Gbɛxixɔ ɔ, Nùnina Mawu Tɔn E Xɔ Akwɛ Hugǎn É

1, 2. (a) Hwetɛnu nùnina ɖé ka nɔ xɔ akwɛ ɖò nukún towe mɛ? (b) Etɛwu è ka sixu ɖɔ ɖɔ gbɛxixɔ ɔ wɛ nyí nùnina xɔ akwɛ hugǎn e a sixu mɔ é?

NÙNINA e xɔ akwɛ hugǎn e tɛ è ka na we kpɔ́n? Axi jɛn nùnina ɖé na vɛ́ cobo na nyí nùjɔnǔ ǎ. Nugbǒ ɔ, akwɛxixɔ nùnina ɖé tɔn nɔ sín axivivɛ tɔn wu dandan ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, hwenu e nùnina ɖé zɔ́n bɔ a ɖó awǎjijɛ, alǒ é sú nǔ taji ɖé sín dò ɖò gbɛ̀ towe mɛ é wɛ é na xɔ akwɛ ɖò nukún towe mɛ.

² Ðò nùnina e a sixu nɔ ɖó nukún na mɔ lɛ é bǐ mɛ ɔ, ɖokpo tíìn bo xɔ akwɛ hú bǐ. Nùnina ɖé wɛ bɔ Mawu na gbɛtɔ́ lɛ. Jehovah na nǔ gègě mǐ, amɔ̌, vɔsisa gbɛxɔnumɛ tɔn Vǐ tɔn Jezu Klisu tɔn wɛ nyí nǔ e é na mǐ bɔ é xɔ akwɛ hugǎn é. (Matie 20:28) Lee mǐ na mɔ gbɔn ɖò wemata elɔ mɛ é ɔ, gbɛxixɔ ɔ wɛ nyí nùnina xɔ akwɛ hugǎn e a sixu mɔ é, ɖó é na zɔ́n bɔ a na ɖó awǎjijɛ ɖaxó e è ma sixu jlɛ́ ǎ é, bo na lɛ́ sú dò hudo taji towe lɛ tɔn. Gbɛxixɔ ɔ wɛ nyí xlɛ̌ ɖaxó hugǎn wanyiyi e Jehovah ɖó nú we é tɔn nugbǒ.

 3. Etɛ ka nyí gbɛxixɔ ɔ? Etɛ mɛ mǐ ka ɖó na mɔ nukúnnú jɛ hwɛ̌ cobo na tuùn ɖɔ nùnina enɛ xɔ akwɛ?

³ È na ɖɔ kpowun ɔ, wlɛnwín e Jehovah zán bo tún kàn, alǒ hwlɛn gbɛtɔ́ lɛ sín hwɛhuhu kpo kú kpo sí é wɛ nyí gbɛxixɔ ɔ. (Efɛzinu lɛ 1:7) Bonu mǐ na mɔ nukúnnú jɛ nùkplɔnmɛ Biblu tɔn enɛ mɛ ɔ, mǐ ɖó na vɔ́ nǔ e jɛ ɖò jikpá Edɛnu tɔn mɛ é gbéjé kpɔ́n. Nukúnnú jɛn mǐ na tó mɔ jɛ nǔ e Adamu hɛn bú hwenu e é hu hwɛ é mɛ hwɛ̌ cobo na tuùn nǔ e wu gbɛxixɔ ɔ nyí nùnina ɖé bo xɔ akwɛ tawun é.

 4. Nɛ̌ gbɛ̀ maɖóblɔ̌ Adamu tɔn ka cí?

⁴ Hwenu e Jehovah ɖó Adamu é ɔ, é na ɛ nǔ taji ɖé, é wɛ nyí gbɛ̀ maɖóblɔ̌. Lin tamɛ dó lee gbɛ̀ maɖóblɔ̌ Adamu tɔn cí é jí. Jehovah na ɛ agbaza kpo linlin maɖóblɔ̌ ɖé kpo bɔ é na j’azɔn, kpò, alǒ kú gbeɖé ǎ. É kpo Jehovah kpo víví hǎ tawun, ɖó gbɛtɔ́ maɖóblɔ̌ ɖé wɛ n’i. Biblu ylɔ Adamu ɖɔ “Mawu-ví.” (Luka 3:38) Enɛ wu ɔ, Adamu kpo Jehovah kpo vɛ́ ɖesu, lee vǐ ɖé kpo tɔ́ wanyiyinɔ ɖé kpo nɔ vɛ́ gbɔn é ɖɔhun. Jehovah nɔ ɖɔ xó xá Adamu, ɖè azɔ̌ ɖagbe ɖé n’i, bo lɛ́ ɖɔ nǔ e ɖó nukún wɛ é ɖè ɖò así tɔn lɛ é n’i.—Genèse 1:28-30; 2:16, 17.

 5. Etɛ ɖɔ wɛ Biblu ka ɖè bo ɖɔ Mawu ɖó Adamu ɖò “akpajlɛ” éɖesu tɔn mɛ?

⁵ Mawu ɖó Adamu ɖò “akpajlɛ” éɖesu tɔn mɛ. (Genèse 1:27; Jaki 3:9) Etɛ ka nyí tinmɛ enɛ tɔn? Lee mǐ ko kplɔ́n gbɔn ɖò Wemata 1 wema elɔ tɔn mɛ é ɔ, gbigbɔ wɛ nú Jehovah bɔ nukún nɔ mɔ ɛ ǎ. (Jaan 4:24) Enɛ wu ɔ, Jehovah ɖó agbaza mǐtɔn ɖɔhun ǎ. Mawu ɖó Adamu ɖò akpajlɛ éɖesu tɔn mɛ sín tinmɛ wɛ nyí ɖɔ é ɖó é kpo jijɔ éɖesunɔ tɔn lɛ kpo ɖi wanyiyi, nùnywɛ, hwɛjijɔ kpo hlɔnhlɔn kpo. Ali taji ɖevo e nu Adamu cí Tɔ́ tɔn ɖɔhun ɖè é wɛ nyí ɖɔ é ɖò éɖee sí. Enɛ wu ɔ, Adamu cí macinu e ma sɔ́ sixu wà nǔ ɖevo zɛ nǔ e wu è bló é é ɖɔhun ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é hɛn ɔ, é na cyan nǔ ɖagbe ɖò nǔ nyanya mɛ, lobo na wà nǔ e jló é é. Enyi é ko setónú nú Mawu wɛ ɔ, é na ko nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò Palaɖisi mɛ ɖò ayikúngban jí.

 6. Etɛ Adamu ka hɛn bú hwenu e é tlitó nú Mawu é? Nɛ̌ é ka kúnkplá kúnkan tɔn lɛ gbɔn?

⁶ É ɖò gaàn dìn ɖɔ hwenu e Adamu tlitó nú Mawu bɔ è ɖó kúhwɛ́ n’i é ɔ, é hɛn nǔ kpligidi ɖé bú. Hwɛhuhu tɔn zɔ́n bɔ é hɛn gbɛ̀ maɖóblɔ̌ e é ɖó é kpo lè tɔn lɛ kpo bǐ bú. (Genèse 3:17-19) É nyí é ɖokponɔ wɛ é hɛn gbɛ̀ xɔ akwɛ enɛ bú na ǎ, é lɛ́ hɛn bú nú kúnkan tɔn lɛ. Nǔ nɛ ɔ kú wǔ tawun. Xó Mawu tɔn ɖɔ: “Hwɛhuhu ɔ, gbɛtɔ́ ɖokpo géé jí wɛ é gbɔn bo wá gbɛ̀ ɔ mɛ; mɛ enɛ ɔ wɛ nyí Adamu; hwɛhuhu ɔ ka dɔn kú wá. Enɛ ɔ, gbɛtɔ́ lɛ bǐ nɔ kú, ɖó mɛ bǐ wɛ hu hwɛ.” (Hlɔmanu lɛ 5:12) Mǐ bǐ wɛ ɖu hwɛhuhu Adamu tɔn sín gǔ. Enɛ wu ɔ, Biblu ɖɔ ɖɔ é “sà” éɖee kpo kúnkan tɔn lɛ kpo dó kannumɔgbenu hwɛhuhu kpo kú kpo tɔn. (Hlɔmanu lɛ 7:14) Nukúnɖiɖo ɖě sɔ́ ɖè nú Adamu kpo Ɛva kpo ǎ, ɖó yeɖesunɔ wɛ jló bo tlitó nú Mawu. Amɔ̌, etɛ ka nyí kúnkan yetɔn lɛ tɔn ɖ’emɛ?

7, 8. Tinmɛ taji wè tɛ lɛ gbɛxixɔ ka ɖó?

⁷ Jehovah zán gbɛxixɔ ɔ dó hwlɛn gbɛtɔ́ lɛ. Etɛ ka nyí gbɛxixɔ? Gbɛxixɔ ɖó tinmɛ taji wè. Nukɔntɔn ɔ, gbɛxixɔ nyí axɔ e è sú bo tún kàn nùɖé alǒ bo vɔ́ nǔ ɔ xɔ é. È sixu sɔ́ jlɛ dó axɔ e è sú bo dó ɖè ahwankannumɔ ɖé nyite é wu. Mǐ nyí kannumɔ hwɛhuhu kpo kú kpo tɔn, bɔ è ɖó na sú axɔ ɖé dó tún kàn mǐ.

⁸ Wegɔ ɔ, gbɛxixɔ nyí akwɛ e è sú bo cyɔn nǔ dó nùɖé é. È sixu sɔ́ jlɛ dó akwɛ e è sú nú nǔ e è hɛn gblé dó mɛ ɖevo wu é wu. Xlɛ̌ tɔn ɖokpo ɖíe: Enyi kanlin mɛɖé tɔn gbà glè mɛ ɖevo tɔn ɔ, mɛ ɔ ɖó na sú akwɛ e kpé nǔ e kanlin ɔ hɛn gblé é nu é. Nǔ e Adamu hɛn bú nú mǐ bǐ é d’agba tawun; è ɖó na sú akwɛ e na kpé nǔ enɛ nu é nú mǐ. Jehovah sɔnǔ nú gbɛxixɔ ɖé bo dó sú axɔ enɛ. Mǐ ni ba dò nú gbɛxixɔ enɛ kpo lè ɖee é sixu na we lɛ é kpo.

 9. Gbɛxixɔ alɔkpa tɛ ka ɖò dandan?

⁹ Ðó gbɛ̀ maɖóblɔ̌ wɛ è hɛn bú wutu ɔ, gbɛ̀ e ɖó blɔ̌ é ɖebǔ sixu vɔ́ gbɛ̀ enɛ xɔ ǎ. (Psaume 49:7, 8) Gbɛxixɔ e na sɔgbe xá nǔ e è hɛn bú é sín hudo wɛ è ɖó. Enɛ sɔgbe kpo nugbodòdó hwɛɖiɖɔ maɖóblɔ̌ tɔn elɔ e ɖò Xó Mawu tɔn mɛ é kpo: “Lindɔ̌n nú lindɔ̌n” (Deutéronome 19:21; Matie 5:38) Enɛ wu ɔ, etɛ ka na sú dò lindɔ̌n, alǒ gbɛ̀ maɖóblɔ̌ e Adamu hɛn bú é tɔn? Gbɛ̀ gbɛtɔ́ tɔn e ma ɖó blɔ̌ ǎ é ɖevo e na sɔgbe xá gbɛxixɔ ɔ é ɖò dandan.—1 Timɔtée 2:6.

10. Nɛ̌ Jehovah ka sɔnǔ nú gbɛxixɔ ɔ gbɔn?

¹⁰ Nɛ̌ Jehovah ka sɔnǔ nú gbɛxixɔ ɔ gbɔn? É sɛ́ vǐ tɔn gbigbɔ mɛ tɔn maɖóblɔ̌ lɛ ɖokpo dó ayikúngban jí. Amɔ̌, Jehovah sɛ́ nùɖíɖó gbigbɔ mɛ tɔn ɖé kpowun dó ǎ. Mɛ e vɛ́ n’i hugǎn bo nyí Vǐɖokponɔ tɔn é wɛ é sɛ́dó. (1 Jaan 4:9, 10) Vǐ enɛ ɖesu wɛ yí gbè bo gosin jixwé. (Filipunu lɛ 2:7) Lee mǐ kplɔ́n gbɔn ɖò wemata e wá yì é mɛ é ɔ, Jehovah bló nùjiwǔ ɖé bo zé gbɛ̀ Vǐ enɛ tɔn dó Mali sín adɔgo mɛ. Gbɔn gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn gblamɛ ɔ, è jì Jezu bɔ é ɖó blɔ̌ ɖebǔ ǎ, é ka lɛ́ ɖò hwɛhuhu sín acɛ glɔ ǎ.—Luka 1:35.

11. Nɛ̌ mɛ ɖokpo ka sixu xɔ gbɛ̀ nú gbɛtɔ́ lɛ bǐ gbɔn?

¹¹ Nɛ̌ mɛ ɖokpo ka sixu xɔ gbɛ̀ nú gbɛtɔ́ lɛ bǐ gbɔn? É nyɔ́, nɛ̌ gbɛtɔ́ lɛ bǐ ka huzu hwɛhutɔ́ ɖò bǐbɛ̌mɛ gbɔn? Flín ɖɔ gbɔn hwɛhuhu gblamɛ ɔ, Adamu hɛn gbɛ̀ maɖóblɔ̌ e xɔ akwɛ é bú. Enɛ wu ɔ, é sɔ́ sixu jó gǔ enɛ ɔ dó nú kúnkan tɔn lɛ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, hwɛhuhu kpo kú kpo kɛɖɛ sín gǔ wɛ é jó dó. Gbɛ̀ gbɛtɔ́ maɖóblɔ̌ tɔn wɛ Jezu e Biblu ylɔ ɖɔ “Adamu gudo tɔn” é ɖó, bɔ é hu hwɛ kpɔ́n gbeɖé ǎ. (1 Kolɛntinu lɛ 15:45) Ðò ali enɛ nu ɔ, Jezu nɔ Adamu domɛ bo na hwlɛn mǐ. Gbɔn gbɛ̀ maɖóblɔ̌ tɔn zízé dó savɔ̌ kpo tónúsíse maɖóblɔ̌ nú Mawu kpo gblamɛ ɔ, Jezu sú hwɛ e Adamu hu é sín axɔ. Enɛ wu ɔ, Jezu hun nukúnɖiɖo sín ali nú kúnkan Adamu tɔn lɛ.—Hlɔmanu lɛ 5:19; 1 Kolɛntinu lɛ 15:21, 22.

12. Etɛ gbejininɔ Jezu tɔn ɖò wuvɛ̌ alɔkpa lɛ bǐ nu ka ɖexlɛ́?

¹² Biblu ɖɔ wuvɛ̌ e nu Jezu dɛ ɖè cobo kú lɛ é hlɛ́nhlɛ́n. È xò é bɔ é vɛ́ jlɛ́, è xwè é dó atín wu, lobɔ é kú wubla kú. (Jaan 19:1, 16-18, 30; Kpɔ́n Xota Ðevo ɔ “Klisanwun lɛ ka Ðó Na Zán Akluzu Dó Sɛ̀n Mawu Wɛ À?”) Etɛwu Jezu ka ɖó na jiya sɔmɔ̌? Mǐ na wá mɔ ɖò wemata wema elɔ tɔn lɛ ɖokpo mɛ ɖɔ Sataan dɔn nǔ ɖɔ Jehovah sɛntɔ́ ɖebǔ kún sixu nɔ gbeji ɖò mɛtɛnkpɔn glɔ ó. Jezu mɔ wuvɛ̌ ɖaxó cobo ka dɛ ɖ’enu kpo gbejininɔ kpo bo dó xlɛ́ ɖɔ Sataan nyí adingbannɔ. Jezu xlɛ́ ɖɔ gbɛtɔ́ e ma ɖó blɔ̌ ǎ, bo ɖò éɖesunɔ sí é hɛn ɔ, é na nɔ gbeji nú Mawu ɖò mɛtɛnkpɔn Awovi tɔn alɔkpa ɖebǔ glɔ. Xomɛ Jehovah tɔn na ko hun tawun, ɖó gbejininɔ Vǐ tɔn tɔn wu.—Proverbes 27:11.

13. Nɛ̌ è ka sú axɔ ɔ gbɔn?

¹³ Nɛ̌ è ka sú axɔ ɔ gbɔn? Jehovah tin bɔ è hu Vǐ tɔn e maɖóblɔ̌ ǎ, bo ma hu hwɛ kpɔ́n ǎ é, ɖò sun Jwifu lɛ tɔn e nɔ nyí Nizán é sín azǎn 14gɔ́ ɔ gbè ɖò xwè 33 H.M. Lee Jezu zé gbɛ̀ gbɛtɔ́ maɖóblɔ̌ tɔn tɔn dó savɔ̌ na “azɔn ɖokpo bɔ xó fó” gbɔn é nɛ. (Eble lɛ 10:10) Azǎn atɔn ɖò Jezu sín kú gudo ɔ, Jehovah fɔ́n ɛ dó gbigbɔ mɛ. Bo na dó sú ta nú gbɛxixɔ ɔ, Jezu lɛkɔ yì Mawu gɔ́n ɖò jixwé. (Eble lɛ 9:24) Mawu yí gbè nú vɔ̌ e Jezu sá bo dó hwlɛn gbɛtɔ́ lɛ sín kannumɔgbenu hwɛhuhu kpo kú kpo tɔn é.—Hlɔmanu lɛ 3:23, 24.

14, 15. Etɛ mǐ ka ɖó na wà cobɔ Mawu na “sɔ́ hwɛ mǐtɔn lɛ kɛ mǐ”?

¹⁴ Mǐ nyí hwɛhutɔ́ có, mǐ hɛn ɔ, mǐ na ɖu lè, ɖó gbɛxixɔ ɔ wu. Mǐ ni ba dò nú lè e nùnina xɔ akwɛ Mawu tɔn enɛ na zɔ́n bɔ mǐ na mɔ égbé kpo sɔgudo kpo é ɖé lɛ.

¹⁵ Sisɔkɛ hwɛ lɛ tɔn. Nǔ e sɔgbe é wiwa nɔ vɛwǔ nú mǐ tawun, ɖó mǐ ɖu hwɛhuhu gǔ. Mǐ bǐ wɛ nɔ hu hwɛ ɖò xóɖiɖɔ kpo nǔwiwa kpo mɛ. Amɔ̌, Mawu hɛn ɔ, é na “sɔ́ hwɛ mǐtɔn lɛ kɛ mǐ” gbɔn vɔsisa gbɛxɔnumɛ tɔn Jezu tɔn gblamɛ. (Kolɔsinu lɛ 1:13, 14) É ɖò mɔ̌ có, mǐ ɖó na lɛkɔ sín hwɛ mǐtɔn lɛ gudo nugbǒ nugbǒ cobo na mɔ hwɛsɔkɛ enɛ. Mǐ ɖó na lɛ́ sɔ́ mǐɖee hwe bo byɔ hwɛsɔkɛ Jehovah gbɔn nùɖiɖi e mǐ ɖó ɖò vɔsisa gbɛxɔnumɛ tɔn Vǐ tɔn tɔn mɛ é jí.—1 Jaan 1:8, 9.

16. Etɛ ka zɔ́n bɔ mǐ sixu sɛ̀n Mawu kpo ayixa mímɛ́ ɖé kpo? Nɛ̌ ayixa mɔhun ka xɔ akwɛ sɔ?

¹⁶ Ayixa mímɛ́ ɖé ɖò Mawu nukɔn. Ayixa e nɔ xò hun xá mɛ é sixu zɔ́n bɔ mǐ sɔ́ na ɖó nukúnɖiɖo ǎ, bo na nɔ lɛ́ mɔ mǐɖee dó mɔ nùvɔnɔ. Mǐ nyí hwɛhutɔ́ có, Jehovah nyɔ́ xomɛ dó mǐ wu bɔ mǐ hɛn ɔ, mǐ na sɛ̀n ɛ kpo ayixa mímɛ́ ɖé kpo, ɖó sisɔkɛ e gbɛxixɔ ɔ hun ali na é wu. (Eble lɛ 9:13, 14) Enɛ zɔ́n bɔ mǐ hɛn ɔ, mǐ na vo bo xoɖɛ sɛ́dó Jehovah bo na sɛkpɔ ɛ. (Eble lɛ 4:14-16) Enyi mǐ ɖó ayixa mímɛ́ ɖé ɔ, é na zɔ́n bɔ ayi mǐtɔn na j’ayǐ, mǐ na ɖó sísí mǐɖesunɔ tɔn, lobɔ é na gɔ́ sò nú awǎjijɛ mǐtɔn.

17. Nyɔna tɛ lɛ sín ali kú Jezu tɔn ka hun nú mǐ?

¹⁷ Nukúnɖiɖo gbɛ̀ mavɔmavɔ tɔn ɖò palaɖisi mɛ ɖò ayikúngban jí. “Axɔ e hwɛhuhu nɔ sú mɛ ɔ wɛ nyí kú,” wɛ Hlɔmanu lɛ 6:23 ɖɔ. Wemafɔ enɛ lɛ́ ɖɔ: “Amɔ̌ nǔ e Mawu nɔ na mɛ vɔ̌nu ɔ wɛ nyí gbɛ̀ mavɔmavɔ e mǐ ɖó ɖò bǔ e mǐ ɖè xá Klisu Jezu Aklunɔ mǐtɔn mɛ é.” Ðò Wemata 3gɔ́ wema elɔ tɔn mɛ ɔ, mǐ ko ɖɔ xó dó nyɔna e Palaɖisi e jǎwe é na hɛn wá lɛ é jí. (Nǔɖexlɛ́mɛ 21:3, 4) Kú Jezu tɔn wɛ hun ali nú nyɔna enɛ lɛ bǐ. Gbɛ̀ mavɔmavɔ e mɛ lanmɛ na ɖò ganji ɖè bɔ nǔ bǐ na vɔ ɖ’ewu é lɔ ɖ’emɛ. Bonu mǐ na mɔ nyɔna enɛ lɛ ɔ, mǐ ɖó na xlɛ́ ɖɔ gbɛxixɔ ɔ sín nùnina xɔ akwɛ nú mǐ.

18. Etɛwu mǐ ka ɖó na dokú nú Jehovah ɖó gbɛxixɔ ɔ wu?

¹⁸ Etɛwu mǐ ka ɖó na dokú ɖaxó nú Jehovah ɖó gbɛxixɔ ɔ wu? Enyi mɛɖé gú hwenu tɔn, jɛ tagba, alǒ zán akwɛ bo na nùɖé mǐ ɔ, hwenɛnu wɛ nùnina enɛ ɔ nɔ xɔ akwɛ tawun. Enyi mǐ mɔ ɖɔ nùnina ɖé xlɛ́ ɖɔ mɛ e na nǔ ɔ mǐ é ɖó wanyiyi titewungbe nú mǐ ɔ, e nɔ víví nú mǐ tawun. Gbɛxixɔ ɔ wɛ nyí nùnina e xɔ akwɛ hugǎn bǐ é, ɖó vɔ̌ ɖaxó wɛ Mawu sá bo dó sɔnǔ na. “Mawu yí wǎn nú gbɛtɔ́ lɛ sɔmɔ̌, bo sɔ́ Vǐɖokponɔ tɔn jó,” wɛ Jaan 3:16 ɖɔ. Xlɛ̌ ɖaxó hugǎn wanyiyi e Jehovah ɖó nú mǐ é tɔn wɛ nyí gbɛxixɔ ɔ. É lɛ́ ɖè wanyiyi Jezu tɔn xlɛ́, ɖó éɖesunɔ ɖó jlǒ bo zé gbɛ̀ tɔn jó dó ta mǐtɔn mɛ. (Jaan 15:13) Enɛ wu ɔ, gbɛxixɔ ɔ ɖó na na mǐ ganjɛwu ɖɔ Jehovah kpo Vǐ tɔn kpo yí wǎn nú mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo.—Galatinu lɛ 2:20.

19, 20. Ali tɛ lɛ nu a ka sixu xlɛ́ ɖɔ nùnina Mawu tɔn e nyí gbɛxixɔ ɔ é xɔ akwɛ ɖò nukún towe mɛ ɖè?

¹⁹ Nɛ̌ a ka sixu xlɛ́ ɖɔ nùnina Mawu tɔn e nyí gbɛxixɔ ɔ é xɔ akwɛ ɖò nukún towe mɛ gbɔn? Nukɔntɔn ɔ, dǒ gǎn bo ɖò nǔ kplɔ́n dó Jehovah e nyí Nùnamɛtɔ́ Ðaxó ɔ é wu wɛ. (Jaan 17:3) Biblu ɔ kplɔnkplɔn kpo alɔdo wema elɔ tɔn kpo na d’alɔ we bɔ a na wà mɔ̌. Lee a tuùn nǔ gègě dó Jehovah wu sɔ́ é ɔ, mɔ̌ jɛn wanyiyi e a ɖó n’i é na sú sɔ́ é nɛ. Wanyiyi enɛ ɔ na sísɛ́ we bɔ a na hɛn xomɛ tɔn hun.—1 Jaan 5:3.

²⁰ Xlɛ́ ɖɔ a ɖi nǔ ɖò vɔsisa gbɛxɔnumɛ tɔn Jezu tɔn mɛ. È ɖɔ dó Jezu wu ɖɔ: “Mɛ e ɖi nǔ nú Vǐ ɔ, mɔ gbɛ̀ mavɔmavɔ.” (Jaan 3:36) Nɛ̌ mǐ ka sixu xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖó nùɖiɖi ɖò Jezu mɛ gbɔn? Nu kɛɖɛ wɛ è nɔ xlɛ́ nùɖiɖi mɔhun ɖè ǎ. “Nùɖiɖi e ma nɔ ɖè éɖee xlɛ́ gbɔn nǔwiwa lɛ mɛ ǎ ɔ nyí nùkúkú,” wɛ Jaki 2:26 ɖɔ. Walɔ e mǐ nɔ zán lɛ é wɛ nɔ xlɛ́ nùɖiɖi jɔ nùɖiɖi ɔ nugbǒ. Ali e nu mǐ na xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖó nùɖiɖi ɖò Jezu mɛ ɖè é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ mǐ na nɔ dó gǎn bo xwedó kpɔ́ndéwú tɔn ɖò xóɖiɖɔ kpo nùwálɔ̀ mǐtɔn lɛ kpo mɛ.—Jaan 13:15.

21, 22. (a) Aniwu mǐ ka ɖó na nɔ yì Nùɖuɖu Aklunɔ Tɔn sín nǔwiwa e è nɔ bló xwewu xwewu é tɛnmɛ? (b) Etɛ Wemata 6gɔ́ ɔ kpo 7gɔ́ ɔ kpo ka na tinmɛ?

²¹ Nɔ yì Nùɖuɖu Aklunɔ Tɔn sín nǔwiwa e è nɔ bló xwewu xwewu é tɛnmɛ. Ðò 14 Nizán 33 H.M. gbadanu ɔ, Jezu ɖó nǔwiwa taji ɖé ayǐ bɔ Biblu ylɔ ɖɔ “Aklunɔ sín nùɖuɖu.” (1 Kolɛntinu lɛ 11:20; Matie 26:26-28) È nɔ lɛ́ ylɔ nǔwiwa enɛ ɖɔ Flǐn kú Klisu tɔn. Jezu ɖó nǔwiwa enɛ ayǐ bo na dó d’alɔ mɛsɛ́dó tɔn lɛ kpo mɛ e wá huzu Klisanwun nugbǒ bo jɛ ye gudo lɛ é kpo bonu ye ni hɛn dó ayi mɛ ɖɔ é zé lindɔ̌n, alǒ gbɛ̀ tɔn dó xɔ gbɛ̀ nú mǐ gbɔn kú tɔn gblamɛ. Ðò nǔwiwa enɛ sín hwenu ɔ, Jezu ɖegbe ɖɔ: “Mi nɔ bló lě, dó flín mì na.” (Luka 22:19) Flǐn ɔ biblo nɔ zɔ́n bɔ mǐ nɔ flín wanyiyi ɖaxó e Jehovah kpo Jezu kpo ɖexlɛ́ gbɔn gbɛxixɔ ɔ gblamɛ é. Mǐ ɖó na nɔ yì nǔwiwa Flǐn kú Jezu tɔn tɔn e è nɔ bló xwewu xwewu é tɛnmɛ bo na dó xlɛ́ ɖɔ gbɛxixɔ ɔ xɔ akwɛ ɖò nukún mǐtɔn mɛ.a

²² Gbɛxixɔ e Jehovah sɔnǔ na é nyí nùnina ɖé bo xɔ akwɛ bɔ é vɛ́ jlɛ́. (2 Kolɛntinu lɛ 9:14, 15) Nùnina enɛ e xɔ akwɛ bɔ é vɛ́ jlɛ́ é hɛn ɔ, é na lɛ́ ɖó lè nú mɛkúkú lɛ lɔ. Wemata 6gɔ́ ɔ kpo 7gɔ́ ɔ kpo na tín enɛ mɛ.