“Mi ná nyí kúnnuɖetɔ́ ce”

 1-3. Nɛ̌ Jezu ka gosín mɛsɛ́dó tɔn lɛ́ gɔ́n gbɔn? Nǔkanbyɔ́ tɛ́ lɛ́ ka fɔ́n?

MƐSƐ́DÓ lɛ́ ba ɖɔ Jezu ní jó émí dó ǎ. Yě ɖó awǎjijɛ tawun ɖo aklúnɔzángbla e wá yi lɛ́ é mɛ! Fínfɔ́n sín kú Jezu tɔn zɔ́n bɔ aluwɛ syɛ́nsyɛ́n e mɛ yě ɖe é wá húzú awǎjijɛ ɖaxó. É ko bló azǎn 40 din bɔ Jezu tɔ́n dó ahwanvú tɔn lɛ́ jí azɔn nabí ɖé, bá dó kplɔ́n nǔ yě bo lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú yě. Amɔ̌, égbé tɔn e é tɔ́n dó yě jí é wɛ nyí azɔn gǔdo gúdo tɔn.

² Mɛsɛ́dó lɛ́ kplé ɖo Olívutín só jí bo ɖo xó e ɖɔ wɛ Jezu ɖe lɛ́ é bǐ ɖótó wɛ. Hwenu e é fó xó tɔn é ɔ (é cí ɖɔ xó ɔ yá wǔ fó tawun ɖɔhun), é bɛ́ alɔ dó jǐ bo xo ɖɛ dó yě jí. Énɛ́ gúdo ɔ, é jɛ jǐ yi jí! Mɛsɛ́dó tɔn lɛ́ bɔ nukún nyi wǔ tɔn, hwenu e é ɖo jǐxwé yi wɛ é. Wǎgbɔ tɔn ɔ, akpɔ́kpɔ́ ɖé bú i, bɔ yě sɔ́ mɔ ɛ ǎ. É bú bǐ, amɔ̌, yědɛɛ lɛ́ cí fínɛ́ bo kpo ɖo jǐxwé kpɔ́n wɛ dáán.—Luk. 24:50; Mɛ. 1:9, 10.

³ Nǔ énɛ́ e jɛ é nyí hǔzúhúzú ɖaxó ɖé ɖo gbɛzán mɛsɛ́dó Jezu tɔn lɛ́ tɔn mɛ. Étɛ́ yě ka ná wa din e Gǎn yětɔn Jezu Klísu ko yi jǐxwé é? É ɖo wɛn ɖɔ Gǎn yětɔn ko sɔ́ nǔ nú yě bónú yě ná gbɛ kan dó azɔ̌ e é bɛ́ é nu. Nɛ̌ é ka sɔ́ nǔ nú yě nú azɔ̌ tají énɛ́ gbɔn? Nɛ̌ yě ka wa nǔ gbɔn? Nɛ̌ é ka kan klisánwun lɛ́ ɖo égbé gbɔn? Wěmata nukɔntɔn wěma Mɛsɛ́dó tɔn ná xósin e dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ lɛ́ é.

 4. Nɛ̌ Luki ka hun nǔ sín tan e ɖo wěma Mɛsɛ́dó tɔn mɛ é nu gbɔn?

⁴ Luki bɛ́ tan tɔn gbɔn nǔ wlánwlán sɛ́dó Teofílu gblamɛ; nya ɖokpó énɛ́ ɔ wɛ é wlán Wɛnɖagbewéma tɔn sɛ́dó wá yi.a Bo ná dó xlɛ́ nyi wɛn ɖɔ wěma élɔ́ wɛ nyí kpédénu wěma nukɔntɔn ɔ tɔn ɔ, Luki zán xógbe ɖěvo lɛ́ dó sɛ sin xwe nú nǔ ɖěɖěe é ɖɔ ɖo vivɔnu Wɛnɖagbewéma tɔn tɔn lɛ́ é dó bɛ́, bo lɛ́ ná mɔjɛmɛ yɔ̌yɔ́ ɖé lɛ́ gɔ́ ná.

 5, 6. (a) Étɛ́ ka ná d’alɔ ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ bɔ nǔɖiɖi yětɔn ná kpo ɖo dǒ lí wɛ? (b) Nɛ̌ nǔɖiɖi klisánwun égbé tɔn lɛ́ tɔn ka jínjɔ́n “kúnnuɖenú e ɖo wɛn é gěgé” jí gbɔn?

⁵ Étɛ́ ka ná zɔ́n bɔ ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ sín nǔɖiɖi ná kpo ɖo dǒ lí wɛ? Ðo Mɛsɛ́dó 1:3 mɛ ɔ, mǐ xa dó Jezu wú ɖɔ: “É sɔ́ éɖée xlɛ́ yě gbɔn kúnnuɖenú e ɖo wɛn é gěgé gblamɛ ɖɔ émí ɖo gbɛ.” Ðo Biblu mɛ ɔ, “dotóo vívɛ́ná” Luki kɛ́ɖɛ́ wɛ zán xógbe e è tínmɛ dó “kúnnuɖenú e ɖo wɛn é” é. (Koló. 4:14) Xógbe ɖé wɛ, bɔ è nɔ zán ɖo nǔwlánwlán dotóozɔ́wiwa tɔn lɛ́ mɛ, bɔ tínmɛ tɔn nɔ nyí kúnnuɖenú e è ɖe xlɛ́, bɔ è ma sixú gbɛ́ ǎ lobɔ é lɛ́ ɖó gǎnjɛwú é. Kúnnuɖenú mɔ̌hun wɛ Jezu ná. É tɔ́n dó ahwanvú tɔn lɛ́ jí azɔn gěgé; hweɖénu ɔ, é tɔ́n dó mɛ ɖokpó alǒ mɛ we jí, hweɖévonu ɔ, é tɔ́n dó mɛsɛ́dó lɛ́ bǐ jí, bɔ ɖo ninɔmɛ ɖé mɛ ɔ, é tɔ́n dó nǔɖitɔ́ 500 jɛjí jí. (1 Kɔ. 15:3-6) Kúnnuɖenú e ɖo wɛn lɛ́ é nɛ́ nǔgbó!

⁶ Mɔ̌ ɖokpó ɔ, klisánwun nǔgbó égbé tɔn lɛ́ sín nǔɖiɖi jínjɔ́n “kúnnuɖenú e ɖo wɛn é gěgé” jí. Kúnnuɖenú lɛ́ ka ɖe bo xlɛ́ ɖɔ Jezu nɔ gbɛ ɖo ayǐkúngban jí, kú ɖó hwɛ mǐtɔn lɛ́ wú bɔ è lɛ́ fɔ́n ɛ sín kú a? Déwúndéwún! Tan ɖejidéwú kúnnuɖetɔ́ e mɔ nǔ lɛ́ ɖó nukún wú, bɔ è wlán dó Xó Mawu tɔn mɛ lɛ́ é tɔn ná kúnnuɖenú e ɖo wɛn, bɔ mǐ ɖó hudó yětɔn lɛ́ é bǐ mǐ. Ðɛxixo dó kplɔ́n tan énɛ́ lɛ́ sixú ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi mǐtɔn tawun. Flín ɖɔ nǔɖiɖi adodwé ɔ kún nɔ jínjɔ́n nǔɖé kpowun jí ó, loɔ, kúnnuɖenú e syɛ́n só lɛ́ é jí wɛ é nɔ jínjɔ́n. Nǔɖiɖi adodwé ɔ ɖo dandan cóbɔ è ná mɔ gbɛ mavɔmavɔ.—Jaan 3:16.

 7. Kpɔ́ndéwú tɛ́ Jezu ka sɔ́ ɖ’ayǐ nú ahwanvú tɔn lɛ́ ɖo nǔkplɔ́nmɛ kpó wɛnjíjlá kpó kpáxwé?

⁷ Jezu nɔ lɛ́ “ɖo Axɔ́súɖuto Mawu tɔn xó ɖɔ . . . wɛ.” Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é tínmɛ nǔɖɔɖayǐ ɖěɖěe xlɛ́ ɖɔ Mɛsíya ɔ ɖó ná ji ya bo kú lɛ́ é. (Luk. 24:13-32, 46, 47) Hwenu e Jezu ɖo sɛ kɔ́n sín azɔ̌ éɖésúnɔ Mɛsíya ɔ tɔn jí wɛ é ɔ, é tɛ ɖɛ̌ xóta Axɔ́súɖuto Mawu tɔn tɔn jí, ɖó éyɛ́ wɛ nyí Axɔ́sú e è sɔ́ é. Axɔ́súɖuto ɔ jí wɛ wɛn e Jezu jlá é jínjɔ́n hwebǐnu, bɔ ahwanvú tɔn égbé tɔn lɛ́ lɔ nɔ tɛ́ dó xóta ɖokpó ɔ wú, hwenu e yě ɖo wɛn ɔ jlá wɛ é.—Mat. 24:14; Luk. 4:43.

 8, 9. (a) Linlin agɔ we tɛ́ lɛ́ mɛsɛ́dó Jezu tɔn lɛ́ ka ɖó? (b) Nɛ̌ Jezu ka jlá linlin mɛsɛ́dó lɛ́ tɔn ɖó gbɔn? Nǔkplɔ́nmɛ tɛ́ ka ɖo fínɛ́ nú klisánwun égbé tɔn lɛ́?

⁸ Kplé e mɛsɛ́dó lɛ́ bló ɖo Olívutín só ɔ jí é wɛ nyí azɔn gǔdo gúdo tɔn e yě bló kplé xá Jezu ɖo ayǐkúngban jí é. Yě kanbyɔ́ vɛ́návɛ́ná ɖɔ: “Aklúnɔ, hwe élɔ́ nu wɛ a ná vɔ́ axɔ́súɖuto ɔ ɖó ayǐ nú Izlayɛ́li a?” (Mɛ. 1:6) Nǔkanbyɔ́ ɖokpó énɛ́ ɖé linlin agɔ e mɛsɛ́dó lɛ́ ɖó é we tɔ́n. Nukɔntɔn, yě lin ɖɔ è ná vɔ́ Axɔ́súɖuto Mawu tɔn ɖó ayǐ nú Izlayɛ́li agbaza tɔn. Wegɔ́, yě ɖó nukún ɖɔ Axɔ́súɖuto e sín akpá è dó é ná jɛ acɛ kpa jí azɔn ɖokpó, “hwe élɔ́ nu.” Nɛ̌ Jezu ka d’alɔ yě bɔ yě jlá linlin yětɔn ɖó gbɔn?

⁹ É ɖo wɛn ɖɔ Jezu tuun ɖɔ linlin nukɔntɔn e yě ɖó é ná húzú ɖo malínmálín mɛ. Nǔgbó ɔ, ɖo azǎn wǒ kpowun gúdo ɔ, ahwanvú tɔn lɛ́ ná mɔ bɔ è ná ɖó akɔta yɔ̌yɔ́ ɖé ayǐ, é wɛ nyí Izlayɛ́li gbigbɔ tɔn! Nǔwaɖókpɔ́ e ɖo Mawu kpó Izlayɛ́li agbaza tɔn kpó tɛ́ntin é ná wá vivɔnu zaanɖé. Ðo linlin wegɔ́ ɔ kpáxwé ɔ, Jezu flín yě kpó xomɛnyínyɔ́ kpó ɖɔ: “Gan e mɛ nǔ ná nyí mɔ̌ é kpó hwenu e wɛ é kpó ɔ, Tɔ́ ɔ ko sɔ́ ɖó acɛ éɖésúnɔ tɔn glɔ́; é byɔ́ ɖɔ mi ní tuun ǎ.” (Mɛ. 1:7) Jexóva wɛ nyí Ganmɛjínɔtɔ́ Ðaxó ɔ. Cóbónú Jezu ná kú ɔ, éɖésúnɔ ɖɔ ɖɔ Vǐ ɔ lɔ kún tlɛ tuun “azǎn ɔ” kpó “gan” e mɛ vivɔnu ɔ ná wá dó é kpó ó, lé “Tɔ́ ɔ kɛ́ɖɛ́ wɛ tuun.” (Mat. 24:36) Égbé ɖésú ɔ, nú vivɔnu gbɛ élɔ́ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú klisánwun lɛ́ zɛ xwé wú hǔn, é xlɛ́ ɖɔ nǔ e é ma byɔ́ ɖɔ yě ní tuun ǎ é wɛ ɖo linkpɔ́n ɖó nú yě wɛ nɛ́.

10. Jijɔ mɛsɛ́dó lɛ́ tɔn tɛ́ mǐ ka ɖó ná tɛ́n kpɔ́n bá ɖó? Étɛ́wú?

¹⁰ É ɖo mɔ̌ có, mǐ ɖó ná ɖó ayi te, bo ná lɔn bo ɖe mɛsɛ́dó Jezu tɔn lɛ́ kpo ǎ; súnnu e ɖó nǔɖiɖi ɖaxó lɛ́ é wɛ yě nyí. Yě sɔ́ yěɖée hwe, bo yí gbe bɔ è jlá linlin yětɔn ɖó. Gɔ́ ná ɔ, nú nǔkanbyɔ́ yětɔn ná bo tlɛ xlɛ́ ɖɔ yě ɖó linlin agɔ ɔ, é ka lɛ́ xlɛ́ ɖɔ yě ɖó jijɔ ɖagbe ɖé. Azɔn mɔ̌kpán wɛ Jezu ɖɔ nú ahwanvú tɔn lɛ́ ɖɔ: “Mi nɔ acéjí.” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Yě ɖo wunzɛn ɖo gbigbɔ lixo, bo ɖo kúnnuɖenú ɖěɖěe xlɛ́ ɖɔ Jexóva ɖo nǔ sɔ́ wɛ bá wa nǔ é ba wɛ vɛ́návɛ́ná. Jijɔ énɛ́ wɛ mǐ ɖó ná tɛ́n kpɔ́n bá ɖó ɖo égbé. Nǔgbó ɔ, “azǎn gǔdo gúdo tɔn” élɔ́ lɛ́ é vɛ́ wǔ lɛ́ é zɔ́n bɔ mɔ̌ wiwa lɛ́ myá nukún bǐ.—2 Tim. 3:1-5.

11, 12. (a) Azɔ̌ tɛ́ Jezu ka sɔ́ d’así nú ahwanvú tɔn lɛ́? (b) Étɛ́wú é ka sɔgbe ɖɔ Jezu dɔn gbigbɔ mímɛ́ ɔ cá xá wɛnjíjlázɔ́ ɔ?

¹¹ Jezu flín nǔ tají e ɖó ná ɖu ayi mɛ nú mɛsɛ́dó lɛ́ é yě. É ɖɔ: “Mi ná mɔ hlɔ̌nhlɔ́n yí, hwenu e gbigbɔ mímɛ́ ná wá jǐ mitɔn é, bɔ mi ná nyí kúnnuɖetɔ́ ce ɖo Jeluzalɛ́mu, Judée kpó Samalíi kpó, káká yi fí e lín hú gǎn ɖo ayǐkúngban jí é.” (Mɛ. 1:8) Jeluzalɛ́mu, fí e mɛ lɛ́ hu Jezu ɖe é wɛ è ná jlá fínfɔ́n sín kú tɔn sín wɛn ɔ ɖe jɛ nukɔn. Bɔ wɛn ɔ ná gba kpé sín fínɛ́ yi Judée gbé ɔ bǐ jí, yi Samalíi káká yi fí e lín dó fí énɛ́ lɛ́ é.

¹² Yǎyá wú wɛ ǎ, bɔ Jezu to lɛ́vɔ́ akpá e é dó ɖɔ émí ná sɛ́ gbigbɔ mímɛ́ dó bɔ é ná d’alɔ yě é dó hwɛ̌, cóbó ɖe gbe nú yě ɖɔ yě ní jlá wɛn ɔ. Azɔn 40 jɛjí e xógbe “gbigbɔ mímɛ́” ɔ tɔ́n ɖo wěma Mɛsɛ́dó tɔn mɛ é ɖokpó nɛ́. Azɔn mɔ̌kpán wɛ wěma Biblu tɔn énɛ́ e sɔ́ akpakpa mɛ tawun é xlɛ́ nyi wɛn ɖɔ mǐ kún sixú wa jlǒ Jexóva tɔn alɔdó gbigbɔ mímɛ́ ɔ tɔn mɛvo ó. Hǔn, é ɖo tají ɖɔ mǐ ní nɔ xo ɖɛ dó byɔ́ gbigbɔ énɛ́ hwɛhwɛ! (Luk. 11:13) Mǐ ɖó hudó tɔn din tawun hú ɖ’ayǐ tɔn.

13. Nɛ̌ wɛnjíjlázɔ́ e è sɔ́ d’así nú togun Mawu tɔn é ka gbló ada ɖo égbé sɔ? Étɛ́wú mǐ ka ɖó ná zunfán azɔ̌ énɛ́ dó nǔjɔnǔ mɛ?

¹³ Nú mɛsɛ́dó lɛ́ ɔ, xógbe “káká yi fí e lín hú gǎn ɖo ayǐkúngban jí é” ɔ, akpáxwé gbɛ ɔ tɔn ɖé lɛ́ dó gesí wɛ é ɖe. Amɔ̌ égbé ɔ, ayǐkúngban ɔ bǐ jí wɛ mǐ nɔ jlá wɛn ɔ gbɔn. É ɖo mɔ̌ có, lěe xóta e wá yi é xlɛ́ gbɔn é ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ yí gbe nú wɛnjíjlázɔ́ énɛ́ kpó ayi bǐ kpó, bo tuun ɖɔ Mawu ba ɖɔ gbɛtɔ́ alɔkpa lɛ́ bǐ ní se wɛn ɖagbe Axɔ́súɖuto tɔn tɔn. (1 Tim. 2:3, 4) A ka sɔ́ hwiɖée bǐ jó nú gbɛhwlɛ́ngánzɔ́ énɛ́ a? A sɔ́ ná mɔ azɔ̌ e nɔ ná awǎjijɛ mɛ, bo nɔ lɛ́ jɛmɛ nú mɛ é mɔ̌hun ɖo fí ɖěvo ɖěbǔ ǎ! Jexóva ná ná hlɔ̌nhlɔ́n e sín hudó a ɖó bo ná wa azɔ̌ ɔ é we. Wěma Mɛsɛ́dó tɔn ná ɖɔ nǔ gěgé nú we dó wlɛnwín ɖagbe ɖěɖěe a ná zán lɛ́ é kpó jijɔ ɖěɖěe a ɖó ná tɛ́n kpɔ́n bá ɖó, bónú azɔ̌ ɔ ná kpa we ganjí lɛ́ é kpó wú.

14, 15. (a) Étɛ́ wɛnsagun lɛ́ ka ɖɔ dó kɔlílɛ́ Klísu tɔn wú? Étɛ́ ka nyí tínmɛ tɔn? (Lɛ̌ kpɔ́n tínmɛ e ɖo do é.) (b) Nɛ̌ kɔlílɛ́ Klísu tɔn ka ná nyí nǔ ɖokpó ɔ kpó “lěe” é yi gbɔn é kpó ɖɔhun gbɔn?

¹⁴ Lěe è ko ɖɔ gbɔn ɖo bǐbɛ́mɛ wěmata élɔ́ tɔn é ɔ, Jezu yi jǐ bɔ mɛsɛ́dó tɔn lɛ́ sɔ́ mɔ ɛ ǎ. É ɖo mɔ̌ có, mɛsɛ́dó 11 lɛ́ cí te fínɛ́ bo ɖo jǐnukúnsin kpɔ́n wɛ. Gǔdo mɛ ɔ, wɛnsagun we tɔ́n dó yě jí bo ɖɔ nú yě kpó xomɛnyínyɔ́ kpó ɖɔ: “Galiléenu è mi! Étɛ́wú mi ka ɖo te bo ɖo jǐnukúnsin kpɔ́n sɛ́dó wɛ? Jezu énɛ́ e è sɔ́ sín mi gɔ́n yi jǐxwé é ná lɛ́ wá, lěe mi mɔ ɛ, bɔ é yi jǐxwé gbɔn é.” (Mɛ. 1:11) Ðiɖɔ wɛ wɛnsagun lɛ́ ɖe ɖɔ Jezu ná zɔn agbaza ɖokpó ɔ mɛ bo ná lɛ́ kɔ wá, lěe sinsɛnnɔ ɖé lɛ́ nɔ kplɔ́n mɛ gbɔn é a? Éǒ, mɔ̌ ɖɔ wɛ yě ɖe ǎ. Nɛ̌ mǐ ka wa gbɔn bo tuun?

¹⁵ Wɛnsagun lɛ́ ɖɔ ɖɔ Jezu ná lɛ́ kɔ wá, ‘lěe . . . é yi gbɔn é.’b Nɛ̌ é ka yi gbɔn? Hwenu e wɛnsagun lɛ́ ɖo xó ɖɔ nú mɛsɛ́dó lɛ́ wɛ é ɔ, Jezu sɔ́ ɖo fínɛ́ ǎ. Súnnu alɔsɛ́xwi bǔ ɖé, énɛ́ wɛ nyí mɛsɛ́dó lɛ́ kɛ́ɖɛ́, wɛ mɔ bɔ Jezu gosín ayǐkúngban ɔ jí bo ɖidó Tɔ́ tɔn gɔ́n ɖo jǐxwé. Lěe kɔlílɛ́ Klísu tɔn ná cí é pɛ́ɛ́ nɛ́. Mɔ̌ wɛ é ka nyí gbɔn nǔgbó. Égbé ɔ, mɛ ɖěɖěe ɖó nukúnnúmɔjɛnǔmɛ ɖo gbigbɔ lixo lɛ́ é kɛ́ɖɛ́ wɛ ɖ’ayi wú ɖɔ Jezu ko ɖo fí bo nyí Axɔ́sú. (Luk. 17:20) Mǐ ɖó ná tuun kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ é ko ɖo fí lɛ́ é, bo ná xlɛ́ mɛ ɖěvo lɛ́ bɔ yě lɔ ná tuun ɖɔ hwenu e mǐ ɖe din é kún nyí hwenu e è ná dán lɛjɛlɛjɛ é ó.

16-18. (a) Étɛ́ Mɛsɛ́dó 1:13, 14 ka kplɔ́n mǐ dó kplé e klisánwun lɛ́ nɔ kplé ɖó kpɔ́ dó sɛn Mawu é wú? (b) Étɛ́ kpɔ́ndéwú e Jezu sín nɔ Mali zé ɖ’ayǐ é ka sixú kplɔ́n mǐ? (c) Étɛ́wú kplé klisánwun tɔn lɛ́ ka ɖo tají ɖo égbé?

¹⁶ É kpácá mɛ ǎ ɖɔ mɛsɛ́dó lɛ́ “lɛ́ kɔ yi Jeluzalɛ́mu kpó awǎjijɛ ɖaxó kpó.” (Luk. 24:52) Amɔ̌, nɛ̌ yě ka ná wa nǔ gbɔn dó ali e Klísu xlɛ́ yě é kpó wě e é ɖe xá yě é kpó wú? Ðo Mɛsɛ́dó wěmata 1 wěmafɔ 13 kpó 14 kpó mɛ ɔ, mǐ mɔ ɖɔ yě kplé ɖo ‘xɔ ɖé mɛ ɖo síngbó jí,’ bɔ énɛ́ kplɔ́n nǔ tají ɖé lɛ́ mǐ dó kplé mɔ̌hun lɛ́ wú. Hwɛhwɛ ɔ, xwé e mɛ lɛ́ nɔ gbá ɖo Palestine hwe ɔ nu lɛ́ é nɔ ɖó xɔ ɖo aga, bɔ kpekán e è nɔ fán dó byɔ́ mɛ lɛ́ é nɔ ɖo kɔ́xo. Bóyá ‘xɔ énɛ́ e ɖo síngbó jí’ é sixú ko ɖo Maki sín nɔ sín xwé e xó è ɖɔ ɖo Mɛsɛ́dó 12:12 mɛ é gbe. Ðěbǔ wɛ é ná bo nyí ɔ, fí kpaa ɖé wɛ é ná ko nyí, bo nyɔ́ bɔ ahwanvú Klísu tɔn lɛ́ hɛn ɔ yě ná kplé ɖe. Bɔ mɛ̌ mɛ̌ e ka wá kplé ɔ domɛ? Étɛ́ yě ka wa?

¹⁷ Ð’ayi wú ɖɔ é kún nyí mɛsɛ́dó lɛ́ kɛ́ɖɛ́ wɛ wá kplé ɔ domɛ ó; é ka lɛ́ nyí súnnu lɛ́ kɛ́ɖɛ́ wɛ wá ǎ. “Nyɔ̌nu ɖé lɛ́,” káká jɛ Jezu sín nɔ Mali jí lɔ wá do tɔn mɛ. Azɔn gǔdo tɔn e è kɛ nu dó wǔ tɔn tlɔlɔ ɖo Biblu mɛ é nɛ́. É sɔgbe ɖɔ fínɛ́ e é wá é ní zɔ́n tamɛ lin mɛ; é nyí susu ba ná xɔ wɛ é ɖe bo wá ǎ, loɔ, é sɔ́ éɖée hwe, bo wá kplé ɔ domɛ bá sɛn Mawu xá nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó tɔn gbigbɔ tɔn lɛ́. É ná ko fá kɔ n’i tawun ɖɔ vǐ súnnu tɔn ɛnɛ ɖě lɛ́ e ma ɖi nǔ nú Jezu ɖo gbɛhwenu tɔn ǎ lɛ́ é ɖo fínɛ́ xá ɛ din. (Mat. 13:55; Jaan 7:5) Ðo kú Jezu tɔn kpó fínfɔ́n sín kú tɔn kpó gúdo ɔ, yě húzú bǐ mlɛ́mlɛ́.—1 Kɔ. 15:7.

¹⁸ Lɛ̌ vɔ́ ɖ’ayi nǔ e wú ahwanvú énɛ́ lɛ́ kplé é wú: “Yě mɛ bǐ ɖó kan dó ɖɛxixo wú kpó linlin ɖokpó ɔ kpó.” (Mɛ. 1:14) Hwebǐnu wɛ kplékplé ɖó kpɔ́ dó sɛn Mawu nɔ nyí nǔ tají nú klisánwun lɛ́. Mǐ nɔ kplé bá dó dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐɖée lɛ́, bónú è ná xlɛ́ ali mǐ bo lɛ́ ɖe wě xá mǐ; tají bǐ ɔ wɛ ka nyí bo ná nɔ bǔ dó sɛn Tɔ́ mǐtɔn jǐxwé tɔn Jexóva. Ðɛ e mǐ nɔ xo lɛ́ é kpó han e mǐ nɔ ji dó kpa susu n’i ɖo hwe mɔ̌hun nu lɛ́ é kpó nɔ hun xomɛ n’i tawun, bo nɔ lɛ́ wa ɖagbe nú mǐɖésú. Mǐ ní bo ma nɔ gɔn kplé énɛ́ lɛ́ e ɖo tají, bo nɔ lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ lɛ́ é gbeɖé ó!—Ebl. 10:24, 25.

19-21. (a) Étɛ́ azɔ̌ tají e Piyɛ́ɛ wa ɖo agun ɔ mɛ é ka kplɔ́n mǐ? (b) Étɛ́wú é ka byɔ́ ɖɔ è ní ɖyɔ́ Judási? Étɛ́ lěe è ɖe ɖɛ xó ɔ gbɔn é ka sixú kplɔ́n mǐ?

¹⁹ Tutojíninɔ nǔ lɛ́ tɔn sín hudó wɛ ahwanvú Klísu tɔn énɛ́ lɛ́ ɖó din tawun, bɔ mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ nɔ nǔ lɛ́ nu. (Wěmafɔ 15-26) É dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ tawun ɖɔ Piyɛ́ɛ húzú linlin, walɔ alǒ gbɛzán éɖésúnɔ tɔn ɖo aklúnɔzángbla e bɔ d’é wú lɛ́ é mɛ, sín hwenu e é gbɛ́ Aklúnɔ tɔn azɔn atɔn gúdo é ǎ cé? (Mak. 14:72) Mǐ mɛ bǐ wɛ nɔ hu hwɛ, bɔ é byɔ́ ɖɔ è ní nɔ flín mǐ ɖɔ Jexóva ‘nyɔ́, bo ɖo gbesisɔmɛ bo ná sɔ́ hwɛ kɛ mɛ’ ɖěɖěe lɛ́ kɔ sín hwɛ yětɔn lɛ́ gúdo nǔgbó nǔgbó lɛ́ é.—Ðɛh. 86:5.

²⁰ Piyɛ́ɛ ɖ’ayi wú ɖɔ è ɖó ná sɔ́ mɛ ɖěvo dó ɖyɔ́ Judási, mɛsɛ́dó e sa Jezu é. Bɔ mɛ̌ ka ná jɛ tɛn tɔn mɛ? Mɛsɛ́dó yɔ̌yɔ́ ɔ ɖó ná ɖo ahwanvú ɖěɖěe xwedó Jezu ɖo sinsɛnzɔ́ tɔn bǐ hwenu, bo lɛ́ jlá fínfɔ́n sín kú tɔn lɛ́ é mɛ. (Mɛ. 1:21, 22) Énɛ́ xo nǔ dó akpa ɖokpó ɔ mɛ xá akpá élɔ́ e Jezu ɖésú dó é: “Mi mɛ e xwedó mì lɛ́ é ná jínjɔ́n axɔ́súzinkpo 12 jí, bo ná ɖɔ hwɛ xá akɔta 12 Izlayɛ́li tɔn lɛ́.” (Mat. 19:28) É ɖo wɛn ɖɔ linlin Jexóva tɔn wɛ nyí ɖɔ mɛsɛ́dó 12 e xwedó Jezu ɖo sinsɛnzɔ́ tɔn ayǐkúngban jí tɔn hwenu lɛ́ é ná nyí “awǐnnya wěwe” e jí è ná dó Jeluzalɛ́mu yɔ̌yɔ́ ɔ do nyi ɖo nukɔnmɛ é. (Nǔɖe. 21:2, 14) Mɔ̌ mɛ ɔ, Mawu bló bɔ Piyɛ́ɛ mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ nǔɖɔɖayǐ e ɖɔ ɖɔ “mɛ ɖěvo ní jɛ tɛn tɔn mɛ” é ɔ, Judási wɛ é kan.—Ðɛh. 109:8.

²¹ Nɛ̌ è ka sɔ́ mɛ ɔ gbɔn? Akɔ wɛ è nyi dó sɔ́ ɛ; walɔ ɖé wɛ bo gba kpé ɖo Biblu sín táan mɛ. (Nǔx. 16:33, nwt) Amɔ̌, azɔn gǔdo tɔn e Biblu xlɛ́ ɖɔ è nyi akɔ dó sɔ́ mɛ é nɛ́. É ɖo wɛn ɖɔ gbigbɔ mímɛ́ e wá gba kɔn nyi mɛ lɛ́ jí ɖo nukɔnmɛ é wɛ zɔ́n bɔ wlɛnwín énɛ́ kún sɔ́ w’azɔ̌ ó. É ɖo mɔ̌ có, ɖ’ayi nǔ e wú mɛsɛ́dó lɛ́ nyi akɔ é wú. Mɛsɛ́dó lɛ́ xo ɖɛ ɖɔ: “Jexóva è, hwi mɛ e nɔ mɔ nǔ jɛ ayi mɛ bǐ tɔn mɛ é, xlɛ́ mɛ e a sɔ́ ɖo súnnu we élɔ́ lɛ́ mɛ é mǐ.” (Mɛ. 1:23, 24) Yě ba ɖɔ Jexóva ní sɔ́ mɛ ɔ. Matyasi e sixú ko ɖo ahwanvú 70 e Jezu sɛ́ dó wɛn jlá gbé lɛ́ é mɛ é wɛ è sɔ́. Mɔ̌ mɛ ɔ, Matyasi húzú ɖokpó ɖo “mɛsɛ́dó 12 lɛ́” mɛ.c—Mɛ. 6:2.

22, 23. Étɛ́wú mǐ ka ɖó ná nɔ hwíhwɛ́ mǐɖée dó mɛ ɖěɖěe nɔ kpé nukún dó nǔ lɛ́ wú ɖo agun ɔ mɛ ɖo égbé lɛ́ é glɔ́, bo lɛ́ se tónú nú yě?

²² Nǔ énɛ́ e jɛ é flín mǐ nǔ e wú tutojíninɔ ɖo tají tawun ɖo togun Mawu tɔn mɛ é. Káká jɛ égbé ɔ, è nɔ sɔ́ súnnu e jɛxá lɛ́ é bɔ yě nɔ nyí nukúnkpénǔwútɔ́ ɖo agun ɔ mɛ. Mɛxó agun tɔn lɛ́ nɔ to xwetɛ́, bo nɔ gbéjé nǔ e Biblu byɔ́ ɖo nukúnkpénǔwútɔ́ énɛ́ lɛ́ sí lɛ́ é kpɔ́n, bo nɔ xo ɖɛ dó byɔ́ ɖɔ gbigbɔ mímɛ́ ní xlɛ́ ali émí. Mɔ̌ mɛ ɔ, agun ɔ nɔ mɔ ɖɔ gbigbɔ mímɛ́ wɛ sɔ́ súnnu énɛ́ lɛ́. Azɔ̌ mǐdɛɛ lɛ́ tɔn wɛ nyí ɖɔ mǐ ní nɔ hwíhwɛ́ mǐɖée bo nɔ se tónú nú yě dó flɔ́ zo dó glɔ̌ nú bǔninɔ agun ɔ tɔn.—Ebl. 13:17.

²³ Tɔ́n e Jezu tɔ́n dó ahwanvú lɛ́ jí ɖo fínfɔ́n sín kú tɔn gúdo é, gɔ́ nú hǔzúhúzú e è bló ɖo tutojíninɔ nǔ lɛ́ tɔn kpáxwé lɛ́ é ná hlɔ̌nhlɔ́n yě, bo zɔ́n bɔ yě ɖo gbesisɔmɛ din bǐ mlɛ́mlɛ́ nú nǔ e ɖo te kpɔ́n yě é. Wěmata e bɔ d’é wú é ná ɖɔ xó dó nǔ manáwɔn énɛ́ jí.