A Na Klɛ́n Afɔ Ðó Jezu Wu Wɛ À?

 1. Etɛ ka sixu ko kpaca we hwenu e a tɛ́n kpɔ́n bo na má nǔgbo e ɖò Biblu mɛ lɛ é xá mɛ ɖevo lɛ azɔn nukɔntɔn ɔ é?

A KA flín azɔn nukɔntɔn e a mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ emi mɔ nǔgbo ɔ é à? Nǔgbo Biblu tɔn e a kplɔ́n hwe ɔ nu lɛ é zawě nú we tawun. A mɔ ɖɔ mɛ lɛ bǐ na ba na yí gbè nú nǔ ɖěɖee a wá ɖi nǔ na lɛ é. A kúdeji ɖɔ wɛn e ɖò Biblu mɛ é na zɔ́n bɔ gbɛ̀ yetɔn na ɖó nu dìn, bɔ ye na lɛ́ ɖó nukúnɖiɖó sɔgudo tɔn jiwǔ ɖé. (Ðɛh. 119:105) Enɛ wu ɔ, akpakpa nɔ sɔ́ we tawun dó nǔgbo ɖěɖee a mɔ lɛ é mímá xá xɔ́ntɔn towe lɛ kpo hɛ̌nnumɔ towe lɛ kpo bǐ wu. Amɔ̌, etɛ ka jɛ? É kpaca we ɖɔ mɛ gegě gbɛ́ nǔ ɖěɖee a nɔ ɖɔ nú ye lɛ é.

2-3. Etɛ mɛ e nɔ gbɛ̀ ɖò Jezu hwenu lɛ é gegě ka lin dó é kpo wɛn tɔn kpo wu?

² Enyi mɛ ɖevo lɛ gbɛ́ wɛn e jlá wɛ mǐ ɖè é ɔ, é nɔ kpaca mǐ mɛ ɖě ǎ. Jezu bló nǔjiwǔ ɖěɖee xlɛ́ ɖɔ Mawu ɖò gudo tɔn lɛ é có, mɛ gegě ka gbɛ́ ɛ ɖò hwetɔnnu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é fɔ́n Lazáa sín kú. Nǔjiwǔ ɖé wɛ bɔ mɛ ɖěɖee ɖò gbè klán xá ɛ wɛ lɛ é sixu dɔn ǎ. É ɖò mɔ̌ có, nukɔntɔ́ Jwifu lɛ tɔn lɛ ɖi ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya ɔ ǎ. Ye tlɛ jló na hu Jezu kpo Lazáa kpo bǐ.—Jaan 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Jezu tuùn ɖɔ mɛ gegě na gbɛ́ ɖɔ emi kún na ɖi nǔ ɖɔ emi wɛ nyí Mɛsiya ɔ ó. (Jaan 5:39-44) Jezu ɖɔ nú ahwanvu Jaan Baptɛmublonúmɛtɔ́ ɔ tɔn ɖé lɛ ɖɔ: “Nǔ nyɔ́ nú mɛ e sín nǔɖiɖi ma na jɛ ayǐ ɖó nyɛ wu ǎ lɛ.” (Mat. 11:2, 3, 6) Etɛwu mɛ gegě ka gbɛ́ Jezu?

 4. Etɛ lɛ mǐ ka na gbéjé kpɔ́n ɖò xóta elɔ mɛ?

⁴ Ðò xóta elɔ kpo ee bɔ d’ewu é kpo mɛ ɔ, mǐ na gbéjé hwɛjijɔ e wu mɛ e nɔ gbɛ̀ ɖò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ lɛ é gegě ma ɖi nǔ nú Jezu ǎ é ɖé lɛ kpɔ́n. Mǐ na lɛ́ mɔ nǔ e wu mɛ gegě nɔ gbɛ́ wɛn mǐtɔn ɖò égbé é. Taji hú bǐ ɔ, mǐ na kplɔ́n nǔ e wu mǐ sixu ɖó nǔɖiɖi adodwé nú Jezu, bɔ enɛ na zɔ́n bɔ mǐ ma na klɛ́n afɔ ǎ é.

 5. Etɛwu mɛɖé lɛ ka sixu ko lin ɖɔ Jezu kún sixu nyí Mɛsiya e sín akpá è dó é ó?

⁵ Mɛ gegě gbɛ́ Jezu ɖó fí e é sù ɖè é wu. Ye yí gbè ɖɔ nǔkplɔnmɛtɔ́ alɔsekpɛ́nnanɔ ɖé wɛ nú Jezu, bɔ é nɔ lɛ́ bló nǔjiwǔ lɛ. Amɔ̌, nú yedɛɛ lɛ ɔ, wamamɔnɔ e nyí xwlɛkpatɔ́ é ɖé sín vǐ wɛ n’i. Nazalɛti wɛ é gosin. Toxo ɖé wɛ bɔ mɛ gegě sixu nɔ mɔ ɖɔ é kún hun nukún sɔmɔ̌ ó. Natanayɛli lɔ tlɛ ɖɔ nǔ elɔ dó Jezu wu cobo wá huzu ahwanvu tɔn: “Nǔ ɖagbe ɖě ka sixu tɔ́n sín Nazalɛti à?” (Jaan 1:46) Natanayɛli sixu ko gbɛ́ wǎn nú toxo enɛ e mɛ Jezu sù ɖè é. Alǒ, nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖò Micée 5:1 mɛ é sixu ko ɖò ayi tɔn mɛ. È ɖɔ ɖ’ayǐ ɖò finɛ ɖɔ è na jì Mɛsiya ɔ ɖò Bɛteleyɛmu, é kún nyí Nazalɛti ó.

 6. Etɛ ka ɖó na ko d’alɔ mɛ ɖěɖee nɔ gbɛ̀ ɖò Jezu sín hwenu lɛ é bɔ ye na tuùn ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya ɔ?

⁶ Etɛ Biblu ka ɖɔ? Gbeyiɖɔ Ezayíi ko ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ kɛntɔ́ Jezu tɔn lɛ kún na kéya nú “gǒflɛ́mɛ ɖěɖee kúnkplá jijimɛ [Mɛsiya ɔ] tɔn lɛ é” ó. (Eza. 53:8, nwt) È ko ɖɔ gǒflɛ́mɛ enɛ lɛ gegě xó ɖ’ayǐ. Enyi mɛ enɛ lɛ ko ba hwenu bo gbéjé nǔgbo enɛ lɛ bǐ kpɔ́n wɛ nyí ɔ, ye na ko mɔ ɖɔ Bɛteleyɛmu wɛ è jì Jezu ɖè, b’ɛ lɛ́ jɔ ɖò kúnkan Axɔ́su Davidi tɔn mɛ. (Luk. 2:4-7) Enɛ wu ɔ, fí e è jì Jezu ɖè é sɔgbe xá nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖò Micée 5:1 mɛ é. Bɔ fitɛ xó ɔ ka ɖè? Mɛ lɛ hwlɛndó bo yawǔ wá gbeta ɖé kɔn. Ye ɖó kúnnuɖenú lɛ bǐ ǎ. Enɛ wu ɔ, ye gbɛ́ Jezu.

 7. Etɛwu mɛ gegě ka nɔ gbɛ́ togun Jehovah tɔn ɖò égbé?

⁷ Nǔ ɖokpo ɔ nɔ lɛ́ jɛ égbé wɛ à? Ɛɛn. Mɛ e ɖò togun Jehovah tɔn mɛ lɛ é gegě jɛ dɔkun, alǒ nyí mɛ nukúnɖeji ǎ. Enɛ wu ɔ, mɛ gegě nɔ lin ɖɔ “gbɛtɔ́ yayǎ ɖé kpowun wɛ ye nyí, ye kún sè wema ɖé ó.” (Mɛ. 4:13) Mɛɖé lɛ nɔ lin ɖɔ togun Jehovah tɔn kún sixu kplɔ́n nǔ mɛ dó Biblu wu ó, ɖó ye kún yì wemaxɔmɛ sinsɛn tɔn nukúnɖeji lɛ ó. Mɛ ɖevo lɛ nɔ ɖɔ ɖɔ “sinsɛn Amɛlika tɔn” ɖé wɛ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ nyí. Amɔ̌, è na ɖɔ nǔgbo ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn ɖibla yì 1 ɖò 7 jí jɛn ɖò Amɛlika. Mɛ ɖevo lɛ tlɛ nɔ ɖɔ ɖɔ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ kún ɖi nǔ nú Jezu ó. Sín xwè nabi ɖé ɖíe ɔ, è sun nyǐ mǐ ɖɔ “mɛ nyanya lɛ,” “todɔnfúnlɛ̌ntɔ́ lɛ,” bɔ mɛ gegě nɔ lɛ́ ylɔ́ sinsɛn mǐtɔn ɖɔ “yovó lɛ sín sinsɛn.” Ðó mɛ ɖěɖee nɔ ɖɔ xó enɛ lɛ é ma tuùn nǔgbo ɔ, alǒ yí gbè na ǎ wutu ɔ, ye ba na huzu Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn ǎ.

 8. Sɔgbe xá Mɛsɛ́dó 17:11 ɔ, enyi mɛ lɛ jló na tuùn mɛsɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ égbé ɔ, etɛ ye ka ɖó na wà?

⁸ Nɛ̌ mɛɖé ka sixu nyi alɔ nú nǔ e na zɔ́n bɔ é na klɛ́n afɔ lɛ é gbɔn? Mɛ lɛ ɖó na nɔ gbéjé xó lɛ kpɔ́n ganji. Nǔ enɛ wɛ Wɛnɖagbe-Wema wlantɔ́ Luki dó gǎn bo wà. É w’azɔ̌ syɛnsyɛn bo ba dò nú “nǔ enɛ lɛ bǐ céɖécéɖé sín bǐbɛ̌mɛ yetɔn.” É ba ɖɔ mɛ e na xà nǔ e emi wlán lɛ é ni “tuùn nǔgbo ɔ” dó nǔ e ye sè dó Jezu wu lɛ é wu. (Luk. 1:1-4) Luki ɖɔhun wɛ Jwifu ɖěɖee ɖò toxo Belée hwexónu tɔn ɔ mɛ lɛ é cí. Ee ye sè wɛnɖagbe ɔ dó Jezu wu azɔn nukɔntɔn ɔ é ɔ, ye kíjé Akpáxwé Biblu Tɔn E È Wlán Dó Ebléegbe Mɛ é, bo na dó kúdeji ɖɔ nǔ e è ɖɔ nú emi lɛ é sɔgbe. (Xà Mɛsɛ́dó 17:11.) Ðò ali ɖokpo ɔ nu ɖò égbé ɔ, mɛ lɛ lɔ ɖó na nɔ gbéjé nǔ lɛ kpɔ́n. Ye ɖó na nɔ jlɛ́ nǔ e togun Mawu tɔn ɖɔ nú ye é dó Mawuxówema ɔ wu. Ye ɖó na nɔ lɛ́ kplɔ́n nǔ dó nǔ e togun Jehovah tɔn wà égbé lɛ é wu. Enyi ye nɔ gbéjé nǔ e ko jɛ wá yì lɛ é kpɔ́n ganji ɔ, ye na lɔn nú linlin masɔgbe lɛ, alǒ yeɖɔyeɖɔ lɛ na va nukún nú ye ǎ.

 9. Ee Jezu gbɛ́ ɖɔ emi kún na jlɛ́ nǔɖe dó xlɛ́ ɖɔ Mawu gɔn wɛ hlɔnhlɔn emitɔn gosin ó é ɔ, etɛ ka jɛ?

⁹ Mɛ e nɔ gbɛ̀ ɖò Jezu sín hwenu lɛ é ɖé lɛ mɔ ɖɔ nǔ e kplɔ́n mɛ wɛ é ɖè é kún ko kpé ó. Ye lɛ́ ɖò nǔ ba hú mɔ̌ wɛ. Ye byɔ ɛ ɖɔ é ni jlɛ́ nǔ ɖokpo bo dó ɖexlɛ́ ɖɔ “Mawu gɔ́n wɛ hlɔnhlɔn [tɔn] gosin.” Enɛ ɔ, ye na tuùn ɖɔ é wɛ nyí Mɛsiya ɔ. (Mat. 16:1) Bɔya nukúnnúmɔjɛnǔmɛ agɔ e ye ɖó dó Daniyɛli 7:13, 14 wu é jí wɛ ye na ko zɔn dó dó byɔ nǔ enɛ. É ɖò mɔ̌ có, hwenu e Jehovah ɖó dó bɔ nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ na jɛnu é nɛ ǎ. Nǔ e kplɔ́n mɛ wɛ Jezu ɖè lɛ é ko kpé bo na xlɛ́ ye ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya ɔ. Amɔ̌, ee é gbɛ́ ɖɔ emi kún na jlɛ́ nǔɖe lee ba gbɔn wɛ ye ɖè é ó é ɔ, ye gbɛ́ ɛ.—Mat. 16:4.

10. Nɛ̌ Jezu ka bló bɔ nǔ e Ezayíi ɖɔ dó Mɛsiya ɔ wu é jɛnu gbɔn?

¹⁰ Etɛ Biblu ka ɖɔ? Gbeyiɖɔ Ezayíi wlán dó Mɛsiya ɔ wu ɖɔ: “É na súxó ǎ, é na zé gbè yì jǐ ǎ; è na sè gbè tɔn ɖò toligbó lɛ xò ǎ.” (Eza. 42:1, 2) Jezu dɔn ayi mɛ lɛ tɔn wá éɖée jí hwenu e é ɖò sinsɛnzɔ́ tɔn wà wɛ é ǎ. É gbá tɛmpli ɖě ǎ. É nɔ dó sinsɛn sín awu e na ɖè è ɖó vo nú mɛ ɖevo lɛ é ǎ; mɔ̌ jɛn é ma nɔ lɛ́ byɔ mɛ lɛ ɖɔ ye ni zán tɛnmɛ-nyikɔ e xɔ susu nú mɛ lɛ é dó ylɔ́ emi ǎ é nɛ. Hwenu e Jezu ɖò mɛtɛnkpɔn lɛ mɛ gbɔn dín wɛ é ɔ, é gbɛ́ ɖɔ emi kún na bló nǔjiwǔ ɖé dó nyɔ́ ɖò Axɔ́su Elodu nukúnmɛ ó. (Luk. 23:8-11) Jezu ko bló nǔjiwǔ ɖé lɛ wá yì, amɔ̌, nǔ taji e jí é sɔ́ ayi tɔn ɖó é wɛ nyí wɛnɖagbe ɔ jijla. “Nǔ e wu wɛ è sɛ́ mì dó ɔ nɛ” wɛ é ɖɔ nú ahwanvu tɔn lɛ.—Luk. 4:43.

11. Linlin masɔgbe tɛ lɛ mɛɖé lɛ ka nɔ ɖó ɖò égbé?

¹¹ Nǔ ɖokpo ɔ nɔ lɛ́ jɛ égbé wɛ à? Ɛɛn. Égbé ɔ, nǔ elɔ lɛ nɔ dɔn mɛ gegě: sinsɛnxɔ ɖaxó e è gbá bo sɔ́ nǔ axivɛ́nú lɛ dó b’acɔ́ na ganji é, sinsɛngán ɖěɖee è nɔ sɔ́ tɛnmɛ-nyikɔ susunɔ lɛ dó ylɔ́ ye lɛ é, aca e mɛ gegě ma tuùn fí e é jɔ sín é kpo tinmɛ tɔn kpo ǎ lɛ é. Amɔ̌, mɛ ɖěɖee nɔ yì amǐsa enɛ lɛ é nɔ kplɔ́n nǔ kaka ɖé dó Mawu kpo linlin tɔn lɛ kpo wu ǎ. Mɛ ɖěɖee nɔ wá kplé Klisanwun tɔn mǐtɔn lɛ é nɔ kplɔ́n nǔ dó nǔ e Jehovah byɔ lɛ é kpo lee è na zán gbɛ̀ sɔgbe xá jlǒ tɔn gbɔn é kpo wu. Kpléxɔ Axɔ́suɖuto ɔ tɔn mǐtɔn lɛ nɔ mɛ́, bo nɔ lɛ́ ɖò jlɛ̌ jí, bɔ è ka nɔ lɛ́ zán nǔ axivɛ́nú lɛ dó b’acɔ́ nú ye ǎ. Mɛ ɖěɖee nɔ nɔ nukɔn nú nǔ lɛ é nɔ dó awu ɖé b’ɛ nɔ ɖè ye ɖó vo nú mɛ ɖevo lɛ ǎ. Mɔ̌ jɛn è ma ka nɔ lɛ́ sɔ́ tɛnmɛ-nyikɔ susunɔ lɛ dó ylɔ́ ye ǎ é nɛ. Xó Mawu tɔn mɛ wɛ nǔ e mǐ nɔ kplɔ́n mɛ lɛ é kpo nǔ e mǐ ɖi nǔ na lɛ é kpo gosin. É ɖò mɔ̌ có, mɛ gegě nɔ gbɛ́ wɛn mǐtɔn ɖò égbé ɖó ye nɔ lin ɖɔ lee mǐ nɔ sɛn Mawu gbɔn é kún dɔn mɛ dín ó, bɔ nǔ e mǐ nɔ kplɔ́n mɛ lɛ é kún ka nɔ lɛ́ sɔgbe xá nǔ e ba na sè wɛ ye ɖè lɛ é ó.

12. Lee è tinmɛ gbɔn ɖò Eblée lɛ 11:1, 6 mɛ é ɔ, etɛ jí nǔɖiɖi mǐtɔn ka ɖó na jinjɔn?

¹² Nɛ̌ mǐ ka sixu nyi alɔ nú nǔ e na zɔ́n bɔ mǐ na klɛ́n afɔ lɛ é gbɔn? Mɛsɛ́dó Pɔlu ɖɔ nú Klisanwun e nɔ nɔ Hlɔma lɛ é ɖɔ: “Nǔ e sè wɛ è ɖè ɔ mɛ wɛ nǔɖiɖi nɔ tɔ́n sín, bɔ nǔ e sè wɛ è ɖè ɔ ka nyí Klisu sín xó e jlá wɛ è ɖè é.” (Hlɔ. 10:17) Enɛ wu ɔ, mǐ nɔ na hlɔnhlɔn nǔɖiɖi mǐtɔn gbɔn Mawuxówema ɔ kpinkplɔn gblamɛ, enyi gbɔn alɔɖiɖó ɖò aca sinsɛn tɔn ɖěɖee ma sɔgbe xá Biblu ǎ lɛ é mɛ gblamɛ ǎ, ye na bo dɔn mɛ gbɔn ɖebǔ ɔ nɛ. Mǐ ɖó na ɖó nǔɖiɖi adodwé e jinjɔn nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e sɔgbe é jí é, ɖó “nú mɛɖé ma ɖó nǔɖiɖi ǎ ɔ, nǔ tɔn sixu nyɔ́ Mawu nukúnmɛ ǎ.” (Xà Eblée lɛ 11:1, 6.) Enɛ wu ɔ, é byɔ ɖɔ è ni bló nǔjiwǔ bǔnɔ ɖé, bonu mǐ ni mɔ hwɛ̌ cobo kúdeji ɖɔ mǐ ko mɔ nǔgbo ɔ ǎ. Nǔkplɔnmɛ Biblu tɔn e nɔ hɛn nǔɖiɖi mɛtɔn lidǒ lɛ é gbígbéjé kpɔ́n kpo sɔxwixwe kpo ko kpé, bo na bló bɔ mǐ na kúdeji ɖɔ mǐ ko mɔ nǔgbo ɔ, bɔ nǔxokpɔ́n mǐtɔn lɛ bǐ na blí bú.

13. Etɛ ka zɔ́n bɔ mɛ gegě gbɛ́ Jezu?

¹³ Ðò Jezu hwenu ɔ, é kpaca ahwanvu Jaan Baptɛmublonúmɛtɔ́ ɔ tɔn lɛ ɖɔ ahwanvu Jezu tɔn lɛ kún nɔ blá nu ó. Jezu tinmɛ ɖɔ ye kún ɖó hwɛjijɔ ɖě bo na blá nu hwenu e emi kpò ɖò gbɛ̀ é ó. (Mat. 9:14-17) É ɖò mɔ̌ có, Falizyɛn lɛ kpo gbeklánxámɛtɔ́ Jezu tɔn ɖevo lɛ kpo dóhwɛ ɛ, ɖó é nɔ xwedó aca yetɔn lɛ ǎ wutu. Hwenu e Jezu ba na gbɔ azɔn nú mɛɖé lɛ ɖò Gbɔjɛzángbe é ɔ, é vɛ́ ye wu. (Mak. 3:1-6; Jaan 9:16) Ðò ali ɖé nu ɔ, ye nɔ gó dó ɖɔ ɖɔ emi nɔ nyi Gbɔjɛzánsɛ́n ɔ, é ɖò mɔ̌ có, ɖò hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, ye nɔ mɔ ɖɔ gbeyiyi nú mɛ lɛ bonu ye na wà ajɔ̌ ɖò tɛmpli ɔ mɛ kún nyí xó ɖé ó. Ee Jezu dóhwɛ ye ɖó nǔ enɛ wu é ɔ, é vɛ́ ye wu tawun. (Mat. 21:12, 13, 15) Gɔ́ na ɔ, mɛ ɖěɖee Jezu ɖekúnnu na ɖò kplɔ́ngbasá ɖò Nazalɛti lɛ é sin xomɛ tawun, ɖó é ɖè xó sín tan Izlayɛli tɔn mɛ dó ɖè cejɛnnabinɔ kpo nǔɖiɖi hwedónanɔ kpo e ye nyí é xlɛ́. (Luk. 4:16, 25-30) Mɛ gegě gbɛ́ Jezu ɖó é wà nǔ e ye lin ɖɔ é ɖó na wà é ǎ wutu.—Mat. 11:16-19.

14. Etɛwu Jezu ka ɖó hwɛ nú aca gbɛtɔ́ lɛ tɔn ɖěɖee ma sɔgbe xá Mawuxówema ɔ ǎ lɛ é?

¹⁴ Etɛ Biblu ka ɖɔ? Jehovah ɖɔ gbɔn gbeyiɖɔ tɔn Ezayíi jí ɖɔ: “Togun elɔ ɔ, nu kɛɖɛ jɛn é nɔ víví nú mì; nu jɛn é nɔ sɔ́ mì sù ɖè; ayi tɔn ɖò wǔ ce ǎ. Sísí e ɖó nú mì wɛ é ɖè bo ɖɔ ɔ, nǔdowá gbɛtɔ́ tɔn wɛ; nǔ wɛ é nyí bɔ è kplɔ́n dó tamɛ kpowun.” (Eza. 29:13) Hwɛ e Jezu ɖó nú aca gbɛtɔ́ lɛ tɔn ɖěɖee ma sɔgbe xá Mawuxówema ɔ ǎ lɛ é sɔgbe. Mɛ ɖěɖee lin ɖɔ sɛ́n kpo aca kpo gbɛtɔ́ lɛ tɔn lɛ ɖò taji hú nǔ e Biblu ɖɔ lɛ é lɔ gbɛ́ Jehovah kpo Mɛsiya e é sɛ́dó é kpo.

15. Etɛwu mɛ gegě ma ka nɔ yí wǎn nú Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ ɖò égbé ǎ?

¹⁵ Nǔ ɖokpo ɔ nɔ lɛ́ jɛ égbé wɛ à? Ɛɛn. Enyi Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ ma xò kpóɖó nú mɛ ɖevo lɛ, bɔ ye nɔ kpɔ́ bo ɖu xwè ɖěɖee ma sɔgbe xá Biblu ǎ lɛ é ɖi, jijizánxwe kpo Natáaxwe kpo ǎ ɔ, xomɛ nɔ sin mɛ enɛ lɛ tawun. Gɔ́ na ɔ, nú Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ ma xò kpóɖó nú mɛ lɛ bo ɖu xwè ɖěɖee è nɔ ɖu dó jɛhun dó tò mɛtɔn jí lɛ é xá ye ǎ ɔ, é nɔ vɛ́ nú mɛ lɛ tawun. Mɔ̌ jɛn enyi Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ ma ɖ’alɔ ɖò aca ɖěɖee kúnkplá cyɔnúwiwa bo ma ka sɔgbe xá Xó Mawu tɔn ǎ lɛ é mɛ ǎ ɔ, akpɔ nɔ lɛ́ ɖó mɛ lɛ tawun é nɛ. Mɛ ɖěɖee nǔ enɛ lɛ nɔ nyí afɔklɛ́nnú na lɛ é sixu nɔ ganjɛwu bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ lee Mawu ba gbɔn é sɛn ɛ gbɔn wɛ jɛn ye ɖè. Amɔ̌, enyi aca gbɛ̀ ɔ tɔn lɛ jɛn nɔ nyɔ́ nukún yetɔn mɛ hú nǔgbo e ɖò Biblu mɛ bo zawě lɛ é ɔ, nǔ yetɔn sixu nyɔ́ Mawu nukúnmɛ ǎ.—Mak. 7:7-9.

16. Etɛ mǐ ka ɖó na wà? Etɛ mǐ ma ka ɖó na wà ǎ? (Ðɛhan 119:97, 113, 163-165)

¹⁶ Nɛ̌ mǐ ka sixu nyi alɔ nú nǔ e na zɔ́n bɔ mǐ na klɛ́n afɔ lɛ é gbɔn? Mǐ ɖó na bló bɔ wǎn e mǐ yí nú sɛ́n Jehovah tɔn lɛ kpo nǔgbododó tɔn lɛ kpo é na syɛn d’eji. (Xà Ðɛhan 119:97, 113, 163-165.) Nú mǐ yí wǎn nú Jehovah ɔ, mǐ na nyi alɔ nú aca ɖěɖee nɔ dó xomɛsin n’i lɛ é bǐ. Mǐ ɖó na lɔn bonu wǎn e mǐ yí nú nǔ ɖevo ɖebǔ é na hugǎn wǎn e mǐ yí nú Jehovah é ǎ.

17. Etɛ ɖó nukún wɛ mɛ gegě ka ɖè ɖò Jezu hwenu, b’ɛ zɔ́n bɔ ye gbɛ́ Jezu?

¹⁷ Mɛ e nɔ gbɛ̀ ɖò Jezu hwenu é ɖé lɛ ba ɖɔ è ni yawǔ ɖyɔ acɛkpikpa e ɖò ayǐ é. Ye ko ɖò nukún ɖó wɛ ɖɔ Mɛsiya ɔ na wá ɖè ye sín acɛ gannaganna e acɛkpatɔ́ Hlɔma tɔn lɛ nɔ kpa nú ye é glɔ́. Amɔ̌, ee ye tɛ́n kpɔ́n bo na sɔ́ Jezu axɔ́su é ɔ, é gbɛ́. (Jaan 6:14, 15) Xɛsi ɖi vɔsanúxwlémawutɔ́ lɛ kpo mɛ ɖevo lɛ kpo ɖɔ Jezu táa ɖyɔ acɛkpikpa e ɖò ayǐ é. Enɛ gudo ɔ, Hlɔmanu lɛ na sin xomɛ bo na yí acɛ e ye sɔ́ d’así nú vɔsanúxwlémawutɔ́ lɛ é sín ye sí. Toxó enɛ lɛ e ɖó adohu adohu nú ye é zɔ́n bɔ mɛ gegě gbɛ́ Jezu.

18. Nǔɖɔɖ’ayǐ Biblu tɔn e ɖɔ xó dó Mɛsiya ɔ wu é tɛ lɛ mɛ gegě ka dóvɛ̌ na?

¹⁸ Etɛ Biblu ka ɖɔ? Nǔgbo wɛ ɖɔ nǔɖɔɖ’ayǐ gegě ko ɖɔ ɖɔ Mɛsiya ɔ na wá nyí Ahwanfuntɔ́ e ɖu ɖ’eji é ɖé, amɔ̌, nǔɖɔɖ’ayǐ ɖevo lɛ lɛ́ xlɛ́ ɖɔ é ɖó na tó kú dó hwɛ mǐtɔn lɛ tamɛ hwɛ̌. (Eza. 53:9, 12) Bɔ aniwu Jwifu lɛ ka ɖó linlin masɔgbe lɛ dó Mɛsiya ɔ wu lo? Mɛ e nɔ gbɛ̀ ɖò Jezu hwenu lɛ é gegě nɔ dóvɛ̌ nú nǔɖɔɖ’ayǐ ɖěɖee ma ɖɔ ɖɔ ye na mɔ kɔ dó sá fún ɖò tagba yetɔn lɛ sí azɔn ɖokpo ǎ lɛ é.—Jaan 6:26, 27.

19. Linlin agɔ tɛ lɛ mɛ lɛ ka nɔ ɖó égbé, b’ɛ nɔ zɔ́n bɔ ye nɔ gbɛ́ wɛn mǐtɔn?

¹⁹ Nǔ ɖokpo ɔ nɔ lɛ́ jɛ égbé wɛ à? Ɛɛn, mɛ gegě nɔ gbɛ́ mǐ égbé ɖó wǔ e mǐ nɔ ɖó zɔ ɖò toxóɖiɖɔ linu é wu. Ye nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ ni sɔ́ wema nú mɛ lɛ ɖò sɔ́misɔ́mi lɛ hwenu. Amɔ̌, mǐ mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ sɔgbe xá linlin Jehovah tɔn ɔ, enyi mǐ sɔ́ gbɛtɔ́ ɖé b’ɛ na kp’acɛ dó mǐ nu ɔ, gbigbɛ́ ɛ wɛ mǐ ɖè nɛ. (1 Sam. 8:4-7) Mɛ ɖevo lɛ sixu nɔ lɛ́ lin ɖɔ mǐ ɖó na nɔ gbá azɔ̌mɛxwé lɛ kpo dotóoxwé lɛ kpo dó d’alɔ toví lɛ. Ye nɔ gbɛ́ wɛn mǐtɔn ɖó wɛnɖagbejijlazɔ́ ɔ jí wɛ mǐ nɔ sɔ́ ayi ɖó, é nyí ɖó lee mǐ na yawǔ ɖeɖɛ tagba gbɛ̀ ɔ tɔn lɛ gbɔn é jí ǎ.

20. Lee Jezu tɛɖɛ̌ jí ɖò Matie 7:21-23 mɛ gbɔn é ɔ, etɛ ka ɖó na vɛ́ adɔ̌ mǐ hugǎn?

²⁰ Nɛ̌ mǐ ka sixu nyi alɔ nú nǔ ɖěɖee na zɔ́n bɔ mǐ na klɛ́n afɔ lɛ é gbɔn? (Xà Matie 7:21-23.) Nǔ e ɖó na nɔ vɛ́ adɔ̌ mǐ é wɛ nyí azɔ̌ e Jezu ɖegbe tɔn nú mǐ ɖɔ mǐ ni wà é wiwa. (Mat. 28:19, 20) Mǐ ɖó na lɔn gbeɖé bɔ toxóɖiɖɔ, alǒ tagba gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ ɖiɖeɖɛ na fɛ́ ayi mǐtɔn ǎ. Mǐ yí wǎn nú mɛ lɛ, bɔ wuvɛ̌ e mɔ wɛ ye ɖè lɛ é nɔ lɛ́ ɖu ayi mɛ nú mǐ. Amɔ̌, mǐ tuùn ɖɔ nǔ kplɔnkplɔn nɔzo mǐtɔn lɛ dó Axɔ́suɖuto Mawu tɔn wu, gɔ́ nú alɔdidó ye bonu ye ni ɖó kancica ɖagbe kpo Jehovah kpo wɛ nyí ali ɖagbe hugǎn e nu mǐ sixu d’alɔ ye ɖè lɛ é.

21. Etɛ mǐ ka ɖó na kánɖeji bá wà?

²¹ Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ ɖɔ xó dó nǔ e nyí afɔklɛ́nnú nú mɛ gegě ɖò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ, b’ɛ zɔ́n bɔ ye gbɛ́ Jezu lɛ é ɛnɛ jí, bo lɛ́ kɛnu dó nǔ e sixu zɔ́n bɔ mɛ gegě gbɛ́ ahwanvu Jezu tɔn lɛ ɖò égbé é ɖé lɛ wu. Amɔ̌, nǔ enɛ lɛ kɛɖɛ wɛ mǐ ɖó na nyi alɔ na à? Eǒ. Ðò xóta e bɔ d’ewu é mɛ ɔ, mǐ na lɛ́ gbéjé afɔklɛ́nnú ɛnɛ ɖevo lɛ kpɔ́n. Mi nú mǐ ni kánɖeji, bo na nyi alɔ nú nǔ e sixu nyí afɔklɛ́nnú nú mǐ lɛ é, bo na dó kpò ɖò nǔɖiɖi adodwé ɔ ɖó wɛ.