“Un Na Dán Togun Ðě lɛ Bǐ”

1-2. Nǔ hunhun húnhún tɛ xó gbeyiɖɔ Ajée ka ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ é na tíìn ɖò hwe mǐtɔn nu?

“ÐÒ CƐJU yɔywɛ ɖé mɛ kpowun ɔ, cɔ́fu lɛ kpo xɔ e è gbá b’ɛ ko lín lɛ é kpo jɛ mumu jí.” “Xɛsi jɛ mɛ bǐ jí . . . Mɛ gegě ɖɔ ɖɔ fí lɛ hunhún nú cɛju we mɔ̌, amɔ̌, táan gegě wɛ nǔ nyí mɔ̌ na ɖɔhun wɛ é cí nú nyɛ.” Nǔ e ye mɛ e gán ɖò ayikúngban e dánwǔ ɖò Népal ɖò 2015 é mɛ é ɖé lɛ ɖɔ é nɛ. Enyi nǔ baɖabaɖa mɔ̌hun ko jɛ dó jǐ we kpɔ́n ɔ, é na vɛwǔ bɔ a na wɔn.

² É ɖò mɔ̌ có, fí lɛ ɖò hunhun húnhún wɛ ɖò alɔnu dìn, elɔ ka gbɔn vo; enyi toxo ɖokpo alǒ tò ɖokpo mɛ wɛ nǔ mɔ̌hun ɖò jijɛ ɖè wɛ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, akɔta lɛ bǐ wɛ ɖò hunhun húnhún wɛ, bɔ enɛ ko bɛ́sín xwè mɔ̌kpan ɖíe. Gbeyiɖɔ Ajée ko ɖɔ nǔ mɔ̌hun ɖ’ayǐ. É wlán ɖɔ: ‘Nyɛ Jehovah Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ, un ɖò ɖiɖɔ wɛ. Zaanɖé dìn ɔ, un na hunhún jinukúnsin kpo ayikúngban kpo; un na hunhún agě kpo tɔ̀ kpo.’—Ajée 2:6.

 3. Vogbingbɔn tɛ ka ɖò nǔ hunhun húnhún e xó Ajée ɖɔ é kpo ayikúngban dánwǔ ɖé kpo tɛntin?

³ Nǔ hunhun húnhún xó e Ajée ɖɔ é cí ayikúngban dánwǔ e nɔ hɛn nǔ kɛɖɛ gblé é ɖé ɖɔhun ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, lè wɛ é nɔ hɛn wá. Jehovah ɖesunɔ ɖɔ nú mǐ ɖɔ: “Un na dán togun ɖě lɛ bǐ, bɔ ye na bɛ́ dɔkun yetɔn lɛ wá fí, bɔ un na bɛ́ bo dó vɔ́ acɔ́ ɖó nú xwé ce, bɔ é na nyɔ́ ɖɛkpɛ ɖesu.” (Ajée 2:7) Etɛ ka nyí tinmɛ nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ tɔn nú mɛ ɖěɖee nɔ gbɛ̀ ɖò Ajée hwenu lɛ é? Etɛ ka nyí tinmɛ tɔn nú mǐ ɖò égbé? Mǐ na ɖɔ xó dó xósin nǔkanbyɔ enɛ lɛ tɔn jí, bo na lɛ́ kplɔ́n lee mǐ sixu ɖ’alɔ ɖò akɔta lɛ dindán ɔ mɛ ɖò égbé gbɔn é.

 4. Etɛwu Jehovah ka sɛ́ gbeyiɖɔ Ajée dó togun Tɔn?

⁴ Jehovah zé azɔ̌ bǔnɔ ɖé d’así nú gbeyiɖɔ Ajée. Ð’ayi nǔ e jɛ jɛ nukɔn nú hwenu e Jehovah zé azɔ̌ enɛ d’así n’i é wu. É cí ɖɔ Ajée ɖò mɛ ɖěɖee lɛkɔ sín kannumɔgbenu ɖò Babilɔnu ɖò 537 J.H.M. tɔn yì Jeluzalɛmu lɛ é mɛ ɖɔhun. Ee Mawu sɛntɔ́ gbejinɔtɔ́ enɛ lɛ lɛkɔ yì nɔtɛn yetɔn, b’ɛ na nɔ zaan é ɔ, ye jɛ xwé, alǒ tɛmpli Jehovah tɔn gbá jí. (Ɛsd. 3:8, 10) Amɔ̌, é lín ǎ bɔ nǔblanɔwu sín nǔ ɖé jɛ jijɛ jí. Awakanmɛ kú ye bɔ ye ɖó azɔ̌ ɔ te, ɖó gbeklánxámɛ wu. (Ɛsd. 4:4; Ajée 1:2, 3) Enɛ wu ɔ, ɖò 520 J.H.M. tɔn ɔ, Jehovah byɔ Ajée ɖɔ é ni bló bonu akpakpa ni lɛ́ sɔ́ ye, bo lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú ye bonu ye ni fó tɛmpli ɔ gbigbá.b—Ɛsd. 6:14, 15.

 5. Etɛwu wɛn e Ajée dó é ɖó na ko vɔ́ ganjɛwu na togun Mawu tɔn?

⁵ Linlin e wu Jehovah zé wɛn enɛ didó d’así nú Ajée é wɛ nyí ɖɔ é na hɛn nǔɖiɖi Jwifu lɛ tɔn lidǒ. Kpo akɔ́nkpinkpan kpo wɛ gbeyiɖɔ ɔ dó wɛn Jehovah tɔn elɔ mɛ ɖěɖee awakanmɛ ko gbɔjɔ na lɛ é: “Mi mɛ e lɛkɔ sín kannumɔgbenu wá xwé lɛ, mi kpan akɔ́n. Mi jɛ azɔ̌ wu; un na nɔ kpɔ́ xá mi.” (Ajée 2:4) Xógbe enɛ lɛ na ko vɔ́ ganjɛwu na ye. Jehovah ɖó ahwankpá ɖaxó wɛnsagun lɛ tɔn ɖé, bo nɔ ɖegbe nú ye, enɛ wu ɔ, é byɔ ɖɔ Jwifu lɛ ni ɖeji dó wǔ tɔn bo na dó ɖu ɖ’eji.

 6. Etɛ mɛ akɔta lɛ dindán e xó Ajée ɖɔ ɖ’ayǐ é ka na tɔ́n kɔ dó?

⁶ Jehovah sɛ́ Ajée dó bonu é na ɖɔ nú Jwifu lɛ ɖɔ emi na hunhún akɔta lɛ bǐ. Nǔɖexlɛ́mɛ enɛ vɔ́ ganjɛwu na mɛ ɖěɖee ɖò tɛmpli ɔ gbá wɛ bɔ awakanmɛ ko kú ye lɛ é ɖɔ Jehovah na hunhún Pɛsi, ee nyí acɛkpikpa hlɔnhlɔnnɔ gbɛ̀ ɔ tɔn bo kp’acɛ nú akɔta gegě ɖò hwenɛnu é. Etɛ mɛ akɔta lɛ dindán enɛ ka na tɔ́n kɔ dó? Nukɔntɔn, togun Mawu tɔn na fó tɛmpli ɔ gbigbá. Wegɔ́, hwenu e ye na fó tɛmpli ɔ gbigbá é ɔ, mɛ ɖěɖee ma nyí Jwifu ǎ lɛ é na wá xò kpóɖó nú ye ɖò Jehovah sinsɛn mɛ. Wɛn enɛ ɖó na ko dó wusyɛn lanmɛ nú togun Mawu tɔn tawun!—Zak. 8:9.

 7. Azɔ̌ nǔ hunhun húnhún tɔn tɛ mɛ ɖ’alɔ ɖè wɛ mǐ ka ɖè ɖò égbé? Tinmɛ.

⁷ Etɛ ka nyí tinmɛ nǔɖɔɖ’ayǐ Ajée tɔn tɔn nú mǐ ɖò égbé? Jehovah lɛ́ ɖò akɔta lɛ bǐ hunhún wɛ ɖò égbé; elɔ tɔn ɔ, mǐ ɖò alɔ ɖó ɖ’emɛ wɛ. Ð’ayi nǔgbo elɔ wu: Ðò 1914 ɔ, Jehovah sɔ́ Jezu Klisu Axɔ́su ɖó Axɔ́suɖuto Tɔn jixwé tɔn ɔ nu. (Ðɛh. 2:6) Wɛn nyanya wɛ Axɔ́suɖuto enɛ e è ɖó ayǐ é nyí nú gǎn gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ. Enɛ xlɛ́ ɖɔ “ganmɛ [akɔta lɛ] tɔn” ko vɔ. Ðò xógbe ɖevo mɛ ɔ, táan e mɛ acɛkpatɔ́ ɖě ma tíìn, bo sɔ́ afɔ Jehovah tɔn ɖó te ǎ é wá vivɔnu. (Luk. 21:24) Ðó hwɛjijɔ enɛ wu ɔ, taji ɔ, sín 1919 ɔ, togun Mawu tɔn nɔ ɖɔ nú mɛ lɛ bǐ ɖɔ Axɔ́suɖuto Mawu tɔn wɛ nyí nukúnɖiɖó ɖokpo e tíìn nú gbɛtɔ́ lɛ é. “Axɔ́suɖuɖu Mawu tɔn sín Wɛnɖagbe” ɔ jijlá enɛ ko dán gbɛ̀ ɔ bǐ.—Mat. 24:14.

 8. Sɔgbe xá Ðɛhan 2:1-3 ɔ, nɛ̌ akɔta gegě ka yí wɛn enɛ gbɔn?

⁸ Nɛ̌ mɛ lɛ ka yí wɛn enɛ gbɔn? Mɛ gegě gbɛ́. (Xà Ðɛhan 2:1-3.) Akɔta lɛ xò zǐn. Ye gbɛ́ Acɛkpatɔ́ e Jehovah sɔ́ é. Ye nɔ mɔ wɛn Axɔ́suɖuto ɔ tɔn e jlá wɛ mǐ ɖè é dó mɔ “wɛnɖagbe” ǎ. Nǔgbo ɔ, acɛkpikpa ɖé lɛ tlɛ ɖó dogbó nú Mawuxóɖiɖɔzɔ́ ɔ. Acɛkpatɔ́ akɔta enɛ lɛ tɔn gegě nɔ ɖɔ ɖɔ emi ɖò Mawu sɛn wɛ có, ye nɔ ba na gosin gǎnzinkpo jí ǎ. Enɛ wu ɔ, acɛkpatɔ́ e nɔ gbɛ̀ ɖò Jezu hwenu lɛ é ɖɔhun ɔ, acɛkpatɔ́ égbé tɔn lɛ nɔ tɔ́n ahwan Klisanwun gbejinɔtɔ́ lɛ dó xlɛ́ ɖɔ emi klán gbè xá Mɛ e Jehovah sɔ́ é.—Mɛ. 4:25-28.

 9. Ee akɔta lɛ ma yí wɛn ɔ ǎ é ɔ, nɛ̌ wà nǔ gbɔn wɛ Jehovah ka ɖè?

⁹ Ee akɔta lɛ ma yí wɛn ɔ ǎ é ɔ, nɛ̌ wà nǔ gbɔn wɛ Jehovah ka ɖè? Ðɛhan 2:10-12 yí gbè ɖɔ: ‘Axɔ́su lɛ mi, dìn ɔ, ayi mitɔn ni mɔ nǔ, gǎn gbɛ̀ mɛ fí tɔn lɛ mi, mi gbɔ nú è ni kplɔ́n nǔ mi. Mi sɛn Jehovah kpo xɛsi kpo, mi j’awǎ kpo sísí kpo. Mi sɔ́ vǐ ɔ sù, é ma nyí mɔ̌ ǎ ɔ, Jehovah na sin xomɛ. Mi sɔ́ ɛ sù, é ma nyí mɔ̌ ǎ ɔ, mi táa kú vawun. Ðó é nɔ lín sin xomɛ ǎ. Nǔ nyɔ́ nú mɛ e nɔ bɛ ta ɖò glɔ̌ tɔn lɛ é bǐ.’ Jehovah nyɔ́ xomɛ, bo na ye hwenu ɖé bonu ye na wá gbeta ɖagbe ɔ kɔn. Ali ɔ kpò ɖò nuvo nú ye bonu ye na huzu linlin bo yí gbè nú Axɔ́suɖuto Jehovah tɔn. É ɖò mɔ̌ có, azǎn kaka ɖé ka sɔ́ kpò ɖò gban jí ǎ. “Azǎn gudogudo tɔn” gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ mɛ nɔ gbɛ̀ ɖè wɛ mǐ ɖè. (2 Tim. 3:1; Eza. 61:2) É ɖò taji tawun ɖɔ mɛ lɛ ni tuùn nǔgbo ɔ, bo wá gbeta ɔ kɔn, bá sɛn Jehovah.

10. Ðagbe tɛ nǔ hunhun húnhún sín azɔ̌ e xó è ɖɔ ɖò Ajée 2:7-9 mɛ é ka na wà?

¹⁰ Nǔ hunhun húnhún nǔjlɛdonǔwu tɔn e xó Ajée ɖɔ ɖ’ayǐ é wà ɖagbe nú mɛɖé lɛ. Ajée ɖɔ ɖɔ nǔ hunhun húnhún ɔ na zɔ́n bɔ ‘dɔkun, [enɛ wɛ nyí ayijlɔjlɔnɔ] akɔta lɛ bǐ tɔn’ na wá sɛn Jehovah.c (Xà Ajée 2:7-9.) Ezayíi kpo Micée kpo lɔ ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ nǔ mɔ̌hun na jɛ ɖò “azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ.”—Eza. 2:2-4, nwt; Micée 4:1, 2, nwt.

11. Hwenu e nɔví sunnu ɖé sè wɛn Axɔ́suɖuto ɔ tɔn azɔn nukɔntɔn ɔ é ɔ, nɛ̌ é ka wà nǔ gbɔn?

¹¹ Lin tamɛ dó nǔ e nɔví Ken ee ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò hɔ̌nkan gbɛ̀ ɔ tɔn mǐtɔn dìn é wà, hwenu e é sè wɛn akpakpa sɔ́ mɛ tɔn enɛ é jí. É kpò ɖò hwenu e é sè wɛn akpakpa sɔ́ mɛ tɔn ɔ ɖò xwè 40 ɖíe é flín wɛ ganji. Ken ɖɔ: “Azɔn nukɔntɔn e un sè xó dó nǔgbo e ɖò Xó Mawu tɔn mɛ lɛ é wu é ɔ, xomɛ hun mì tawun ɖɔ un kplɔ́n ɖɔ mǐ ɖò gbɛ̀ nɔ wɛ ɖò azǎn gudogudo tɔn gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ mɛ. Un mɔ ɖɔ cobonu nǔ ce na nyɔ́ Mawu nukúnmɛ bɔ un na mɔ gbɛ̀ mavɔmavɔ ɔ, un ɖó na tɔ́n sín gbɛ̀ elɔ e nɔ xò yì ɖisí amyɔ é mɛ, bo na gbí dɔn ɖò Jehovah sín akpáxwé. Un wà mɔ̌ azɔn ɖokpo, bo xoɖɛ sɛ́dó Jehovah. Un dó gudo gbɛ̀ ɔ, bo hɔn yì bɛ ɖò Axɔ́suɖuto Mawu tɔn e è ma sixu hunhún ǎ é glɔ́.”

12. Nɛ̌ susu ka gɔ́ tɛmpli gbigbɔ tɔn Jehovah tɔn mɛ ɖò azǎn gudogudo tɔn elɔ lɛ mɛ gbɔn?

¹² É ɖò wɛn ɖɔ Jehovah ɖò nyɔna kɔn dó togun tɔn jí wɛ. Ðò azǎn gudogudo tɔn elɔ lɛ mɛ ɔ, mǐ mɔ ɖɔ mɛ e ɖò Jehovah sɛn wɛ lɛ é sín kɛ́n lɛ́ jɛji ɖò ali jiwǔ ɖé nu. Ðò 1914 ɔ, gbɛtɔ́ afatɔ́n nabi ɖé jɛn mǐ nyí. Égbé dìn ɔ, mǐ ko hú livi tantɔn, bo ɖò Mawu sɛn wɛ kpo kanɖodónǔwu kpo, bɔ mɛ livi mɔ̌kpan nɔ lɛ́ xò kpóɖó nú mǐ xwewu xwewu ɖò Flǐn hwenu. Mɔ̌ mɛ ɔ, ‘dɔkun akɔta lɛ bǐ tɔn’ ko kpé tɛmpli gbigbɔ tɔn Jehovah tɔn ayikúngban jí tɔn sín kɔ́xota, tɛmpli enɛ wɛ nyí tuto e Jehovah bló bɔ è na nɔ sɛn ɛ lee é ba gbɔn é é. Huzuhuzu e mɛ enɛ lɛ bló bo sɔ́ mɛ yɔyɔ̌ ɔ dó é lɛ́ kpa susu nú nyikɔ Jehovah tɔn.—Efɛ. 4:22-24.

13. Nǔɖɔɖ’ayǐ ɖevo tɛ lɛ nukɔnyiyi jiwǔ enɛ ka bló bɔ ye jɛnu? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò akpa ɔ jí é.)

¹³ Nukɔnyiyi jiwǔ enɛ lɛ bló bɔ nǔɖɔɖ’ayǐ ɖevo lɛ jɛnu, ɖi ee ɖò Ezayíi wemata 60 mɛ é. Wemafɔ 22gɔ́ wemata enɛ tɔn ɖɔ: ‘Xwéta e hwe hú xwéta lɛ bǐ ɔ na ɖó gbɛtɔ́ afatɔ́n (1 000); xwéta e ma ka ɖó gǎn ɖebǔ ǎ ɖò xwéta lɛ mɛ ɔ na huzu togun syɛnsyɛn. Nyɛ Jehovah ɔ, é jɛ hwetɔnnu ɔ, un na bló nǔ enɛ blewun.’ Ðó mɛ gegě jɛ Jehovah sɛn jí dìn hugǎn ɖ’ayǐ tɔn wutu ɔ, nǔ ɖagbe ɖé jɛ. “Dɔkun” enɛ lɛ, alǒ mɛ enɛ lɛ e ɖò wiwá wɛ lɛ é ɖó nǔwukpíkpé vovo lɛ, bɔ akpakpa nɔ lɛ́ sɔ́ ye dó “Axɔ́suɖuɖu Mawu tɔn sín wɛnɖagbe ɔ” jijlá wu. Wǎgbɔ tɔn ɔ, lee Ezayíi ɖɔ gbɔn é ɔ, “anɔ̌sin akɔta lɛ tɔn” tíìn nú togun Jehovah tɔn. (Eza. 60:5, 16, nwt) Kpo alɔdó sunnu kpo nyɔnu kpo enɛ lɛ tɔn kpo ɔ, è nɔ jlá wɛnɖagbe ɔ gbɔn tò 240 mɛ, bo nɔ lɛ́ ɖè wema jinjɔn Biblu jí lɛ tɔ́n dó gbè 1 000 jɛji mɛ.

14. Gbeta tɛ kɔn mɛ lɛ ka ɖó na wá dìn?

¹⁴ Dìn e gbɛ̀ elɔ ko ɖò vivɔnu wá wɛ é ɔ, wɛnɖagbe ɔ jlajlá ee nyí akɔta lɛ hunhun húnhún é ɖò mɛ lɛ hɛn wɛ gannugánnú bonu ye ni wá gbeta ɖé kɔn. Ye na nɔ gudo nú Axɔ́suɖuto Mawu tɔn wɛ à, alǒ ye na ɖeji dó acɛkpikpa gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ wu? Gbeta ɖé wɛ enɛ nyí bɔ mɛ bǐ ɖó na wá kɔn. Togun Jehovah tɔn nɔ setónú nú sɛ́n e acɛkpikpa e ɖò tò e mɛ ye ɖè lɛ é dó nú ye lɛ é có, ye nɔ kpò ɖò wǔ ɖó zɔ nú toxóɖiɖɔ wɛ bǐ mlɛ́mlɛ́. (Hlɔ. 13:1-7) Ye tuùn ɖɔ Axɔ́suɖuto ɔ kɛɖɛ jɛn sixu ɖeɖɛ tagba gbɛtɔ́ lɛ tɔn. Axɔ́suɖuto enɛ nyí gbɛ̀ mɛ fí tɔn ǎ.—Jaan 18:36, 37.

15. Mɛtɛnkpɔn gbejininɔ tɔn ɖaxó tɛ xó wema Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn ka ɖɔ?

¹⁵ Wema Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn xlɛ́ ɖɔ è na tɛ́n gbejininɔ togun Mawu tɔn tɔn kpɔ́n ɖò ali ɖé nu ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ. Mɛtɛnkpɔn enɛ na fɔ́n bo na ɖò wuvɛ̌ ɖó nú mǐ wɛ syɛnsyɛn. Acɛkpikpa gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ na ba ɖɔ mǐ ni zé mǐɖée bǐ jó nú emi, bo na klán gbè xá mɛ ɖěɖee ma na wà mɔ̌ ǎ lɛ é. (Nǔɖe. 13:12, 15) Ye na zɔ́n bɔ è na “ɖó wuntun alɔ ɖisí ɔ, abǐ nukɔn nú mɛ bǐ: yɔkpɔvu kpo mɛxo kpo; dɔkunnɔ kpo wamamɔnɔ kpo; kannumɔ kpo mɛ e ɖò éɖée sí ɔ kpo.” (Nǔɖe. 13:16) Ðò hwexónu ɔ, è nɔ ɖó wuntun e na nɔ kannumɔ lɛ wu kaka sɔyi é ɖé ye dó xlɛ́ ɖɔ mɛ lě tɔn wɛ ye nyí. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, ɖò égbé ɔ, mɛ lɛ nɔ ɖó nukún ɖɔ mɛ ɖokpo ɖokpo ni ɖɔ mɛ e jí é ɖè é. Ye nɔ ba ɖɔ linlin kpo nǔwalɔ kpo mɛ ɖokpo ɖokpo tɔn ni nɔ xlɛ́ ɖɔ é ɖò gudo nú tito toxóɖiɖɔ tɔn gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ.

16. Etɛwu é ka ɖò taji ɖɔ mǐ ni na hlɔnhlɔn gbeji e mǐ ɖè nú Jehovah é dìn?

¹⁶ Mǐ na yí gbè bɔ è na ɖó wuntun nǔjlɛdonǔwu tɔn enɛ mǐ, bɔ mǐ na nɔ gudo nú acɛkpikpa e ɖò tò nu lɛ é wɛ à? Mɛ ɖěɖee na gbɛ́, bɔ è ma na ɖó wuntun ɔ ye ǎ lɛ é na mɔ wuvɛ̌ lɛ, bɔ gbɛ̀ yetɔn ka na lɛ́ nɔ axɔ́ nu. Wema Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn tinmɛ ɖɔ: “Enyi mɛɖé ma ɖó wuntun enɛ ɔ ǎ ɔ, é sixu xɔ nǔ ǎ; é ka sixu sà nǔ ǎ.” (Nǔɖe. 13:17) Amɔ̌, togun Mawu tɔn tuùn nǔ e Mawu na wá wà nú mɛ ɖěɖee ɖó wuntun e xó è ɖɔ ɖò Nǔɖexlɛ́mɛ 14:9, 10 mɛ lɛ é é. Enɛ wu ɔ, è na ɖó wuntun enɛ togun Mawu tɔn ǎ; é nyɔ́ wà ɔ, è na wlán dó alɔ yetɔn lɛ wu ɖɔ: ‘Jehovah tɔn wɛ un nyí.’ (Eza. 44:5) Dìn wɛ nyí hwenu ɔ bɔ mǐ na wà nǔ e wu mǐ kpé é bǐ, bo na hlɔnhlɔn nǔ e mǐ ɖi nú Jehovah é. Enyi mǐ wà mɔ̌ ɔ, kpo xomɛhunhun kpo wɛ Jehovah na ɖɔ ɖɔ emitɔn wɛ mǐ nyí!

17. Etɛ mǐ ka na hɛn d’ayi mɛ bɔ é kúnkplá suúluɖiɖó Jehovah tɔn?

¹⁷ Jehovah xlɛ́ ɖɔ emi ɖó suúlu tawun ɖò azǎn gudogudo tɔn elɔ lɛ mɛ. É ba ɖɔ mɛ ɖebǔ ni dɔn ǎ. (2 Pi. 3:9) É hun ali ɖé nú mɛ bǐ, bonu è na huzu bo wá gbeta ɖagbe ɔ kɔn. Amɔ̌, suúlu tɔn ɖó dogbó. Mɛ ɖěɖee gbɛ́ ali enɛ e é hun nú ye lɛ é ɔ, nǔ e gbò Falawɔ́ɔn ɖò Mɔyizi hwenu é ɖɔhun wɛ na gbò ye. Jehovah ɖɔ nú Falawɔ́ɔn ɖɔ: “Nú un ko wà nǔ xá we, bo dɔn azɔn baɖabaɖa dó hwi kpo togun towe kpo tɛntin dìn ɔ, mi bǐ na kú sín ayikúngban ɔ jí. Loɔ, un jó we dó nyi gbɛ̀ bo na ɖè hlɔnhlɔn ce xlɛ́ we, lobɔ nyikɔ ce na gbakpé ayikúngban ɔ bǐ jí.” (Tín. 9:15, 16) Akɔta lɛ bǐ wɛ na wá tuùn ɖɔ Jehovah ɖokpo géé wɛ nyí Mawu nǔgbo ɔ. (Ezek. 38:23) Nɛ̌ nǔ ka na nyí mɔ̌ gbɔn?

18. (a) Nǔ hunhun húnhún alɔkpa ɖevo tɛ xó è ka ɖɔ ɖò Ajée 2:20-22 mɛ? (b) Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn ɖɔ nǔ e Ajée ɖɔ ɖ’ayǐ lɛ é na wá jɛnu ɖò nukɔnmɛ?

¹⁸ Ee Ajée kú b’ɛ bló xwè kanweko mɔ̌kpan gudo é ɔ, Mawu sɔ́ d’ayi mɛ nú mɛsɛ́dó Pɔlu b’ɛ ɖexlɛ́ ɖɔ xó ɖěɖee ɖò Ajée 2:20-22 mɛ lɛ é, na wá jɛnu ɖò nukɔnmɛ. (Xà.) Pɔlu wlán ɖɔ: “Dìn ɔ, é dó akpá nú mǐ ɖɔ: ‘Un na lɛ́ hunhún ayikúngban ɔ azɔn ɖokpo d’eji; é ka sɔ́ na nyí ayikúngban ɔ kɛɖɛ wɛ un na hunhún ǎ; un na hunhún jinukúnsin lɔmɔ̌.’ Xógbe ‘un na lɛ́ hunhún’ ɔ ɖexlɛ́ ɖɔ nǔ e Mawu bló lɛ na hunhún, bo na bú, bonu nǔ e ma sixu hunhún ǎ é na nɔ ayǐ.” (Ebl. 12:26, 27) Nǔ hunhun húnhún elɔ gbɔn vo nú ee xó è ɖɔ ɖò Ajée 2:7 mɛ é. Lee é nyí gbɔn nú Falawɔ́ɔn é ɔ, kún e è na sú dó nú mɛ ɖěɖee gbɛ́ ɖɔ Jehovah kún ɖó acɛ, bo na kpa acɛ ó bǐ mlɛ́mlɛ́ lɛ é dó gesí wɛ nǔ hunhun húnhún elɔ ɖè.

19. Etɛ ma ka na hunhún ǎ? Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn?

¹⁹ Etɛ ma ka na hunhún, alǒ sɛ̀ dò ǎ? Pɔlu gbɛkan dó xó tɔn nu bo ɖɔ: “Mi nú mǐ na tuùn nǔ e Mawu wà nú mǐ ɔ n’i; ɖó é ɖò axɔ́suɖuto e ma sixu hunhún ǎ é na mǐ wɛ. Mi nú mǐ na sɛn ɛ lee mǐ na sɛn ɛ gbɔn, bɔ é na nyɔ́ nukún tɔn mɛ é kpo sísí kpo, kpodo xɛsi kpo, bo na dó ɖexlɛ́ ɛ ɖɔ mǐ tuùn nǔ e é wà nú mǐ ɔ n’i.” (Ebl. 12:28) Ðò nǔ hunhun húnhún gudo tɔn enɛ gudo ɔ, Axɔ́suɖuto Mawu tɔn kɛɖɛ wɛ na kpò ɖò ayǐ. Nǔɖe na sɛ̀ dò n’i ǎ!—Ðɛh. 110:5, 6; Da. 2:44.

20. Gbeta tɛ kɔn mɛ lɛ ka ɖó na wá? Nɛ̌ mǐ ka sixu d’alɔ ye gbɔn?

²⁰ È sɔ́ ɖó na gú hwenu ǎ! Gbɛtɔ́ lɛ ɖó na wá gbeta ɖé kɔn: Ye na kpò ɖò nǔ wà wɛ lee gbɛ̀ éyɛ nɔ ba ɖɔ è ni wà nǔ gbɔn é, bo na yì dɔn wɛ à, alǒ ye na dó gǎn bo na zán gbɛ̀ sɔgbe xá jló Mawu tɔn, bo na mɔ gbɛ̀ mavɔmavɔ? (Ebl. 12:25) Gbɔn Mawuxóɖiɖɔzɔ́ mǐtɔn gblamɛ ɔ, mǐ sixu d’alɔ mɛ lɛ, bɔ ye na wá gbeta taji enɛ kɔn. Mi nú mǐ ni d’alɔ mɛ enɛ lɛ e xɔ akwɛ é gegě hugǎn bonu ye ni nɔ gudo nú Axɔ́suɖuto Mawu tɔn. Gɔ́ na ɔ, mi nú mǐ ni hɛn xó Aklunɔ mǐtɔn Jezu tɔn elɔ ayi mɛ: “È na jlá axɔ́suɖuɖu Mawu tɔn sín Wɛnɖagbe gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ, bonu é na nyí kúnnuɖiɖe nú gbɛtɔ́ lɛ bǐ. Enɛ ɔ gudo ɔ, gbɛ̀ ɔ na vɔ.”—Mat. 24:14.