Lee Nǔ Cí nú Mɛ Ðevo lɛ É Ni Nɔ Ðu Ayi Mɛ nú We

 1. Sɔgbe xá 1 Piyɛ́ɛ 3:8 ɔ, enyi mɛ ɖěɖee lee nǔ cí nú mǐ é kpo ganjininɔ mǐtɔn kpo nɔ ɖu ayi mɛ na lɛ é lɛlɛ̌ dó mǐ ɔ, etɛwu é ka nɔ víví nú mǐ?

ENYI mɛ ɖěɖee lee nǔ cí nú mǐ é kpo ganjininɔ mǐtɔn kpo nɔ ɖu ayi mɛ na lɛ é lɛlɛ̌ dó mǐ ɔ, é nɔ víví nú mǐ. Ye nɔ tɛ́n kpɔ́n bo na sɔ́ yeɖée ɖó tɛn mǐtɔn mɛ, bo na tuùn nǔ e lin wɛ mǐ ɖè é kpo lee nǔ cí nú mǐ é kpo. Ye nɔ mɔ hudo mǐtɔn lɛ sɛ́dó bo nɔ ba na d’alɔ mǐ, bɔ hweɖelɛnu ɔ, ye tlɛ ko nɔ wà mɔ̌ cobɔ mǐdɛɛ lɛ nɔ wá byɔ alɔdó. Mɛ ɖěɖee nɔ xlɛ́ ɖɔ ‘nǔ mǐtɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú ye’b lɛ é sín nǔ nɔ sù nukún mǐtɔn mɛ.—Xà 1 Piyɛ́ɛ 3:8.

 2. Etɛwu wuvɛ̌sexámɛ ka sixu byɔ gǎndidó ɖò mǐ sí?

² Ðó mǐ nyí Klisanwun wutu ɔ, mǐ bǐ nɔ ba na sè wuvɛ̌ xá mɛ, alǒ nǔ mɛtɔn na ɖu ayi mɛ nú mǐ. Enɛ wu ɔ, é ɖò gaan ɖɔ é sixu byɔ ɖɔ mǐ ni dó gǎn ɖò ali enɛ nu. Aniwu? Hwɛjijɔ ɖokpo wɛ nyí ɖɔ mǐ nyí hwɛhutɔ́. (Hlɔ. 3:23) Mǐ ɖó na ɖí xwi xá linlin jɔwamɔ tɔn e mǐ nɔ ɖó bo nɔ lin mǐɖesunɔ kpɔ́n jɛ nukɔn hú nǔ bǐ é. Gɔ́ na ɔ, mɛɖé lɛ ɖò mǐ mɛ bɔ kplɔ́n e ye yí é, alǒ nǔ e jɛ ɖò gbɛzán yetɔn mɛ wá yì lɛ é sixu zɔ́n bɔ ye ɖó na dó gǎn cobo sè wuvɛ̌ xá mɛ. Gudo tɔn ɔ wɛ nyí ɖɔ nǔwalɔ mɛ e lɛlɛ̌ dó mǐ lɛ é tɔn sixu wà nǔ dó mǐ wu. Ðò azǎn gudogudo tɔn elɔ lɛ mɛ ɔ, gegě mɛ lɛ tɔn sɔ́ nɔ kéya nú lee nǔ nɔ cí nú mɛ ɖevo lɛ é ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, ye “nɔ ba ɖɔ emitɔn jɛn na nyɔ́.” (2 Tim. 3:1, 2) Nǔ enɛ lɛ nɔ gbò kpò nyi ali jí nú mǐ, bonu lee nǔ nɔ cí nú mɛ ɖevo lɛ é ni ma ɖu ayi mɛ nú mǐ ó; etɛ lɛ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na ɖu ɖò ye jí?

 3. (a) Nɛ̌ mǐ ka sixu bló bɔ lee nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ gbɔn é na kpɔ́n te d’eji gbɛn? (b) Etɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta elɔ mɛ?

³ Mǐ sixu bló bɔ lee nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ gbɔn é na kpɔ́n te d’eji, gbɔn kpɔ́ndéwú Jehovah Mawu kpo Vǐ tɔn Jezu Klisu kpo tɔn xwixwedó gblamɛ. Jehovah nyí Mawu wanyiyinɔ, bɔ nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ n’i, b’ɛ gbɔn mɔ̌ mɛ sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe hugǎn ɔ ɖ’ayǐ. (1 Jaan 4:8) Jezu ɖè jijɔ Tɔ́ tɔn tɔn lɛ xlɛ́ bɔ nǔ bǐ vɔ ɖ’ewu. (Jaan 14:9) Hwenu e é ɖò ayikúngban jí é ɔ, é ɖè lee è sixu sè wuvɛ̌ xá mɛ gbɔn é xlɛ́. Jehovah kpo Jezu kpo ɖexlɛ́ ɖɔ lee nǔ nɔ cí nú mɛ ɖevo lɛ é nɔ ɖu ayi mɛ nú emi; ɖò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó lee ye wà mɔ̌ gbɔn é wu jɛ nukɔn. Enɛ gudo ɔ, mǐ na kpɔ́n lee mǐ sixu wà nǔ ye ɖɔhun gbɔn é.

 4. Nɛ̌ Ezayíi 63:7-9 ka xlɛ́ ɖɔ lee nǔ nɔ cí nú mɛsɛntɔ́ Jehovah tɔn lɛ é nɔ ɖu ayi mɛ n’i gbɔn?

⁴ Biblu kplɔ́n mɛ ɖɔ lee nǔ nɔ cí nú mɛsɛntɔ́ Jehovah tɔn lɛ é nɔ ɖu ayi mɛ n’i. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, kpɔ́n lee nǔ cí nú Jehovah hwenu e Izlayɛli hwexónu tɔn ɔ ɖò mɛtɛnkpɔn lɛ mɛ gbɔn dín wɛ é é. Xó Mawu tɔn ɖɔ: “Ye ɖò aluwɛ mɛ ɔ, éɖesu nɔ nɔ aluwɛ mɛ xá ye.” (Xà Ezayíi 63:7-9.) Nukɔnmɛ ɔ, Jehovah gbɔn gbeyiɖɔ Zakalíi jí bo ɖɔ ɖɔ enyi è ɖò daka xò togun emitɔn wu wɛ ɔ, é nɔ cí ɖɔ emiɖesu wu xò daka wɛ è ɖè ɖɔhun. Jehovah ɖɔ nú mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ ɖɔ: “Nú mɛɖé ɖó alɔ mi wu hǔn, nukúnzin ce wu wɛ é ɖó alɔ.” (Zak. 2:12) Nǔjlɛdonǔwu enɛ e xlɛ́ lee nǔ togun Jehovah tɔn tɔn nɔ ɖu ayi mɛ n’i gbɔn é ɖó hlɔnhlɔn tawun.

 5. Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé dó lee Jehovah wà nǔ dó d’alɔ mɛsɛntɔ́ tɔn e ɖò wuvɛ̌ sè wɛ lɛ é gbɔn é wu.

⁵ Jehovah nɔ wà nǔ zɛ wuvɛ̌ e sè wɛ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ ɖè é mimɔ ɖò lanmɛ wu. É nɔ wà nǔɖe dó d’alɔ ye. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e Izlayɛli-ví lɛ nyí kannumɔ ɖò Ejipu bo ɖò wuvɛ̌ sè wɛ é ɔ, Jehovah mɔ nǔ jɛ wuvɛ̌ yetɔn mɛ bɔ enɛ sísɛ́ ɛ bɔ é d’alɔ ye. Jehovah ɖɔ nú Mɔyizi ɖɔ: ‘Un mɔ ya e jì wɛ togun ce Izlayɛli ɖè ɔ. Un sè xó e sú wɛ é ɖè é. Un tuùn wuvɛ̌ e mɔ wɛ é ɖè ɔ ganji. Enɛ ɔ wu wɛ un jɛte bo na hwlɛn ɛ ɖò Ejipunu lɛ sí.’ (Tín. 3:7, 8) Ðó Jehovah sè wuvɛ̌ xá togun tɔn wu ɔ, é ɖè ye sín kannumɔgbenu. Xwè kanweko mɔkpan gudo ɔ, kɛntɔ́ lɛ tɔ́n ahwan Izlayɛli-ví lɛ ɖò Akpádídó Yikúngban ɔ jí. Nɛ̌ Jehovah ka wà nǔ gbɔn? ‘Hwenu e ye nɔ ɖò aɖǔkún ɖu wɛ ɖò mɛ e nɔ ɖò ya dó nú ye wɛ lɛ lɔ mɛ ɔ, nǔ yetɔn nɔ blawǔ nú Jehovah.’ Wuvɛ̌sexámɛ lɛ́ sísɛ́ Jehovah bɔ é d’alɔ togun tɔn. É sɛ́ hwɛɖɔtɔ́ lɛ dó bonu ye ni hwlɛn Izlayɛli-ví lɛ sín kɛntɔ́ lɛ lɔ mɛ.—Hwɛ. 2:16, 18.

 6. Jehovah nɔ xlɛ́ ɖɔ lee nǔ cí nú mɛ e linlin tɔn ma sɔgbe ǎ é nɔ ɖu ayi mɛ nú emi; nǎ kpɔ́ndéwú ɖé.

⁶ Jehovah nɔ ɖexlɛ́ ɖɔ lee nǔ cí nú togun emitɔn é nɔ ɖu ayi mɛ nú emi; linlin yetɔn lɛ na bo ma tlɛ sɔgbe hwebǐnu ǎ ɔ, é nɔ wà mɔ̌. Mǐ ni kpɔ́n kpɔ́ndéwú Jonasi tɔn. Mawu sɛ́ gbeyiɖɔ ɔ dó bonu é ni yì dó wɛn hwɛɖónúmɛ tɔn ɖé Ninivunu lɛ. Ee ye lɛkɔ sín hwɛ yetɔn lɛ gudo é ɔ, Mawu sɔ́ sú kún yetɔn dó ǎ. Amɔ̌, xomɛ hun Jonasi dó gbeta enɛ wu ǎ. “É sin xomɛ” ɖó kún sú dó nú toxo ɔ sín xó e é ɖɔ b’ɛ ma sɔ́ wá nyí mɔ̌ ǎ é wu. Amɔ̌, Jehovah ɖó suúlu dó Jonasi wu bo d’alɔ ɛ bɔ é huzu linlin tɔn. (Jona. 3:10–4:11) Jonasi wá mɔ nǔ jɛ nǔkplɔnmɛ ɔ mɛ, bɔ Jehovah tlɛ lɛ́ zán ɛ bɔ é wlan tan enɛ ɖ’ayǐ nú lè mǐtɔn.—Hlɔ. 15:4.c

 7. Ganjɛwu tɛ lee Jehovah wà nǔ xá mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ gbɔn é ka na mǐ?

⁷ Lee Jehovah wà nǔ xá togun tɔn gbɔn é na mǐ ganjɛwu ɖɔ é nɔ mɔ nǔ jɛ ninɔmɛ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ tɔn mɛ. É tuùn ya e jì wɛ ɖokpo ɖokpo mǐtɔn ɖè é kpo wuvɛ̌ e sè wɛ mǐ ɖè é kpo. Jehovah “tuùn gbɛtɔ́ lɛ bǐ sín ayixa.” (2 Tan 6:30) É nɔ mɔ nǔ jɛ linlin mǐtɔn e gɔ́ngɔ́n lɛ é, lee nǔ nɔ cí nú mǐ é kpo dogbó mǐtɔn lɛ kpo wu. “É na lɔn bɔ tɛnkpɔn ɖé na wá nú [mǐ] bo hugǎn hlɔnhlɔn e [mǐ] ɖó é ǎ.” (1 Kɔ. 10:13) Ganjɛwu enɛ dó gbɔ nú mɛ tawun.

8-10. Etɛ lɛ ka na ko zɔ́n bɔ nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú Jezu?

⁸ Hwenu e Jezu ɖò ayikúngban jí é ɔ, nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ n’i tawun. É hwe bǐ ɔ, nǔ atɔn wɛ ɖó na ko zɔ́n bɔ Jezu nɔ wà nǔ gbɔn mɔ̌. Nukɔntɔn ɔ, Jezu nɔ ɖè jijɔ Tɔ́ tɔn jixwé tɔn ɔ tɔn lɛ xlɛ́ bɔ nǔ bǐ nɔ vɔ ɖ’ewu lee mǐ ko ɖɔ gbɔn wá yì é. Jezu yí wǎn nú mɛ Tɔ́ tɔn ɖɔhun. Nǔ e Jezu d’alɔ Jehovah bɔ é bló lɛ é bǐ nɔ hun xomɛ n’i có, “gbɛtɔ́ví lɛ wu wɛ xomɛ nɔ hun [i] dó tawun.” (Nǔx. 8:31, nwt) Wanyiyi sísɛ́ Jezu bɔ é kéya nú lee nǔ nɔ cí nú mɛ ɖevo lɛ é.

⁹ Wegɔ́ ɔ, Jezu sixu mɔ nǔ e ɖò ayi mɛ é Jehovah ɖɔhun. É sixu tuùn nǔ e nɔ sísɛ́ gbɛtɔ́ lɛ é kpo lee nǔ nɔ cí nú ye é kpo. (Mat. 9:4; Jaan 13:10, 11) Enɛ wu ɔ, enyi Jezu mɔ ɖɔ ayi mɛɖé tɔn gbadó ɔ, nǔ mɛtɔn e nɔ ɖu ayi mɛ n’i é nɔ sísɛ́ ɛ bɔ é nɔ dó gbɔ nú mɛ.—Eza. 61:1, 2; Luk. 4:17-21.

¹⁰ Atɔngɔ́ ɔ, Jezu ɖesu mɔ wuvɛ̌ e gbɛtɔ́ lɛ nɔ mɔ é ɖé lɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, xwédo wamamɔnɔ tɔn ɖé mɛ wɛ Jezu sù ɖè. Ðó Jezu w’azɔ̌ xá tɔ́ ɖò tɔ́ domɛ tɔn Jozɛfu wutu ɔ, é kplɔ́n lee è nɔ wà agbazazɔ́ syɛnsyɛn gbɔn é. (Mat. 13:55; Mak. 6:3) É sixu nyí ɖɔ Jozɛfu kú ɖò hweɖenu jɛ nukɔn nú hwenu e Jezu bɛ́ sinsɛnzɔ́ tɔn é. Enɛ wu ɔ, Jezu sixu ko mɔ wuvɛ̌ e è nɔ mɔ hwenu e mɛ vívɛ́ná mɛtɔn ɖé kú é. Jezu lɛ́ tuùn nǔ e è ni nɔ xwédo e ɖó linlin vovo dó sinsɛn wu é mɛ nyí é. (Jaan 7:5) Ninɔmɛ enɛ lɛ kpo ɖevo lɛ kpo na ko d’alɔ Jezu bɔ é mɔ nǔ jɛ wuvɛ̌ e gbɛtɔ́ kpaa lɛ nɔ mɔ é kpo lee nǔ nɔ cí nú ye é kpo mɛ.

11. Hwetɛnu lee nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú Jezu gbɔn é ka jɛ wě hugǎn? Tinmɛ. (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò akpa ɔ jí é.)

¹¹ Lee nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú Jezu gbɔn é jɛ wě tawun hwenu e é bló nǔjiwǔ lɛ é. Jezu bló nǔjiwǔ lɛ, ɖó é ɖó na wà mɔ̌ kpowun wutu ǎ. Nǔ mɛ ɖěɖee ɖò wuvɛ̌ mɔ wɛ lɛ é tɔn blawǔ n’i, bɔ é “kú nǔblawu nú ye.” (Mat. 20:29-34; Mak. 1:40-42) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, kpɔ́n lee nǔ cí nú Jezu hwenu e é kplá tokunɔ ɖé jɛ zɔ nú ahwan ɔ bo gbɔ azɔn n’i, alǒ hwenu e é fɔ́n vǐ sunnu ɖokpo e asúkúsi ɖé ɖó é sín kú é. (Mak. 7:32-35; Luk. 7:12-15) Jezu sè wuvɛ̌ xá mɛ enɛ lɛ, bo ba na d’alɔ ye.

12. Nɛ̌ Jaan 11:32-35 ka xlɛ́ ɖɔ nǔ Mata kpo Mali kpo tɔn ɖu ayi mɛ nú Jezu gbɔn?

¹² Lee nǔ cí nú Mata kpo Mali kpo é ɖu ayi mɛ nú Jezu. Hwenu e Jezu mɔ bɔ ye ɖò avǐ ya wɛ ɖó kú nɔví sunnu yetɔn Lazáa tɔn wu é ɔ, é “ya avǐ.” (Xà Jaan 11:32-35.) É nyí kú e xɔ́ntɔn vívɛ́ Jezu tɔn Lazáa kú é kpowun wu wɛ é ya avǐ ǎ, ɖó é tuùn ɖɔ emi na fɔ́n ɛ sín kú. Loɔ, é ya avǐ ɖó é mɔ nǔ jɛ wuvɛ̌ e mɛ xɔ́ntɔn vívɛ́ tɔn lɛ ɖè é wu, bɔ é byɔ lanmɛ n’i.

13. Nɛ̌ tuùn e mǐ tuùn ɖɔ Jezu nɔ sè wuvɛ̌ xá mɛ é ka nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ gbɛn?

¹³ Nǔ kplɔnkplɔn dó lee Jezu nɔ sè wuvɛ̌ xá mɛ ɖevo lɛ gbɔn é wu nɔ hɛn lè wá nú mǐ tawun. Mǐ yí wǎn n’i ɖó lee é nɔ wà nǔ xá mɛ ɖevo lɛ gbɔn é wutu. (1 Pi. 1:8) Tuùn e mǐ tuùn ɖɔ é nyí Axɔ́su nú Axɔ́suɖuto Mawu tɔn dìn é nɔ dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ. Zaanɖé dìn ɔ, é na ɖè wuvɛ̌ mimɔ lɛ bǐ síìn. Ðó Jezu ko nɔ ayikúngban jí kpɔ́n wutu ɔ, é wɛ jɛxa hugǎn bo na vɔ́ nǔ e acɛkpikpa Satáan tɔn ko hɛn gblé dó gbɛtɔ́ lɛ wu lɛ é blóɖó. Nyɔna ɖé wɛ é nyí nú mǐ ɖɔ mǐ ɖó Axɔ́su e kpéwú bo sixu “jiya xá mǐ ɖò gǎnmaɖó mǐtɔn lɛ mɛ” é ɖé.—Ebl. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Etɛ Efɛzinu lɛ 5:1, 2 ka dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ni wà?

¹⁴ Tamɛ linlin dó kpɔ́ndéwú e Jehovah kpo Jezu kpo sɔ́ ɖ’ayǐ é jí nɔ zɔ́n bɔ mǐ lɔ nɔ tɛ́n kpɔ́n bo na ɖexlɛ́ ɖɔ nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ tawun. (Xà Efɛzinu lɛ 5:1, 2.) Mǐ sixu mɔ nǔ jɛ ayi mɛtɔn mɛ ye ɖɔhun ǎ. É ɖò mɔ̌ có, mǐ sixu tɛ́n kpɔ́n bo mɔ nǔ jɛ lee nǔ nɔ cí nú mɛ ɖevo lɛ é kpo hudo yetɔn lɛ kpo mɛ. (2 Kɔ. 11:29) Mǐ nɔ wà nǔ cejɛnnabinɔ e ɖò gbɛ̀ elɔ mɛ lɛ é ɖɔhun ǎ, loɔ, mǐ nɔ dó gǎn bo ‘nɔ ba ɖagbe mǐɖesunɔ tɔn ǎ; ɖagbe mɛ ɖě lɛ tɔn wɛ mǐ nɔ ba.’—Fili. 2:4.

15. Ðò taji ɔ, mɛ̌ mɛ̌ e ka ɖó na nɔ ɖexlɛ́ ɖɔ nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú emi?

¹⁵ Ðò taji ɔ, mɛxo agun tɔn lɛ ɖó na nɔ ɖexlɛ́ ɖɔ nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú emi. Ye tuùn ɖɔ emi na ɖó gbè lee emi kpé nukún dó lɛngbɔ̌ lɛ wu gbɔn é tɔn nú Jehovah. (Ebl. 13:17) Nú mɛxo lɛ na d’alɔ nǔɖitɔ́ hatɔ́ yetɔn lɛ ɔ, ye ɖó na nɔ sè wuvɛ̌ xá mɛ. Nɛ̌ mɛxo lɛ ka na ɖexlɛ́ ɖɔ nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú emi gbɔn?

16. Etɛ mɛxo agun tɔn e nɔ sè wuvɛ̌ xá mɛ é ɖé ka nɔ wà? Etɛwu enɛ ka ɖò taji?

¹⁶ Mɛxo agun tɔn e nɔ sè wuvɛ̌ xá mɛ é ɖé nɔ zán hwenu ɖó kpɔ́ xá nɔví lɛ. É nɔ kan nǔ byɔ, bɔ enɛ gudo ɔ, é nɔ ɖótó mɛ kpo sɔxwixwe kpo. Mɔ̌ wiwa ɖò taji tawun hwenu e ɖokpo ɖò lɛngbɔ̌ vívɛ́ enɛ lɛ mɛ ba na ɖɔ nǔ e ɖò ayi tɔn mɛ é bǐ, bɔ xógbe e sɔgbe lɛ é mimɔ ka vɛwǔ n’i é. (Nǔx. 20:5) Nú mɛxo ɖé nɔ sɔ́ jlǒ dó zán hwenu xá nɔví lɛ ɔ, jiɖiɖe nɔví lɛ tɔn, xɔ́ntɔn zunzun yetɔn kpo wanyiyi yetɔn kpo na lɛ́ syɛn d’eji.—Mɛ. 20:37.

17. Jijɔ tɛ ka xɔ akwɛ hugǎn bɔ mɛxo agun tɔn lɛ nɔ ɖexlɛ́, bɔ nɔví lɛ gegě nɔ ɖɔ? Nǎ kpɔ́ndéwú ɖé.

¹⁷ Nɔví sunnu lɛ kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo gegě nɔ ɖɔ ɖɔ jijɔ xɔ akwɛ hugǎn e mɛxo agun tɔn lɛ nɔ ɖexlɛ́ é wɛ nyí ɖɔ nǔ mɛ ɖevo lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú ye. Etɛwu? Adelaide ɖɔ: “Ðó è tuùn ɖɔ ye na mɔ nǔ jɛ ninɔmɛ mɛtɔn mɛ wutu ɔ, é nɔ bɔwǔ bɔ è nɔ ɖɔ xó nú ye.” É lɛ́ ɖɔ: “Lee ye ɖɔ xó nú mɛ gbɔn hwenu e è ɖò xó ɖɔ xá ye wɛ é nɔ zɔ́n bɔ è sixu ɖó ayi wu ɖɔ nǔ mɛtɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú ye.” Lee mɛxo ɖé wà nǔ xá nɔví sunnu ɖé gbɔn é sù nukún tɔn mɛ b’ɛ ɖɔ: “Hwenu e un ɖò ninɔmɛ ce xó ɖɔ nú ye wɛ é ɔ, un mɔ bɔ ɖasin wá yì dó mɛxo agun tɔn ɖokpo. Un na wɔn nǔ enɛ gbeɖé ǎ.”—Hlɔ. 12:15.

18. Nɛ̌ mǐ ka sixu nɔ ɖexlɛ́ mɛ ɖevo lɛ ɖɔ nǔ yetɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ gbɔn?

¹⁸ É ɖò wɛn ɖɔ é kún nyí mɛxo lɛ kɛɖɛ wɛ ɖó na nɔ ɖexlɛ́ ɖɔ mɛ ɖevo lɛ sín nǔ nɔ ɖu ayi mɛ nú emi ó. Mǐ bǐ wɛ sixu sɔnǔ nú jijɔ enɛ. Gbɔn nɛ̌ é? Nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ mɔ nǔ jɛ wuvɛ̌ ɖěɖee mɛ gbɔn dín wɛ hagbɛ̌ xwédo towe tɔn lɛ kpo nǔɖitɔ́ hatɔ́ towe lɛ kpo ɖè é wu. Ðò agun towe mɛ ɔ, mɛ winnyawinnya lɛ, azinzɔnnɔ lɛ, mɛxomɔ lɛ kpo mɛ e mɛvívɛ́ ɖé kú dó lɛ é kpo sín nǔ ni nɔ ɖu ayi mɛ nú we. Kan lee ye ɖè gbɔn é byɔ ye. Enyi ye ɖò xó ɖɔ nú we wɛ hǔn, ɖǒtó ye ganji. Xlɛ́ ye ɖɔ a mɔ nǔ jɛ nǔ e ɖí xwi xá wɛ ye ɖè é mɛ ganji. D’alɔ ye lee a kpéwú gbɔn é. Enyi mǐ wà mɔ̌ ɔ, mǐ nɔ ɖè wanyiyi adodwé ɔ xlɛ́.—1 Jaan 3:18.

19. Etɛwu mǐ ka ɖó na nɔ huzu sɔgbe xá ninɔmɛ lɛ, hwenu e mǐ ɖò tintɛnkpɔn wɛ bo na d’alɔ mɛ ɖevo lɛ é?

¹⁹ Nú mǐ ɖò tintɛnkpɔn wɛ bo na d’alɔ mɛ ɖevo lɛ ɔ, mǐ ɖó na nɔ huzu sɔgbe xá ninɔmɛ lɛ. Etɛwu? Ðó enyi mɛ lɛ ɖò wuvɛ̌ mɛ ɔ, ali vovo nu wɛ ye nɔ wà nǔ ɖè. Mɛɖé lɛ nɔ ɖò gbesisɔmɛ bo na ɖɔ xó dó tagba yetɔn lɛ wu, mɛ ɖevo lɛ ka nɔ ba mɔ̌ ǎ. Enɛ wu ɔ, mǐ nɔ ba na d’alɔ, amɔ̌, mǐ ɖó na nyi alɔ nú kpáxó lɛ kinkanbyɔ. (1 Tɛ. 4:11) Nú mɛ ɖevo lɛ na bo tlɛ ɖɔ lee nǔ cí nú ye é nú mǐ ɔ, mǐ sixu mɔ ɖɔ mǐ kún nɔ ɖó linlin ɖokpo ɔ xá ye hwebǐnu ó. Amɔ̌, mǐ ɖó na tuùn ɖɔ lee nǔ cí nú ye é nɛ. Mǐ ɖó na nɔ yawǔ ɖótó mɛ, bo ka na nɔ zɔn xó jí ǎ.—Mat. 7:1; Ja. 1:19.

20. Etɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta e bɔ d’ewu é mɛ?

²⁰ É nyí mɛ e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é kɛɖɛ sín nǔ wɛ na nɔ ɖu ayi mɛ nú mǐ ǎ, mǐ jló na lɛ́ ɖè jijɔ ɖagbeɖagbe enɛ xlɛ́ ɖò sinsɛnzɔ́ mǐtɔn mɛ. Nɛ̌ mǐ ka sixu wà mɔ̌ gbɔn, hwenu e mǐ ɖò nǔ kplɔ́n ye wɛ é? Mǐ na ɖɔ xó dó enɛ jí ɖò xóta e bɔ d’ewu é mɛ.