‘Didɛ E Mi Na Ðó ɔ Ni Wà Azɔ̌ Kpíkpé’

1, 2. (a) Etɛ dɛ e Jedenyɔ́ɔ kpo mɛ tɔn 300 lɛ kpo dɛ é ka sixu kplɔ́n mǐ? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.) (b) Sɔgbe kpo Luki 21:19 kpo ɔ, etɛwu didɛ ka ɖò taji?

KPƆ́N lee ahwan e Hwɛɖɔtɔ́ Jedenyɔ́ɔ nɔ sɔja Izlayɛli tɔn lɛ nu bɔ ye fun xá kɛntɔ́ yetɔn lɛ é na ko vɛwǔ lobo cikɔ nú ye sɔ́ é! Jedenyɔ́ɔ kpo mɛ tɔn lɛ kpo nya Madiáani ví lɛ kpo mɛ e gɔ́ nú ye lɛ kpo zǎnmɛ kaka bɔ ayǐ hɔn, nú kilomɛtlu 32 mɔ̌! Biblu tinmɛ nǔ e jɛ bɔ d’ewu é: “Jedenyɔ́ɔ kpo mɛ tɔn afɔɖé kanweko (300) lɛ kpo wá jɛ Judɛ́ɛn tɔ̀ ɔ tó, bo dó asá tɔ̀ ɔ. Nǔ cikɔ nú ye.” Loɔ ye ka ko ɖu ɖò ahwan ɔ jí ǎ, ye ɖó na lɛ́ fun ahwan xá sɔja 15 000. Ðó kɛntɔ́ enɛ lɛ ko gbidi kɔ nú Izlayɛli-ví lɛ nú xwè mɔkpan wutu ɔ, ye sixu dó gudo fɔ ǎ. Enɛ wu ɔ, Jedenyɔ́ɔ kpo mɛ tɔn lɛ kpo ɖò kɛntɔ́ yetɔn lɛ gudo kaka bo wá ɖu ɖò ye jí!​—Hwɛɖɔtɔ́ lɛ 7:22; 8:4, 10, 28.

² Mǐ lɔ ɖò ahwan e vɛwǔ bo cikɔ nú mɛ e ɖé fun wɛ. Kɛntɔ́ mǐtɔn lɛ wɛ nyí Satáan, gbɛ̀ e é kpacɛ na é kpo blɔ̌ mǐɖesunɔ tɔn lɛ kpo. Mɛɖé lɛ ɖò mǐ mɛ bo ko ɖò ahwan fun xá kɛntɔ́ enɛ lɛ wɛ sín xwè mɔkpan ɖíe. Kpo alɔdo Jehovah tɔn kpo ɔ, mǐ ko ɖu ɖò ahwan gègě jí. Amɔ̌, mǐ ko ɖu ɖ’eji bǐ mlɛ́mlɛ́ ǎ. Hweɖelɛnu ɔ, nǔ sixu cikɔ nú mǐ dó ahwan ɔ fùnfún wu. Kabǐ te ninɔ kpɔ́n gbɛ̀ nyanya elɔ sín vivɔnu sixu kpé agbɔ̌n mǐ. Jezu gb’akpá nú mǐ ɖɔ mǐ na mɔ tɛnkpɔn lɛ kpo nukúnvandomɛ syɛnsyɛn lɛ kpo ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ. Amɔ̌, é lɛ́vɔ ɖɔ ɖɔ enyi mǐ dɛ ɔ, mǐ na ɖu ɖ’eji. (Xà Luki 21:19.) Etɛ ka nɔ nyí didɛ? Etɛ ka na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na dɛ? Etɛ mɛ e ko dɛ wá yì lɛ é sín kpɔ́ndéwú ka sixu kplɔ́n mǐ? Nɛ̌ mǐ ka sixu bló bɔ ‘didɛ e mǐ na ɖó ɔ na wà azɔ̌ kpíkpé’ gbɔn?​—Jaki 1:4.

 3. Etɛ ka nɔ nyí didɛ?

³ Ðò Biblu mɛ ɔ, didɛ ɖò nǔ nu nyí è ni yí gbè nú ninɔmɛ syɛnsyɛn ɖé xó kpowun ǎ. É kúnkplá linlin alɔkpa e mǐ nɔ ɖó dó mɛtɛnkpɔn mǐtɔn lɛ wu é kpo lee nǔ nɔ cí nú mǐ dó ye wu é kpo. Didɛ nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ kpankɔ́n, nɔ nɔ gbeji, lobo nɔ kú hǔn. Wema alɔdlɛndonǔ tɔn ɖé ɖɔ ɖɔ didɛ nyí jujɔ ɖé bo nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ ɖó nukún nǔ syɛnsyɛn, lobo nɔ xò nǔ kplá hwenu e mɛtɛnkpɔn lɛ kpannukɔn mǐ é ǎ. É nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ lidǒ bo nɔ syɛn só, enyi mǐ na bo tlɛ ɖò mɛtɛnkpɔn e hugǎn bǐ lɛ é mɛ ɔ nɛ. É nɔ lɛ́ zɔ́n bɔ mǐ nɔ ɖu ɖò mɛtɛnkpɔn enɛ lɛ jí, bɔ mǐ nɔ ɖè ayi mǐtɔn sín wuvɛ̌ e sè wɛ mǐ ɖè é jí bo nɔ sɔ́ ɖó nǔ e nya wɛ mǐ ɖè é jí.

 4. Etɛwu mǐ ka sixu ɖɔ ɖɔ wanyiyi wɛ nɔ sísɛ́ mɛ bɔ è nɔ dɛ?

⁴ Wanyiyi nɔ sísɛ́ mǐ bɔ mǐ nɔ dɛ. (Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 13:4, 7.) Ðò ali tɛ lɛ nu? Wǎn yí nú Jehovah nɔ sísɛ́ mǐ bɔ mǐ nɔ dɛ ɖò nǔ ɖebǔ e é tin dó lɛ é nu. (Luki 22:41, 42) Wǎn yí nú nɔví mǐtɔn lɛ nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ dɛ ɖò nùwanyido yetɔn lɛ nu. (1 Piyɛ́ɛ 4:8) Wǎn yí nú mɛ e mǐ wlí alɔ xá é nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ dɛ ɖò “wuvɛ̌” e asú kpo asì kpo e tlɛ ɖó awǎjijɛ lɛ é nɔ mɔ é nu, b’ɛ nɔ zɔ́n bɔ alɔwliwli mǐtɔn nɔ lidǒ.​—1 Kɔlɛntinu lɛ 7:28.

 5. Etɛwu Jehovah wɛ ka nyí mɛ e nyɔ́ hugǎn bo na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na dɛ é?

⁵ Byɔ Jehovah ɖɔ é ni na hlɔnhlɔn we. Jehovah wɛ nyí “Mawu e gɔ́n sɔxwixwe [didɛ, NW] kpo kanmɛsyɛnsyɛn kpo nɔ gosin” é. (Hlɔmanu lɛ 15:5) Éɖokponɔ géé wɛ mɔ nukúnnú jɛ ninɔmɛ mǐtɔn, lee nǔ nɔ cí nú mǐ é, kpo nǔ e mǐ nyí é kpo wu bǐ mlɛ́mlɛ́. Enɛ wu ɔ, é tuùn nǔ e sín hudo mǐ ɖó tawun bo na dó sixu dɛ é. Biblu ɖɔ jí: “Nùɖé jló mɛ e ɖó sísí n’i lɛ ɔ, é nɔ bló nú ye.Ye sú xó ɔ, é nɔ sè, bo nɔ hwlɛn ye gán.” (Ðɛhan 145:19) Amɔ̌, nɛ̌ Mawu ka nɔ na sìnkɔn nú ɖɛ e mǐ nɔ xò bo na dó sixu mɔ hlɔnhlɔn bo dɛ lɛ é gbɔn?

 6. Ði lee Jehovah ko d’akpá tɔn ɖò Biblu mɛ gbɔn é ɔ, nɛ̌ é ka sixu ‘ɖè ali nú mǐ bɔ mǐ na tɔ́n’ sín mɛtɛnkpɔn lɛ mɛ gbɔn?

⁶ Enyi mǐ byɔ Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ mǐ bonu mǐ na dɛ ɔ, é d’akpá ɖɔ emi ‘na ɖè ali nú mǐ bɔ mǐ na tɔ́n sín mɛ.’ (Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 10:13.) Nɛ̌ é ka nɔ wà mɔ̌ gbɔn? Ðò hweɖelɛnu ɔ, é sixu ɖè mɛtɛnkpɔn ɔ síìn. Amɔ̌, ɖò ninɔmɛ gègě mɛ ɔ, é na na hlɔnhlɔn mǐ bonu mǐ na dó sixu “kú hǔn bo ɖó akɔ́n nǔ lɛ bǐ nu kpo xomɛhunhun kpo.” (Kolosinu lɛ 1:11) Lobɔ ɖó Jehovah tuùn dogbó agbaza mǐtɔn tɔn, ayi mǐtɔn tɔn, kpo lee nǔ nɔ ci nú mǐ é kpo tɔn ganji wutu ɔ, é na lɔn gbeɖé bonu ninɔmɛ ɖé na syɛn kaka bɔ gbejininɔ na gló mǐ ǎ.

 7. Jlɛ̌ nǔ e wu nùɖuɖu gbigbɔ tɔn ɖò dandan cobɔ mǐ na dó sixu dɛ é dó nùɖé wu.

⁷ Nǔ nùɖuɖu gbigbɔ tɔn ni hɛn nùɖiɖi towe lidǒ. Etɛwu nùɖuɖu gbigbɔ tɔn ka ɖò taji? Nùjlɛdonǔwu ɖokpo ɖíe: Cobonu mɛɖé na fán Everest Só ɔ, mɛ ɔ ɖó na ɖu nǔ e é na ɖu nú azǎn atɔn alǒ ɛnɛ é gbè ɖokpo. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, mǐ ɖó hudo nùɖuɖu gbigbɔ tɔn gègě tɔn bo na dó sixu dɛ lobo kpé nǔ e nya wɛ mǐ ɖè é wu. Mǐ ɖó na kudeji bo ba hwenu nú nùkplɔnkplɔn mɛɖesunɔ tɔn, lobo na nɔ lɛ́ yì kplé lɛ. Nǔ enɛ lɛ wiwa na na mǐ nǔ e sín hudo mǐ ɖó bo na hɛn nùɖiɖi mǐtɔn lidǒ é.​—Jaan 6:27.

8, 9. (a) Sɔgbe kpo Jɔbu 2:4, 5 kpo ɔ, etɛ ka ɖò atɛ jí hwenu e mǐ ɖò tɛnkpɔn lɛ mɛ é? (b) Hwenu e a na ɖò mɛtɛnkpɔn lɛ mɛ é ɔ, etɛ jí a ka sixu lin tamɛ dó?

⁸ Flín ɖɔ emi ɖó na nɔ gbeji nú Mawu. Hwenu e mǐ ɖò mɛtɛnkpɔn lɛ mɛ é ɔ, nǔ e hugǎn wuvɛ̌ e mǐ nɔ sè lɛ é wɛ ɖò atɛ jí. Gbejininɔ mǐtɔn nú Mawu tɛnkpɔn wɛ è ɖè. Lee mǐ nɔ wà nǔ gbɔn ɖò mɛtɛnkpɔn lɛ mɛ é nɔ xlɛ́ ɖɔ mǐ ka nɔ kpɔ́n Jehovah dó mɔ Axɔsu wɛkɛ ɔ tɔn e jɛ é à jí. Gbɔn nɛ̌ é? Kɛntɔ́ Mawu tɔn Satáan klán gbè xá acɛkpikpa tɔn, bo zun i hwenu e é ɖɔ ɖɔ cejɛnnabi wutu wɛ gbɛtɔ́ lɛ nɔ sɛ̀n ɛ é. Satáan ɖɔ: “Gbɛtɔ́ nɔ jó nǔ e é ɖó ɔ bǐ bo nɔ dó hwlɛn gbɛ̀ éɖée tɔn gán.” Enɛ gudo ɔ, Satáan ɖɔ dó Jɔbu wu ɖɔ: “Vɛ̌ nú alɔ towe jɛ wǔ tɔn dìn, bonu a na kpɔ́n ɖɔ é ma na dónu we agbawungba à jí.” (Jɔbu 2:4, 5) Satáan ka ko ɖyɔ sín hwenu e é ɖɔ xó enɛ é wɛ à? Gbeɖé kpɔ́n! Xwè mɔkpan gudo, ɖò hwenu e è nya Satáan sín jixwé é ɔ, é kpó ɖò hwɛ dó Mawu sɛntɔ́ gbejinɔtɔ́ lɛ wɛ zǎn kéze. (Nǔɖexlɛ́mɛ 12:10) Égbé ɔ, Satáan kpó ɖò ɖiɖɔ wɛ ɖɔ cejɛnnabi wutu wɛ gbɛtɔ́ lɛ nɔ sɛ̀n Mawu. É ɖò biba wɛ nukúnmyatakín ɖɔ mǐ ni gbɛ́ acɛ e Mawu ɖó bo na ɖu axɔsu é lobo ma sɔ́ sɛ̀n ɛ ɖě ó.

⁹ Hwenu e a na ɖò wuvɛ̌ mɔ wɛ ɖò mɛtɛnkpɔn ɖé mɛ é ɔ, nɔ lin tamɛ dó nǔ elɔ jí. Satáan kpo awovi lɛ kpo ɖò akpá ɖokpo xwé. Ye ɖò te bo na kpɔ́n nǔ e a na wà é, bo ɖò ɖiɖɔ wɛ ɖɔ hwi na jó gbè. Ðò akpá ɖě ɔ xwé ɔ, Jehovah, Axɔsu mǐtɔn Jezu Klisu, mɛ yí ami dó ɖè ɖěɖee ko mɔ ajɔ yetɔn lɛ é, kpodo wɛnsagun afatɔ́n mɔkpan lɛ kpo ɖò finɛ. Ye lɔ mɔ gǎn e dó wɛ a ɖè é, amɔ̌ ye ɖò wusyɛn dó lanmɛ nú we wɛ! Xomɛ hun ye ɖɔ a kpéwú bo ɖò didɛ wɛ lobo ɖò gbeji nú Jehovah. Bɔ enɛ gudo ɔ a sè bɔ Jehovah ɖò ɖiɖɔ nú we wɛ ɖɔ: “Vǐ ce, yǐ nùnywɛ, bonu xomɛ na hun mì; enɛ ɔ, un hɛn ɔ, un na kɛnu nú mɛ e nɔ ɖò nǔ ce ɖɔ wɛ é.”​—Nùnywɛxó 27:11.

10. Nɛ̌ a ka sixu wà nǔ Jezu ɖɔhun bo sɔ́ ayi ɖó ajɔ e didɛ nɔ hɛn wá lɛ é jí gbɔn?

¹⁰ Sɔ́ ayi ɖó ajɔ lɛ jí. Mǐ ni ɖɔ ɖɔ a ɖò tomɛ yì wɛ. A ɖò yiyi wɛ é ɔ, é wá byɔ ɖɔ a na gbɔn ali gaga e gbɔn dò glɔ é ɖé jí. A kpɔ́n fí ɖebǔ ɔ, é nɔ d’ablu. Amɔ̌ a ka tuùn ɖɔ enyi emi hun kaka yì ali dò glɔ tɔn enɛ ɔ sín vivɔnu ɔ, emi na lɛ́ wá mɔ weziza. Gbɛ̀ e mǐ ɖè é sixu cí tomɛyiyi enɛ ɖɔhun. Hwenu syɛnsyɛn lɛ sixu wá xwetɔ́n, bɔ a sixu wá mɔ ɖɔ tagba emitɔn lɛ hugǎn emi. Nǔ sixu ko cí mɔ̌ nú Jezu lɔmɔ̌. È dó winnya ɛ bɔ é mɔ wuvɛ̌ gègě hwenu e è xwè è dó yatín jí é. Hwenu e vɛwǔ hú bǐ ɖò gbɛ̀ tɔn mɛ é wɛ enɛ na ko nyí! Etɛ ka d’alɔ ɛ bɔ é dɛ? Biblu ɖɔ ɖɔ é ɖò “awǎjijɛ e è sɔ́ ɖó te n’i ɔ” flín wɛ. (Eblée lɛ 12:2, 3) Jezu sɔ́ ayi ɖó ajɔ e didɛ tɔn na hɛn wá lɛ é jí, bɔ ɖò taji hú mɔ̌ ɔ, é tuùn ɖɔ didɛ emitɔn na zɔ́n bɔ emi na ɖ’alɔ ɖò nyikɔ Mawu tɔn hinhɛn ɖó mimɛ̌ jí kpo hunjijɛ dó acɛ e Mawu ɖó bo na ɖu axɔsu é kpo jí mɛ. É lɛ́ tuùn ɖɔ mɛtɛnkpɔn ɔ na wá nɔte lobɔ ajɔ e ɖò jixwé nú emi é ka na nɔ ayǐ kaka sɔyi. Égbé ɔ, tagba e mɔ wɛ a ɖè lɛ é sixu sukpɔ́ bo vɛwǔ, amɔ̌, flín ɖɔ ye na wá nɔte.

11. Etɛwu mǐ ka ɖó na ba dò nú kpɔ́ndéwú mɛ ɖěɖee “dɛ ɖò ya e ye jì lɛ nu” é tɔn?

¹¹ Mǐɖokponɔ wɛ ɖò na dɛ wɛ ǎ. Bo na dó dó wusyɛn lanmɛ nú Klisanwun lɛ bonu ye na dɛ ɖò mɛtɛnkpɔn vovo e nɔ gosin Satáan gɔ́n lɛ é nu ɔ, mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ wlan ɖɔ: “Mi lidǒ ɖò nùɖiɖi mɛ, bo syɛnlǐn ɖò awovi nukɔn, ɖó mi tuùn ɖɔ nɔví mitɔn e gbakpé gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ lɛ ɔ, wuvɛ̌ ɖokpo ɔ mɔ wɛ ye lɔmɔ̌ ɖè.” (1 Piyɛ́ɛ 5:9) Nǔ e mɛ ɖěɖee “dɛ ɖò ya e ye jì lɛ nu” é mɔ kpɔ́n lɛ é kplɔ́n lee mǐ na nɔ gbeji gbɔn é mǐ, na ganjɛwu mǐ ɖɔ mǐ hɛn ɔ mǐ na ɖu ɖ’eji, lobo flín mǐ ɖɔ gbejininɔ mǐtɔn na hɛn lè wá. (Jaki 5:11) Mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú ɖé lɛ jí.^[1]​—Kpɔ́n tinmɛ e ɖò vivɔnu é.

12. Etɛ celubɛ́ɛn e è fɔ ɖó jikpá Edɛni tɔn sín ali nu lɛ é sín kpɔ́ndéwú ka kplɔ́n mǐ?

¹² Celubɛ́ɛn lɛ nyí wɛnsagun susunɔ lɛ. Ee Adamu kpo Ɛvu kpo hu hwɛ gudo é ɔ, Jehovah zɔ́n azɔ̌ yɔyɔ̌ ɖé celubɛ́ɛn ɖé lɛ ɖò ayikúngban jí. Azɔ̌ enɛ gbɔn vo nú ee ye ko nɔ wà ɖò jixwé é tawun. Kpɔ́ndéwú yetɔn sixu kplɔ́n mǐ lee mǐ na dɛ gbɔn ɖò hwenu e è na ɖè azɔ̌ syɛnsyɛn ɖé nú mǐ é. Biblu ɖɔ ɖɔ Jehovah “fɔ celubɛ́ɛn lɛ ɖó jikpá Edɛni tɔn sín zǎnzǎnhweji kpo hwǐ e sín nu nɔ kɔ́n mlamla bo ɖò lilɛ lilɛ wɛ magbokɔ bo na dó sú ali e yì atín gbɛ̀ tɔn ɔ kɔn é ɖé kpo.”^[2] (Kpɔ́n tinmɛ e ɖò vivɔnu é.) (Bǐbɛ̌mɛ 3:24, NW) Biblu ɖɔ ɖɔ celubɛ́ɛn enɛ lɛ hlun nǔ ɖɔ alǒ mɔ ɖɔ emi ɖó susu hugǎn azɔ̌ yɔyɔ̌ e è ɖè nú emi é ǎ. Nǔ cikɔ nú ye dó azɔ̌ ɔ wu ǎ, ye ka lɛ́ jó gbè ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, ye wà azɔ̌ yetɔn kaka yì jɛ hwenu e é fó dó é, vlafo ɖò xwè 1 600 jɛji gudo ɖò Sìnvɔgbɛ ɔ hwenu!

13. Nɛ̌ Jɔbu ka kpéwú bo dɛ ɖò mɛtɛnkpɔn tɔn lɛ nu gbɔn?

¹³ Nya gbejinɔtɔ́ Jɔbu. Hweɖelɛnu ɔ, xɔ́ntɔn ɖé alǒ hagbɛ̌ xwédo tɔn ɖé sixu dó gbè vɛ́sin ɖé nú we bɔ é mɛ̀ we. Alǒ vlafo a j’azɔn syɛnsyɛn kabǐ mɛvívɛ́ towe ɖé wɛ kú. Nǔ ɖebǔ wɛ é na bo tlɛ nyí ɔ, kpɔ́ndéwú Jɔbu tɔn sixu dó gbɔ nú we. (Jɔbu 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Jɔbu tuùn nǔ e wu tagba vovo lɛ kpannukɔn ɛ ajijimɛ é ǎ có, é jó gbè ǎ. Etɛ ka d’alɔ ɛ bɔ é dɛ? Nǔ taji e d’alɔ ɛ é wɛ nyí ɖɔ é yí wǎn nú Jehovah bo ba na jɛ dò n’i ǎ. (Jɔbu 1:1) Hwe ɔ nu nyɔ́ kpo é nyla kpo ɔ, Jɔbu nɔ ba na nyɔ́ ɖò Mawu nukúnmɛ. Gɔ́ na ɔ, Jehovah ɖɔ nùjiwǔ e É dá é ɖé lɛ nú Jɔbu, bo dó d’alɔ ɛ bɔ é mɔ nukúnnú jɛ hlɔnhlɔn Tɔn wu. Enɛ lɛ́vɔ na ganjɛwu Jɔbu d’eji ɖɔ Jehovah na ɖó tagba tɔn lɛ te ɖò hwetɔnnu. (Jɔbu 42:1, 2) Bɔ nǔ e ka jɛ é nɛ. “Mawu mavɔmavɔ lɛ́ vɔ́ ninɔmɛ tɔn bǐ blóɖó. Nǔ e Jɔbu ko ɖó ɖ’ayǐ lɛ bǐ ɔ, Mawu mavɔmavɔ lɛ́ na ɛ mɔhunkɔtɔn donu wè.” Jɔbu ko “kpò bǐ cobo kú; é dɔ́ji ɖesu.”​—Jɔbu 42:10, 17.

14. Sɔgbe kpo 2 Kɔlɛntinu lɛ 1:6 kpo ɔ, nɛ̌ didɛ Pɔlu tɔn ka dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖevo lɛ gbɔn?

¹⁴ Mɛsɛ́dó Pɔlu. Nukúnvandomɛ syɛnsyɛn alǒ yadonumɛ ɖí xwi xá wɛ a ka ɖè à? Mɛxo agun tɔn ɖé wɛ nú we alǒ nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn ɖé wɛ nú we, bɔ a nɔ mɔ ɖɔ azɔ̌ emitɔn lɛ túnflá à? Enyi mɔ̌ wɛ ɔ, kpɔ́ndéwú Pɔlu tɔn sixu d’alɔ we. È doya nú Pɔlu syɛnsyɛn, bɔ agun lɛ sín nǔ nɔ lɛ́ ɖu ayi mɛ n’i hwebǐnu. (2 Kɔlɛntinu lɛ 11:23-29) Amɔ̌ Pɔlu jó gbè kpɔ́n ǎ, bɔ kpɔ́ndéwú tɔn dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖevo lɛ. (Xà 2 Kɔlɛntinu lɛ 1:6.) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, dɛ e dɛ wɛ a ɖè é sixu dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ ɖevo lɛ bɔ ye lɔmɔ̌ na dɛ.

15, 16. (a) “Azɔ̌” kpíkpé tɛ didɛ ka ɖó na wà? (b) Nǎ kpɔ́ndéwú lee mǐ sixu ‘bló bɔ didɛ na wà azɔ̌ kpíkpé’ gbɔn é tɔn ɖé lɛ.

¹⁵ Mawu sɔ́ d’ayi mɛ nú ahwanvu Jaki b’ɛ wlan ɖɔ: “Mi nɔ acéjí bonu suúlu [didɛ, NW] e mi na ɖó ɔ ni wà azɔ̌ kpíkpé, bonu mi na zin, bo na jɛ ayǐ ɖò nǔ ɖebǔ mɛ ǎ.” (Jaki 1:4) Nɛ̌ didɛ ka sixu wà “azɔ̌” kpíkpé ɖò mǐ wu gbɔn? Hwenu e mǐ ɖò mɛtɛnkpɔn ɖé mɛ ɔ, mǐ sixu ɖ’ayi wu ɖɔ mǐ ɖó na nɔ ɖó suúlu, nǔ ɖó na nɔ sù mǐ nukúnmɛ, alǒ mǐ ɖó na ɖè wanyiyi xlɛ́ hú ɖ’ayǐ tɔn. Hwenu e mǐ na ɖò didɛ wɛ ɖò mɛtɛnkpɔn ɔ nu é ɔ, mǐ na kplɔ́n bo na ɖè jujɔ enɛ lɛ xlɛ́ hú lee mǐ ko nɔ bló gbɔn é, bɔ mɔ̌ mɛ ɔ, gbɛzán Klisanwun tɔn mǐtɔn na kpɔ́n te d’eji.

¹⁶ Ðó didɛ ɖò nǔ nu sixu bló bɔ mǐ na nyí Klisanwun ɖagbe lɛ wutu ɔ, mǐ na jló na gbà sɛ́n Jehovah tɔn dó ɖó mɛtɛnkpɔn ɔ te ǎ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, enyi a ɖò xwi ɖí xá linlin blíblí lɛ wɛ hǔn, ma lɔn gbeɖé bo jɛ tɛnkpɔn mɛ ó! Byɔ Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ we bonu a na ɖè linlin masɔgbe lɛ sín ayi mɛ. Hɛnnumɔ towe ɖé ɖò gbè klán xá we wɛ wɛ à? Ma jó gbè gbeɖé ó! Kudeji bo na kpó ɖò Jehovah sɛ̀n wɛ. Wǎgbɔ tɔn ɔ, jiɖe e a ɖó dó Jehovah wu é na syɛn d’eji. Flín ɖɔ: Bo na dó nyɔ́ ɖò Jehovah nukúnmɛ ɔ, mǐ ɖó na dɛ.​—Hlɔmanu lɛ 5:3-5; Jaki 1:12.

17, 18. (a) Jlɛ̌ nǔ e wu é ɖò taji ɖɔ è ni dɛ kaka jɛ vivɔnu é dó nùɖé wu. (b) Ee mǐ ɖò sisɛkpɔ vivɔnu ɔ wɛ é ɔ, jiɖe tɛ mǐ ka sixu ɖó?

¹⁷ É nyí hwenu klewun ɖé kpowun wɛ mǐ ɖó na dɛ na ǎ, amɔ̌, kaka jɛ vivɔnu wɛ. Lin tamɛ kpɔ́n dó tɔjihun e ɖò syɔsyɔ wɛ é ɖé wu. Bo na dó gán ɔ, mɛ e ɖò tɔjihun ɔ mɛ lɛ é ɖó na lintɔ kaka jɛ agě jí. Mɛ e na jɛ tɔ̀ ɔ lin jí tlolo bɔ awakanmɛ na kú i é na kútɔ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, mɛ e ko sɛkpɔ agě ɔ jí bǐ bo ka jó gbè é lɔmɔ̌ na kútɔ. Enyi mǐ jló na nɔ gbɛ̀ yɔyɔ̌ ɔ mɛ ɔ, mǐ ɖó na ɖò didɛ wɛ zɔn mǐ yì. Mi nú mǐ ni ɖó linlin e mɛsɛ́dó Pɔlu ɖó é pɛ́pɛ́, é ɖɔ: “Awakanmɛ . . . kú mǐ ǎ.”​—2 Kɔlɛntinu lɛ 4:1, 16.

¹⁸ Pɔlu ɖɔhun ɔ, mǐ kudeji bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ Jehovah na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na dɛ kaka jɛ vivɔnu. Pɔlu wlan ɖɔ: “Klisu e yí wǎn nú mǐ ɔ dó alɔ mǐ, bɔ mǐ ɖó ɖuɖeji bǐ gbídígbídí. Ðó un ɖeji ɖɔ nǔ ɖebǔ kún sixu ɖè mǐ ɖó vo nú wanyiyi tɔn ó: mǐ ɖò gbɛ̀ oo, mǐ ɖò kú oo, nǔ ɖebǔ sixu ɖè mǐ ɖó vo nú wanyiyi tɔn ǎ; wɛnsagun lɛ, acɛkpikpa lɛ, kpodo hlɔnhlɔn e ɖò jixwé lɛ ɖebǔ kpo sixu ɖè mǐ ɖó vo nú wanyiyi tɔn ǎ; mɔ̌ jɛn nǔ e ɖò jijɛ wɛ égbé lɛ, kpodo ee na wá jɛ sɔ lɛ é kpan ma sixu ɖè mǐ ɖó vo nú wanyiyi tɔn ǎ é nɛ. Nǔ e ɖò hwe glɔ lɛ kpo nǔ e ɖò ayikúngban glɔ lɛ é kpo, kpodo nǔ ɖevo e è bló é ɖebǔ kpan sixu ɖè mǐ ɖó vo nú wanyiyi e Mawu ɖexlɛ́ mǐ gbɔn Aklunɔ mǐtɔn Klisu Jezu jí é ǎ.” (Hlɔmanu lɛ 8:37-39) Nugbǒ wɛ ɖɔ nǔ na cikɔ nú mǐ hweɖelɛnu. Amɔ̌, mi nú mǐ ni wà nǔ Jedenyɔ́ɔ kpo mɛ tɔn lɛ kpo ɖɔhun. Nǔ cikɔ nú ye có, ye jó gbè ǎ. “Ye ɖò kɛntɔ́ yetɔn lɛ gudo”!​—Hwɛɖɔtɔ́ lɛ 8:4.