Ðǒ Sísí nú “Nǔ E Mawu Dɔn Cá É”

1, 2. Etɛ Eblée lɛ 13:4 ka ɖó na sísɛ́ mǐ, bɔ mǐ na wà?

JEHOVAH sísɔ́ sù ka nɔ víví nú we à? É ɖò wɛn ɖɔ mɔ̌ wɛ! É jɛxa ɖɔ a ni sɔ́ ɛ sù, é lɛ́ d’akpá ɖɔ emi lɔ na sɔ́ we sù. (1 Sam. 2:30; Nǔx. 3:9; Nǔɖe. 4:11) É lɛ́ jló ɖɔ hwi ni sí gbɛtɔ́ lɛ, ɖi mɛ ɖěɖee ɖò gǎn tɛnmɛ lɛ é. (Hlɔ. 12:10; 13:7) Amɔ̌, ali ɖevo nu tíìn, bɔ é byɔ tawun ɖɔ a ni ɖè sísí xlɛ́ ɖè. Enɛ wɛ nyí alɔwliwli.

² Mɛsɛ́dó Pɔlu wlan ɖɔ: “Asidida abǐ asúdida ni nyí nǔ sísí; asú kpo asì kpo ni nɔ gbeji nú yeɖée.” (Ebl. 13:4) Pɔlu ɖò xó vlɛ́kɛsɛ́ɛ ɖé ɖɔ dó alɔwliwli wu wɛ ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, wemafɔ ɔ ɖò ali xlɛ́ Klisanwun ɖokpo ɖokpo wɛ, bo ɖò wusyɛn dó lanmɛ nú ye wɛ ɖɔ ye ni nɔ ɖó sísí nú alɔwliwli, bo nɔ kpɔ́n dó mɔ nǔ xɔ akwɛ. A ka nɔ ɖó linlin enɛ dó alɔwliwli wu ɖò kpaa mɛ à? Alǒ, enyi a ko ɖó asì alǒ asú ɖé ɔ, a ka nɔ ɖó linlin enɛ dó alɔwliwli hwiɖesunɔ tɔn wu à?

 3. Wě taji tɛ Jezu ka ɖè xá mɛ dó alɔwliwli wu? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.)

³ Enyi a nɔ ɖó sísí nú alɔwliwli ɔ, kpɔ́ndéwú ɖagbe hugǎn ɔ xwedó wɛ a ɖè. Jezu ɖó sísí nú alɔwliwli. Hwenu e Falizyɛn lɛ kan nǔ byɔ ɛ dó mɛɖée gbigbɛ́ wu é ɔ, é ɖɔ xó nú ye dó nǔ elɔ e Mawu ɖɔ bɔ é kúnkplá alɔwliwli nukɔntɔn ɔ é wu: “Enɛ ɔ wu wɛ sunnu na jó tɔ́ tɔn kpo nɔ tɔn kpo dó, bo na jɛ kpɔ́ xá asì tɔn, bɔ ye mɛ we lɛ na huzu ɖokpo géé.” Jezu ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Gbɛtɔ́ ni bo ma klán nǔ e Mawu dɔn cá é ó.”—Xà Maki 10:2-12; Bǐb. 2:24.

 4. Kpɔ́ndéwú dodó tɛ Jehovah ka zé ɖ’ayǐ dó alɔwliwli wu?

⁴ Jezu gbɔn mɔ̌ mɛ bo yí gbè ɖɔ Mawu wɛ dó alɔwliwli wá, bo tɛɖɛ̌ jí ɖɔ nǔ wɛ nyí bo ɖó na nɔ ayǐ sɔyi. Mawu ɖɔ nú Adamu kpo Ɛvu kpo ɖɔ alɔwliwli sixu wá fó ɖó mɛɖée gbigbɛ́ jí ǎ. Kpɔ́ndéwú alɔwliwli tɔn e Mawu sɔ́ ɖ’ayǐ ɖò jikpá Edɛni tɔn mɛ é wɛ nyí sunnu na da nyɔnu ɖokpo, bɔ ye “mɛ we lɛ” na jɛ kpɔ́, b’ɛ na nyí bǔninɔ tɛgbɛ tɔn.

 5. Nɛ̌ kú ka nɔ wà nǔ dó kancica alɔwliwli tɔn wu gbɔn?

⁵ Amɔ̌, a tuùn ɖɔ hwɛhuhu Adamu tɔn hɛn huzuhuzu lɛ wá. Kú nyí ɖokpo ɖ’emɛ, bo nɔ wà nǔ dó alɔwliwli wu. Mǐ sixu mɔ enɛ ɖò nǔ e mɛsɛ́dó Pɔlu wlan hwenu e é tinmɛ ɖɔ Klisanwun lɛ kún ɖò Mɔyizisɛ́n ɔ glɔ́ ó é mɛ. É xlɛ́ ɖɔ kú nɔ ɖó nǔ nu nú alɔwliwli ɖé, bɔ ɖò enɛ gudo ɔ, asú alǒ asì e kpò ɖò gbɛ̀ é sixu vɔ́ alɔ wlí.—Hlɔ. 7:1-3.

 6. Nɛ̌ Mɔyizisɛ́n ɔ ka xlɛ́ linlin e Mawu nɔ ɖó dó alɔwliwli wu é gbɔn?

⁶ Mawu tín nǔ mɛ hlɛ́nhlɛ́n dó alɔwliwli wu nú akɔta Izlayɛli tɔn ɔ ɖò Sɛ́n e é na ye é mɛ. Sɛ́n enɛ myɔ nukún dó asì gegě dida, aca ɖé wɛ bo tlɛ ko ɖè cobɔ Mawu na Sɛ́n ɔ Izlayɛli. É ɖò mɔ̌ có, è na sɛ́n ɖé lɛ dó asì gegě dida wu, bɔ sɛ́n enɛ lɛ gbɛ́ acɛgbamɛwu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, enyi Izlayɛli-ví ɖé da mɛsɛntɔ́ ɖé, bo lɛ́vɔ wá da asì ɖevo ɔ, é ɖó na dóvɛ̌ nú asì tɔn nukɔntɔn ɔ ɖò nǔ e kúnkplá nǔɖuɖu kpo avɔ kpo é mɛ ǎ, é ka ɖó na lɛ́ gɔn asúzɔ́ tɔn wà n’i ǎ. Mawu byɔ asú ɔ ɖɔ é ni cyɔn alɔ jǐ tɔn bo lɛ́ kpé nukún dó wǔtu tɔn. (Tín. 21:9, 10) Nǔgbo wɛ ɖɔ mǐ sɔ́ ɖò Sɛ́n ɔ glɔ́ ǎ, amɔ̌, mǐ sixu mɔ ɖɔ alɔwliwli kpó ɖò nǔ xɔ akwɛ nyí nú Jehovah wɛ. Enɛ na zɔ́n bɔ a na nɔ ɖó sísí nú alɔwliwli à cé?

7, 8. (a) Sɔgbe xá Sɛ́nflínmɛ 24:1 ɔ, etɛ Sɛ́n ɔ ka ɖɔ dó mɛɖée gbigbɛ́ wu? (b) Etɛ ka nyí linlin Jehovah tɔn dó mɛɖée gbigbɛ́ wu?

⁷ Etɛ Sɛ́n ɔ ka ɖɔ dó mɛɖée gbigbɛ́ wu? Mawu kpó ɖò sísí ɖaxó ɖé ɖó nú alɔwliwli wɛ, amɔ̌, ɖó ninɔmɛ ɖé lɛ wu ɔ, é myɔ nukún dó mɛɖée gbigbɛ́. (Xà Sɛ́nflínmɛ 24:1.) Enyi Izlayɛlinu sunnu ɖé mɔ ‘nǔjɛdo ɖé ɖò asì tɔn wu’ ɔ, é sixu gbɛ́ ɛ. Sɛ́n ɔ tinmɛ nǔ e “nǔjɛdo” ɔ nyí é ǎ. Enɛ ɖó na ko nyí winnyanú alǒ nǔ syɛnsyɛn ɖé, é na nyí nǔwanyido klewun ɖé kpowun ǎ. (Sɛ́n. 23:15) É blawǔ ɖɔ Jezu hwenu ɔ, gegě Jwifu lɛ tɔn nɔ “ɖó dó [nǔ ɖebǔ kpowun] wu” bo nɔ gbɛ́ asì yetɔn lɛ. (Mat. 19:3) É ɖò wɛn ɖɔ mǐ kún ba na ɖó jijɔ yetɔn enɛ ó.

⁸ Gbeyiɖɔ Malacíi ɖè linlin e Mawu nɔ ɖó dó mɛɖée gbigbɛ́ wu é xlɛ́. Hwenu e mɛ lɛ ɖó aca ɔ ɖò kpaa mɛ bo nɔ hɛn ayi hizihizi dó gbɛ́ “nyɔnu e [ye] da ɖò winnyawinnya mɛ” é, vlafo bo na dó da ɖyɔvǐ pagáwun ɖé é wɛ. Malacíi wlan dó linlin Mawu tɔn wu ɖɔ: “Un gbɛ́ wǎn nú asigbigbɛ́ abǐ asúgbigbɛ́.” (Mal. 2:14-16) Xó enɛ sɔgbe xá nǔ e Xó Mawu tɔn ɖɔ dó alɔwliwli nukɔntɔn ɔ wu é: “Sunnu na jó tɔ́ tɔn kpo nɔ tɔn kpo dó, bo na jɛ kpɔ́ xá asì tɔn, bɔ ye mɛ we lɛ na huzu ɖokpo géé.” (Bǐb. 2:24) Jezu nɔ gudo nú linlin e Tɔ́ tɔn nɔ ɖó dó alɔwliwli wu é, bo ɖɔ: “Gbɛtɔ́ ni bo ma klán nǔ e Mawu dɔn cá ɔ ó.”—Mat. 19:6.

 9. Nɛ̌ è ka sixu mɔ nukúnnú jɛ xó Jezu tɔn e ɖò Maki 10:11, 12 mɛ é mɛ gbɔn?

⁹ Mɛɖé sixu kanbyɔ ɖɔ: ‘Hwɛjijɔ ɖé ka tíìn bɔ Klisanwun ɖé sixu zɔ́n d’ewu bo gbɛ́ asú alǒ asì, bo vɔ́ alɔ wlí à?’ Ganji, Jezu ɖɔ linlin e é ɖó dó mɛɖée gbigbɛ́ wu é, bo ɖɔ: “Mɛ e nya asì tɔn bo da nyɔnu ɖevo ɔ, acɛ wɛ é gbà nyɔnu nukɔntɔn ɔ wu. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, enyi nyɔnu ɖé gbɛ́ asú tɔn, bo yì da ɖevo ɔ, aga wɛ é lɛ̀.” (Mak. 10:11, 12; Luk. 16:18) Enɛ wu ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ Jezu nɔ ɖó sísí nú alɔwliwli, bo ba ɖɔ mɛ ɖevo lɛ lɔ ni wà mɔ̌. Sunnu e gbɛ́ asì tɔn e ɖò gbeji n’i é (alǒ nyɔnu e gbɛ́ asú tɔn e ɖò gbeji n’i é), ɖó hwɛjijɔ ɖé lɛ wu bo da mɛ ɖevo é ɔ, aga wɛ é lɛ̀. Enɛ sɔgbe ɖó asú alǒ asì ɖé gbigbɛ́ kpowun ko ɖó nǔ alɔwliwli nu ǎ. Ðò nukún Mawu tɔn mɛ ɔ, ye mɛ we lɛ kpó ɖò “ɖokpo géé” nyí wɛ. Gɔ́ na ɔ, Jezu ɖɔ ɖɔ asú e gbɛ́ asì tɔn xomɛvɔnɔ ɔ é zɔ́n afɔ dó gbě asì tɔn. Gbɔn nɛ é? Ðò hwe ɔ nu ɔ, nyɔnu e è gbɛ́ é ɖé sixu mɔ ɖɔ emi ɖò dandan mɛ bo na vɔ́ alɔ wlí, bo na mɔ tɛn dó sú akwɛzinzan emitɔn lɛ sín dò. Alɔ vivɔ́ wlí mɔhun ɔ, afɔ dó gbě ka wɛ.

10. Hwɛjijɔ tɛ wu Klisanwun ɖé ka sixu gbɛ́ mɛ e é da é, bo na vo bo vɔ́ alɔ wlí?

¹⁰ Jezu ɖɔ nǔ e sixu ɖó nǔ alɔwliwli ɖé nu é bo ɖɔ: “Má ɖɔ nú mi: ‘Enyi nyɔnu ɖé ma dó afɔ gbě [ɖò Glɛkigbe mɛ, porneia] ǎ, bonu asú tɔn nya ɛ, bo da nyɔnu ɖevo ɔ, aga wɛ sunnu enɛ ɔ lɛ̀.’” (Mat. 19:9) É lɛ́ ɖè linlin ɖokpo ɔ tɔ́n ɖò Mawuxóɖiɖɔ Só jí tɔn ɔ mɛ. (Mat. 5:31, 32) Ðò ninɔmɛ we lɛ bǐ mɛ ɔ, Jezu kɛnu dó ‘afɔdógbě, alǒ agalilɛ’ wu. Xókwín ɖé wɛ bo gbló ada bɔ hwɛhuhu e kúnkplá xóɖóxámɛ ɖò mɛ e kpo mɛ kpo ma wlí alɔ ǎ é tɛntin lɛ é bǐ ɖ’emɛ ɖi: tonyinya, xó ɖiɖó xá mɛ e kpo mɛ kpo ma wlí alɔ ǎ é, xó ɖiɖó xá mɛ e kpo mɛ kpo ɖó mɛ̌ ɖokpo ɔ é kpo xó ɖiɖó xá kanlin kpo. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, enyi sunnu e ko wlí alɔ é lɛ̀ aga ɔ, asì tɔn sixu wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ emi na gbɛ́ ɛ alǒ gbɔ. Enyi é gbɛ́ ɛ ɔ, alɔwliwli ɔ wá vivɔnu ɖò Mawu nukúnmɛ.

11. Enyi Klisanwun ɖé na bo tlɛ ɖó hwɛjijɔ junjɔn Biblu jí e wu é na gbɛ́ mɛ e é da é ɔ, etɛwu é ka sixu wá gbeta ɔ kɔn bo gbɔ mɔ̌ wà?

¹¹ É ɖò wɛn ɖɔ Jezu kún ɖò ɖiɖɔ wɛ ɖɔ agalilɛ (porneia) ɖó na dɔn mɛ gbigbɛ́ xó wá dandan ó. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, asì ɖé sixu wá gbeta ɔ kɔn bo na cyɔn alɔ alɔwliwli tɔn jí, enyi asú tɔn na bo tlɛ lɛ̀ aga ɔ nɛ. É sixu kpó ɖò wanyiyi ɖó n’i wɛ; bo na lɛ́ ɖò gbesisɔmɛ bo na sɔ́ hwɛ kɛ ɛ, lobo na wà nǔ ɖó kpɔ́ xá ɛ bonu alɔwliwli yetɔn na kpɔ́n te. É sɔgbe ɖɔ enyi é gbɛ́ ɛ, bo ma ka vɔ́ alɔ wlí ǎ ɔ, é na mɔ wuvɛ̌ ɖé lɛ. Nɛ̌ é ka na sú nǔ e na hudo è ɖò agbaza lixo lɛ é kpo jlǒ xóɖóxámɛ tɔn e é na ɖó é kpo sín dò gbɔn? Éɖokponɔ ninɔ xó ɔ ka ló? Vǐ lɛ ɖò finɛ vlafo wɛ à? Mɛɖée gbigbɛ́ ɔ ka na zɔ́n bɔ vǐ lɛ kpinkplɔn dó nǔgbo ɔ mɛ na vɛwǔ wɛ à? (1 Kɔ. 7:14) É ɖò wɛn ɖɔ xomɛvɔnɔ e gbɛ́ mɛ e é da é na mɔ wuvɛ̌ syɛnsyɛn ɖé lɛ.

12, 13. (a) Etɛ ka jɛ ɖò alɔwliwli Ozée tɔn mɛ? (b) Etɛwu Ozée ka lɛ́vɔ yí Gomɛ́ɛ? Etɛ enɛ ka sixu kplɔ́n mǐ dó alɔwliwli wu ɖò égbé?

¹² Nǔ e xá gbeyiɖɔ Ozée é tá weziza dó enɛ jí. Mawu ɖɔ nú Ozée ɖɔ é ni da asì ɖokpo (Gomɛ́ɛ); nyɔnu enɛ na huzu ‘agalɛtɔ́ bɔ vǐ e é na jì n’i lɛ na nyí agaví.’ Gomɛ́ɛ “mɔ xò, bo jì vǐ sunnu ɖokpo [nú Ozée].” (Oz. 1:2, 3) Nukɔnmɛ ɔ, é jì vǐ sunnu ɖé kpo vǐ nyɔnu ɖé kpo, bɔ é cí ɖɔ ye mɛ we lɛ bǐ nyí agaví ɖɔhun. Gomɛ́ɛ kpó ɖò aga lɛ̀ wɛ có, Ozée kpó ɖò sísɔ́ ɛ dó ɖó asì wɛ. Gudo mɛ ɔ, é jó Ozée dó bo huzu mɛsɛntɔ́ ɖé. É ɖò mɔ̌ có, é lɛ́vɔ yí i dó xwégbe. (Oz. 3:1, 2) Jehovah zán Ozée dó xlɛ́ lee É nɔ fɔ́n bo nɔ ɖò hwɛ sɔ́ kɛ Izlayɛli-ví lɛ wɛ, ɖó gbɛzán agalilɛ tɔn yetɔn wu gbɔn é. Etɛ enɛ ka sixu kplɔ́n mǐ?

¹³ Enyi asú alǒ asì Klisanwun ɖé lɛ̀ aga ɔ, mɛ e nyí xomɛvɔnɔ ɖò ye mɛ é na wá gbeta ɖé kɔn. Jezu ɖɔ ɖɔ xomɛvɔnɔ ɔ ɖó hwɛjijɔ e wu é na zɔ́n dó bo na gbɛ́ mɛ e é da é é, bɔ ɖò enɛ gudo ɔ, é vo bo sixu vɔ́ alɔ wlí. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, asú alǒ asì xomɛvɔnɔ ɔ sixu sɔ́ hwɛ kɛ wegɔ́ tɔn. Enɛ nyí nǔ nyanya ɖé ǎ. Ozée lɛ́vɔ yí Gomɛ́ɛ. Hwenu e Gomɛ́ɛ lɛkɔ wá Ozée gɔ́n gudo é ɔ, é sɔ́ ɖó na lɛ̀ aga xá sunnu ɖevo ǎ. Ozée sɔ́ “wà asúzɔ́” ɔ nú Gomɛ́ɛ “ǎ” nú táan ɖé. (Oz. 3:3, nwt sín tinmɛ e ɖò dò é.) Táan enɛ wá yì gudo é ɔ, Ozée na ko jɛ asúzɔ́ ɔ wà nú asì tɔn jí, bo na gbɔn mɔ̌ mɛ ɖè gbesisɔmɛ e Mawu ɖè bo na yí togun tɔn, bo na lɛ́ jɛ nǔ wà ɖó kpɔ́ kpo é kpo jí é xlɛ́. (Oz. 2:2; 3:3-5) Ðagbe tɛ enɛ ka na wà nú alɔwliwli ɖé égbé? Enyi asú alǒ asì xomɛvɔnɔ ɖé wá gbeta ɔ kɔn bo ma na ɖó nǔ alɔwliwli tɔn nu ǎ, bo lɛ́ jɛ asúzɔ́ alǒ asizɔ́ tɔn wà jí ɔ, é ɖexlɛ́ ɖɔ emi sɔ́ hwɛ kɛ wegɔ́ emitɔn. (1 Kɔ. 7:3, 5) Mɔ̌ wiwa na súnsún hwɛjijɔ e wu é sixu zɔ́n dó bo gbɛ́ ɛ é. Enɛ gudo ɔ, ye na wà nǔ ɖó kpɔ́ asú kpo asì kpo ɖɔhun, bɔ alɔwliwli yetɔn na cí lee Mawu ba gbɔn é ɖɔhun.

14. Sɔgbe xá 1 Kɔlɛntinu lɛ 7:10, 11 ɔ, etɛ ka sixu jɛ ɖò alɔwliwli ɖé mɛ?

¹⁴ Jehovah kpo Jezu kpo ɖɔhun ɔ, Klisanwun lɛ bǐ ɖó na tɛ́n kpɔ́n bo na ɖó sísí nú alɔwliwli. É ɖò mɔ̌ có, ɖó mǐ nyí hwɛhutɔ́ wutu ɔ, mɔ̌ wiwa sixu wá vɛwǔ nú mɛɖé lɛ. (Hlɔ. 7:18-23) Enɛ wu ɔ, ɖó alɔwliwli Klisanwun xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn ɖé lɛ xò wutu ɔ, é ɖó na cí kliwun nú mǐ ǎ. Pɔlu wlan ɖɔ “nyɔnu e da asú ɔ ɖó na jó asú tɔn dó ǎ”; é ɖò mɔ̌ có, ɖò ninɔmɛ ɖé lɛ mɛ ɔ, nǔ mɔhun jɛ.—Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 7:10, 11.

15, 16. (a) Enyi tagba lɛ na bo tlɛ wá alɔwliwli ɖé mɛ ɔ, etɛ ka nyí nǔ e gbé è ɖó na nya é? Aniwu? (b) Enyi mɛ e è da é nyí nǔmaɖitɔ́ ɔ ka lo?

¹⁵ Pɔlu tinmɛ nǔ e sixu dɔn kínklán mɔhun ɖé wá é ǎ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é nyí ɖó sunnu ɔ lɛ̀ aga bɔ nyɔnu ɔ na zɔ́n dó enɛ wu bo gbɛ́ ɛ, bo vɔ́ alɔ wlí wutu ǎ. Pɔlu wlan ɖɔ nyɔnu e kpo asú tɔn kpo klán é kún ɖó na “vɔ́ asú ɖevo da ó, abǐ ni dóhwɛ gbɔ xá asú tɔn.” Mɔ̌ mɛ ɔ, ye mɛ we lɛ na kpó ɖò bǔ ɖò Mawu nukúnmɛ. Pɔlu ɖè wě xá mɛ ɖɔ tagba lɛ na bo ɖò ɖě ɔ, enyi agalilɛxó ma vɛ́ ko tɔ́n ɖ’emɛ ǎ ɔ, nǔ e gbé è ɖó na nya é wɛ nyí hwɛdógbɔ. Ye mɛ we lɛ sixu ba alɔdó jinjɔn Biblu jí ɖò mɛxo agun tɔn lɛ gɔ́n. Mɛxo lɛ na nɔ mɛɖé jí ǎ, ye na ɖè wě xá ye dó Biblu jí.

¹⁶ Enyi mɛ ɖokpo wɛ nyí nǔɖitɔ́ ɖò ye mɛ we lɛ mɛ, bo ɖò biba na zán gbɛ̀ sɔgbe xá nǔgbododó Mawu tɔn lɛ wɛ ɔ, ninɔmɛ ɔ sixu lɛ́ syɛn hú mɔ̌. Ðò ninɔmɛ mɔhun lɛ mɛ ɔ, kínklán wɛ na nyí wlɛnwín e na sɔgbe é à? Lee mǐ ɖɔ gbɔn wá yì é ɔ, Biblu ɖɔ ɖɔ è sixu zɔ́n dó agalilɛ wu bo gbɛ́ mɛɖée, amɔ̌, é ɖɔ hwɛjijɔ vovo e wu è na zɔ́n dó bo klán é ǎ. Pɔlu wlan ɖɔ: “Nú nyɔnu e ɖi nǔ nú Klisu ɔ ɖě ɖó asú e ma ɖi nǔ nú Klisu ǎ é, bɔ sunnu ɔ ka yí gbè bo na nɔ kpɔ́ xá ɛ ɔ, nyɔnu ɔ ɖó na nya ɛ ǎ.” (1 Kɔ. 7:12, 13) Nǔkplɔnmɛ enɛ kan mǐ lɔ ɖò égbé.

17, 18. Enyi alɔwliwli Klisanwun ɖé lɛ tɔn ɖò xixo wɛ ɔ, etɛwu ye ma ka nɔ jó gbè ǎ?

¹⁷ É ɖò wɛn ɖɔ é nɔ wá jɛ ninɔmɛ ɖé lɛ mɛ, bɔ é nɔ cí ɖɔ “asú e ma ɖi nǔ nú Klisu ǎ é” kún “yí gbè bo na nɔ kpɔ́ xá” nyɔnu ɔ ó ɖɔhun. Asú ɔ sixu nɔ xò daka wǔtu tɔn zɛ xwé wu, kaka bɔ é mɔ ɖɔ gbɛ̀ emitɔn ɖò axɔ nu. É sixu gbɛ́ ɖɔ emi kún na nɔ gudo nú é kpo xwédo ɔ kpo ó, alǒ sɔ́ ganjininɔ tɔn ɖò gbigbɔ lixo ɖó axɔ nu bǐ. Ðò ninɔmɛ mɔhun lɛ mɛ ɔ, Klisanwun ɖé lɛ nɔ wá gbeta yeɖesunɔ tɔn kɔn ɖɔ, enyi mɛ e emi da é na bo ɖò xó ɖebǔ ɖɔ wɛ ɔ, emi kún na “yí gbè bo na nɔ kpɔ́ xá” ɛ ó, lé enɛ wu ɔ, kínklán ɖò dandan. Klisanwun ɖevo lɛ tíìn bɔ ninɔmɛ vɛwǔ mɔhun lɛ mɛ ɔ, ye klán ǎ; ye dɛ bo tɛ́n kpɔ́n bo na bló bonu ninɔmɛ lɛ na kpɔ́n te. Etɛwu?

¹⁸ Ye na bo klán ɔ, kancica alɔwliwli tɔn kpó ɖò ye mɛ we lɛ tɛntin. Enyi ye jɛ vovo ɔ, ye bǐ na mɔ wuvɛ̌, lee mǐ ko ɖɔ wá yì gbɔn ɖò bǐbɛ̌mɛ é. Mɛsɛ́dó Pɔlu na hwɛjijɔ ɖevo e wu ye na kpó ɖò bǔ é. É wlan ɖɔ: “Sunnu e ma ɖi nǔ nú Klisu ǎ ɔ nyí mɛɖeɖóvo Mawu tɔn, ɖó bǔ e é kpo asì tɔn kpo ɖè ɔ wutu. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, nyɔnu ɖò asúxwé e ma ɖi nǔ nú Klisu ǎ ɔ nyí mɛɖeɖóvo Mawu tɔn, ɖó bǔ e é kpo asú tɔn kpo ɖè ɔ wutu. Enyi nǔ ma nyí mɔ̌ ǎ ɔ, è na nɔ mɔ vǐ yetɔn lɛ dó mɔ mɛbliblí, có mɛ mímɛ́ wɛ ye ka nyí.” (1 Kɔ. 7:14) Klisanwun gbejinɔtɔ́ lɛ gegě nɔ kpɔ́ xá asú alǒ asì nǔmaɖitɔ́ lɛ ɖò ninɔmɛ e vɛwǔ tawun lɛ é mɛ. Ye sixu ɖekúnnu ɖɔ mɔ̌ wiwa xɔ akwɛ ɖò ali bǔnɔ ɖé nu, hwenu e mɛ e ye da é wá huzu Mawu sɛntɔ́ nǔgbo ɖé é.—Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 7:16; 1 Pi. 3:1, 2.

19. Ðò agun Klisanwun tɔn lɛ mɛ ɖò égbé ɔ, etɛwu alɔwliwli e ɖó nu lɛ é ka gɔ́ mɛ?

¹⁹ Jezu na tinmɛ lɛ dó mɛɖée gbigbɛ́ wu, bɔ mɛsɛ́dó Pɔlu ɖè wě e gosin Mawu gɔ́n é xá mɛ dó kínklán wu. Ye mɛ bǐ ba ɖɔ mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ ni ɖó sísí nú alɔwliwli. Gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ égbé ɔ, è nɔ mɔ alɔwliwli e ɖó nu lɛ é gegě ɖò agun Klisanwun tɔn mɛ. Ðò agun e ɖò xá towe mɛ é mɛ ɔ, a sixu mɔ asú kpo asì kpo awǎjijɛnɔ gegě. Ðò agun enɛ lɛ mɛ ɔ, è nɔ mɔ nɔví sunnu gbejinɔtɔ́ e yí wǎn nú asì yetɔn lɛ é, kpo nɔví nyɔnu e nɔ xlɛ́ ɖɔ ye yí wǎn nú asú yetɔn lɛ é kpo bɔ ye bǐ nɔ xlɛ́ ɖɔ è sixu ɖó sísí nú alɔwliwli. Xomɛ sixu hun mǐ ɖɔ gbɛtɔ́ livi kanweko mɔkpan nyí kúnnuɖenú gbɛɖe ɔ ɖɔ xó Mawu tɔn elɔ lɛ nyí nǔgbo: “Enɛ ɔ wu wɛ sunnu na jó tɔ́ tɔn kpodo nɔ tɔn kpo dó, bo na jɛ kpɔ́ xá asì tɔn, bɔ ye mɛ we lɛ bǐ na huzu ɖokpo géé.”—Efɛ. 5:31, 33.