Hɔnjínɔtɔ́

Ðo tɛ́npli ɔ mɛ. Táan kpɛɖé jɛ nukɔn nú kú axɔ́sú Davídi tɔn ɔ, é bló tito nú Levíi ví lɛ́ kpó mɛ e nɔ wa azɔ̌ ɖo tɛ́npli ɔ mɛ lɛ́ é kpó titewungbe tɔn, bɔ hɔnjínɔtɔ́ 4000 lɛ́ lɔ ɖo mɛ énɛ́ lɛ́ mɛ. Ðo gbɛ̌ta yětɔn mɛ ɔ, azǎn tɛ́nwe wɛ yě nɔ w’azɔ̌ ná. Yě wɛ nɔ cɔ́ xwé Jexóva tɔn, bo nɔ lɛ́ mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ è hun hɔn tɔn lɛ́ bo lɛ́ sú yě dó hwetɔnnu. (1Ta 9:23-27; 23:1-6) Gbɔn vo nú hɔn cícɔ́ sín azɔ̌ ɔ, mɛɖé lɛ́ ɖo yě mɛ bo nɔ kpé nukún dó nǔníná e è hɛn wá tɛ́npli ɔ mɛ lɛ́ é wú. (2Ax 12:9; 22:4) Nukɔnmɛ hwenu e vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖaxó Yexoyada kɔn ami dó ta nú Joási bo sɔ́ ɛ axɔ́sú é ɔ, è zɔ́n azɔ̌ hɔnjínɔtɔ́ bǔnɔ ɖé lɛ́ bɔ yě ná cɔ́ hɔntogbó tɛ́npli ɔ tɔn lɛ́, bá dó nya xɛ ɖo Joási e kpo ɖo vǔ é jí nú axɔ́sú nyɔ̌nu Atalíi e yi zinkpo jí gǎnnugǎnnu é ní ma xo dǎka wǔtu tɔn ó. (2Ax 11:4-8) Hwenu e axɔ́sú Joziyási sú kún dó nú vodúnsinsɛn é ɔ, hɔnjínɔtɔ́ lɛ́ d’alɔ bɔ è ɖe nǔ e è zán dó sɛn Baálu ná lɛ́ é sín tɛ́npli ɔ mɛ. Énɛ́ gúdo ɔ, è dó nǔ énɛ́ lɛ́ zo ɖo toxo ɔ gúdo.—2Ax 23:4.

ZĚ HWIÐÉE BǏ JÓ NÚ MAWUXÓÐIÐƆZƆ́ Ɔ

w11 1/6 14-15

▪ È bló tito nú klisánwun nǔgbó lɛ́ nú yě ná wa azɔ̌ ɖé. (Matíe 24:14; 1 Timɔtée 2:3, 4) Jezu ɖe gbe nú ahwanvú tɔn lɛ́ ɖɔ yě ní jlá wɛn ɖagbe Axɔ́súɖuto ɔ tɔn nú akɔta lɛ́ bǐ. Azɔ̌ ɖé wɛ bɔ è sixú bló tutoblónúnǔ e acɛ tɔn d’asá to é ɖé mɛvo ǎ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é sixú bɔ wǔ nú we bɔ a ná ná nǔɖuɖu mɛ ɖokpó hwiɖésú, amɔ̌, ényí a ɖó ná ná nǔɖuɖu gbɛtɔ́ afatɔ́n mɔ̌kpán alǒ lǐvi mɔ̌kpán ɔ, a ná ɖó hudó gbɛ̌ta e è bló tito ná ganjí bɔ mɛ e ɖ’é mɛ lɛ́ é nɔ w’azɔ̌ alɔ ɖo alɔ mɛ é ɖé tɔn. Klisánwun nǔgbó lɛ́ nɔ sɛn Mawu “alɔ ɖo alɔ mɛ” alǒ “ɖó gbe kpɔ́” bo sɛn Mawu. (Sofoníi 3:9, nwt) Azɔ̌ e wa wɛ è ɖe ɖo to gěgé mɛ, gbe gěgé mɛ, bɔ mɛ e ɖó sinmɛ agbaza tɔn vovo lɛ́ é nɔ ɖ’alɔ ɖ’é mɛ é ɖé ka sixú nyɔ́ bló tutoblónúnǔ e ɖo bǔ bo nɔ w’azɔ̌ lyɛ̌ngbelyɛ̌ngbe é ɖé mɛvo a? Xósin ɔ ɖo wɛn.

▪ È bló tito nú klisánwun nǔgbó lɛ́ bɔ yě nɔ nɔ gǔdo nú yěɖée lɛ́, bo nɔ lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú yěɖée lɛ́. Mɛ e nɔ zán kan dó fán só e yi aga ɖéé é ɖé sixú wá gbeta fí e é ná fán gbɔn é tɔn kɔn éɖésúnɔ, bɔ é ná byɔ́ ɖɔ é ní kpé nukún dó sófántɔ́ e ma ko tuun azɔ̌ ganjí ǎ lɛ́ é wú ǎ. Amɔ̌, ényí adǎn ɖé wá gbo è ɔ, é ná vɛ́ wǔ ní ɖésú ɖó mɛɖé ná ɖo fínɛ́ bo ná d’alɔ ɛ ǎ. Nǔgbó ɔ, mɛɖée ɖiɖe ɖó vo nyí nǔnywɛ́nú ǎ. (Nǔnywɛ́xó 18:1) Nú klisánwun lɛ́ ná se tónú nú gbeɖiɖe Jezu tɔn ɔ, yě ɖó ná nɔ d’alɔ yěɖée lɛ́ bo lɛ́ nɔ gǔdo nú yěɖée lɛ́. (Matíe 28:19, 20) Agun klisánwun tɔn nɔ zán Biblu dó kplɔ́n azɔ̌ mɛ, bo nɔ lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ lěe è ɖó hudó tɔn gbɔn é, bónú è ná kpo ɖo azɔ̌ énɛ́ wa wɛ bo ma jó gbe ó. Ényí kplé klisánwun tɔn e è bló tito ná lɛ́ é ɖě ma ɖe bɔ è ná nɔ xlɛ́ ali mɛ, bo kplɔ́n nú mɛ ɖo yě jí ǎ ɔ, nɛ̌ è ka ná sixú kplɔ́n mɛ ɖó ali Jexóva tɔn jí gbɔn?—Eblée lɛ́ 10:24, 25.

▪ È bló tito nú klisánwun nǔgbó lɛ́ bɔ yě ná nɔ sɛn Mawu ɖó bǔ. Ðó ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ nɔ se gbe tɔn wútu ɔ, yě hǔzú “lɛ̌ngbɔ́hwan ɖokpó” bɔ é nɔ xlɛ́ ali yě. (Jaan 10:16) Yě gba kpé sinsɛn kpó sinsɛn gbɛ́ta kpó e ɖo vovo lɛ́ é mɛ ǎ, mɔ̌ jɛ́n yě ma lɛ́ klán ɖo nǔ e yě ɖi nǔ ná lɛ́ é linu ǎ é nɛ́. É nyɔ́ wa ɔ, yě bǐ nɔ “ɖó gbe kpɔ́.” (1 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 1:10) Bo ná dó nɔ bǔ ɔ, mǐ ɖó ná nɔ tito jí, titojíninɔ ka nɔ byɔ́ ɖɔ è ní ɖó tutoblónúnǔ ɖé. Kplékplé nɔví lɛ́ tɔn e ɖo bǔ é ɖé jɛ́n sixú mɔ nyɔ̌ná Mawu tɔn.—Ðɛhan 133:1, 3.

Wǎnyíyí adodwé ɔ ɖíɖó nú Mawu, kpó wǎn yíyí nú nǔgbó Biblu tɔn lɛ́ kpó dɔn gbɛtɔ́ lǐvi mɔ̌kpán wá tutoblónúnǔ e nɔ wa nǔ sɔgbe xá wuntun Biblu tɔn énɛ́ lɛ́ kpó ɖěvo lɛ́ kpó é ɖé mɛ. Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn e gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ lɛ́ é nɔ dó gǎn bo nɔ wa jlǒ Mawu tɔn ɖo gbɛ̌ta e è bló tito ná, bɔ é ɖo bǔ é ɖé mɛ. Yě ɖeji dó akpá élɔ́ wú: “Un ná nɔ yě mɛ, bo ná ɖi zɔnlin xá yě; un ná nyí Mawu yětɔn, bɔ yě ná nyí togun ce.” (2 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 6:16) Nú a sɛn Jexóva ɖó kpɔ́ xá tutoblónúnǔ tɔn ɔ, hwi lɔ sixú ɖu nyɔ̌ná ɖaaɖagbe énɛ́ lɛ́ sín vǐví.

13-19 MARS

DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | 1 TAN 27-29

“Wě e tɔ́ ɖé ɖe xá vǐ tɔn kpó wǎnyíyí kpó é”

w05 15/2 19 akpá. 9

Xɛ nyinya ɖo nyǐkɔ klisánwun tɔn e ɖo ta nú mǐ é jí

Tɛ́n kpɔ́n bo mɔ nǔ jɛ nǔgbó Biblu tɔn lɛ́ mɛ hwiɖésú. Ðó mǐ nyí mɛsɛntɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ wútu ɔ, gǎn e mǐ nɔ dó bá nya xɛ ɖo nyǐkɔ klisánwun tɔn e ɖo ta nú mǐ é jí é sixú vɔ́ da, ényí é ma jínjɔ́n nukúnnúmɔjɛnǔmɛ Biblu tɔn lɛ́ jí ganjí ǎ ɔ nɛ́. (Filípunu lɛ́ 1:9, 10) Klisánwun lɛ́ bǐ, mɛ wínnyáwínnyá kpó mɛxómɔ kpó, ɖó ná tɛ́n kpɔ́n bo ná ɖe xlɛ́ éɖée ɖɔ nǔgbó e ɖo Biblu mɛ lɛ́ é jí wɛ nǔ e émí ɖi nǔ ná lɛ́ é jínjɔ́n. Pɔ́lu dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ tɔn lɛ́ ɖɔ: “Mi ba do nú nǔ bǐ céɖécéɖé, bo nɔ hɛn ée nyɔ́ lɛ́ dó ayi mɛ.” (1 Tɛsaloníkinu lɛ́ 5:21) Klisánwun wínnyáwínnyá ɖěɖěe jɔ ɖo xwédo e mɛ è nɔ ɖó sísí nú Mawu ɖe lɛ́ é ɖó ná tuun ɖɔ émí kún ɖó ná ɖó gbɛ nú nǔɖiɖi mɛjitɔ́ émítɔn lɛ́ tɔn ó. Salomɔ́ɔ ɖésú sín tɔ́ Davídi dó wǔsyɛ́n lanmɛ n’i bo ɖɔ: “A ɖó ná tuun Mawu nyɛ tɔ́ towe tɔn, lobo sɛn éɖokpónɔ géé, kpódó ayixa towe bǐ kpó.” (1 Tan 28:9) Ényí Salomɔ́ɔ kpɔ́n lěe tɔ́ tɔn ɖi nǔ nú Jexóva gbɔn é kpowun ɔ, énɛ́ ko kpé ǎ. É ɖó ná tɛ́n kpɔ́n bo tuun Jexóva éɖésúnɔ, é ka wa mɔ̌. É sa vo nú Mawu bo ɖɔ: “Hǔn, bo ná nǔnywɛ́ kpódó nǔtuuntuun kpó mì, bónú ma tuun lěe un ná wa nǔ gbɔn ɖo togun élɔ́ nu é!” —2 Tan 1:10.

w12 15/4 16 akpá. 13

Kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ kpó ayi towe bǐ kpó

Nǔkplɔ́nmɛ ɔ ɖo wɛn. Ényí mǐ nɔ yi kplé agun tɔn mǐtɔn lɛ́ bo nɔ ɖ’alɔ ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ ɖo gbesisɔmɛ ɔ, é jɛxá ɖɔ è ní kpa mǐ, ɖó azɔ̌ ɖagbe wɛ nyí azɔ̌ énɛ́ lɛ́ bɔ yě nɔ lɛ́ ná mǐ awǎjijɛ. Amɔ̌, Jexóva sinsɛn kpó ayi mɛtɔn bǐ kpó nɔ byɔ́ nǔ hú mɔ̌. (2 Tan 25:1, 2, 27) Ényí ɖo ayi gɔ́ngɔ́n klisánwun ɖé tɔn mɛ ɔ, é kpo ɖo wǎn yí nú “nǔ e ɖo gǔdo lɛ́ é” wɛ, énɛ́ wɛ nyǐ lěe è nɔ zán gbɛ gbɔn ɖo gbɛ ɔ mɛ é sín akpáxwé ɖé lɛ́ ɔ, ganjí e é ɖe xá Mawu é sɔ́ ɖó axɔ́ nú wɛ é ɖe mɔ̌ nɛ́. (Luki 17:32) Nú mǐ “gbɛ́ wǎn nú nǔnyanyawiwa” bo “nɔ ɖó kan dó nǔɖagbewiwa wú” nǔgbó nǔgbó ɔ jɛ́n mǐ ná “jɛxá Axɔ́súɖuto Mawu tɔn.” (Hlɔ̌. 12:9; Luki 9:62) Énɛ́ wú ɔ, mǐ bǐ ɖó ná mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ nǔ e ɖo gbɛ Satáan tɔn mɛ é ɖěbǔ, nǔ ɔ ná bo nyɔ́ zán alǒ dɔn mɛ gbɔn ɖěbǔ ɔ, é kún ɖo mǐ dɔn dó gǔdo wɛ bɔ mǐ ná gɔn nǔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn lɛ́ sɔ́ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ kpó ayi mǐtɔn bǐ kpó ó.—2 Kɔ. 11:14; xa Filípunu lɛ́ 3:13, 14.

20-26 MARS

DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | 2 TAN 1-4

“Axɔ́sú Salomɔ́ɔ wá gbeta e nǔnywɛ́ hwedó é ɖé kɔn”

it-1 181 akpá. 3

Ahwankpá

Ðo acɛkpikpa Salomɔ́ɔ tɔn glɔ́ ɔ, hwe ɖěvo wɛ hun nú ahwankpá Izlayɛ́li tɔn. Ðo acɛkpikpa tɔn glɔ́ ɔ, togun ɔ nɔ fífá mɛ ɖó bǎ ɖé mɛ, é ɖo mɔ̌ có, é xo sɔ́ kpó ahwankɛkɛ́ví kpó kplé. Ejípu wɛ é xɔ sɔ́ lɛ́ hǎbǔ sín. Toxo gěgé wɛ é byɔ́ ɖɔ è ní gbá gbɔn Izlayɛ́li to ɔ bǐ mɛ bónú ahwanfunnú yɔ̌yɔ́ énɛ́ lɛ́ ná sixú nɔ yě mɛ. (1Ax 5:6; 9:19; 10:26, 29; 2Ta 1:14-17) É ɖo mɔ̌ có, Jexóva kɔn nyɔ̌ná tɔn dó nǔ énɛ́ e Salomɔ́ɔ dó wá é jí gbeɖé ǎ, bɔ ée é kú bɔ è lɛ́ má axɔ́súɖuto ɔ é ɔ, ahwankpá Izlayɛ́li tɔn jɛ da vɔ́ jí. Lěe Ezayíi wá wlán gbɔn ɖo nukɔnmɛ é ɔ: “Heelú mɛ e nɔ ɖo alɔgɔ́ ba wɛ bo nɔ yi Ejípu lɛ́! Yě nɔ ɖeji dó sɔ́ e ɖo Ejípu lɛ́ wú, bo nɔ gán jɛ ahwankɛkɛ́ví e ɖo dɔ̌n lɛ́ wú, ɖó nǔ énɛ́ lɛ́ sukpɔ́ ɖésú ɖo Ejípu. Sɔ́xátɔ́ yětɔn lɛ́ lɔmɔ̌ syɛ́n ɖésú. Loɔ, yě sɔ́ nɔ kpɔ́n Mɛ Mímɛ́ Izlayɛ́li tɔn ɔ sɛ́ dó ǎ; yě nɔ hɔn yi su Mawu Mavɔmavɔ ǎ.”—Eza 31:1.

it-1 430

Ahwankɛkɛ́ví

Axɔ́sú ɖě ko ɖó ahwankpá e mɛ ahwankɛkɛ́ví sukpɔ́ ɖé tawun é ɖo Izlayɛ́li jɛ nukɔn nú Salomɔ́ɔ ǎ. Akpá e Mawu gba nú axɔ́sú lɛ́ ɖɔ yě ní ma xo sɔ́ lɛ́ kplé ó é wú wɛ nǔ nyí mɔ̌ ɖo ali gěgé nu. Mɔ̌ wiwa ná cí nǔ ɖɔ sɔ́ lɛ́ wú wɛ akɔta ɔ ná nɔ ayijayǐ mɛ ɖɔhun. Sɛ́n énɛ́ ɖó dogbó nú ahwankɛkɛ́ví lɛ́ zínzán, ɖó sɔ́ lɛ́ wɛ è nɔ zán dó dɔn yě wútu. (Sɛ́ 17:16) Hwenu e Samuwɛ́li gb’akpa nú togun ɔ dó agban e axɔ́sú yětɔn lɛ́ ná ɖó kɔ jí nú yě lɛ́ é wú é ɔ, é ɖɔ nú yě ɖɔ: “É ná fɔ vǐ súnnu mitɔn lɛ́, bɔ yě ná nɔ kun kɛkɛ́ví n’i.” (1Sa 8:11) Hwenu e Abusalɔ́mu kpó Adoniyasi kpó tɛ́n kpɔ́n bá xo axɔ́súzinkpo ɔ yí é ɔ, yě mɛ ɖokpó ɖokpó zɔ́n bɔ è bló ahwankɛkɛ́ví ɖokpó ɖokpó nú yě, bɔ súnnu 50 nɔ kán wezun ɖo nukɔn nú yě. (2Sa 15:1; 1Ax 1:5) Hwenu e Davídi ɖu ɖo axɔ́sú Sova tɔn jí é ɔ, é jó sɔ́ e nɔ dɔn ahwankɛkɛ́ví é 100 dó nyi gbɛ.—2Sa 8:3, 4; 10:18.

Hwenu e axɔ́sú Salomɔ́ɔ ɖo hlɔ̌nhlɔ́n ná ahwankpá Izlayɛ́li tɔn wɛ ɖo ahwanfunfun linu é ɔ, é bló bɔ ahwankɛkɛ́ví lɛ́ sín kɛ́n yi 1400. (1Ax 10:26, 29; 2Ta 1:14, 17) Gɔ́ nú Jeluzalɛ́mu ɔ, è lɛ́ gbá ahwankɛkɛ́ví sín toxo ɖěvo lɛ́ bɔ è nɔ kpé nukún dó azɔ̌wanú ahwanfunfun tɔn tobutóbú énɛ́ lɛ́ bǐ wú ɖo fí énɛ́ lɛ́.—1Ax 9:19, 22; 2Ta 8:6, 9; 9:25.

Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba

w05 1/12 19 akpá. 6

Nǔ tají ɖěɖěe ɖo wěma Tan wegɔ́ tɔn mɛ lɛ́ é

1:11, 12. Jexóva mɔ ɖɔ nǔ e axɔ́sú Salomɔ́ɔ byɔ́ é xlɛ́ ɖɔ nǔnywɛ́ kpó nukúnnúmɔjɛnǔmɛ kpó nɔ ɖu ayi mɛ n’i tawun. Ðɛ e mǐ nɔ xo sɛ́ dó Mawu lɛ́ é nɔ xlɛ́ nǔ e nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ lɛ́ é. Nǔnywɛ́nú wɛ é ná nyí ɖɔ mǐ ní nɔ gbéjé nǔ e mǐ nɔ ɖɔ ɖo yě mɛ lɛ́ é kpɔ́n.

27 MARS–2 AVRIL

DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | 2 TAN 5-7

“Ayi ce ná ɖo jǐ tɔn hwebǐnu”

w02 15/11 5 akpá. 1

Mǐ ní ma nɔ gɔn kplékplé ɖó kpɔ́ ó

Nukɔnmɛ hwenu e Davídi nyí axɔ́sú ɖo Jeluzalɛ́mu é ɔ, é jló tawun bo ná gbá xwé ɖé nú Jexóva bɔ susu tɔn ná nɔ nɔ fínɛ́ káká sɔ́yi. Amɔ̌, ɖó Davídi ko fun ahwan ɖaxó ɖaxó lɛ́ wútu ɔ, Jexóva ɖɔ n’i ɖɔ: “A nǎ sá xwé nú mì ǎ.” É nyɔ́ wa ɔ, Davídi sín vǐ súnnu Salomɔ́ɔ wɛ Jexóva sɔ́ b’ɛ ná gbá tɛ́npli ɔ. (1 Tan 22:6-10) Ée xɔgbígbázɔ́ ɔ bló xwe tɛ́nwe adaɖé gúdo é ɔ, é fó bɔ Salomɔ́ɔ sɔ́ d’alɔ mɛ nú Mawu ɖo 1026 J.H.M. tɔn. Jexóva yí xɔ ɔ bo ɖɔ: “Un yí xwé élɔ́ e a sá nú mì, bɔ é ná nyí ce káká sɔ́yi bɔ un ná nɔ ɖe nyɛɖée xlɛ́ mi ɖo fínɛ́, bɔ nukún ce kpódó ayixa ce kpó ná ɖo jǐ tɔn hwebǐnu.” (1 Axɔ́sú lɛ́ 9:3) Ényí Izlayɛ́li ví lɛ́ vɛ́ ko ɖo gbejí nɔ nú Jexóva wɛ ɔ, é ná ɖo nyɔ̌ná tɔn kɔn dó xwe énɛ́ jí wɛ. Amɔ̌, ényí yě lɛ́ kɔ sín nǔjlɔ́jlɔ́wiwa gúdo ɔ, Jexóva sɔ́ ná kɔn nyɔ̌ná tɔn dó tɛ́n énɛ́ jí ɖě ǎ, bɔ ‘xwé ɔ ná húzú xwé gbigba.’—1 Axɔ́sú lɛ́ 9:4-9; 2 Tan 7:16, 19, 20.

it-2 1048

Tɛ́npli

Tan tɔn. Tɛ́npli ɔ nɔ ayǐ káká jɛ hwenu e ahwankpá Babilɔ́nunu lɛ́ tɔn wá sú kún tɔn dó ɖo 607 J.H.M. tɔn, ɖo acɛ axɔ́sú Nabukodonɔzɔ́ɔ tɔn glɔ́ é. Ðó Izlayɛ́li ví lɛ́ jɛ vodún sɛn jí wútu ɔ, Mawu lɔn bɔ akɔta ɖěvo lɛ́ nɔ wá dó ya nú Judáa kpó Jeluzalɛ́mu kpó, bɔ hweɖélɛ́nu ɔ, yě nɔ bɛ dɔkun e ɖo tɛ́npli ɔ mɛ lɛ́ é yi. È lɛ́ dó vɛ̌ nú tɛ́npli ɔ hweɖélɛ́nu. È sɔ́ dó alɔ mɛ nú Mawu b’ɛ ɖó xwe 33 kpowun gúdo é ɔ, axɔ́sú Ejípu tɔn Cicáki wá bɛ́ dɔkun e ɖo tɛ́npli ɔ mɛ lɛ́ é ɖo (993 J.H.M. tɔn) hwenu e Salomɔ́ɔ sín vǐ súnnu Hlobowámu ɖo acɛ kpa wɛ é. (1Ax 14:25, 26; 2Ta 12:9) Axɔ́sú Asa (977-937 J.H.M. tɔn) nɔ ɖó sísí nú xwe Jexóva tɔn, amɔ̌, bo ná dó cyɔ́n alɔ Jeluzalɛ́mu jí ɔ, é wa xlonɔnú bo dó akwɛ́ nu nú axɔ́sú Bɛni-Hadadi I tɔn Silíi tɔn, bo bɛ́ kpatágan kpó siká kpó e ɖo tɛ́npli ɔ sín dɔkun mɛ lɛ́ é nú Bɛni-Hadadi, bónú é ní sɛ́n kan nú akɔ e é jɛ xá axɔ́sú Izlayɛ́li tɔn Baeca é.—1Ax 15:18, 19; 2Ta 15:17, 18; 16:2, 3.

Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba

w10 1/12 11 akpá. 7

É tuun “gbɛtɔ́ lɛ́ bǐ sín ayixa”

Ðɛ e Salomɔ́ɔ xo e sixú dó gbɔ nú mǐ. Gbɛtɔ́ mǐɖɔhun lɛ́ sixú nɔ ma mɔ nǔ jɛ lěe nǔ cí nú mǐ tawun é mɛ, ɖi wǔvɛ́ e mɛ mǐ ɖe é. (Nǔnywɛ́xó 14:10) Amɔ̌ Jexóva tuun ayi mǐtɔn, bɔ nǔ mǐtɔn nɔ ɖu ayi mɛ n’i tawun. Ényí mǐ xo ɖɛ sɛ́ dó è bo ɖɔ nǔ e ɖo ayi mǐtɔn mɛ lɛ́ é bǐ n’i ɔ, agban mǐtɔn lɛ́ hinhɛn ná bɔ wǔ nú mǐ hú gǎn. Biblu ɖɔ: “Mi zlɔ́n nǔ e ɖo linkpɔ́n nyí nú mi wɛ lɛ́ bǐ sín agban ɖó jǐ tɔn, ɖó é ɖo nukún kpé dó mi wú wɛ.”—1 Piyɛ́ɛ 5:7.

ZĚ HWIÐÉE BǏ JÓ NÚ MAWUXÓÐIÐƆZƆ́ Ɔ

w93 1/2 31

Nú é sín azɔn alǒ tomɛyiyi ɖé wú bónú klisánwun ɖé ma kpé wú bo wá kú Klísu tɔn flínflín domɛ ǎ ɔ, é ka ɖó ná wá bló sun ɖokpó gúdo wɛ a?

Ðo Izlayɛ́li hwexónu tɔn ɔ, xwewú xwewú wɛ è nɔ ɖu Dǐndínwáyixwe ɔ ɖo azǎn 14gɔ́ sun nukɔntɔn e è nɔ ylɔ́ ɖɔ Nisáan (alǒ Abíbu) é tɔn. Amɔ̌, mǐ mɔ nǔ tají élɔ́ ɖo Kɛ́nsísɔ́ 9:10, 11: “É ní ɖɔ nú Izlayɛ́li ví lɛ́ ɖɔ: ‘Nú mɛɖé ɖo mi mɛ égbé, abǐ jijimɛ mitɔn e ná wá lɛ́ ɖě mɛ, bo nyí mɛ blíblí ɖó é ɖó alɔ cyɔ́ wú wútu, abǐ é yi tomɛ aga ɔ, é sixú wá ɖu Dǐndínwáyixwe ɔ dó kpa susu nú nyɛ Mawu Mavɔmavɔ. Amɔ̌, sun wegɔ́ ɔ [è nɔ lɛ́ ylɔ́ ɖɔ Iyáli alǒ Ziwu] sín azǎn wǒ-ɛnɛgɔ́ ɔ gbe gbadanu wɛ é ná ɖu. Wɔ̌xúxú e mɛ è ma dó tɔ́n ǎ é kpódó amavívɛ́ kpó wɛ é ná dó ɖu.’”

Ðǒ ayi wú ɖɔ è kún ɖo ɖiɖɔ wɛ ɖɔ è hɛn ɔ, è ná ɖu Dǐndínwáyixwe ɔ ɖo azǎn vovo we jí (14 Nisáan alǒ 14 Ziwu), bɔ Izlayɛ́li ví ɖěbǔ alǒ xwédo ɖěbǔ sixú sɔ́ azǎn e jló è é lěe é ba gbɔn é ó. È ɖó dogbó nú Dǐndínwáyixwe ɔ ɖuɖu ɖo sun wegɔ́ ɔ mɛ. Ali ɖé wɛ bɔ è hun nú Izlayɛ́li ví ɖé ɖó vo, ɖó é nyí mɛ blíblí ɖo 14 Nisáan, alǒ ɖo fí línlín tawun dó fí e è ɖo ɖuɖu ɖe wɛ é wútu.

Fí ɖokpó e mǐ xa ɖo Biblu mɛ bɔ è xwedó tito énɛ́ ɖe tawun é wɛ nyí hwenu e axɔ́sú gbejínɔtɔ́ Ezekiyási vɔ́ wɔ̌xúxú e mɛ è ma dó tɔ́n ǎ é sín xweɖuɖu ɖó ayǐ é. Togun ɔ mɔ hwenu bo sɔ́ nǔ bá ɖu xwe ɔ sun nukɔntɔn ɔ mɛ ǎ (vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ sín alɔnu vo ǎ, togun ɔ lɔ kplé ǎ), énɛ́ wú ɔ, yě gbɔ bo ɖu ɖo azǎn 14gɔ́ sun wegɔ́ ɔ tɔn.—2 Tan 29:17; 30:1-5.

Gbɔn vo nú ninɔmɛ bǔnɔ énɛ́ lɛ́ ɔ, Jwifu lɛ́ nɔ ɖu Dǐndínwáyixwe ɔ ɖo azǎn e Mawu sɔ́ é jí. (Tíntɔ́n 12:17-20, 41, 42; Levíi ví lɛ́ 23:5) Jezu kpó ahwanvú tɔn lɛ́ kpó ɖu xwe énɛ́ lěe sɛ́n ɔ zɔ́n gbɔn é, yě sɔ́ nukún kpɛví dó kpɔ́n ná ǎ. Luki ɖɔ ɖɔ: “Wɔ̌xúxú e mɛ è ma dó tɔ́n ǎ é sín xwezán sɔgbe lo. Azǎn énɛ́ gbe wɛ è ɖó ná xwlé vɔ̌sísá Dǐndínwáyixwe tɔn ɔ. Énɛ́ ɔ, Jezu sɛ́ Piyɛ́ɛ kpó Jaan kpó dó, bo ɖɔ: ‘Mi yi sɔ́ nǔ nú Dǐndínwáyixwe sín nǔɖuɖu ɔ bónú mǐ ná ɖu.’”—Luki 22:7, 8.

Hwenɛ́nu wɛ Jezu ɖó nǔwiwa xwewú xwewú tɔn e klisánwun lɛ́ nɔ ylɔ́ ɖɔ kú Klísu tɔn flínflín é ayǐ. Nǔwiwa énɛ́ domɛ yiyi ɖo tají tawun nú klisánwun lɛ́. Nǔwiwa e ɖo tají hú gǎn nú Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ ɖo xwe ɖokpó ɖokpó mɛ é wɛ. Xó Jezu tɔn lɛ́ xlɛ́ nǔ e wú wɛ é, é ɖɔ: “Mi nɔ bló lě dó flín mì ná.” (Luki 22:19) Énɛ́ wú ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn ɖokpó ɖokpó ɖó ná bló tito sun gěgé jɛ nukɔn, nú nǔɖé ní ma jɛ azǎn énɛ́ mɛ nú yě ó. Mǐ ná bló kú Klísu tɔn flínflín sín nǔwiwa énɛ́ ɖo 6 avril 1993 hwe yi xɔ gúdo ɖo xá ɖokpó ɖokpó mɛ.

Nǔmaɖónukún e ma nɔ yá wǔ jɛ mɔ̌ ǎ lɛ́ é, ɖi azɔn alǒ tagba e nɔ wá xwetɔ́n ɖo tomɛyiyi hwenu lɛ́ é sixú zɔ́n bɔ klisánwun ɖé ná gɔn nǔwiwa énɛ́ domɛ lěe é ko lin gbɔn é. Étɛ́ è ka ɖó ná wa ɖo ninɔmɛ mɔ̌hun mɛ?

Ðo nǔwiwa énɛ́ hwenu ɔ, è nɔ hɛn wɔ̌xúxú e mɛ è ma dó tɔ́n ǎ é kpó vɛ̌ɛn kpó gbɔn nukɔn mɛ tɔn bɔ mɛ e gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn ɖe bɔ yě ná nɔ gbɛ ɖo jǐxwé lɛ́ é nɔ ɖu bo nɔ nu. (Matíe 26:26-29; Luki 22:28-30) Ényí klisánwun e nɔ ɖu wɔ̌xúxú ɔ bo nɔ nu vɛ̌ɛn ɔ é ɖé ɖo azɔnzan jí ɖo xwé tɔn gbe alǒ ɖo dotóoxwé ɔ, mɛxó agun tɔn e ɖo agun tɔn mɛ lɛ́ é ná bló tito bɔ ɖokpó ɖo yě mɛ ná hɛn wɔ̌xúxú ɔ kpɛɖé kpó vɛ̌ɛn ɔ kpɛɖé kpó, bo yi gbéjé wěmafɔ Biblu tɔn e sɔgbe xá ninɔmɛ ɔ lɛ́ é kpɔ́n xá ɛ, lobo ná xwlé è wɔ̌xúxú ɔ kpó vɛ̌ɛn ɔ kpó. Ényí klisánwun yí ami dó ɖe ɖé ma ɖo fí e ɖo agun tɔn sín acɛ mɛ ǎ é ɔ, é ɖó ná bló tito bo ná yi agun e ɖo xá e mɛ é ná ɖe ɖo azǎn énɛ́ jí é mɛ.

Énɛ́ wú ɔ, ninɔmɛ bǔnɔ ɖé lɛ́ jɛ́n sixú zɔn bɔ klisánwun yi ami dó ɖe ɖé ná flín kú Klísu tɔn ɖo azǎn 30 gúdo (un mois lunaire), sɔgbe xá gbeɖiɖe e ɖo Kɛ́nsísɔ́ 9:10, 11 kpó kpɔ́ndéwú e ɖo 2 Tan 30:1-3, 15 mɛ é kpó.

È ná gbe mɛ e ɖo Jezu sín “lɛ̌ngbɔ́ ɖěvo lɛ́” mɛ, bo ɖó nukúnɖíɖó ɔ bá nɔ gbɛ káká sɔ́yi ɖo ayǐkúngban jí lɛ́ é nú yě ná ɖu wɔ̌xúxú ɔ bo nu vɛ̌ɛn ɔ ǎ. (Jaan 10:16) É ɖo tají ɖɔ yě ní wá nǔwiwa xwewú xwewú tɔn ɔ domɛ, amɔ̌, yě nɔ ɖu wɔ̌xúxú ɔ bo nɔ nu vɛ̌ɛn ɔ ǎ. Énɛ́ wú ɔ, ényí mɛɖé ɖo yě mɛ bo ɖo azɔn jɛ wɛ alǒ yi tomɛ bo ma sixú yi agun ɖěbǔ mɛ ɖo gbadanu énɛ́ ǎ ɔ, é sixú xa wěmafɔ e ɖɔ xó dó nǔwiwa ɔ wú lɛ́ é éɖésú (káká jɛ tan e ɖɔ xó dó hwenu e Jezu ɖó nǔwiwa énɛ́ ayǐ é jí), bo ná byɔ́ Jexóva ɖɔ é ní dó nú nǔwiwa ɔ gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ. Amɔ̌, ɖo ninɔmɛ énɛ́ mɛ ɔ, é sɔ́ byɔ́ ɖɔ è ní bló tito ɖěvo bo ná bló kplé ɖé alǒ xwlé xóɖiɖɔ jínjɔ́n Biblu jí bǔnɔ ɖé ɖo sun ɖokpó gúdo ǎ.

10-16 AVRIL

DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | 2 TAN 8-9

“Nǔnywɛ́ xɔ akwɛ́ n’i”

w99 1/11 20 akpá. 4

Hwenu e alɔhundónánǔmɛ túnflá é

Axɔ́sú nyɔ̌nu Saba tɔn dó gǎn ɖaxó bo zán hwenu tɔn kpó hlɔ̌nhlɔ́n tɔn kpó bo yi ba Salomɔ́ɔ kpɔ́n. É cí ɖɔ fí e République du Yemen ɖe égbé é wɛ Saba nɔ ɖ’ayǐ, hǔn axɔ́sú nyɔ̌nu ɔ kpó lǎkúnmí tɔn lɛ́ kpó ɖó ná bló kilomɛ́tlu 1600 jɛjí cóbó yi Jeluzalɛ́mu. Lěe Jezu ɖɔ gbɔn é ɔ “é gosín káká fí e ayǐkúngban ɔ kponu ɖó é.” Étɛ́wú axɔ́sú nyɔ̌nu Saba tɔn ka jɛ tagba tobutóbú énɛ́? Hwɛjijɔ tají e wú wɛ é wɛ nyí “bo ná dó ɖótó nǔnywɛ́ Salomɔ́ɔ tɔn.”—Luki 11:31.

w99 1/7 30 akpá. 4-5

Mɛbakpɔ́n e hɛn le wá tawun é ɖé

Ðěbǔ wɛ é ná bo nyí gbɔn ɔ, “gbɛtɔ́ wɔ̌búwɔ́bú ɖé lɛ́” xwedó axɔ́sú nyɔ̌nu ɔ b’ɛ “dó nǔsáwǔ wǎnɖagbenɔ gěgé, siká gěgé kpódó awǐnnya xɔ akwɛ́ gěgé kpó sín agban nú lǎkúnmí gěgé” bo wá Jeluzalɛ́mu. (1 Axɔ́sú lɛ́ 10:2a) Mɛɖé lɛ́ ɖɔ ɖɔ sɔ́jahwan ɖé ná ɖo “gbɛtɔ́ wɔ̌búwɔ́bú” énɛ́ mɛ. Nǔkpácámɛ ɖé ka ɖo fínɛ́ ǎ, ɖó mɛ nukúnɖéjí agbɔ̌nnɔ ɖé wɛ axɔ́sú nyɔ̌nu ɔ nyí, bɔ nǔ xɔ akwɛ́ e ɖɔ̌la Amɛlíka tɔn lǐvi mɔ̌kpán ná xɔ é kpó é kpó wɛ lɛ́ ɖo tomɛ yi wɛ.

É ɖo mɔ̌ có, ɖ’ayi wú ɖɔ axɔ́sú nyɔ̌nu ɔ se lěe Salomɔ́ɔ sín nyǐkɔ yi jǐ gbɔn é ɖó nyǐkɔ tɔn sɔ́ nyǐkɔ Jexóva tɔn sú wútu. Hǔn, ényí tomɛyiyi ajɔ̌wiwa tɔn ɖé kpowun ǎ. É ɖo wɛn ɖɔ hwɛjijɔ tají e wú é wá é wɛ nyí ɖɔ é ná se nǔnywɛ́xó Salomɔ́ɔ tɔn lɛ́, bo tlɛ sixú lɛ́ kplɔ́n nǔ ɖěvo lɛ́ dó Mawu tɔn Jexóva wú. Ðó kúnkan Sɛ́mu alǒ Cámu tɔn mɛ wɛ é ná ko gosín wútu ɔ, é ná ko ɖo biba ná kplɔ́n nǔ dó sinsɛn tɔ́gbó tɔn lɛ́ tɔn wú wɛ, ɖó Jexóva sɛntɔ́ wɛ nú mɛ énɛ́ lɛ́ ɖ’ayǐ.

w99 1/7 30-31

Mɛbakpɔ́n e hɛn le wá tawun é ɖé

Nǔnywɛ́ Salomɔ́ɔ tɔn kpó nukɔnyiyi axɔ́súɖuto tɔn tɔn kpó jí wǔ nú axɔ́sú nyɔ̌nu Saba tɔn sɔmɔ̌ bɔ “agbɔ̌n kpé è.” (1 Axɔ́sú lɛ́ 10:4, 5) Mɛɖé lɛ́ ɖɔ ɖɔ nǔ e ɖɔ wɛ xógbe énɛ́ ɖe é wɛ nyí ɖɔ “nu kikɛ gló” è. Akɔwé ɖé tlɛ ɖɔ ɖɔ é ba éɖée kpo! Ðěbǔ wɛ é ná bo nyí ɔ, nǔ e axɔ́sú nyɔ̌nu ɔ mɔ bo lɛ́ se lɛ́ é jí wǔ n’i. É ɖɔ nǔ nyɔ́ nú mɛsɛntɔ́ axɔ́sú Salomɔ́ɔ tɔn lɛ́ ɖó yě kpé wú bo nɔ se nǔnywɛ́xó tɔn lɛ́, bo kpa susu nú Jexóva ɖó sɔ́ e é sɔ́ Salomɔ́ɔ ɖó axɔ́súzinkpo jí é wú. Énɛ́ gúdo ɔ, é ná nǔ akwɛ́ wǒsúwósú nu axɔ́sú ɔ, bɔ nú è lɛ́n akwɛ́ nǔ énɛ́ lɛ́ tɔn dó égbé sín akwɛ́ mɛ ɔ, é ná yi ɖɔ̌la Amɛlíka tɔn lǐvi 40 mɔ̌. Salomɔ́ɔ lɔmɔ̌ ná nǔ axɔ́sú nyɔ̌nu ɔ, é ná “nǔ e jló axɔ́sú nyɔ̌nu Saba tɔn bɔ é byɔ́ ɛ lɛ́ bǐ.”—1 Axɔ́sú lɛ́ 10:6-13.

it-2 873

Salomɔ́ɔ

Ée axɔ́sú nyɔ̌nu ɔ lɛ́ mɔ susu e tɛ́npli ɔ kpó xwé Salomɔ́ɔ tɔn kpó xɔ é, távo tɔn lɛ́, ahan e é nɔ nu lɛ́ é, awu e ahanbanúmɛtɔ́ tɔn lɛ́ dó lɛ́ é, kpó vɔ̌ e è nɔ dó zo ɖo tɛ́npli ɔ mɛ ɖo gbesisɔmɛ é kpó lɛ́ é ɔ, “agbɔ̌n kpé è,” bɔ é ɖɔ “un se vlɔ̌ɖówe cóbó wá fí ǎ. Nǔnywɛ́ e a ɖó ɔ kpódó dɔkun e a jɛ ɔ kpán hú gǎn lěe è ɖɔ gbɔn bɔ un se é.” Énɛ́ gúdo ɔ, é ɖɔ nǔ nyɔ́ nú axɔ́sú mɔ̌hun sín mɛsɛntɔ́ lɛ́. Nǔ énɛ́ lɛ́ bǐ sísɛ́ ɛ b’ɛ kpa susu nú Jexóva, é dó nú Jexóva Mawu e wǎn e é yí nú Izlayɛ́li é sísɛ́ bɔ é sɔ́ Salomɔ́ɔ axɔ́sú bɔ é ná ɖɔ hwɛ kpó hwɛjijɔ kpó é.—1Ax 10:4-9; 2Ta 9:3-8.

Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba

it-2 1110

Axɔ́súzinkpo

Ðo axɔ́súzinkpo axɔ́sú e kpa acɛ ɖo Izlayɛ́li lɛ́ é bǐ tɔn lɛ́ mɛ ɔ, Salomɔ́ɔ tɔn kɛ́ɖɛ́ wɛ è ɖɔ lěe è bló gbɔn é hlɛ́nhlɛ́n. (1Ax 10:18-20; 2Ta 9:17-19) É cí ɖɔ fí e è nɔ ylɔ́ ɖɔ ‘Zinkpo xɔ’ é wɛ axɔ́súzinkpo ɔ ɖe, ɖokpó ɖo xɔ e è gbá ɖó só Mɔlíya tɔn jí ɖo Jeluzalɛ́mu lɛ́ é wɛ. (1Ax 7:7) ‘Axɔ́súzinkpo ɖaxó ɖokpó wɛ bɔ é sɔ́ ajinakúɖú dó ɖó acɔ́ ná, bo tɛ́ siká akú d’é wú. É ɖó acɔ́ɖónú ɖé ɖo gǔdo bo lɛ́ ɖó awaɖótɛn lɛ́.’ Nǔgbó wɛ ɖɔ ajinakúɖú wɛ nyí azɔ̌wanú tají e è zán dó bló axɔ́súzinkpo énɛ́ ná é, amɔ̌, wlɛnwín xɔgbígbá tɔn e è xwedó dó gbá tɛ́npli ɔ é zɔ́n bɔ è sixú ɖɔ ɖɔ atín wɛ è dó bló ná, bo tɛ́ siká akú d’é wú, bo lɛ́ zé ajinakúɖú dó ba acɔ́ ná tawun. Ényí nǔkpɔ́ntɔ́ ɖé mɔ zinkpo énɛ́ ɔ, é ná vɛdó ɖɔ ajinakúɖú kpó siká kpó kɛ́ɖɛ́ wɛ è dó bló ná sín. Ée tan ɔ ɖɔ xó dó afɔɖótɛn ayizɛ́n éé yi axɔ́súzinkpo ɔ kɔn lɛ́ é jí gúdo é ɔ, tan ɔ ɖɔ gɔ́ ná ɖɔ: “È kpa kinnikínní we ɖó awaɖótɛn ɖokpó ɖokpó kpá. È lɛ̌ kpa kinnikínní wěwé, bo to yě ɖó afɔɖótɛn lɛ́ jí, ayizɛ́n ɖo amyɔxwé, bɔ ayizɛ́n ɖo ɖisíxwé.” (2Ta 9:17-19) Fínɛ́ e kinnikínní lɛ́ ɖe é xlɛ́ ɖɔ è ɖó acɛkpikpa sín acɛ. (Bǐ 49:9, 10; Nǔ 5:5) É cí ɖɔ kinnikínní 12 lɛ́ nɔ te nú akɔta 12 Izlayɛ́li tɔn lɛ́ ɖɔhun, bo sixú ko ɖo xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ yě hwihwɛ́ yěɖée dó gǎn e ɖo ayǐjínjɔ́n ɖo axɔ́súzinkpo énɛ́ jí é glɔ́ bo lɛ́ ɖo gǔdo n’i. Ðo ali ɖé nu ɔ, axɔ́súzinkpo énɛ́ ɖó afɔɖótɛn e è sɔ́ siká dó bló ná é ɖé. Lěe axɔ́súzinkpo énɛ́ e è sɔ́ ajinakúɖú kpó siká kpó dó bló ná é yi jǐ sɔ, bɔ è to kinnikínní susunɔ lɛ́ dó nukɔn tɔn é cí bɔ è ɖɔ é ɔ, axɔ́súzinkpo hwenɛ́nu tɔn ɖě zɛ wǔ tɔn bɔ è mɔ ɖo dobanúnǔ dokunkun tɔn mɛ, alǒ è ɖe dó xɔ nukúnɖéjí lɛ́ wú ǎ. Mɛ e kpi tan ɔ é ɖɔ kpó gbesisɔ kpó ɖɔ: “È blǒ nǔ mɔ̌hunkɔtɔn ɖě ɖo axɔ́súɖuto ɖě lɛ́ mɛ ǎ.”—2Ta 9:19.

17-23 AVRIL

DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | 2 TAN 10-12

“Ðu wěɖexámɛ e nǔnywɛ́ kpé lɛ́ é sín le”

w01 1/9 28-29

Lěe a sixú wá gbeta ɖagbe lɛ́ kɔn gbɔn é

Jexóva lɛ́ sɔ́ nǔ nú nɔví e ko zin lɛ́ é ɖo agun ɔ mɛ, bɔ mǐ sixú kan nǔ byɔ́ yě cóbó wá gbeta mǐtɔn lɛ́ kɔn. (Efɛ́zinu lɛ́ 4:11, 12) Amɔ̌, mǐ ɖó ná wa nǔ mɛ ɖěɖěe nɔ ɖo mɛ gɔ́n mɛ gɔ́n gbɔn wɛ, káká jɛ hwenu e yě mɔ mɛ e ná ɖɔ nǔ e ba ná se wɛ yě ɖe lɛ́ é ɖɔhun ǎ. Wěɖexámɛ mɔ̌hun lɛ́ wɛ yě nɔ xwedó. Mǐ ɖó ná lɛ́ flín kpɔ́ndéwú akpágbanúmɛ tɔn Hlobowámu tɔn. Hwenu e é ɖó ná wá gbeta syɛ́nsyɛ́n ɖé kɔn é ɔ, tomɛxó e w’azɔ̌ xá tɔ́ tɔn lɛ́ é ɖe wě ɖagbe lɛ́ xá ɛ. Amɔ̌, é xwedó wěɖexámɛ yětɔn lɛ́ ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, gbɛ̌ tɔn e kpó é kpó su ɖó kpɔ́ lɛ́ é wɛ é yi kan nǔ byɔ́. Gbɛ̌ tɔn lɛ́ sín wěɖexámɛ e é xwedó é zɔ́n bɔ é wá gbeta baɖabaɖa ɖé kɔn, bɔ é sín énɛ́ wú bɔ akɔta gěgé gosín acɛkpikpa tɔn glɔ́.—1 Axɔ́sú lɛ́ 12:1-17.

Ényí a ɖo wěɖexámɛ ba wɛ hǔn, nɔ kan nǔ byɔ́ mɛ ɖěɖěe ko mɔ nǔ kpɔ́n, bo ɖó nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e sɔgbe é dó Biblu jí, lobo nɔ lɛ́ ɖó sísí nú nǔgbódodó jlɔ́jlɔ́ lɛ́ é. (Nǔnywɛ́xó 1:5; 11:14; 13:20) Ényí é nyɔ́ bló hǔn, zǎn hwenu dó lin tamɛ dó nǔgbódodó e ɖo atɛ jí lɛ́ é, kpó nǔ e a ko tuun lɛ́ é kpó jí. Ée a ná ɖo nǔ lɛ́ kpɔ́n wɛ sɔgbe xá xó Jexóva tɔn é ɔ, gbeta ɖagbe e kɔn a ná wá é ná ɖibla za wě nú we.—Filípunu lɛ́ 4:6, 7.

it-2 754 akpá. 5

Hlobowámu

Goyíyínú e Hlobowámu wa é zɔ́n bɔ mɛ e ɖo togun ɔ mɛ é gěgé jó è dó. Akɔta Judáa kpó Bɛnjamɛ́ɛ kpó tɔn kɛ́ɖɛ́ wɛ nɔ gbejí nú xwédo Davídi tɔn, bɔ vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ kpó Levíi ví kpó e ɖo axɔ́súɖuto we lɛ́ mɛ lɛ́ é, gɔ́ nú mɛ ɖěɖěe ɖo zɔ zɔ ɖo akɔta wǒ lɛ́ mɛ lɛ́ é lɔ nɔ gǔdo n’i.—1Ax 12:16, 17; 2Ta 10:16, 17; 11:13, 14, 16.

Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba

it-1 618-619

Gbǎgbá sín akpajlɛ́

Xó Jozuwée tɔn e ɖo Jozuwée 24:14 mɛ é xlɛ́ ɖɔ vodúnsinsɛn e mɛ Izlayɛ́li ví lɛ́ nɔ ɖo Ejípu hwenu e yě nɔ dɔ̌n é wa nǔ dó yě wú ɖo ali ɖé nu, bɔ Ezekiyɛ́li xlɛ́ ɖɔ táan gěgé ɖo énɛ́ gúdo ɔ, sinsɛn pagáwun tɔn énɛ́ lɛ́ lɛ́ kpo ɖo nǔ wa dó yě wú wɛ. (Eze 23:8, 21) Hwɛjijɔ énɛ́ wú wɛ akɔwé Biblu tɔn ɖé lɛ́ ɖɔ ɖɔ sɛ́n e Mawu dó nú Izlayɛ́li ví lɛ́ ɖo gbětótló mɛ ɖɔ yě ní ma “sá vɔ̌ nú nǔɖoyɛswímɛ e ɖo gběhan mɛ” lɛ́ é ó é, (Le 17:1-7) kpó vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ kpó e Jelobowámu sɔ́ “gbɔn tɛn mímɛ́ e ɖo só jí só jí lɛ́, bo ɖe mɛɖé lɛ́, bɔ yě nyí vodúnnɔ ɖo fí e gbǎgbá kpó nyibúví kpó sín akpajlɛ́ e é bló lɛ́ nɔ nɔ lɛ́” é kpó (2Ta 11:15) xlɛ́ ɖɔ Izlayɛ́li ví lɛ́ kpo ɖo gbǎgbá sɛn wɛ lěe é nɔ nyí gbɔn ɖo Ejípu ɖ’ayǐ, tají ɔ, ɖo totaligbé Ejípu tɔn é. Hérodote (II, 46) ɖɔ ɖɔ vodúnsinsɛn Ejípunu lɛ́ tɔn mɔ̌hun wɛ sísɛ́ Glɛ̌kinu lɛ́ bɔ yě ɖi nǔ nú vodún Pan bo lɛ́ ɖi nú satyre lɛ́, éé nyí vodún e nɔ sɔ́ mɛ̌ ɖó ajo, bɔ è nɔ mɔ ɖo zungbó lɛ́ mɛ lɛ́ é. Wǎgbɔ tɔn ɔ, è wá ɖe yě bɔ yě ɖó zo, sí gbǎgbá tɔn, kpó afɔ gbǎgbá tɔn kpó lɛ́. Mɛɖé lɛ́ ɖɔ ɖɔ vodún pagáwun tɔn énɛ́ lɛ́ e nɔ nyí kanlin adaɖé lɛ́ é wú wɛ è kpɔ́n dó bo nɔ ɖe Satáan bɔ é nɔ ɖó sí, zo, afɔví we; aca ɖé wɛ bo gba kpé klisánwun nyíjɛtɔ́ lɛ́ tɛ́ntin ɖo 500 H.M. tɔn kpó 1000 H.M. tɔn kpó vlamɛ.

É ɖo mɔ̌ có, è ɖɔ nǔ e “nǔ énɛ́ lɛ́ e wú fún kpé lɛ́ é” (seʽirim) nɔ te ná tawun é ǎ. Nǔgbó wɛ ɖɔ mɛɖé lɛ́ ɖɔ ɖɔ gbǎgbá lě wɛ yě nyí tawun alǒ vodún e cí gbǎgbá ɖɔhun lɛ́ é wɛ yě nyí, amɔ̌ énɛ́ xlɛ́ ɖɔ è tuun nǔ e yě nyí tawun é ǎ; mɔ̌ jɛ́n è ma lɛ́ ɖɔ nǔ e yě nyí é ɖo wěmafɔ Biblu tɔn ɖěvo mɛ ǎ é nɛ́. Xógbe e è zán é sixú ko ɖo xlɛ́xlɛ́ wɛ kpowun ɖɔ ɖo ayi mɛ ɖěɖěe nɔ sɛn vodún énɛ́ lɛ́ é tɔn mɛ ɔ, vodún énɛ́ lɛ́ nɔ cí gbǎgbá ɖɔhun, alǒ fún nɔ kpé yě wú. É ka sixú ko lɛ́ nyí ɖɔ, xókwín “gbǎgbá” e è zán ɖo wěmafɔ énɛ́ lɛ́ mɛ é ɖo xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ mɛ e zán é gbɛ́ wǎn nú nǔ ɖěbǔ e cá kan xá vodúnsinsɛn ɖo kpaa mɛ é, lěe é nyí gbɔn nú xókwín e è zán nú vodún lɛ́ ɖo wěmafɔ gěgé mɛ bɔ è ɖe sín xókwín dodó e tínmɛ tɔn nyí “mǐ syɛ́nsyɛ́n” é mɛ é. É ka nyí xlɛ́xlɛ́ wɛ è ɖe ɖɔ mǐ wɛ è nɔ dó bló vodún lɛ́ ná ǎ.—Le 26:30; Sɛ́ 29:17.

ZĚ HWIÐÉE BǏ JÓ NÚ MAWUXÓÐIÐƆZƆ́ Ɔ

be 69 akpá. 4-5

Ényí Biblu kplɔ́ntɔ́ ɖé alǒ nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ ɖé kan nǔ e é ɖó ná wa ɖo ninɔmɛ ɖé mɛ é byɔ́ we ɔ, étɛ́ a ka sixú ɖɔ n’i? A sixú tuun nǔ e hwiɖésúnɔ ná wá é. Amɔ̌, mɛ ɖokpó ɖokpó wɛ ɖó ná hɛn nǔ e gbeta e kɔn é wá lɛ́ é ná ji lɛ́ é sín agban. (Ga. 6:5) Mɛsɛ́dó Pɔ́lu tínmɛ ɖɔ émí nɔ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ ɖěɖěe émí nɔ ɖe kúnnu ná lɛ́ é ɖɔ yě ní ‘ɖi nǔ, bo se tónú’. (Hlɔ̌. 16:26) Kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé wɛ énɛ́ nyí bɔ mǐ ná xwedó. Mɛ e nɔ wá gbeta e ná nyɔ́ Biblu kplɔ́nmɛtɔ́ tɔn alǒ mɛ ɖěvo lɛ́ nukúnmɛ é ɔ, gbɛtɔ́ sɛn wɛ é ɖe, é ɖo gbɛ zán wɛ ɖo nǔɖiɖi mɛ ǎ. (Ga. 1:10) Hǔn, ɖiɖɔ nú mɛɖé tlɔlɔ ɖɔ nǔ lě wɛ é ná wa ná wa ɖagbe n’i ǎ.

Nú mɔ̌ wɛ ɔ, nɛ̌ a ka sixú ná xósin b’ɛ ná sɔgbe xá wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ́ gbɔn? A sixú dɔn ayi tɔn wá nǔgbódodó Biblu tɔn e jɛxá ninɔmɛ ɔ lɛ́ é, kpó kpɔ́ndéwú Biblu tɔn lɛ́ kpó jí. Ðo ninɔmɛ ɖé lɛ́ mɛ ɔ, a sixú xlɛ́ ɛ lěe é ná ba dó nú nǔ éɖésúnɔ bá mɔ nǔgbódodó Biblu tɔn énɛ́ lɛ́ gbɔn é. A tlɛ sixú ɖɔ xó dó nǔgbódodó lɛ́ kpó lěe kpɔ́ndéwú lɛ́ kpó xɔ akwɛ́ gbɔn é jí xá ɛ, amɔ̌, ma ɖɔ n’i ɖɔ mɔ̌ wɛ é ɖó ná wa nǔ gbɔn ɖo ninɔmɛ tɔn mɛ ó. Kanbyɔ́ mɛ ɔ ɖɔ é ka mɔ nǔ e sixú d’alɔ ɛ b’ɛ ná wá gbeta e nǔnywɛ́ kpé é ɖé kɔn ǎ jí. Dǒ wǔsyɛ́n lanmɛ n’i ɖɔ é ní zɔ́n dó nǔgbódodó kpó kpɔ́ndéwú kpó énɛ́ lɛ́ wú bo wá gbeta e ná hɛn xomɛ hun Jexóva e kɔn. Mɔ̌ mɛ ɔ, alɔ dó è wɛ a ɖe bɔ é ná ‘tuun nǔ ɖagbe ɖo nǔ nyanya mɛ gbɔn nǔ wiwa tɔn lɛ́ gblamɛ.’—Eb. 5:14.