Alɔdlɛ́ndónǔ Kplé gbɛzán kpó sinsɛnzɔ́ kpó tɔn sín azɔ̌wéma tɔn lɛ́
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3-9 JUILLET
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | ƐSIDLÁSI 4-6
“Mi ma gbo kpo nyi ali jí nú azɔ̌ ɔ ó”
w86 1/2 29, akpá. 2-3 gbǎví
Nukún Jexóva tɔn ɖo “tomɛxó Jwifu lɛ́ tɔn” jí
Jwifu e kpo lɛ́ é lɛ́ kɔ sín Babilɔ́nu gúdo é ɔ, tɛ́npli ɔ vívɔ́gbá sín azɔ̌ nɔ te káká nú xwe 16. Gbeyíɖɔ Ajée kpó Zakalíi kpó tɛ́n kpɔ́n bo bló bɔ Jwifu lɛ́ jó fɔnlín e ɖo yě ɖi wɛ é dó, bɔ tɛ́npli Jexóva tɔn vívɔ́gbá sín azɔ̌ ɔ lɛ́ bɛ́. É ɖo mɔ̌ có, é ná nɔ zaan é ɔ, gǎn Pɛ́si tɔn ɖé lɛ́ klán gbe xá yě ɖo azɔ̌ ɔ kɔn. Gbeklánxámɛtɔ́ lɛ́ kanbyɔ́ yě ɖɔ: “Mɛ̌ wɛ ka ná gbe mi ɖɔ mi ní vɔ́ Mawu xwé ɔ gbá?”—Ɛsidlási 5:1-3.
Xósin nǔkanbyɔ́ énɛ́ tɔn ɖo tají. Ényí tomɛxó lɛ́ jó yěɖée dó nú xɛsi ɔ, tɛ́npli ɔ vívɔ́gbá sín azɔ̌ ná nɔ te hawun. Ényí tomɛxó énɛ́ lɛ́ ma nyɔ́ bló ǎ bónú xomɛ sin gǎn énɛ́ lɛ́ ɔ, bléwún jɛ́n yě sixú ɖó azɔ̌ ɔ te. Énɛ́ wú ɔ, tomɛxó lɛ́ wa nǔ kpó ayi ɖo te kpó bo ná xósin e sɔgbe é ɖé (é ɖo wɛn ɖɔ tokpɔngán Zolobabɛ́li kpó vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖaxó Jozuwée kpó wɛ nɔ yě nu). Yě flín gǎn lɛ́ gbetakɛ́n e Silúsi ko ɖe tɔ́n ɖ’ayǐ b’ɛ ná acɛ Jwifu lɛ́ ɖɔ yě sixú kpo ɖo xɔgbígbázɔ́ ɔ wa wɛ, bɔ è ka ko wɔn sín hwenu línlín ɖíe é. Ðó gǎn énɛ́ lɛ́ tuun ɖɔ ényí Pɛ́sinu lɛ́ dó sɛ́n ɔ, è kún sɔ́ nɔ lɛ́ wá jí gbeɖé ó wútu ɔ, ayi yětɔn mɔ nǔ bɔ yě sɔ́ klán gbe xá gbetakɛ́n e axɔ́sú ɔ ɖe tɔ́n é ǎ. Énɛ́ wú ɔ, yě ná gbe bɔ yě kpo ɖo azɔ̌ ɔ wa wɛ káká bɔ nukɔnmɛ ɔ, axɔ́sú Silúsi wá ɖe sɛ́n e ná acɛ yě ɖɔ yě ní gbɛ kan dó azɔ̌ ɔ nu é tɔ́n.—Ɛsidlási 5:11-17; 6:6-12.
Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba
w86 15/1 8
Jexóva nɔ ɖe akpá tɔn lɛ́
Mɛ énɛ́ lɛ́ e ma nyí Jwifu ǎ bɔ axɔ́sú Asilíi tɔn bɛ́ yě wa gɔ́ toxo ɔ mɛ lɛ́ é nyí mawusɛntɔ́ nǔgbó lɛ́ ǎ. (2 Axɔ́sú lɛ́ 17:33, 41) Gbeyíyí nú alɔdó yětɔn ná ko xlɛ́ ɖɔ yě cáká sinsɛn ɖěvo xá mawusinsɛn nǔgbó ɔ, bɔ Jexóva ka ko gb’akpá nú togun tɔn dó nǔwiwa gbɔn mɔ̌ wú. (Tíntɔ́n 20:5; 34:12) Gɔ́ ná ɔ, “kɛntɔ́ lɛ́” wɛ tan ɔ ylɔ́ mɛ énɛ́ lɛ́ e ma nyí Jwifu ǎ lɛ́ é ɖɔ.
Étɛ́ énɛ́ ka sixú kplɔ́n mǐ? Ényí è ɖo gbe klán xá mǐ wɛ ɖo mawusinsɛn linu ɔ, mǐ ɖó ná nɔ wa nǔ Jwifu e vɔ́ tɛ́npli ɔ gbá lɛ́ é ɖɔhun; yě xo yěɖée kplé bo sɛn Mawu ɖó kpɔ́. Yě ɖeji dó Jexóva wú bo lɛ́ sɔ́ ɛ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ, énɛ́ zɔ́n bɔ yě mɔ hlɔ̌nhlɔ́n bo w’azɔ̌ ɔ yi fó.—Ɛsidlási 3:1-12.
10-16 JUILLET
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | ƐSIDLÁSI 7-8
“Nǔwiwa Ɛsidlási tɔn kpa susu nú Jexóva”
w00 1/10 14 akpá. 8
Nǔ kplɔ́nkplɔ́n nɔ hɛn le wá bo nɔ lɛ́ ná awǎjijɛ
8 Ayi mǐtɔn mɛ wɛ wǎn e mǐ yí nú Xó Jexóva tɔn é ɖó ná gosín, ɖó fínɛ́ wɛ nyí azinkan lěe nǔ nɔ cí nú mǐ é tɔn. Agbɔ̌n jí yiyi bo lin tamɛ dó nǔ e mǐ xa é ɖé jí ɖó ná nɔ víví nú mǐ. Mǐ ɖó ná nɔ lin tamɛ dó nǔɖuɖu gbigbɔ tɔn syɛ́nsyɛ́n lɛ́ jí bo hɛn yě d’ayi mɛ. Énɛ́ nɔ byɔ́ ɖɔ è ní sɔ́ ayi mɛtɔn ɖó fí ɖokpó bo lɛ́ xo ɖɛ. Ɛsidlási ɖɔhun ɔ, mǐ ɖó ná nɔ sɔ́ nǔ nú ayi mǐtɔn cóbó ná nɔ xa Xó Mawu tɔn bo lɛ́ kplɔ́n. È ɖɔ dó wǔ tɔn ɖɔ: “Ɛsidlási sɔ́ nǔ nú ayi tɔn bo nɔ gbéjé Sɛ́n Jexóva tɔn kpɔ́n bo lɛ́ bló ɖ’é jí, bo nɔ kplɔ́n gbetakɛ́n kpó hwɛjijɔ kpó Sɛ́n ɔ tɔn lɛ́ mɛ ɖo Izlayɛ́li.” (Ɛsidlási 7:10, nwt) Nǔ atɔn e gbé Ɛsidlási nya ɖo nǔsísɔ́ nú ayi tɔn hwenu lɛ́ é ɖíe: nǔkplɔ́nkplɔ́n, nǔ e é kplɔ́n lɛ́ é zínzán, kpó nǔ e é kplɔ́n lɛ́ é kplɔ́nkplɔ́n mɛ ɖěvo lɛ́ kpó. Mǐ ɖó ná nɔ xwedó kpɔ́ndéwú tɔn.
si 76 akpá. 5
Wěma Biblu tɔn 13gɔ́: 1 Tan
5 Ɛsidlási wɛ nyí mɛ e jɛxá hú gǎn bá wlán tan énɛ́ e sɔgbe ɖo hwenuxó linu é. “Ðó Ɛsidlási sɔ́ nǔ nú ayi tɔn bo nɔ gbéjé Sɛ́n Jexóva tɔn kpɔ́n bo lɛ́ bló ɖ’é jí, bo nɔ kplɔ́n gbetakɛ́n kpó hwɛjijɔ kpó Sɛ́n ɔ tɔn lɛ́ mɛ ɖo Izlayɛ́li.” (Ɛsidlási 7:10, nwt) Jexóva zán gbigbɔ mímɛ́ tɔn dó d’alɔ ɛ. Mɛ e ɖo Pɛ́si ée nyí acɛkpikpa e ɖó agbɔ̌n hú gǎn ɖo gbɛ ɔ mɛ hwenɛ́nu é nu é mɔ ɖɔ Ɛsidlási ɖó nǔnywɛ́ Mawu tɔn, bo ná ɛ acɛ ɖaxó ɖo tokpɔn Judáa tɔn mɛ. (Ɛsidlási 7:12-26) Ðó Mawu kpó Dadá ɔ kpó bǐ ná acɛ Ɛsidlási wútu ɔ, é sixú zán wěma ɖagbe hú gǎn e tíin lɛ́ é dó wlán tan ɔ.
it-1 1153 akpá. 4
Mɛɖéesɔ́hwe
Nɔ zɔ́n bɔ è nɔ mɔ wěɖexámɛ ɖagbe lɛ́. Mɛ e nɔ sɔ́ éɖée hwe ɖo Mawu nukɔn é sixú ɖó nukún ɖɔ é ná xlɛ́ ali émí. Azɔ̌ kpinkpɛn ɖé wɛ Ɛsidlási ɖó bo ná nɔ nukɔn nú súnnu 1500 jɛjí, gɔ́ nú vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́, mɛsɛntɔ́ tɛ́npli mɛ tɔn lɛ́, nyɔ̌nu lɛ́ kpó vǐ lɛ́ kpó, bo kplá yě sín Babilɔ́nu lɛ́ kɔ wá Jeluzalɛ́mu. Gɔ́ ná ɔ, yě hɛn siká kpó kpatágan kpó kpɔ́ gégé bo ná dó ɖó acɔ́ nú tɛ́npli ɔ ɖo Jeluzalɛ́mu. Yě ɖó hudó alɔcyɔ́nmɛjí tɔn ɖo tomɛyiyi ɔ hwenu, amɔ̌, Ɛsidlási ba ná byɔ́ axɔ́sú Pɛ́si tɔn ɖɔ é ní ɖɔ nú ahwankpá ɖé ná kplá yě ǎ, mɔ̌ wiwa sixú xlɛ́ ɖɔ é ɖeji dó hlɔ̌nhlɔ́n gbɛtɔ́ tɔn wú. Gɔ́ ná ɔ, é ko ɖɔ nú axɔ́sú ɔ ɖɔ: “Mawu mǐtɔn nɔ nya xɛ ɖo mɛ e ɖo gbejí n’i lɛ́ jí.” Énɛ́ wú ɔ, é byɔ́ togun ɔ ɖɔ yě ní blá nu bo ná dó sɔ́ yěɖée hwe ɖo Jexóva nukɔn. Yě xo ɖɛ sɛ́dó Mawu b’ɛ se ɖɛ yětɔn bo nya xɛ ɖo yě jí ɖo mɔ e kɛntɔ́ yětɔn lɛ́ ɖó nú yě ɖo alixo lɛ́ é sí, bɔ mɔ̌ mɛ ɔ, tomɛyiyi ɔ sɔ́ gbɛ yětɔn ɖó axɔ́ nu cóbɔ é ka kpa yě. (Ɛsd 8:1-14, 21-32) Ðó gbeyíɖɔ Daniyɛ́li sɔ́ éɖée hwe ɖo Mawu nukɔn bo ba wěɖexámɛ kpó nukúnnúmɔjɛnǔmɛ kpó, hwenu e é ɖo kannumɔgbénu ɖo Babilɔ́nu é wútu ɔ, Mawu jɔ wǔ ɖaxó è bo sɛ́ wɛnsagun ɖé dó è ɖo nǔmimɔ ɖé mɛ.—Da 10:12.
Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba
w06 15/1 19 akpá. 10
Nǔ tají ɖěɖěe ɖo wěma Ɛsidlási tɔn mɛ lɛ́ é
7:28–8:20—Étɛ́wú Jwifu e ɖo Babilɔ́nu lɛ́ é gěgé ka xo nǔ kpɔ́n bo ma xwedó Ɛsidlási ǎ? Xwe 60 tlɛ ko wá yi sín hwenu e gbɛ̌ta Jwifu lɛ́ tɔn nukɔntɔn ɔ lɛ́ kɔ wá xwé é có, gbɛtɔ́ ko sukpɔ́ ɖo Jeluzalɛ́mu ǎ. Kɔlílɛ́ wá Jeluzalɛ́mu ná byɔ́ ɖɔ è ní zán gbɛzán yɔ̌yɔ́ ɖěvo ɖo ninɔmɛ e ma nyɔ́ sɔmɔ̌ ǎ, bo lɛ́ sɔ́ gbɛ mɛtɔn ɖ’axɔ́ nú lɛ́ é mɛ. Nǔ agbaza tɔn e dɔn mɛ lɛ́ é ɖě ɖo Jeluzalɛ́mu hwenɛ́nu bo ná dɔn Jwifu e sixú ko ɖo dɔkun jɛ wɛ ɖo Babilɔ́nu lɛ́ é ǎ. Nǔ ɖěvo e è ma ná wɔn ǎ é wɛ nyí ɖɔ tomɛyiyi ɔ ná sɔ́ gbɛ mɛtɔn ɖ’axɔ́ nú. Mɛ ɖěɖěe lɛ́ kɔ lɛ́ é ɖó ná ɖó nǔɖiɖi syɛ́nsyɛ́n nú Jexóva, akpakpa ɖó ná sɔ́ yě dó mawusinsɛn nǔgbó ɔ wú bɔ yě ná lɛ́ kpankɔ́n bá dó sɛ tɛn. Ɛsidlási lɔ tlɛ ná gǎnjɛwú éɖée dó xɛ e nya ɖo jǐ tɔn wɛ Jexóva ɖe é wú. Ɛsidlási dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú xwédo 1500 bɔ yě sɔ ylɔ̌ tɔn; vlafo, gbɛtɔ́ 6000 mɔ̌. Ɛsidlási lɛ́ wá gbeta ɖěvo lɛ́ kɔn bɔ Levíi ví 38 kpó mɛsɛntɔ́ tɛ́npli mɛ tɔn 220 kpó sɔ ylɔ̌ tɔn.
17-23 JUILLET
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | ƐSIDLÁSI 9-10
“Wǔvɛ́ syɛ́nsyɛ́n e tónúmase nɔ dɔn wá lɛ́ é”
w06 15/1 20 akpá. 1
Nǔ tají ɖěɖěe ɖo wěma Ɛsidlási tɔn mɛ lɛ́ é
9:1, 2—Nɛ̌ do alɔwlíwlí xá mɛ e ɖo to ɔ mɛ lɛ́ é ka nyí awǒvinú sɔ? Togun e lɛ́ kɔ wá xwé é wɛ ná ɖo xɛ nya wɛ ɖo Jexóva sinsɛn jí káká jɛ hwenu e Mɛsíya ɔ ná wá dó é. Awǒvinú ɖaxó ɖé wɛ alɔwlíwlí xá mɛ ɖěvo e ɖo to ɔ mɛ lɛ́ é nyí nú mawusinsɛn nǔgbó ɔ. Ðó mɛɖé lɛ́ jɛ alɔwlíwlí sín akɔ xá vodúnsɛntɔ́ lɛ́ wútu ɔ, yě sixú wá cáká bɔ akɔta ɔ blěbú ná húzú akɔta pagáwun. Mawusinsɛn nǔgbó ɔ sixú wá bú sín ayǐkúngban ɔ jí. Nú nǔ nyí mɔ̌ ɔ, fítɛ́ Mɛsíya ɔ ka ná gosín? É ɖo wɛn ɖɔ nǔ e ɖo jijɛ wɛ é mimɔ zɔ́n bɔ ado hu Ɛsidlási.
w09 1/10 10 akpá. 6
Étɛ́ Jexóva ka byɔ́ ɖo mǐ sí?
Jlǒ sísɔ́ dó se tónú ná hɛn nyɔ̌ná lɛ́ wá nú mǐ. Mɔyízi wlán ɖɔ: ‘Mi xwedó gbetakɛ́n Mawu tɔn e un ná mi égbé din lɛ́, bo xwedó sɛ́n tɔn e un ná mi égbé din lɛ́; énɛ́ ɔ, é ná nyí ɖagbe nú mi.’ (Sɛ́nflínmɛ 10:13) Ɛɛn, gbetakɛ́n Jexóva tɔn lɛ́ bǐ, énɛ́ wɛ nyí ɖɔ nǔ e é nɔ byɔ́ mǐ lɛ́ é bǐ, wɛ nɔ nyí nú ɖagbe mǐtɔn. Nɛ̌ nǔ ma ka ná nyí mɔ̌ ǎ gbɔn? Biblu ɖɔ: “Mawu ɔ, wǎnyíyí wɛ é nyí.” (1 Jaan 4:8) Hǔn, sɛ́n e ná wa ɖagbe nú mǐ nú hwenu línlín lɛ́ é kɛ́ɖɛ́ wɛ é ná mǐ. (Ezayíi 48:17) Nǔ e Jexóva byɔ́ ɖo mǐ sí lɛ́ é bǐ wiwa ná zɔ́n bɔ mǐ ná nyi alɔ nú wǔvɛ́ gěgé ɖo din, bo ná lɛ́ zɔ́n bɔ mǐ ná mɔ nyɔ̌ná mavɔmavɔ lɛ́ ɖo sɔgúdo ɖo Axɔ́súɖuto Mawu tɔn glɔ́.
Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba
w06 15/1 20 akpá. 2
Nǔ tají ɖěɖěe ɖo wěma Ɛsidlási tɔn mɛ lɛ́ é
10:3, 44—Étɛ́wú è ka nya vǐ lɛ́ lɔ hwenu e è nya nɔ yětɔn lɛ́ é? Ényí è ko jó vǐ lɛ́ dó wɛ ɔ, asi e è nya lɛ́ é sixú ko ɖó dó yě wú bo lɛ́ kɔ wá. Gɔ́ ná ɔ, hudó nukúnkpédómɛwú mamáa lɛ́ tɔn wɛ vǐ kpɛví lɛ́ nɔ yá wǔ ɖó.
24-30 JUILLET
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | NƐƐMÍI 1-2
“Tlóló ɔ, un xo ɖɛ”
w08 15/2 3 akpá. 5
Zě ayi towe ɖó Jexóva jí hwebǐnu
5 Hweɖélɛ́nu ɔ, é sixú byɔ́ ɖɔ mǐ ní yá wǔ xo ɖɛ sɛ́dó Mawu bo byɔ́ alɔdó tɔn. Gbe ɖokpó ɔ, axɔ́sú Pɛ́si tɔn Aatazɛɛzɛ́si ɖ’ayi wú ɖɔ wǔ kú mɛ e nɔ hɛn sinnuká n’i é. Axɔ́sú ɔ kanbyɔ́ ɛ ɖɔ: “Étɛ́ byɔ́ wɛ a ka ɖe?” “Tlóló ɔ, [Nɛɛmíi] to xomlá Mawu [jǐxwé] tɔn.” Nɛɛmíi sixú xo ɖɛ énɛ́ e é cí ɖɔ ayi mɛ wɛ é xo dó é nú hwenu línlín ǎ. É ɖo mɔ̌ có, Mawu ná sin nú ɖɛ Nɛɛmíi tɔn ɖó axɔ́sú ɔ nɔ gǔdo n’i b’ɛ vɔ́ dǒ Jeluzalɛ́mu tɔn lɛ́ mɛ. (Xa Nɛɛmíi 2:1-8.) Mɔ̌ wɛ, mǐ ná bo xo ɖɛ kléwún d’ayi mɛ ɔ, é sixú wa ɖagbe.
be 177 akpá. 4
Xóɖiɖɔ ɖo jɔwámɔ linu
Ényí mɛɖé kan nǔ e a ɖi nǔ ná lɛ́ é byɔ́ we ajijimɛ ɔ, nɛ̌ a ka sixú ná ɛ xósin ɖagbe gbɔn? Wa nǔ Nɛɛmíi ɖɔhun, é xo ɖɛ d’ayi mɛ cóbó ná xósin nú nǔ e axɔ́sú Aatazɛɛzɛ́si kanbyɔ́ ɛ é. (Nɛɛ. 2:4) Énɛ́ gúdo hǔn, yǎ wǔ lin tamɛ dó nǔ e a ná ɖɔ é jí. A sixú ɖe afɔ élɔ́ lɛ́ dó wa mɔ̌: (1) Sɔ́ nǔ ɖokpó alǒ we bo ɖɔ xó d’é jí (a sixú sɔ́ nǔ e ɖo Comment raisonner à partir des Écritures? mɛ lɛ́ é). (2) Sɔ́ wěmafɔ e a jló ná xa dó nɔ gǔdo nú xó towe lɛ́ é. (3) Lin tamɛ dó lěe a ná bɛ́ tínmɛ towe gbɔn kpó ayiɖote kpó bɔ mɛ e kan nǔ ɔ byɔ́ é ná ɖo gbesisɔmɛ bo ná ɖó tó we é jí. Énɛ́ gúdo hǔn, jɛ xó ɖɔ jí.
Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba
w86 15/2 25
Mawusinsɛn nǔgbó ɔ ɖuɖéjí
Éǒ, ɖó Nɛɛmíi ko ɖo ɖɛ xo dó ninɔmɛ e mɛ Jeluzalɛ́mu ɖe é tamɛ wɛ “zǎn kpó kéze kpó” sín hweɖénu. (Nɛɛmíi 1:4, 6) Hwenu e ali hun nú Nɛɛmíi bɔ é ná ɖɔ xó nú axɔ́sú Aatazɛɛzɛ́si dó jlǒ e é ɖó bo ná vɔ́ dǒ Jeluzalɛ́mu tɔn lɛ́ mɛ é wú é ɔ, é lɛ́vɔ́ xo ɖɛ, mɔ̌ mɛ ɔ, é wa nǔ e é ko nɔ wa hwɛhwɛ é. Jexóva se ɖɛ tɔn bɔ ali hun n’i bɔ é ná vɔ́ dǒ toxo ɔ tɔn lɛ́ mɛ.
Étɛ́ énɛ́ ka sixú kplɔ́n mǐ? Nɛɛmíi ba wěɖexámɛ ɖo Jexóva gɔ́n. Ényí mǐ lɔ jló ná wá gbeta syɛ́nsyɛ́n lɛ́ kɔn ɔ, mǐ ɖó ná “ɖó kan dó ɖɛxixo wú,” bo wa nǔ sɔgbe xá wěɖexámɛ Jexóva tɔn lɛ́.—Hlɔ̌manu lɛ́ 12:12.
31 JUILLET–6 AOÛT
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | NƐƐMÍI 3-4
“A ka nɔ lin ɖɔ émí ko nyí mɛjɔmɛ dín, bo kún sixú wa azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n lɛ́ ó wɛ a?”
w06 1/2 10 akpá. 1
Nǔ tají ɖěɖěe ɖo wěma Nɛɛmíi tɔn mɛ lɛ́ é
3:5, 27. Mǐ ɖó ná nɔ lin ɖɔ azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n e è nɔ wa dó nɔ gǔdo nú mawusinsɛn nǔgbó ɔ lɛ́ é nyí mɛɖekpo sín azɔ̌ lěe “tonukún” Tekowa tɔn lɛ́ lin gbɔn é ɖɔhun ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, mǐ ná nɔ wa nǔ Tekowanu kpaa ɖěɖěe zé yěɖée jó dó azɔ̌ mɔ̌hun lɛ́ takúnmɛ é ɖɔhun.
w04 1/8 18 akpá. 16
Ðǒ linlin e Klísu nɔ ɖó dó nǔsúɖaxó nyínyí wú é
16 Klisánwun lɛ́ bǐ, mɛ wínnyáwínnyá kpó mɛxó kpó, ɖó ná nɔ tɛ́n kpɔ́n bá nɔ ɖó linlin e Klísu nɔ ɖó dó nǔsúɖaxó nyínyí wú é. Azɔ̌ vovo lɛ́ wɛ è nɔ wa ɖo agun ɔ mɛ. Ényí è byɔ́ we ɖɔ hwi ní wa azɔ̌ e ɖe mɛ kpo lɛ́ é hǔn, ma sin xomɛ gbeɖé ó. (1 Samuwɛ́li 25:41; 2 Axɔ́sú lɛ́ 3:11) Mɛjitɔ́ lɛ́ è mi, mi ka nɔ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú vǐ mǐtɔn lɛ́ kpó mɛ wínnyáwínnyá lɛ́ kpó ɖɔ yě ní nɔ w’azɔ̌ ɖěbǔ e è zɔ́n yě é, é sixú nyí ɖo kpléxɔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn mɛ alǒ ɖo kpléɖókpɔ́ ɖé hwenu kpó awǎjijɛ kpó a? Yě ka nɔ mɔ ɖɔ mi nɔ wa mɛɖekpozɔ́ lɛ́ a? Nɔví súnnu e ɖo sinsɛnzɔ́ wa wɛ ɖo hɔ̌nkan gbɛ ɔ tɔn Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ tɔn ɖo alɔnu din é ɖé flín kpɔ́ndéwú mɛjitɔ́ tɔn lɛ́ tɔn. É ɖɔ: “Lěe yě nɔ jlá kpléxɔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn alǒ nɔtɛn kpléɖókpɔ́ ɖaxó lɛ́ tɔn ɖó gbɔn é xlɛ́ mì ɖɔ yě nɔ sɔ́ azɔ̌ ɔ ylɔ́ ɖɔ nǔjɔnǔ. Yě nɔ sɔ́ yěɖée jó hwɛhwɛ bo nɔ w’azɔ̌ dó agun ɔ alǒ kplékplé nɔví lɛ́ tɔn takúnmɛ, é ná bo nyí azɔ̌ ɖěbǔ ɔ nɛ́. Énɛ́ d’alɔ mì bɔ un nɔ yí gbe nú azɔ̌ ɖěbǔ e è zɔ́n mì ɖo Betɛ́li fí é.”
Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba
w06 1/2 9 akpá. 1
Nǔ tají ɖěɖěe ɖo wěma Nɛɛmíi tɔn mɛ lɛ́ é
4:11, 12—Nɛ̌ è ka sixú wa xɔzɔ́ kpó alɔ ɖokpó géé kpó gbɔn? Nǔ énɛ́ wiwa vɛ́ wǔ nú agbanhɛntɔ́ lɛ́ ǎ. Ényí agban ɔ ɖo ta nú yě alǒ abɔ̌ta nú yě ɔ, é sixú bɔ wǔ nú yě bɔ yě ná hɛn kpó alɔ ɖokpó kpó hwenu e “alyánnú ɖo alɔ yětɔn wegɔ́ ɔ mɛ” é. Xɔzɔ́watɔ́ ɖěɖěe ɖó alɔ yětɔn we lɛ́ bǐ sín hudó lɛ́ é ‘ɖokpó ɖokpó nɔ blá hwǐ tɔn dó alin.’ Yě ɖo gbesisɔmɛ bá jɛ hun dó yěɖée jí hwenu e kɛntɔ́ ná tɔ́n ahwan yě é.
ZĚ HWIÐÉE BǏ JÓ NÚ MAWUXÓÐIÐƆZƆ́ Ɔ
km 11/12 1
1 È dá gbɛtɔ́ bónú é ná “ɖu azɔ̌ e é wa ɔ sín gbɛ.” (Nǔt. 2:24) É ɖo mɔ̌ có, ényí mǐ mɔ ɖɔ sinsɛnzɔ́ mǐtɔn kún ɖo sínsɛ́n ɖagbe lɛ́ ná wɛ ó ɔ, énɛ́ sixú zɔ́n bɔ awakanmɛ ná kú mǐ bɔ mǐ ná ba awǎjijɛ kpo, bo lɛ́ bló bɔ akpakpa e nɔ sɔ́ mǐ é ná ɖe kpo. Étɛ́ ka sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná kpo ɖo linlin ɖagbe lɛ́ ɖó wɛ?
2 Nɔ nɔ jlɛ̌ jí ɖo nǔ e a nɔ ɖó nukún lɛ́ é mɛ: Nɔ flín ɖɔ mɛ kpɛɖé jɛ́n yí wɛn e Jezu dó yě é có, é ɖo wɛn ɖɔ sinsɛnzɔ́ tɔn kpa ɛ. (Jaan 17:4) Ðo nǔjlɛ́dónǔwú Jezu tɔn nǔkúndótɔ́ ɔ tɔn mɛ ɔ, é ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ ayi mɛ gěgé tɔn kún ná yí wɛn Axɔ́súɖuto ɔ tɔn e é jlɛ́ dó nǔkún wú é ó. (Mat. 13:3-8, 18-22) É ɖo mɔ̌ có, gǎn e mǐ nɔ dó kpó kanɖódónǔwú kpó lɛ́ é nɔ wa ɖagbe gěgé.
3 Lěe mǐ nɔ ná sínsɛ́n gěgé gbɔn é: Sɔgbe xá nǔjlɛ́dónǔwú Jezu tɔn ɔ, mɛ e yí wɛn ɔ lɛ́ é ná ‘ná sínsɛ́n.’ (Mat. 13:23) Ényí blěe sín atín ɖé su, gba sɛ́ bo ná sínsɛ́n gúdo ɔ, sínsɛ́n e é nɔ ná é nɔ nyí blěe sín atín kpɛví ɖé ǎ, loɔ, kwín yɔ̌yɔ́ ɖé wɛ é nɔ nyí. Mɔ̌ ɖokpó ɔ, ahwanvú yɔ̌yɔ́ lɛ́ wɛ nɔ nyí sínsɛ́n e klisánwun e azɔ̌ yětɔn kpa lɛ́ é nɔ ná lɛ́ é dandan ǎ, loɔ, kwín Axɔ́súɖuto ɔ tɔn gěgé e yě nɔ fúnfún kpé gbɔn mawuxóɖiɖɔ yětɔn gblamɛ é wɛ. Énɛ́ nɔ ná sínsɛ́n ɖagbe e sixú ná awǎjijɛ mǐ lɛ́ é, ényí mɛ lɛ́ ná bo yí wɛn mǐtɔn gbɔn ɖěbǔ ɔ nɛ́. Mǐ ɖo blǒbló wɛ bɔ è ná klɔ́ cí sín nyǐkɔ Jexóva tɔn wú. (Eza. 43:10-12; Mat. 6:9) Mǐ ɖo wǔ e è jɔ mǐ bɔ mǐ nyí azɔ̌watɔ́gbɛ́ Mawu tɔn lɛ́ é sín vǐví ɖu wɛ. (1 Kɔ. 3:9) Bɔ “susu” énɛ́ lɛ́ e mǐ nɔ sɔ́ “nu mǐtɔn” dó kpa nú Jexóva é nɔ hun xomɛ n’i.—Ebl. 13:15, 16.
4 Gɔ́ ná ɔ, azɔ̌ e mǐ nɔ dó gǎn syɛ́nsyɛ́n bo wa é sixú lɛ́ ɖo sínsɛ́n ná wɛ bɔ mǐ ka mɔ ǎ. Bóyá, mɛɖé lɛ́ se wɛn e Jezu dó é bo ka húzú ahwanvú tɔn cóbɔ é fó sinsɛnzɔ́ tɔn ayǐkúngban jí tɔn ɔ ǎ. Mɔ̌ ɖokpó ɔ, kwín Axɔ́súɖuto ɔ tɔn e mǐ dó é sixú nɔ ma yá wǔ dó ɖɔ do ɖo ayi mɛɖé tɔn mɛ bo su, bɔ mɛ ɔ ná wá wá nǔgbó ɔ mɛ bɔ mǐ ná gɔn tuuntuun. È ná ɖɔ ɔ, sinsɛnzɔ́ mǐtɔn nɔ wa ɖagbe gěgé. Énɛ́ wú ɔ, mi nú mǐ ní “nɔ ná sínsɛ́n gěgé” bo ɖe xlɛ́ ɖɔ mǐ nyí ahwanvú Jezu tɔn lɛ́.—Jaan 15:8.
7-13 AOÛT
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | NƐƐMÍI 5-7
“Nɛɛmíi ba ná sɛn mɛ, é ba ɖɔ è ní sɛn émí ǎ”
w02 1/11 27 akpá. 3
Gǔdo ninɔ nú sinsɛn nǔgbó ɔ: Ð’ayǐ kpó égbé kpó
Nɛɛmíi ɔ, é nyí hwenu tɔn kpó nǔwúkpíkpé tito bíbló nú nǔ tɔn tɔn kpó kɛ́ɖɛ́ wɛ é zán ǎ. É lɛ́ zán nǔɖókan tɔn lɛ́ dó nɔ gǔdo nú sinsɛn nǔgbó ɔ. É ɖe akwɛ́ sín gǒ éɖésúnɔ tɔn mɛ dó vɔ́ nɔví tɔn Jwifu e è sa kannumɔ yětɔn lɛ́ é xɔ. É nɔ nya akwɛ́ ma yí akwɛ́ví. É dó “tagba” nú Jwifu lɛ́ bo byɔ́ ɖɔ yě ní sú axɔ́ émí ɖó tokpɔngán e é nyí é wú kpɔ́n gbeɖé ǎ, nǔɖé wɛ bɔ é ka ɖó acɛ ná. É nyɔ́ wa ɔ, é sɔ́ xwé ɖokpó bo nɔ ná nǔɖuɖu “toxo ɔ sín gǎn Jwifu kantɔn gban (150) kpó jǒnɔ e nɔ gosín to e ɖo to mǐtɔn kpá wá nú mì lɛ́ kpó” ɖo fínɛ́. Gbe bǐ gbe ɔ, é nɔ ná “nyibúsú ɖokpó, lɛ̌ngbɔ́ ayizɛ́n kpódó xɛ kpó” jǒnɔ tɔn lɛ́. Gɔ́ ná ɔ, azǎn wǒ gbe tɛgbɛ ɔ, é nɔ ná yě ‘vɛ̌ɛn bɔ é nɔ su,’ bɔ akwɛ́ éɖésúnɔ tɔn wɛ é nɔ dó xɔ nǔ énɛ́ lɛ́ bǐ ná.—Nɛɛmíi 5:8, 10, 14-18.
w00 1/2 32
Nɛ̌ Jexóva ka ná flín we gbɔn?
Hweɖébǔnu e Biblu zán xókwín “flín” bɔ é yi xá Mawu é ɔ, nǔ ɖagbe mɛ jɛ́n é nɔ tɔ́n kɔ dó. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ée sin vɔ gbɛ ɔ bɔ ayǐkúngban ɔ bǐ gɔ́ nú sin nú azǎn 150 gúdo é ɔ, “Mawu . . . wɔn Nɔwée . . . ǎ. É sɛ́ jɔhɔn ɖé dó bɔ é nyi dó ayǐkúngban ɔ jí bɔ sin ɔ jɛ mimɛ jí.” (Bǐbɛ́mɛ 8:1) Xwe kanweko mɔ̌kpán gúdo, hwenu e Filisitɛ́ɛn lɛ́ tɔ́n nukún Sanmusɔ́ɔn bo lɛ́ dó wlɔ ɛ gúdo é ɔ, é xo ɖɛ bo ɖɔ: “Aklúnɔ, Mawu Mavɔmavɔ, flín mì; áo! Mawu, lɛ̌ ná hlɔ̌nhlɔ́n mì gayɛnu.” Jexóva flín Sanmusɔ́ɔn bo ná ɛ hlɔ̌nhlɔ́n ée hú gǎn gbɛtɔ́ tɔn é b’ɛ dó ba hlɔn kɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ́. (Hwɛɖɔtɔ́ lɛ́ 16:28-30) Nɛɛmíi tɔn ɔ, Jexóva dó nú gǎn e é dó lɛ́ é, bɔ è lɛ́ vɔ́ sinsɛn nǔgbó ɔ ɖó ayǐ ɖo Jeluzalɛ́mu.
Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba
w07 1/7 30 akpá. 15
“Nɔ wa nǔ ɖagbe dó ɖu ɖo nǔ nyanya jí”
5 Atɔngɔ́ ɔ, Nɛɛmíi sín kɛntɔ́ lɛ́ zán kpaɖutɔ́ ɖé bónú é ná tɛ́n kpɔ́n bá bló bɔ Nɛɛmíi ná gba Sɛ́n Mawu tɔn. Izlayɛ́linu e nɔ nyí Cemaya é wɛ. Cemaya ɖɔ nú Nɛɛmíi ɖɔ: “Wǎ mǐ yi Mawu xwé gbe, bo yi adɔ̌gba ɔ mɛ, bo ná sú hɔn lɛ́ bǐ dó ta, ɖó kɛntɔ́ towe lɛ́ ná tɔ́n gbě towe zǎnmɛ, bo ná wá hu we.” Cemaya ɖɔ nú Nɛɛmíi ɖɔ è ja huhu i gbé, lé ényí é hɔn hwlá cí tɛ́npli ɔ mɛ ɔ, é sixú gán. Nɛɛmíi ka nyí vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ǎ. Ényí é hɔn hwlá cí xwé Mawu tɔn gbe ɔ, hwɛ wɛ é nyí b’ɛ ná hu. É ka ná gba Sɛ́n Mawu tɔn bá dó hwlɛ́n gbɛ tɔn gán wɛ a? Nɛɛmíi yí gbe ɖɔ: “Hwɛhutɔ́ nyɛ ɖɔhun ná byɔ́ tɛn mímɛ́ bǐ ɔ mɛ bo nɔ gbɛ a? Gbeɖé un ná yi dɔ̌n ǎ.” Étɛ́wú Nɛɛmíi ma ka jɛ mɔ e è ɖó n’i é mɛ ǎ? Ðó é tuun ɖɔ Izlayɛ́linu gbɛ̌ émítɔn wɛ Cemaya nyí có, “é kún nyí wɛn wɛ é yí sín Mawu gɔ́n” ó. È ná ɖɔ ɔ, gbeyíɖɔ nǔgbó ɖě ná ɖe wě xá ɛ ɖɔ é ní gba Sɛ́n Mawu tɔn gbeɖé ǎ. Gayɛnu lɔ ɔ, Nɛɛmíi jó éɖée dó nú kɛntɔ́ nyanya lɛ́ ɖu ɖo jǐ tɔn ǎ. Táan ɖé gúdo ɔ, é wlán ɖɔ: “È blǒ dǒ ɔ ɖó fó ɖo Elúlisun ɔ sín azǎn koatɔ́ngɔ́ (25) ɔ gbe. Azǎn kanɖé wěwe (52) wɛ è sɔ́ ɖó te bo dó bló ná.”—Nɛɛmíi 6:10-15; Kɛ́nsísɔ́ 1:51; 18:7.
ZĚ HWIÐÉE BǏ JÓ NÚ MAWUXÓÐIÐƆZƆ́ Ɔ
w13 15/5 7 akpá. 17-19
17 Jezu sɛ́ ahwanvú tɔn lɛ́ dó wɛn ɖagbe ɔ jlá gbé webɔwebɔ. (Mak. 6:7; Luk. 10:1) Nukɔnmɛ ɔ, mɛsɛ́dó Pɔ́lu ɖɔ xó dó “azɔ̌gbɛ́” ɖěɖěe “fun ahwan ɖó kpɔ́ [xá ɛ], bónú wɛn ɖagbe ɔ ná gba kpé” lɛ́ é wú. (Filí. 4:3) Wɛnjlátɔ́ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn lɛ́ xwedó kpɔ́ndéwú énɛ́ lɛ́ e ɖo Biblu mɛ é, bɔ ɖo 1953 ɔ, yě ɖó tuto azɔ̌ kplɔ́nkplɔ́n mɛ ɖěvo lɛ́ ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ tɔn ɖé ayǐ.
18 Ényí hwi kpó mɛɖé kpó tɔ́n ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ ɔ, nɛ̌ a ka sixú w’azɔ̌ ɖó kpɔ́ xá ɛ gbɔn? (Xa 1 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 3:6-9.) Xwedó azɔ̌gbɛ́ towe hwenu e é ná ɖo wěmafɔ ɖé xa wɛ é ɖo Biblu towe mɛ. Ényí azɔ̌gbɛ́ towe alǒ xwétɔ́ ɔ wɛ ɖo xó ɖɔ wɛ hǔn, ɖǒ tó ganjí. Xwedó xóɖɔɖókpɔ́ ɔ ganjí, bɔ nú é byɔ́ ɖó mɔ̌ ɔ, a nǎ d’alɔ wegɔ́ towe b’ɛ ná ɖu ɖo kpo e è ná gbo nyi ali jí n’i é ɖé jí. (Nǔt. 4:12) Amɔ̌, ɖǒ ayi te: Ma gbo xó dó nu n’i hwenu e é ɖo xójlɛ́dóxówú wɛ bɔ é ɖo yiyi wɛ ganjí é ó. Ényí akpakpa sɔ́ we zɛ xwé wú ɔ, é sixú dó kpo awakanmɛ nú wegɔ́ towe, bɔ xó ɔ ná lɛ́ fan dó xwétɔ́ ɔ. Hweɖélɛ́nu ɔ, é sixú byɔ́ ɖɔ a ní ɖó alɔ ɖo xóɖɔɖókpɔ́ ɔ mɛ. Amɔ̌, ényí a nǎ ɖɔ nǔɖé jɛ́n wɛ hǔn, nǔ xó towe ní nɔ kléwún mɛ, bo jó xó nú wegɔ́ towe nú é ní gbɛ kan d’é nu.
19 Nɛ̌ hwi kpó azɔ̌gbɛ́ towe kpó ka sixú d’alɔ miɖée hwenu e mi ɖo mawuxó ɖɔ wɛ gbɔn xwégbe xwégbe é gbɔn? Mi sixú zán hwenu dó ɖɔ xó dó ali ɖěɖěe nu mi sixú bló bɔ nǔxwlémɛ mitɔn ná kpɔ́n te d’é jí ɖe lɛ́ é jí. Mi nɔ acéjí bónú xó mitɔn lɛ́ ní ma dó kpo awa mɛ nú mɛ ɖěɖěe ɖo fí e ɖɔ mawuxó gbɔn wɛ mi ɖe é ó. Gɔ́ ná ɔ, mi ma nɔ ɖo xó ɖɔ wɛ gbɛmɛ dó nǔwanyido wɛnjlátɔ́ ɖěvo lɛ́ tɔn jí ó. (Nǔx. 18:24) Mǐ ɖó ná nɔ flín ɖɔ kozɛ́n wɛ mǐ nyí. Jexóva nyɔ́ xomɛ dó mǐ wú tawun bo sɔ́ dɔkun ɖé d’así nú mǐ, énɛ́ wɛ nyí wɛn ɖagbe ɔ jíjlá. (Xa 2 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 4:1, 7.) Énɛ́ wú ɔ, mi nú mǐ mɛ bǐ ní nɔ wa nǔ e wú mǐ kpé é bǐ dó wa wɛnɖagbejíjlázɔ́ ɔ dó ɖe xlɛ́ ɖɔ dɔkun énɛ́ e è sɔ́ d’así nú mǐ é su nukún mǐtɔn mɛ.
14-20 AOÛT
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | NƐƐMÍI 8-10:1
“Awǎjijɛ Jexóva tɔn wɛ nyí ahohó mitɔn”
w13 15/10 21 akpá. 2
Nǔ ɖěɖěe ɖɛ e è sɔ́ nǔ ná ganjí é ɖé sixú kplɔ́n mǐ é ɖé lɛ́
2 Sun ɖokpó jɛ nukɔn cóbɔ Jwifu lɛ́ ná kplé ɖó kpɔ́ gbɔn mɔ̌ ɔ, yě ko fó dǒ Jeluzalɛ́mu tɔn lɛ́ vívɔ́ gbá. (Nɛɛ. 6:15) Azǎn 52 kpowun wɛ togun Mawu tɔn sɔ́ ɖó te bo dó fó azɔ̌ ɔ ná, bɔ din ɔ, yě sɔ́ ayi ɖó hudó tají gbigbɔ tɔn yětɔn lɛ́ jí. Énɛ́ wú wɛ ɖo azǎn nukɔntɔn sun e bɔ d’é wú é, sun Tishri tɔn gbe ɔ, yě kpléɖókpɔ́ ɖo tokplétɛn bá ɖótó Ɛsidlási kpó Levíi ví ɖěvo lɛ́ kpó hwenu e yě ɖo Sɛ́n Mawu tɔn xa d’aga wɛ bo lɛ́ ɖo tíntínmɛ wɛ é. (Ðiɖe 1) Xwédo lɛ́ bǐ káká jɛ mɛ e “ɖó xwe e ná mɔ nǔ jɛ nǔ mɛ” lɛ́ é bǐ jí cí te bo ɖo tó ɖó wɛ “sín ayǐtéhɔ̌nnu káká wá jɛ gan wěwe mɛ.” Kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé wɛ énɛ́ nyí nú mǐ mɛ ɖěɖěe nɔ bló kplé ɖo kpléxɔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn ɖagbe ɖagbe lɛ́ mɛ é! É ɖo mɔ̌ có, é nɔ wá jɛ bɔ hweɖélɛ́nu, nú a ɖo kplé lɛ́ jí ɔ, ayi towe nɔ ɖo fí ɖěvo bɔ a nɔ jɛ tamɛ lin dó nǔ e ma hwɛ́n nǔjɔnǔ sɔmɔ̌ ǎ lɛ́ é jí jí a? Ényí mɔ̌ wɛ hǔn, lɛ̌ lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú Izlayɛ́li ví hwexónu tɔn énɛ́ lɛ́ tɔn jí. Ényí tó kɛ́ɖɛ́ wɛ yě ɖó nǔ e è xa é ǎ, loɔ, é lɛ́ byɔ́ ayi mɛ nú yě káká bɔ yě bɛ́ avǐ ɖó yě mɔ ɖɔ akɔta ɔ kún nyi Sɛ́n Mawu tɔn ó wútu.—Nɛɛ. 8:1-9.
w07 15/7 22 akpá. 9-10
A ka “nɔ zán gbɛ sɔgbe xá ali e gbigbɔ ɔ nɔ xlɛ́ mɛ” é a?
9 Jexóva ɔ, “Mawu awǎjijɛnɔ” wɛ. (1 Timɔtée 1:11, nwt; Ðɛhan 104:31) Jlǒ tɔn wiwa nɔ víví nú Vǐ tɔn. (Ðɛhan 40:9; Eblée lɛ́ 10:7-9) Bɔ mǐdɛɛ lɛ́ ɔ, “awǎjijɛ Jexóva tɔn wɛ nyí ahohó [mǐtɔn].”—Nɛɛmíi 8:10, nwt.
10 Awǎjijɛ e Mawu nɔ ná mɛ é nɔ zɔ́n bɔ mǐ nɔ se vǐví ɖaxó hwenu e mǐ wa jlǒ tɔn é, é ná bo nyí ɖo wǔvɛ́, aluwɛ alǒ yadónúmɛ hwenu ɔ nɛ́. ‘Mawu tuuntuun’ nɔ ná awǎjijɛ mǐ kpɔ́n! (Nǔnywɛ́xó 2:1-5) Nǔtuuntuun e sɔgbe é gɔ́ nú nǔɖiɖi nú Mawu kpó vɔ̌sísá gbɛxɔnúmɛ tɔn Jezu tɔn kpó jí wɛ xɔ́ntɔn awǎjijɛnɔ e mǐ nɔ zun xá Mawu é nɔ jínjɔ́n. (1 Jaan 2:1, 2) Hwɛjijɔ ɖěvo e wú mǐ nɔ j’awǎ é wɛ nyí ɖɔ mǐ ɖo kplékplé nɔví lɛ́ tɔn nǔgbó ɖokpó e tíin gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ é mɛ. (Sofoníi 3:9; Ajée 2:7) Axɔ́súɖuto ɔ e ɖó nukún wɛ mǐ ɖe é kpó wǔ ɖaxó e è jɔ mǐ bɔ mǐ nɔ jlá wɛn ɖagbe ɔ é kpó nɔ ná mǐ awǎjijɛ. (Matíe 6:9, 10; 24:14) Gbɛ mavɔmavɔ e ɖó nukún wɛ mǐ ɖe é lɔ nɔ ná awǎjijɛ mǐ. (Jaan 17:3) Ðó mǐ ɖó nukúnɖíɖó ɖaxó mɔ̌hun wútu ɔ, mǐ ɖó ná nɔ “ɖo awǎ jɛ wɛ kpowun.”—Sɛ́nflínmɛ 16:15.
Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba
it-1 151 akpá. 7
Alámugbe
Jwifu lɛ́ lɛ́ kɔ sín kannumɔgbénu ɖo Babilɔ́nu b’ɛ ná ɖó xwe mɔ̌kpán gúdo é ɔ, vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ Ɛsidlási xa Sɛ́nwéma ɔ nú Jwifu e kplé ɖo Jeluzalɛ́mu lɛ́ é, bɔ Levíi ví vovo lɛ́ tínmɛ nú togun ɔ. Nɛɛmíi 8:8 ɖɔ: “Yě nɔ hun ɖɛ̌ bo nɔ xa Mawusɛ́n ɔ céɖécéɖé, bo nɔ tínmɛ, bonú mɛ ɖokpó ɖokpó ná mɔ nǔ jɛ nǔ e è xa é mɛ.” Tínmɛ énɛ́ sixú ko byɔ́ ɖɔ yě ní vɔ́ nǔ e ɖo Ebléegbe mɛ lɛ́ é ɖɔ dó Alámugbe mɛ, ɖó hwenu e Eblée lɛ́ ɖo Babilɔ́nu é ɔ, yě sixú ko sɔ́ Alámugbe dó ɖó gbe yětɔn. É ɖo wɛn ɖɔ tínmɛ ɔ ná lɛ́ byɔ́ ɖɔ è ní ɖɔ xó dó nǔ e xa wɛ è ɖe é wú, ɖó ényí Jwifu lɛ́ ná bo tlɛ nɔ mɔ nukúnnú jɛ Ebléegbe mɛ ɔ, yě ná tuun dǒyidǒslɔ́ nǔ e xá nú yě wɛ è ɖe é tɔn ganjí.
21-27 AOÛT
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | NƐƐMÍI 10:2–11
“Yě sɔ́ jlǒ dó sɔ́ nǔɖé lɛ́ dó sá vɔ̌ nú Jexóva”
w98 15/10 22 akpá. 13
Jeluzalɛ́mu wa nǔ sɔgbe xá nyǐkɔ tɔn
13 “Gbeta” e togun Mawu tɔn ɖe tɔ́n, “bo zin alɔ dó akɔ́n” ɖɔ émí ná nyi sɛ́n ɔ ɖo Nɛɛmíi sín hwenu é sɔ́ nǔ nú togun ɔ nú gbe e gbe è ná sɔ́ dǒ Jeluzalɛ́mu tɔn lɛ́ d’alɔ mɛ nú Mawu é. Amɔ̌, nǔ ɖěvo tíin bɔ è ɖó ná yá wǔ w’azɔ̌ d’é jí. Din e dǒ ɖaxó ɖokpó lɛ́ lɛ̌ dó Jeluzalɛ́mu bo lɛ́ ɖó hɔntogbó 12 é ɔ, toxo ɔ ɖó hudó gbɛtɔ́ gěgé tɔn bɔ yě ná nɔ mɛ. Izlayɛ́li ví ɖé lɛ́ ɖo fínɛ́, amɔ̌, “Jeluzalɛ́mu sín toxo gbló tawun, [bɔ] gbɛtɔ́ e ɖo toxo ɔ mɛ lɛ́ sukpɔ́ ǎ.” (Nɛɛmíi 7:4) Bo ná dó ɖe ɖɛ tagba énɛ́ ɔ, togun ɔ “nɔ sɔ́ xwédo wǒ ɖó te, bo nɔ nyi akɔ dó bo nɔ ɖe xwédo ɖokpó ɖo yě mɛ, bo nɔ ɖɔ é ní yi nɔ Jeluzalɛ́mu, toxo mímɛ́ ɔ mɛ.” Gbesisɔmɛ e mɛ lɛ́ ɖe bo nɔ gǔdo nú tito énɛ́ é sísɛ́ togun ɔ bɔ é xo ɖɛ dó mɛ ɖěɖěe jló bo “zin alɔ d’akɔ́n ɖɔ émí ná yi nɔ Jeluzalɛ́mu” lɛ́ é jí. (Nɛɛmíi 11:1, 2) Kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé wɛ énɛ́ nyí nú mawusɛntɔ́ hwe mǐtɔn nu tɔn ɖěɖěe ninɔmɛ yětɔn yí gbe nú yě bɔ yě sixú sɛ tɛn yi fí e è ɖó hudó klisánwun e zin lɛ́ é tɔn hú gán ɖe é!
w86 15/2 26
Mawusinsɛn nǔgbó ɔ ɖuɖéjí
É ná byɔ́ akwɛ́zínzán ɖé lɛ́ ɖo mɛ e jó gǔ yětɔn lɛ́ dó bo lɛ́ kɔ wá Jeluzalɛ́mu lɛ́ é sí bɔ yě ná lɛ́ ba nǔɖé lɛ́ kpo. Mɛ e ɖo toxo ɔ mɛ ɖ’ayǐ lɛ́ é lɔ sín gbɛ sixú ko ɖo axɔ́ nú ɖo ali ɖé lɛ́ nu. Ðo ninɔmɛ mɔ̌hun lɛ́ mɛ ɔ, mɛ ɖě lɛ́ mɔ ɖɔ é jɛ xá ɖɔ è ní kpa jlǒɖótɔ́ lɛ́, bɔ é ɖo wɛn ɖɔ yě lɛ́ xo ɖɛ ɖɔ Jexóva ní kɔn nyɔ̌ná dó yě jí.
Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba
w06 1/2 11 akpá. 1
Nǔ tají ɖěɖěe ɖo wěma Nɛɛmíi tɔn mɛ lɛ́ é
10:35—Étɛ́wú è ka byɔ́ togun ɔ ɖɔ yě ní hɛn nakí wá? Nǔníná nakí tɔn ɖo Mɔyízisɛ́n ɔ mɛ ǎ. Hudó e ɖo ayǐ é wú wɛ è byɔ́ gbɔn mɔ̌. È ɖó hudó nakí gěgé tɔn bá dó dó vɔ̌ lɛ́ zo ɖo vɔ̌sákpe ɔ jí. É cí ɖɔ mɛsɛntɔ́ tɛ́npli mɛ tɔn ɖěɖěe ma nyí Izlayɛ́linu ǎ, bo nɔ wa sinsɛnzɔ́ ɖo tɛ́npli mɛ lɛ́ é kún sukpɔ́ ó ɖɔhun. Énɛ́ wú ɔ, è nyi akɔ bo ná dó kú d’é jí ɖɔ nakí kún ná hwedó mɛ ó.
ZĚ HWIÐÉE BǏ JÓ NÚ MAWUXÓÐIÐƆZƆ́ Ɔ
w11 15/2 15-16 akpá. 12-15
12 Ðo wěma e mɛsɛ́dó Pɔ́lu wlán sɛ́dó Hlɔ̌manu lɛ́ é mɛ ɔ, é ɖɔ: “Mi . . . xwlé agbaza mitɔn Mawu, vɔ̌sánú gbɛɖe e mɛ́, bɔ Mawu lɛ́ yí gbe ná é ɖɔhun; énɛ́ wɛ nyí sinsɛnzɔ́ mímɛ́ wiwa kpó nǔwúkpíkpé tamɛ linlin tɔn mitɔn kpó.” (Hlɔ̌. 12:1) Ényí mɛɖé ba ɖɔ nǔ émítɔn ní nyɔ́ Mawu nukúnmɛ ɔ, mɛ ɔ ɖó ná hɛn agbaza tɔn ɖó lěe é ná hɛn ɖó bɔ Mawu ná yí gbe ná é. Ényí mɛ ɔ nɔ nu azɔ, noix de bétel, gěe, alǒ nɔ zán ahan syɛ́nsyɛ́n nyi do dó hɛn éɖée blí ɔ, vɔ̌sísá tɔn ná nyí nǔɖéwanú ǎ. (2 Kɔ. 7:1) Gɔ́ ná ɔ, ɖó mɛ e “lɛ aga ɔ hu hwɛ dó agbaza éɖésúnɔ tɔn” wú wútu ɔ, vɔ̌ e mɛ e nɔ wa nǔblíblí alɔkpa ɖěbǔ é xwlé Jexóva é nɔ vɛ́ mɔ n’i. (1 Kɔ. 6:18) Ényí mɛɖé ná hɛn xomɛ Mawu tɔn hun ɔ, é ɖó ná ‘húzú mɛ mímɛ́ ɖo nǔwiwa tɔn lɛ́ bǐ mɛ.’—1 Pi. 1:14-16.
13 Vɔ̌sísá ɖěvo e nɔ hun xomɛ nú Jexóva é wɛ nyí xó e mǐ nɔ ɖɔ é. Mɛ e yí wǎn nú Jexóva lɛ́ é nɔ ɖɔ xó tɔn ɖagbe hwebǐnu ɖo agbawungba kpó hwenu e yě ɖo xwé yětɔn lɛ́ gbe é kpó. (Xa Ðɛhan 34:2-4.) Xa Ðɛhan 148-150, bo ɖ’ayi lě do ɖɛhan atɔn énɛ́ lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ní kpa Jexóva sɔ é wú. Nǔgbó ɔ, é ‘jɛxá ɖɔ ayijlɔ́jlɔ́nɔ lɛ́ ní kpa susu nú Jexóva.’ (Ðɛh. 33:1) Kpɔ́ndéwú mǐtɔn Jezu Klísu, tɛ ɖɛ̌ jí ɖɔ é ɖo tají ɖɔ mǐ ní kpa susu nú Mawu gbɔn wɛn ɖagbe ɔ jíjlá gblamɛ.—Luk. 4:18, 43, 44.
14 Ényí mǐ nɔ jlá wɛn ɖagbe ɔ kpó kanɖódónǔwú kpó ɔ, mǐ nɔ ɖe xlɛ́ nyi wɛn ɖɔ mǐ yí wǎn nú Jexóva bo lɛ́ jló tawun ɖɔ nǔ mǐtɔn ní nyɔ́ nukún tɔn mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖ’ayǐ nǔ e gbeyíɖɔ Ozée ɖɔ nú Izlayɛ́li ví ɖěɖěe nǔ yětɔn ma sɔ́ nyɔ́ Mawu nukúnmɛ ǎ ɖó yě sɛn vodún lɛ́ wútu é wú. (Oz. 13:1-3) Ozée ɖɔ nú yě ɖɔ yě ní sa vo nú Jexóva ɖɔ: ‘Sɔ́ hwɛ mǐtɔn lɛ́ bǐ kɛ mǐ, bo yí mǐ ganjí. Mǐ ná nɔ sɔ́ nu mǐtɔn dó kpa susu nú we lěe mǐ nɔ sɔ́ nyibúsú wínnyáwínnyá dó sá vɔ̌ nú we gbɔn é.’—Oz. 14:1, 2, nwt.
15 Nyibú wɛ nyí kanlin e vɛ́ axi hú kanlin lɛ́ bǐ bɔ Izlayɛ́li ví ɖé sixú sɔ́ dó sá vɔ̌ nú Jexóva é. Énɛ́ wú ɔ, “nyibúsú wínnyáwínnyá” ɔ ɖo gesí dó xógbe e è lin tamɛ bo cyán dó kpa susu nú Mawu ná lɛ́ é wɛ. Nɛ̌ nǔ ka nɔ cí nú Jexóva dó mɛ ɖěɖěe nɔ xwlé vɔ̌sísá mɔ̌hun lɛ́ é wú? É ɖɔ: “Un ná yí wǎn nú yě titewungbe.” (Oz. 14:5) Jexóva nɔ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ ɖěɖěe nɔ kpa susu mɔ̌hun n’i lɛ́ é, nǔ yětɔn nɔ nyɔ́ nukún tɔn mɛ, bɔ é nɔ lɛ́ zun xɔ́ntɔn xá yě.
KLISÁNWUN GBƐ ZÍNZÁN
w02 15/6 15 akpá. 14-15
14 Étɛ́ è ka sixú wa bɔ nǔkplɔ́nkplɔ́n ná bɔ wǔ nú mɛ bo lɛ́ dɔn mɛ hú gán? È ɖó ná nya nǔɖé lɛ́ gbé. Nǔ e ɖo jlɛ̌ jí lɛ́ é tɛ́ lɛ́ gbé a ka sixú nya dó nǔkplɔ́nkplɔ́n wú? Nú mɛ gěgé ɔ, nǔ nukɔntɔn e gbé yě nɔ nya é wɛ nyí Biblu ɔ blěbú xixa. Bóyá káká jɛ din ɔ, akpáxwé Biblu ɔ tɔn ɖé lɛ́ jɛ́n a nɔ xa sín hweɖénu jɛ hweɖénu bo nɔ ɖu le tɔn. A sixú kan ɖ’é jí din bá xa Biblu ɔ blěbú a? A sixú ɖɔ émí ná xa Wɛnɖagbewéma ɛnɛ lɛ́ jɛ nukɔn hwɛ̌, bɔ nú énɛ́ fó ɔ, a ná xa Nǔwlánwlán mímɛ́ Glɛ̌kigbe tɔn lɛ́ bɔ d’é wú. Ényí a ɖu xixa tɔn sín vǐví gúdo ɔ, a sixú sɔ́ wěma Mɔyízi tɔn lɛ́ kpó tan wěma lɛ́ kpó káká wá Ɛsitɛ́ɛ jí xixa kpɛɖé kpɛɖé dó nǔ e gbé a ná nya bɔ d’é wú é mɛ. Ényí a wa mɔ̌ ɔ, a ná mɔ ɖɔ Biblu ɔ blěbú fífó kún sɔ́ lín dó we ó. Nǎwe e ɖo xwe 65 mɔ̌ ɖó wɛ cóbó húzú klisánwun é ɖé wlán gbe e gbe é bɛ́ Biblu xixa é kpó gbe e gbe é fó é kpó dó Biblu tɔn sín akpa nukɔntɔn e ɖo xomɛ é jí. Azǎn vovo wǒ wɛ é ko wlán din! (Sɛ́nflínmɛ 32:45-47) É nɔ xa sín ɔdinatɛ́ɛ alǒ wěma e è zín é ɖé jí ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, Biblu ɔ wɛ é nɔ hɛn alɔ mɛ bo nɔ xa tlɔlɔ.
14 Mɛ ɖěɖěe ko kpé wú bo xa Biblu ɔ fó lɛ́ é nɔ ɖe afɔ ɖěvo lɛ́ bónú nǔkplɔ́nkplɔ́n yětɔn e ko ɖo yiyi wɛ é ná lɛ́ hɛn le wá nú yě d’é jí. Nǔ e yě nɔ wa é ɖé lɛ́ wɛ nyí ɖɔ yě nɔ cyán xóta ɖé lɛ́ cóbó nɔ jɛ wěma Biblu tɔn ɖokpó ɖokpó xa jí. Ðo Toute Écriture est inspirée de Dieu et utile kpó Étude perspicace des Écritures kpó mɛ ɔ, è sixú mɔ nǔ tají ɖé lɛ́ dó nǔ e kúnkplá hwenuxó wěma Biblu tɔn e ná xa wɛ è ɖe é, lěe è wlán gbɔn é, kpó le e è sixú mɔ ɖ’é mɛ lɛ́ é kpó wú.
28 AOÛT–3 SEPTEMBRE
DƆKUN MAWUXÓ Ɔ TƆN ÐÉ LƐ́ | NƐƐMÍI 12-13
“Nɔ gbejí nú Jexóva hwenu e a ɖo xɔ́ntɔn towe lɛ́ cyán wɛ é”
it-1 100 akpá. 8
Amumɔ́ɔ ví lɛ́
Ée è nya Tovíya sín tɛ́npli ɔ mɛ gúdo é ɔ, è xa sɛ́n Mawu tɔn e ɖo Sɛ́nflínmɛ 23:4-7 mɛ é bo lɛ́ tínmɛ. Sɛ́n énɛ́ gbɛ́ ɖɔ Amumɔ́ɔ ví lɛ́ kpó Mɔwábunu lɛ́ kpó ní ma byɔ́ togun Izlayɛ́li ví lɛ́ tɔn mɛ ó. (Nɛɛ 13:1-3) Sín xwe 1000 mɔ̌ ɖíe wɛ è ko dó sɛ́n énɛ́, ɖó Amumɔ́ɔ ví lɛ́ kpó Mɔwábunu lɛ́ kpó gbɛ́ ɖɔ émí kún ná d’alɔ Izlayɛ́li ví lɛ́ hwenu e yě sɛkpɔ́ Akpádídó Yíkúngban ɔ é ó wútu. Énɛ́ wú ɔ, è nɔ lin hwɛhwɛ ɖɔ sɛ́n énɛ́ xlɛ́ ɖɔ ali kún ná hun nú mɛ énɛ́ lɛ́ bónú yě ná nyí akɔta Izlayɛ́li tɔn sín hǎgbɛ́ lɛ́ ɖo sɛ́n linu ó, bɔ mɔ̌ mɛ ɔ, yě ná ɖó acɛ kpó wǔjɔmɛ kpó e mɛ e ɖo akɔta Izlayɛ́li tɔn mɛ lɛ́ é nɔ ɖó lɛ́ é ǎ. Amɔ̌, énɛ́ xlɛ́ dandan ɖɔ mɛ e ɖo Amumɔ́ɔ ví lɛ́ kpó Mɔwábunu lɛ́ kpó mɛ lɛ́ é kún sixú dó gbɛ́ xá Izlayɛ́li ví lɛ́ alǒ nɔ yě mɛ, bɔ mɔ̌ mɛ ɔ, yě ná gɔn nyɔ̌ná e Mawu nɔ kɔn dó togun tɔn jí é sín vǐví ɖu ó ǎ. Kúnnuɖenú tɔn ɖokpó wɛ nyí ɖɔ Sɛlɛ́ki ée xó è ɖɔ ɖo aga é ɖo ahwanfuntɔ́ Davídi tɔn lɛ́ mɛ, bɔ tan e ɖɔ xó dó Hwliti Mɔwábunu ɔ wú é lɔ xlɛ́ mɔ̌.—Hwl 1:4, 16-18.
w13 15/8 4 akpá. 5-6
È ko slá wǔ nú mi
5 Xa Nɛɛmíi 13:4-9. Mɛ e ɖó linlin blíblí lɛ́ é gěgé wɛ lɛ́ lɛ̌ dó mǐ, énɛ́ wú ɔ, mǐmɛ́ jí ninɔ nɔ bɔ wǔ nú mǐ ǎ. Kpɔ́n Eliyacívu kpó Tovíya kpó. Vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖaxó wɛ nú Eliyacívu bɔ Tovíya nyí Amumɔ́ɔ ví bɔ é cí ɖɔ é nɔ w’azɔ̌ nú axɔ́sú Pɛ́si tɔn ɖo Judáa ɖɔhun. Tovíya kpó gbɛ̌ tɔn lɛ́ kpó klán gbe xá Nɛɛmíi bónú é ní ma vɔ́ dǒ Jeluzalɛ́mu tɔn lɛ́ gbá ó. (Nɛɛ. 2:10) È dó sɛ́n nú Amumɔ́ɔ ví lɛ́ ɖɔ yě ní ma tɛ afɔ tɛ́npli ɔ mɛ ó. (Sɛ́n. 23:4) Énɛ́ wú ɔ, étɛ́wú vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖaxó ɔ ka ba tɛnmɛ nú Tovíya ɖo fí e è nɔ ɖu nǔ ɖe ɖo tɛ́npli ɔ mɛ é?
6 Tovíya húzú xɔ́ntɔn vívɛ́ Eliyacívu tɔn. Tovíya kpó vǐ súnnu tɔn Yexoxanáni kpó da nyɔ̌nu Jwifu lɛ́, bɔ Jwifu gěgé nɔ ɖɔ xó tɔn ɖagbe. (Nɛɛ. 6:17-19) Eliyacívu sín vǐvú lɛ́ ɖokpó da vǐ nyɔ̌nu Sanbaláti tɔn, tokpɔngán Samalíi tɔn wɛ n’i bo ka lɛ́ nyí xɔ́ntɔn vívɛ́ Tovíya tɔn. (Nɛɛ. 13:28) É sixú ko nyí kancícá xwédo tɔn énɛ́ wú wɛ vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖaxó Eliyacívu lɔn bɔ mɛ e ma nɔ sɛn Jexóva ǎ bo lɛ́ klán gbe xá ɛ é wa nǔ dó wǔ tɔn. Amɔ̌, Nɛɛmíi nɔ gbejí nú Jexóva bo da Tovíya sín zinkpo lɛ́ bǐ dó gbě sín xɔ ɔ mɛ.
w96 15/3 16 akpá. 6
Kpé wú bo nɔ gbejí
6 Ényí mǐ ɖo gbejí nú Jexóva Mawu ɔ, mǐ ná lɔn bo ná dó xɔ́ntɔn kɛntɔ́ tɔn lɛ́ ǎ. Énɛ́ wú wɛ ahwanvú Jaki wlán ɖɔ: “Gbejímanɔtɔ́ è mi, mi tuun ɖɔ xɔ́ntɔn zunzun xá gbɛ ɔ ɔ, kɛntɔ́ Mawu tɔn nyínyí wɛ ǎ cé? Énɛ́ wú ɔ, mɛ ɖěbǔ e jló ná nyí xɔ́ntɔn gbɛ ɔ tɔn é, ɖo éɖée sɔ́ dó ɖó kɛntɔ́ Mawu tɔn wɛ.” (Jaki 4:4) Mǐ jló ná nɔ gbejí axɔ́sú Davídi ɖɔhun, é ɖɔ: “Mawu Mavɔmavɔ, nɛ̌ un ma ka ná gbɛ́ wǎn nú mɛ e gbɛ́ wǎn nú we lɛ́ ǎ gbɔn? Mɛ e nɔ tɔ́n ahwan we lɛ́ ɔ, un mɔ yě ɔ, nǔ yětɔn ma ná vɛ́ wǔ ce ǎ gbɔn? Un gbɛ́ wǎn nú yě titewungbe, kɛntɔ́ wɛ un sɔ́ yě dó ɖó.” (Ðɛhan 139:21, 22) Mǐ ba ná vɛ́ kpó mɛ ɖěɖěe nɔ sɔ́ jlǒ dó hu hwɛ lɛ́ é kpó ǎ, ɖó mǐ kpó yě kpó kpé dó nǔ ɖěbǔ ǎ. Gbejí e mǐ ɖe nú Mawu é ɖó ná zɔ́n bɔ mǐ ná gɔn gbɛ̌ dó xá kɛntɔ́ Jexóva tɔn énɛ́ lɛ́, é sixú nyí tlɔlɔ alǒ gbɔn telée jí ǎ cé?
Nǔ xɔ akwɛ́ Biblu tɔn lɛ́ biba
it-2359 akpá. 8
Nǔxixo
Tɛn tají ɖé mɛ wɛ hanjiji nɔ ɖo tɛ́npli ɔ mɛ. Kúnnuɖenú énɛ́ tɔn jɛ wě ɖó wěmafɔ Biblu tɔn gěgé ɖɔ xó dó hanjitɔ́ lɛ́ wú, bɔ è lɛ́ ɖɔ ɖɔ hanjitɔ́ lɛ́ kún “sɔ́ nɔ wa azɔ̌ ɖěvo” e Levíi ví ɖěvo lɛ́ nɔ wa lɛ́ é ó, bo ná dó sɔ́ yěɖée bǐ jó nú hanjiji. (1Ta 9:33) Yě kpo ɖo gbɛ̌ta bǔnɔ ɖé nyí wɛ ɖo Levíi ví lɛ́ mɛ, ɖó vo wɛ è xa yě ɖó ɖo mɛ e lɛ́ kɔ sín Babilɔ́nu lɛ́ é mɛ. (Ɛsd 2:40, 41) Axɔ́sú Pɛ́si tɔn Aatazɛɛzɛ́si lɔ tlɛ jɛ hun dó ta yětɔn mɛ, bo ɖɔ ɖɔ yědɛɛ lɛ́ gɔ́ nú gbɛ̌ta bǔnɔ ɖěvo lɛ́ kún ná sú ‘takwɛ́, nǔjɔ kpó aligbɔntɔ́kwɛ́ kpó’ ó. (Ɛsd 7:24) Nukɔnmɛ ɔ, axɔ́sú ɔ ɖe gbe ɖɔ è ɖó ná nɔ ‘sú axɔ́ hanjitɔ́ lɛ́ sɔgbe xá lěe hudó yětɔn ayǐhɔ́ngbe ayǐhɔ́ngbe tɔn byɔ́ gbɔn é.’ Aatazɛɛzɛ́si gɔ́n wɛ gbetakɛ́n énɛ́ gosín có, é cí ɖɔ Ɛsidlási wɛ ɖe gbe énɛ́ ɖɔhun, ɖó acɛ e Aatazɛɛzɛ́si ná é wútu. (Nɛɛ 11:23; Ɛsd 7:18-26) Énɛ́ wú ɔ, Levíi ví lɛ́ wɛ nú hanjitɔ́ lɛ́ bǐ có, Biblu nɔ ɖɔ “hanjitɔ́ lɛ́, kpó Levíi ví lɛ́ kpó,” bo nɔ ɖe hanjitɔ́ lɛ́ ɖó vo dó gbɛ̌ta bǔnɔ ɖé mɛ.—Nɛɛ 7:1; 13:10.