Mɛ̌ ka Nyí “Axɔ́su Totaligbé Tɔn ɔ” Égbé?

1-2. Etɛ lɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta elɔ mɛ?

MǏ ÐÓ kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖò gbɛ̀ nɔ wɛ ɖò azǎn gudogudo tɔn gbɛ̀ elɔ tɔn lɛ mɛ é gegě dìn hú ɖ’ayǐ tɔn. Zaanɖé dìn ɔ, Jehovah kpo Jezu Klisu kpo na sú kún dó nú acɛkpikpa e klán gbè xá axɔ́suɖuto ɔ lɛ é bǐ. Amɔ̌, cobonu nǔ enɛ na jɛ ɔ, axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpo axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ kpo na kpò ɖò ahwan fun xá yeɖée wɛ, bo na lɛ́ kpò ɖò ahwan tɔ́n togun Mawu tɔn wɛ.

² Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na gbéjé nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖò Daniyɛli 11:40–12:1 mɛ é kpɔ́n. Mǐ na tuùn mɛ e nyí axɔ́su totaligbé tɔn ɔ égbé é, bo na lɛ́ ɖɔ xó dó nǔ e wu mǐ sixu kpannukɔn mɛtɛnkpɔn e ɖò nukɔn ja lɛ é kpo jiɖiɖe kpo é jí.

3-4. Mɛ̌ ka nyí axɔ́su totaligbé tɔn ɔ égbé? Tinmɛ.

³ Ee Union Soviétique j’ayǐ ɖò 1991 gudo é ɔ, togun Mawu tɔn e ɖò gbě ɖaxó enɛ jí é “mɔ alɔdó kpɛɖé,” enɛ wɛ nyí ɖɔ ye mɔ vivo nú táan ɖé. (Dan. 11:34) Enɛ zɔ́n bɔ ye vo bo jla wɛn ɔ, é sɔ́ lín ǎ bɔ wɛnjlatɔ́ e ɖò acɛkpikpa Communiste xóxó ɔ tɔn glɔ́ lɛ é sín kɛ́n gosin kanweko nabi ɖé bo yì afatɔ́n nabi ɖé. Xwè ɖé lɛ gudo ɔ, Russie kpo ahwan tɔn lɛ kpo huzu axɔ́su totaligbé tɔn ɔ. Lee mǐ ɖɔ gbɔn ɖò xóta e wá yì é mɛ é ɔ, cobonu acɛkpikpa ɖé na huzu axɔ́su totaligbé tɔn alǒ axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ, é ɖó na bló nǔ atɔn elɔ lɛ hwɛ̌: (1) tɔ́n ahwan togun Mawu tɔn tlɔlɔ, (2) xlɛ́ gbɔn nǔwiwa tɔn lɛ gblamɛ ɖɔ emi nyí kɛntɔ́ Jehovah kpo togun tɔn kpo tɔn, (3) fun ahwan xá axɔ́su agbahwlɛntɔ́ ɔ.

⁴ Kpɔ́n nǔ ɖěɖee wu mǐ sixu ɖɔ ɖɔ Russie kpo ahwan tɔn lɛ kpo wɛ nyí axɔ́su totaligbé tɔn ɔ égbé é. (1) Ye tɔ́n ahwan togun Mawu tɔn bo gbɛ́ wɛnjijlazɔ́ ɔ, lobo lɛ́ dóya nú nɔví afatɔ́n donu mɔkpan e nɔ nɔ toxo e ɖò acɛ yetɔn glɔ́ lɛ é mɛ lɛ é. (2) Nǔ enɛ lɛ xlɛ́ ɖɔ ye gbɛ́ wǎn nú Jehovah kpo togun tɔn kpo. (3) Ye nɔ ɖò agba hwlɛn xá axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ, Anglo-Amérique wɛ. Mǐ ni kpɔ́n lee Russie kpo ahwan tɔn lɛ kpo xlɛ́ ɖɔ emi nyí axɔ́su totaligbé tɔn ɔ gbɔn é.

 5. Táan tɛ dó gesí wɛ Daniyɛli 11:40-43 ka ɖè? Etɛ ka na jɛ ɖò hwenɛnu?

⁵ Xà Daniyɛli 11:40-43, nwt. Akpáxwé nǔɖɔɖ’ayǐ ɔ tɔn elɔ sɛ̀ sin xwè nú nǔ e na jɛ ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ lɛ é. É xlɛ́ lee axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpo tofɔligbé tɔn ɔ kpo ɖò agba hwlɛn xá yeɖée wɛ gbɔn é. Daniyɛli ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ, ɖò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ ɔ, axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ na “jɛ kɛnfɔ ɖè xá” axɔ́su totaligbé tɔn ɔ jí.—Dan. 11:40.

 6. Kúnnuɖenú tɛ lɛ ka xlɛ́ ɖɔ axɔ́su we lɛ ɖò kɛnfɔ ɖè xá yeɖée wɛ?

⁶ Axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpo tofɔligbé tɔn ɔ kpo kpò ɖò agba hwlɛn wɛ bo na huzu acɛkpikpa agbɔ̌nnɔ bǐ ɔ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mǐ ni kpɔ́n nǔ e jɛ ɖò Wɛkɛ Hwan Wegɔ́ ɔ gudo, hwenu e Union Soviétique kpo ahwan tɔn lɛ kpo jɛ acɛ kpa jí ɖò fí gegě ɖò Elɔpu é. Nǔwiwa axɔ́su totaligbé tɔn ɔ tɔn lɛ zɔ́n bɔ axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ jɛ ahwanfunfun sín akɔ ɖé gbɔn gbɛ̀ ɔ mɛ, bɔ è nɔ ylɔ́ ɖɔ OTAN. Axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpo tofɔligbé tɔn ɔ kpo kpò ɖò akwɛ gegě zán dó sɔnǔ nú ahwanfunnú agbɔ̌nnɔ hugǎn lɛ wɛ. Ye nɔ lɛ́ fun ahwan xá yeɖée, gbɔn gudo ninɔ nú kɛntɔ́ yetɔn lɛ sín kɛntɔ́ ɖò ahwan linu, ɖò Aflika, Azíi kpo Amérique Latine kpo gblamɛ. Ðò xwè e wá yì lɛ é mɛ ɔ, Russie kpo ahwan tɔn lɛ kpo fɔ́n bo ɖò hlɔnhlɔn ɖó dó hlɔnhlɔn jí wɛ. Ye nɔ lɛ́ zán ɔdinatɛ́ɛ dó tɔ́n ahwan axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ. Axɔ́su totaligbé tɔn ɔ nɔ dóhwɛ tofɔligbé tɔn ɔ ɖɔ é nɔ zán tuto ɔdinatɛ́ɛ jí tɔn nyanya lɛ dó wà nǔ dó akwɛzinkan emitɔn kpo acɛkpikpa emitɔn kpo wu; bɔ axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ lɔ nɔ ɖɔ nǔ ɖokpo ɔ. Lee Daniyɛli ɖɔ ɖ’ayǐ gbɔn é ɔ, axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpò ɖò ahwan tɔ́n togun Mawu tɔn wɛ.—Dan. 11:41.

 7. Etɛ ka nyí “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é”?

⁷ Daniyɛli 11:41 ɖɔ ɖɔ axɔ́su totaligbé tɔn ɔ na byɔ “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é” mɛ. Tò tɛ ka wɛ? Ðò hwexónu ɔ, Izlayɛli tò ɔ wɛ è nɔ kpɔ́n dó mɔ ‘tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é.’ (Ezek. 20:6) Nǔ e zɔ́n bɔ tò enɛ dó xɔ akwɛ sɔmɔ̌ é wɛ nyí ɖɔ è nɔ sɛn Mawu nǔgbo ɔ ɖò finɛ. Sín Pantekotu xwè 33 H.M. tɔn ɔ, “tò” enɛ sɔ́ ɖò fí ɖě tawun ǎ, ɖó togun Jehovah tɔn ɔ gbakpé ayikúngban ɔ bǐ jí. Amɔ̌, “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ” égbé é wɛ nyí lee togun Jehovah tɔn nɔ zán gbɛ̀ gbɔn é; kplé lɛ yiyi kpo kúnnuɖiɖe kpo lɔ ɖò gbɛzinzan enɛ mɛ.

 8. Nɛ̌ axɔ́su totaligbé tɔn ɔ ka byɔ “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é” mɛ gbɔn?

⁸ Ðò azǎn gudogudo tɔn lɛ mɛ ɔ, azɔn mɔkpan wɛ axɔ́su totaligbé tɔn ɔ byɔ “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é” mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, hwenu e acɛkpikpa Nazi tɔn nyí axɔ́su totaligbé tɔn ɔ, ɖò taji ɔ, ɖò wɛkɛ hwan wegɔ́ ɔ hwenu é ɔ, é dóya nú togun Mawu tɔn, bo hu ye mɛ gegě, b’ɛ xlɛ́ ɖɔ axɔ́su enɛ byɔ “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é” mɛ. Ðò Wɛkɛ Hwan Wegɔ́ ɔ gudo, hwenu e Union Soviétique huzu axɔ́su totaligbé tɔn ɔ é ɔ, é dóya nú togun Mawu tɔn, bo bɛ́ ye yì kannumɔgbenu, b’ɛ xlɛ́ ɖɔ axɔ́su enɛ byɔ “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é” mɛ.

 9. Nɛ̌ Russie kpo ahwan tɔn lɛ kpo ka byɔ “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é” mɛ agaɖanu dìn gbɔn?

⁹ Agaɖanu dìn ɔ, Russie kpo ahwan tɔn lɛ kpo lɔ byɔ “tò e nyɔ́ ɖɛkpɛ hú tò lɛ bǐ é” mɛ. Gbɔn nɛ̌ é? Ðò 2017 ɔ, axɔ́su totaligbé tɔn égbé tɔn ɔ gbɛ́ azɔ̌ togun Jehovah tɔn tɔn, bo bɛ́ nɔví mǐtɔn ɖé lɛ dó ganmɛ. É gbɛ́ wema mǐtɔn lɛ, kaka jɛ Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn lɔ jí. Gɔ́ na ɔ, é lɛ́ yí alaxɔ mǐtɔn e ɖò Russie é kaka jɛ Kpléxɔ Axɔ́suɖuto ɔ tɔn lɛ kpo Kpléɖókpɔ́xɔ lɛ kpo jí. Nǔ enɛ lɛ zɔ́n bɔ ɖò 2018 ɔ, Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ wá mɔ ɖɔ Russie kpo ahwan tɔn lɛ kpo wɛ nyí axɔ́su totaligbé tɔn ɔ. È dóya nú togun Jehovah tɔn syɛnsyɛn có, ye gbɛ́ ɖɔ emi kún na ɖ’alɔ ɖò nǔ ɖebǔ e na flí acɛkpikpa gbɛtɔ́ tɔn xwè, alǒ ɖyɔ ye lɛ é ɖě mɛ ó. É nyɔ́ wà ɔ, ye nɔ “xoɖɛ nú . . . mɛ e sín alɔ mɛ acɛkpikpa ɖè lɛ bǐ,” lee Biblu ɖɔ gbɔn é, tlala ɔ, hwenu e acɛkpikpa enɛ lɛ ɖò gbeta ɖěɖee sixu zɔ́n bɔ è na vo bo sɛn Mawu alǒ gbɔ lɛ é kɔn wá wɛ é.—1 Tim. 2:1, 2.

10. Axɔ́su totaligbé tɔn ɔ ka na ɖu ɖò axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ jí wɛ à? Tinmɛ.

¹⁰ Nǔ e axɔ́su totaligbé tɔn ɔ na wà é wu wɛ nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖò Daniyɛli 11:40-45 mɛ é ɖɔ xó dó tawun. Enɛ xlɛ́ ɖɔ é na ɖu ɖò axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ jí wɛ à? Eǒ. Axɔ́su tofɔligbé tɔn ɔ na kpò ɖò ‘gbɛ̀’ hwenu e Jehovah kpo Jezu kpo na sú kún dó nú acɛkpikpa gbɛtɔ́ tɔn lɛ bǐ ɖò ahwan Haamagedɔni tɔn hwenu é. (Nǔɖe. 19:20) Etɛwu mǐ ka kúdeji sɔmɔ̌? Mǐ ni kpɔ́n nǔ ɖěɖee nǔɖɔɖ’ayǐ Daniyɛli kpo Nǔɖexlɛ́mɛ kpo tɔn xlɛ́ é.

11. Etɛ Daniyɛli 2:43-45 ka xlɛ́? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò akpa ɔ jí é.)

¹¹ Xà Daniyɛli 2:43-45. Gbeyiɖɔ Daniyɛli ɖɔ xó dó acɛkpikpa ɖebɔdoɖewu e tɔ́n ahwan togun Mawu tɔn é wu. É jlɛ́ ye dó bocyɔ aditi e è sɔ́ gan dó bló é sín akpáxwé vovo lɛ wu. È jlɛ́ acɛkpikpa gudo tɔn e ɖò acɛkpikpa ɖebɔdoɖewu enɛ mɛ é dó bocyɔ ɔ sín afɔ e è cáká gan kpo ko kpo dó bló na é wu. Afɔ ɔ nɔte nú Acɛkpikpa E Ðó Agbɔ̌n Hú Bǐ Ðò Gbɛ̀ ɔ Mɛ bo nyí Anglo-Amérique é. Nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ xlɛ́ ɖɔ Anglo-Amérique na kpò ɖò ayǐ, hwenu e Axɔ́suɖuto Mawu tɔn na sú kún dó nú acɛkpikpa gbɛtɔ́ tɔn lɛ bǐ é.

12. Etɛ ta tɛnwegɔ́ kanlin ɔ tɔn ka nɔte na? Etɛwu enɛ ka ɖò taji?

¹² Mɛsɛ́dó Jaan lɔ ɖɔ xó dó acɛkpikpa ɖebɔdoɖewu e wà nǔ dó togun Jehovah tɔn wu é wu. Jaan jlɛ́ acɛkpikpa enɛ lɛ dó kanlin e ɖó ta tɛnwe é ɖé wu. Ta tɛnwegɔ́ kanlin enɛ tɔn nɔte nú Anglo-Amérique. Enɛ ɖò taji, ɖó ta ɖevo sɔ́ na jɛ ta tɛnwegɔ́ ɔ gudo ǎ. Ta tɛnwegɔ́ kanlin enɛ tɔn na kpò ɖò acɛ kpa wɛ hwenu e Klisu kpo ahwangɔnu tɔn jixwé tɔn ɔ kpo na wá sú kún dó nú é kpo kanlin ɔ sín akpáxwé e kpò lɛ é kpo é.b—Nǔɖe. 13:1, 2; 17:13, 14.

13-14. Mɛ̌ ka nyí ‘Gɔgu Magɔgi tɔn’? Etɛ ka sixu zɔ́n bɔ é na tɔ́n ahwan togun Mawu tɔn?

¹³ Nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖò Ezekiyɛli 38:10-23 mɛ é tá weziza dó nǔ e sixu jɛ cobɔ è na sú kún dó nú axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpo tofɔligbé tɔn ɔ kpo é jí. É cí ɖɔ nǔɖɔɖ’ayǐ Ezekiyɛli tɔn enɛ gɔ́ nú nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖò Daniyɛli 2:43-45; 11:44–12:1 kpo Nǔɖexlɛ́mɛ 16:13-16, 21 kpo mɛ lɛ é ɖɔ xó dó nǔ ɖokpo ɔ lɛ jí ɖɔhun. Enyi mɔ̌ wɛ hǔn, mǐ sixu ɖó nukún ɖɔ nǔ elɔ lɛ e bɔ d’ewu é na jɛ.

¹⁴ Ya ɖaxó ɔ bɛ́ bonu é ɖó táan ɖé gudo ɔ, “axɔ́su e ɖò ayikúngban ɔ bǐ jí lɛ” é na sò bǔ dó glo ɖokpo ɔ mɛ, bo na huzu kplékplé akɔta lɛ tɔn. (Nǔɖe. 16:13, 14; 19:19) Kplékplé enɛ wɛ Biblu ylɔ́ ɖɔ ‘Gɔgu Magɔgi tɔn.’ (Ezek. 38:2) Ye na tɔ́n ahwan togun Mawu tɔn, bo na ba na sú kún dó n’i bǐ mlɛ́mlɛ́. Etɛ ka na zɔ́n bɔ ye na wà mɔ̌? Ðò nǔɖɔɖ’ayǐ e ɖɔ xó dó hwe enɛ nu wu é mɛ ɔ, mɛsɛ́dó Jaan mɔ kɛ́njí ɖaxó ɖaxó ɖé lɛ ja kɔn nyi kɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ jí. Kɛ́njí enɛ lɛ sixu nɔte nú wɛn hwɛɖónúmɛ tɔn agbɔ̌nnɔ e togun Jehovah tɔn na jla é. É sixu nyí ɖɔ wɛn enɛ wɛ na zɔ́n bɔ Gɔgu Magɔgi tɔn na tɔ́n ahwan togun Mawu tɔn kpo linlin ɔ kpo ɖɔ emi na za ye sín ayikúngban ɔ jí.—Nǔɖe. 16:21.

15-16. (a) Nǔ e na wá jɛ lɛ é tɛ xó Daniyɛli 11:44, 45 ka sixu ko ɖò ɖiɖɔ wɛ? (b) Etɛ ka na jɛ dó axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpo akɔta e kpò ɖò Gɔgu Magɔgi tɔn mɛ lɛ é kpo wu?

¹⁵ Wɛn agbɔ̌nnɔ enɛ kpo ahwan gudo tɔn e kɛntɔ́ Mawu tɔn lɛ na tɔ́n mǐ é kpo sixu nyí nǔ ɖokpo ɔ kpo nǔ e na jɛ bɔ Daniyɛli 11:44, 45 ɖɔ lɛ é kpo. (Xà.) Daniyɛli ɖɔ ɖò finɛ ɖɔ “xò e è sè sín zǎnzǎnhweji kpo totaligbé kpo lɛ” é gbà ayi dó nú axɔ́su totaligbé tɔn ɔ, bɔ “é sin xomɛ.” Axɔ́su totaligbé tɔn ɔ na lin na “sú mɛ gegě sín kún dó.” É cí ɖɔ “mɛ gegě” ɔ ɖò togun Jehovah tɔn dó gesí wɛ ɖɔhun.c É sixu ko nyí ahwan gudo tɔn e è na tɔ́n togun Mawu tɔn é xó ɖɔ wɛ Daniyɛli ɖè ɖò fí.

¹⁶ Ahwan enɛ e axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpo acɛkpikpa gbɛ̀ ɔ tɔn e kpò lɛ é kpo na tɔ́n togun Mawu tɔn é na dó xomɛsin nú Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ, bɔ enɛ na hun nǔ sín ahwan Haamagedɔni tɔn nu. (Nǔɖe. 16:14, 16) Ðò hwenɛnu ɔ, è na sú kún dó nú axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpo akɔta ɖevo ɖěɖee kpo é kpo kplé, bo nyí Gɔgu Magɔgi tɔn ɔ é kpo; bɔ “mɛ ɖebǔ na wá dó alɔ ɛ ǎ.”—Dan. 11:45.

17. Mɛ̌ ka nyí “gǎn wɛnsagun lɛ tɔn” Micɛli e xó Daniyɛli 12:1 ɖɔ é? Etɛ wà wɛ é ka ɖè dìn? Etɛ é ka na wà ɖò malin-malin mɛ?

¹⁷ Wemafɔ e bɔ dó xó e Daniyɛli ɖɔ wá yì dìn tlolo é wu é na tinmɛ ɖevo lɛ dó lee è na sú kún dó nú axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpo ahwan tɔn lɛ kpo gbɔn é, kpo lee è na hwlɛn mǐ gán gbɔn é kpo wu. (Xà Daniyɛli 12:1.) Etɛ ka nyí tinmɛ wemafɔ enɛ tɔn? Axɔ́su mǐtɔn Jezu Klisu e ɖò acɛ kpa wɛ é sín nyikɔ ɖevo wɛ nyí Micɛli. É ko ɖò ‘xɛ nya wɛ’ ɖò togun Mawu tɔn jí sín 1914, hwenu e è ɖó Axɔ́suɖuto ɔ ayǐ ɖò jixwé é. Ðò malin-malin mɛ ɔ, é na “wá” alǒ é na sú kún dó nú kɛntɔ́ tɔn lɛ ɖò ahwan Haamagedɔni tɔn hwenu. Ahwan enɛ wɛ na nyí nǔ gudo tɔn e na jɛ bɔ Daniyɛli ylɔ́ ɖɔ “akpɔmimɔ sín hwenu” ɖaxó hugǎn ɖò hwenuxó mɛ é. Ðò nǔɖɔɖ’ayǐ Jaan tɔn mɛ ɔ, è ylɔ́ táan enɛ ɖɔ “ya ɖaxó ɔ.”—Nǔɖe. 6:2; 7:14.

18. Etɛwu mǐ ka sixu kpannukɔn mɛtɛnkpɔn e ja ɖò nukɔn lɛ é kpo jiɖiɖe kpo?

¹⁸ Mǐ sixu kpannukɔn mɛtɛnkpɔn e ja ɖò nukɔn lɛ é kpo jiɖiɖe kpo, ɖó Daniyɛli kpo Jaan kpo dó zǒgbe jí ɖɔ è na hwlɛn mɛ e nɔ wà sinsɛnzɔ́ nú Jehovah kpo Jezu kpo lɛ é gán ɖò ya ɖaxó ɔ hwenu. Daniyɛli ɖɔ ɖɔ è na “wlan” nyikɔ mɛ e na gán lɛ é tɔn “dó gbɛwema ɔ mɛ.” (Dan. 12:1) Etɛ mǐ ka sixu wà bɔ è na wlan nyikɔ mǐtɔn dó wema enɛ mɛ? Mǐ ɖó na xlɛ́ nyi wɛn ɖɔ mǐ ɖó nǔɖiɖi nú Jezu, Lɛngbɔ̌ví Mawu tɔn ɔ. (Jaan 1:29) Mǐ ɖó na zé gbɛzán mǐtɔn jó nú Mawu, bo bló baptɛm. (1 Pi. 3:21, nwt) Mǐ ɖó na wà nǔ e wu mǐ kpé é dó d’alɔ mɛ ɖevo lɛ bɔ ye na tuùn Jehovah, dó ɖexlɛ́ ɖɔ mǐ ɖò gudo nú Axɔ́suɖuto Mawu tɔn.

19. Etɛ mǐ ka ɖó na wà dìn? Aniwu?

¹⁹ Dìn wɛ nyí hwenu ɔ bɔ mǐ na bló bɔ jiɖe e mǐ ɖó dó Jehovah kpo tutoblonunu tɔn e mɛ mɛsɛntɔ́ tɔn gbejinɔtɔ́ lɛ ɖè é kpo wu é na syɛn. Dìn wɛ nyí hwenu ɔ bɔ mǐ na nɔ gudo nú Axɔ́suɖuto Mawu tɔn. Enyi mǐ bló mɔ̌ ɔ, hwenu e Axɔ́suɖuto Mawu tɔn na sú kún dó nú axɔ́su totaligbé tɔn ɔ kpo tofɔligbé tɔn ɔ kpo é ɔ, mǐ na gán.