Mɛsɛntɔ́ Jehovah Tɔn Mɛɖéesɔ́hwetɔ́ lɛ Nɔ Xɔ Akwɛ N’i

 1. Nɛ̌ nǔ ka nɔ cí nú Jehovah dó mɛɖéesɔ́hwetɔ́ lɛ wu? Tinmɛ.

JEHOVAH yí wǎn nú mɛɖéesɔ́hwetɔ́ lɛ. Mɛ e nɔ sɔ́ yeɖée hwe nǔgbo nǔgbo lɛ é jɛn sixu ɖó kancica wanyiyi tɔn syɛnsyɛn ɖé xá ɛ. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, enyi “é mɔ goyitɔ́ lɛ ja sín zɔ ɔ, é nɔ tuùn ye.” (Ðɛh. 138:6) Mǐ mɛ bǐ wɛ jló na hɛn xomɛ Jehovah tɔn hun, bo nɔ lɛ́ ba ɖɔ é ni sɛkpɔ mǐ, enɛ wu ɔ, mǐ ɖó hwɛjijɔ ɖagbe gegě bo na kplɔ́n bá sɔnǔ nú mɛɖéesɔ́hwe.

 2. Etɛ mǐ ka na gbéjé kpɔ́n ɖò xóta elɔ mɛ?

² Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó nǔkanbyɔ atɔn sín xósin jí: (1) Etɛ ka nyí mɛɖéesɔ́hwe? (2) Etɛwu mǐ ka ɖó na sɔnǔ nú jijɔ enɛ? (3) Ninɔmɛ tɛ lɛ ka sixu tɛ́n mɛɖéesɔ́hwe mǐtɔn kpɔ́n? Lee mǐ na mɔ gbɔn é ɔ, enyi mǐ sɔnǔ nú mɛɖéesɔ́hwe ɔ, é na zɔ́n bɔ Jehovah na j’awǎ; é ka na lɛ́ hɛn lè wá nú mǐ.—Nǔx. 27:11; Eza. 48:17.

 3. Etɛ ka nyí mɛɖéesɔ́hwe?

³ Mɛɖéesɔ́hwetɔ́ ɖé nɔ lin ɖɔ emi hugǎn mɛ ɖevo lɛ ǎ. É nɔ yí gò ǎ. Biblu xlɛ́ ɖɔ mɛɖéesɔ́hwetɔ́ ɖé nɔ mɔ ɖɔ Jehovah Mawu hugǎn emi tawun. É nɔ lɛ́ yí gbè ɖɔ mɛ ɖevo lɛ hugǎn emi ɖò ali ɖé lɛ nu.—Fili. 2:3, 4.

4-5. Aniwu mǐ ka sixu ɖɔ ɖɔ mɛɖéesɔ́hwe adodwé ɔ kún nyí nukúnta sín nǔ kpowun ó?

⁴ È sixu mɔ mɛɖé lɛ bo mɔ ɖɔ ye nyí mɛɖéesɔ́hwetɔ́. Ye sixu nɔ kú winnya. Alǒ, ye nɔ ɖè sísí xlɛ́ ɖó aca yetɔn kpo kplɔ́n e ye yí é kpo wu. Amɔ̌, ɖò ayi gɔngɔn yetɔn mɛ ɔ, ye sixu nɔ yí gò tawun. É lín oo, é yá oo, ye na wá ɖè nǔ e wà nú ye nyí ɔ xlɛ́.—Luk. 6:45.

⁵ Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, mɛ e è mɔ vlafo ɖɔ é nɔ ɖeji bo nɔ ɖɔ nǔ e é lin é nyi wɛn é nɔ nyí goyitɔ́ dandan ǎ. (Jaan 1:46, 47) Amɔ̌, mɛ e nyɔ́ xó ɖɔ mɔ̌ lɛ é ɖó na cɔ́ yeɖée bo na nɔ ɖeji dó nǔwukpíkpé jɔwamɔ tɔn yetɔn lɛ wu ǎ. Mǐ nyɔ́ xó ɖɔ kpo mǐ gbɔ kpo ɔ, mǐ bǐ wɛ ɖó na dó gǎn bo na nyí mɛɖéesɔ́hwetɔ́ nǔgbo nǔgbo.

 6. Lee 1 Kɔlɛntinu lɛ 15:10 xlɛ́ gbɔn é ɔ, etɛ kpɔ́ndéwú mɛsɛ́dó Pɔlu tɔn ka sixu kplɔ́n mǐ?

⁶ Mǐ ni kpɔ́n kpɔ́ndéwú mɛsɛ́dó Pɔlu tɔn. Jehovah zán ɛ tawun dó ɖó agun yɔyɔ̌ lɛ ayǐ sín toxo ɖé mɛ jɛ ɖevo mɛ. É tlɛ sixu ko wà nǔ gegě ɖò sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ hugǎn mɛsɛ́dó Jezu Klisu tɔn ɖevo ɖebǔ. É ɖò mɔ̌ có, Pɔlu mɔ ɖɔ emi hugǎn nɔví emitɔn lɛ ǎ. É ɖɔ kpo mɛɖéesɔ́hwe kpo ɖɔ: “Nyɛ wɛ nyí mɛ e gbɔn gudo bǐ ɖò mɛsɛ́dó lɛ mɛ é. Enyi è na ɖɔ nǔgbo ɔ, é jɛxa ɖɔ è ni ylɔ́ mì ɖɔ mɛsɛ́dó ǎ, ɖó un dóya nú agun Mawu tɔn.” (1 Kɔ. 15:9) Enɛ gudo ɔ, Pɔlu ɖɔ ɖɔ kancica ɖagbe e emi ɖó xá Jehovah é kún sín jijɔ emitɔn lɛ alǒ azɔ̌ emitɔn wu ó, loɔ, nyɔna Mawu tɔn wɛ nyí tɔn. (Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 15:10.) Klisanwun e ɖò Kɔlɛnti lɛ é ɖé lɛ jló na xlɛ́ ɖɔ emi hugǎn Pɔlu, é ɖò mɔ̌ có, ɖò wema e é wlan sɛ́dó agun enɛ é mɛ ɔ, é sɔ́ kpɔ́ndéwú mɛɖéesɔ́hwe tɔn ɖagbe ɖé ɖ’ayǐ.—2 Kɔ. 10:10.

 7. Nɛ̌ nɔví agbanɖotananɔ ɖé ka ko ɖè mɛɖéesɔ́hwe xlɛ́ ɖò hwe mǐtɔn nu gbɔn?

⁷ Nɔví Karl F. Klein e nyí ɖokpo ɖò Hagbɛ̌ Alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ mɛ wá yì é sɔ́ kpɔ́ndéwú mɛɖéesɔ́hwe tɔn ɖagbe ɖé ɖ’ayǐ. Gbɛzán tɔn sín tan e é wlan é dó wusyɛn lanmɛ nú mɛ tawun. Ðò tan ɔ mɛ ɔ, Nɔví Klein yí gbè kpo mɛɖéesɔ́hwe kpo ɖɔ emi ɖí xwi xá wuvɛ̌ gegě ɖò xwè lɛ vlamɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, azɔn nukɔntɔn e é yì kúnnuɖegbé ɖò 1922 é ɔ, é mɔ ɖɔ xwé ɖé gbè jɛ xwé ɖé gbè sín azɔ̌ ɔ vɛwǔ tawun, b’ɛ sín enɛ wu bɔ é sɔ́ tɔ́n yì ɖě ǎ kaka nú xwè we mɔ̌. Nukɔnmɛ, hwenu e é ɖò Betɛli é ɔ, é hɛn nɔví ɖé dó xomɛ nú táan ɖé, ɖó nɔví ɔ ɖè wě ɖé xá ɛ wutu. Gɔ́ na ɔ, é jɛ linkpɔ́nzɔn syɛnsyɛn bo lɛ́ wá mɔ éɖée mɛ. Amɔ̌, é lɛ́ ɖu wǔjɔmɛ nukúnɖeji gegě sín vivǐ. Lin tamɛ dó lee é na ko byɔ mɛɖéesɔ́hwe ɖò nɔví agbanɖotananɔ enɛ sí bɔ é na yí gbè nú gǎnmaɖó tɔn lɛ sɔ́ é jí. Kpo wanyiyi kpo wɛ nɔví gegě nɔ flín Nɔví Klein kpo tan gbɛzán tɔn tɔn e dɔn mɛ b’ɛ ɖɔ nǔgbo ɖ’emɛ é kpo.b

 8. Nɛ̌ 1 Piyɛ́ɛ 5:6 ka d’alɔ mǐ gbɔn bɔ mǐ mɔ ɖɔ mɛɖéesɔ́hwe nɔ hɛn xomɛ hun Jehovah?

⁸ Hwɛjijɔ taji hugǎn e wu mǐ na sɔnǔ nú mɛɖéesɔ́hwe é wɛ nyí ɖɔ é nɔ nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ. Mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ xlɛ́ enɛ nyi wɛn. (Xà 1 Piyɛ́ɛ 5:6.) Wema “Viens, suis-moi” tinmɛ nǔ e Piyɛ́ɛ ɖɔ é bo ɖɔ: “Goyiyi cí aɖǐvɛ́ ɖɔhun. Lee é nɔ wà nǔ gbɔn é sixu hɛn nǔ gblé tawun. Jijɔ ɖé wɛ bo sixu zɔ́n bɔ mɛ e ɖó nǔwukpíkpé tawun é ɖé sɔ́ na nyɔ́ zán nú Mawu ǎ. Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, mɛɖéesɔ́hwe sixu zɔ́n bɔ mɛ e ma hwɛ́n nǔɖe ǎ é na nyɔ́ zán nú Jehovah tawun. . . . Kpo xomɛhunhun kpo wɛ [é] na d’ajɔ we ɖó mɛɖéesɔ́hwe towe wu.”c Nǔgbo ɔ, nǔ ɖagbe hugǎn e mǐ sixu wà é wɛ nyí ɖɔ mǐ na hɛn xomɛ Jehovah tɔn hun.—Nǔx. 23:15.

 9. Nɛ̌ mɛɖéesɔ́hwe ka nɔ zɔ́n bɔ mɛ ɖevo lɛ nɔ sɛkpɔ mǐ gbɔn?

⁹ Gbɔn vo nú xomɛ Jehovah tɔn hinhɛn hun ɔ, mɛɖéesɔ́hwe nɔ lɛ́ zɔ́n bɔ mǐ nɔ mɔ nyɔna gegě. Mɛɖéesɔ́hwe nɔ zɔ́n bɔ mɛ ɖevo lɛ nɔ sɛkpɔ mǐ. Bo na dó mɔ nukúnnú jɛ mɛ hǔn, sɔ́ hwiɖée dó tɛn mɛ ɖevo lɛ tɔn mɛ. (Mat. 7:12) Mǐ mɛ nabi ɖé na ba na kpé nǔ xá mɛ e nɔ ba hwebǐnu ɖɔ nǔ lɛ ni yì lee é ba gbɔn é bo nɔ gbɛ́ linlin mɛ ɖevo lɛ tɔn é ǎ. Amɔ̌, nú mǐ ɖò nǔ wà ɖó kpɔ́ xá nǔɖitɔ́ hatɔ́ mǐtɔn e ‘nɔ yí wǎn nú mǐ nɔví ɖɔhun; nɔ nyɔ́ xomɛ dó mǐ wu, bo nɔ sɔ́ yeɖée hwe’ lɛ é wɛ ɔ, é nɔ víví tawun. (1 Pi. 3:8) Enyi mǐ nɔ sɛkpɔ mɛ mɔhun lɛ ɔ, ye lɔ na ba na sɛkpɔ mǐ, nú mǐ nɔ zé mǐɖée hwe ɔ nɛ.

10. Nɛ̌ mɛɖéesɔ́hwe ka nɔ zɔ́n bɔ gbɛzán mǐtɔn nɔ bɔkun hugǎn gbɔn?

¹⁰ Mɛɖéesɔ́hwe nɔ lɛ́ zɔ́n bɔ gbɛzán mǐtɔn nɔ bɔkun hugǎn. Mǐ sixu nɔ ɖó ayi nǔɖe lɛ wu ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ, bɔ ye nɔ cí nǔmasɔgbe alǒ nǔ agɔ ɖɔhun. Axɔ́su nǔnywɛtɔ́ Salomɔ́ɔ ɖɔ: “Un mɔ kannumɔ ɖò sɔ́ jí, bɔ gǎn ka ɖò afɔ zɔn wɛ kannumɔ ɖɔhun.” (Nǔt. 10:7) È nɔ kpa susu nú mɛ e ɖó nǔwukpíkpé ɖaxó lɛ é hwebǐnu ǎ. Bo ka nɔ kpa nú mɛ e ma ɖó nǔwukpíkpé sɔmɔ̌ ǎ lɛ é hweɖelɛnu. É ɖò mɔ̌ có, Salomɔ́ɔ mɔ ɖɔ nǔnywɛnú wɛ é nyí ɖɔ è ni yí gbè nú nǔ e gbɛ̀ ɔ hɛn wá é bo ma nɔ sin xomɛ ɖó lee gbɛ̀ ɔ wá cí é wu ó. (Nǔt. 6:9) Enyi mǐ nɔ sɔ́ mǐɖée hwe ɔ, é na bɔwǔ nú mǐ hugǎn bɔ mǐ na yí gbè nú nǔ e gbɛ̀ ɔ hɛn wá lɛ é.

11. Nɛ̌ mǐ ka ɖó na wà nǔ gbɔn hwenu e è ɖè wě xá mǐ é?

¹¹ Gbè bǐ gbè wɛ ali maxamaxa nɔ hun nú mǐ bɔ mǐ na ɖè mɛɖéesɔ́hwe xlɛ́. Mǐ ni kpɔ́n ninɔmɛ ɖé lɛ. Hwenu e è ɖè wě xá mǐ é. Mǐ ɖó na flín ɖɔ enyi mɛɖé dó gǎn bo ɖè wě xá mǐ hǔn, vlafo mǐ wà nǔ syɛnsyɛn ɖé nyi dò ɖò manywɛ mɛ nɛ. Ðò ninɔmɛ mɔhun mɛ ɔ, mǐ sixu lin tlolo na gbɛ́ wěɖexámɛ ɔ. Mǐ sixu mɔ xó ɖɔ dó mɛ e ɖè wě ɔ xá mǐ é alǒ lee é ɖè wě ɔ xá mǐ gbɔn é wu. Amɔ̌, enyi mǐ nyí mɛɖéesɔ́hwetɔ́ ɔ, mǐ na tɛ́n kpɔ́n bo na ɖè linlin ɖagbe xlɛ́.

12. Sɔgbe xá Nǔnywɛxó 27:5, 6 ɔ, etɛwu mɛ e ɖè wě xá mǐ é sín nǔ ka ɖó na sù nukún mǐtɔn mɛ? Jlɛ̌ dó nǔɖe wu.

¹² Wěɖexámɛ nɔ xɔ akwɛ ɖò mɛɖéesɔ́hwetɔ́ ɖé nukúnmɛ. Mǐ ni jlɛ́ dó nǔɖe wu. Mǐ ni ɖɔ ɖɔ a ɖò kplé Klisanwun tɔn ɖé jí. Hwenu e a ko ɖɔ xó nú nǔɖitɔ́ hatɔ́ gegě gudo é ɔ, ɖokpo ɖò ye mɛ kplá we jɛ zɔ bo ɖɔ nú we ɖɔ nǔɖuɖu ján cí aɖǔ towe mɛ. É ɖò wɛn ɖɔ winnya na hu we. Amɔ̌, ɖɔ e é ɖɔ nú we é ɖó na sù nukún towe mɛ à cé? Nǔgbo ɔ, é na ko jló we ɖɔ mɛɖé ni yawǔ ɖɔ nú we. Ðò ali ɖokpo ɔ nu ɔ, wě e sín hudo mǐ ɖó bɔ nɔví ɖé kpankɔ́n bo ɖè xá mǐ é ɔ, mǐ ɖó na sɔ́ mǐɖée hwe bo yí gbè na. Mǐ ɖó na kpɔ́n mɛ enɛ dó mɔ xɔ́ntɔn mǐtɔn, é nyí kɛntɔ́ ǎ.—Xà Nǔnywɛxó 27:5, 6; Ga. 4:16.

13. Nɛ̌ mǐ ka sixu xlɛ́ ɖɔ mǐ nyí mɛɖéesɔ́hwetɔ́ hwenu e mɛ ɖevo lɛ mɔ wǔjɔmɛzɔ́ lɛ é gbɔn?

¹³ Hwenu e mɛ ɖevo lɛ mɔ wǔjɔmɛzɔ́ lɛ é. Mɛxo agun tɔn e nɔ nyí Jason é ɖɔ: “Enyi un mɔ bɔ è sɔ́ wǔjɔmɛzɔ́ lɛ d’así nú mɛ ɖevo lɛ ɔ, un nɔ kanbyɔ nyiɖée hweɖelɛnu ɖɔ: ‘Etɛwu è ma ka sɔ́ nú nyɛ ǎ?’” Nǔ ka ko cí mɔ̌ nú we kpɔ́n à? Enyi mɛɖé “jló na” ɖó wǔjɔmɛzɔ́ ɖaxó lɛ ɔ, é nyla ǎ. (1 Tim. 3:1) É ɖò mɔ̌ có, mǐ ɖó na cɔ́ linlin mǐtɔn. Nú mǐ ma cɔ́ mǐɖée ǎ ɔ, goyiyi na jɛ susu jí ɖò ayi mǐtɔn mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nɔví sunnu ɖé sixu jɛ linlin jí ɖɔ emi wɛ jɛxa hugǎn bo na w’azɔ̌ ɖé lɛ ɖò agun ɔ mɛ. Alǒ, asì Klisanwun ɖé sixu lin ɖɔ, ‘Asú ce jɛxa bá w’azɔ̌ elɔ hugǎn mɛ lě lě.’ Amɔ̌, enyi mǐ nyí mɛɖéesɔ́hwetɔ́ nǔgbo ɔ, mǐ na nyi alɔ nú linlin goyiyi tɔn mɔhun.

14. Etɛ lee Mɔyizi wà nǔ gbɔn hwenu e è sɔ́ wǔjɔmɛzɔ́ lɛ d’así nú mɛ ɖevo lɛ é ka sixu kplɔ́n mǐ?

¹⁴ Lee Mɔyizi wà nǔ gbɔn hwenu e mɛ ɖevo lɛ mɔ wǔjɔmɛzɔ́ lɛ é sixu kplɔ́n nǔ mǐ. Azɔ̌ e Mɔyizi ɖó bo na nɔ nukɔn nú togun Izlayɛli tɔn é xɔ akwɛ n’i. Nɛ̌ Mɔyizi ka wà nǔ gbɔn lo, hwenu e Jehovah yí gbè bɔ mɛ ɖevo lɛ na w’azɔ̌ ɖó kpɔ́ xá ɛ é? É hwanwǔ ǎ. (Kɛ́n. 11:24-29) Kpo mɛɖéesɔ́hwe kpo ɔ, é yí gbè bɔ mɛ ɖevo lɛ d’alɔ ɛ, bɔ é dá hwɛ nú togun ɔ. (Kɛ́n. 18:13-24) Enɛ zɔ́n bɔ è kpé nukún dó Izlayɛli-ví lɛ wu ganji ɖò hwɛɖiɖɔ linu. Ðò ali enɛ nu ɔ, wǔjɔmɛ Mɔyizi tɔn lɛ xɔ akwɛ n’i hugǎn ganjininɔ mɛ ɖevo lɛ tɔn ǎ. Kpɔ́ndéwú ɖagbe tawun wɛ é nyí nú mǐ. Mǐ ni flín ɖɔ enyi mǐ jló na nyɔ́ zán nú Jehovah nǔgbo ɔ, mɛɖéesɔ́hwe mǐtɔn ɖó na hugǎn nǔwukpíkpé mǐtɔn. ‘Jehovah ɖò kaka jixwé aga nǔgbo; é ka nɔ mɔ mɛ e nɔ sɔ́ yeɖée hwe lɛ.’—Ðɛh. 138:6.

15. Nɛ̌ ninɔmɛ nɔví gegě tɔn ka huzu gbɔn?

¹⁵ Hwenu e ninɔmɛ yɔyɔ̌ lɛ wá xwetɔ́n é. Ðò agaɖanu dìn ɔ, nɔví e ko sɛn Jehovah nú xwè mɔkpan lɛ é gegě sín azɔ̌ wɛ è ɖyɔ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖò 2014 ɔ, è ɖɔ nú nukúnkpénuwutɔ́ agbegbe tɔn lɛ kpo asì yetɔn lɛ kpo ɖɔ ye na wà sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn alɔkpa ɖevo. Ðò xwè enɛ ɖokpo ɔ mɛ ɔ, è ɖɔ ɖɔ nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn ɖé ɖó xwè 70 ɔ, é na jó azɔ̌ tɔn dó. Bɔ nɔví sunnu e ɖó xwè 80 alǒ hú mɔ̌ lɛ é sɔ́ na nɔ nyí titoblonunutɔ́ kplékplé mɛxo lɛ tɔn tɔn ǎ. Gɔ́ na ɔ, ɖò xwè ɖé lɛ ɖíe ɔ, è sɛ́ mɛ e ɖò xwédo Betɛli tɔn mɛ lɛ é gegě dó gle ɔ mɛ. Mɛɖé lɛ ɖó na jó sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn bǔnɔ yetɔn dó ɖó lanmɛ ma ɖò ganji, azɔ̌ xwédo tɔn lɛ kpo ninɔmɛ ɖevo lɛ kpo wu.

16. Nɛ̌ nɔví mǐtɔn lɛ ka nɔ ɖè mɛɖéesɔ́hwe xlɛ́ bo nɔ huzu sɔgbe xá ninɔmɛ yetɔn yɔyɔ̌ lɛ gbɔn?

¹⁶ Huzuhuzu sɔgbe xá ninɔmɛ enɛ lɛ fá dó nɔví lɛ ǎ. É ɖò wɛn ɖɔ ye yí wǎn nú azɔ̌ yetɔn xóxó ɔ e ye ko wà nú xwè mɔkpan é tawun ɖò ali gegě nu. Wǔ nɔ kú ye mɛ ɖé lɛ tawun hwenu e ye nɔ ɖò tintɛnkpɔn wɛ bo na huzu sɔgbe xá ninɔmɛ yɔyɔ̌ ɔ é. Hwenu ɖò yiyi wɛ ɔ, ye nɔ wá huzu sɔgbe xá ninɔmɛ yetɔn. Aniwu? Nǔ taji e nɔ d’alɔ ye é wɛ nyí wanyiyi e ye ɖó nú Jehovah é. Ye tuùn ɖɔ Mawu wɛ emi zé emiɖée jó na, é kún nyí azɔ̌ ɖé, alǒ tɛnmɛ nyikɔ ɖé ó. (Kolo. 3:23) É nɔ víví nú ye ɖɔ ye ni kpó ɖò Jehovah sɛn wɛ kpo mɛɖéesɔ́hwe kpo, lee ye kpéwú gbɔn é bǐ. Ye “nɔ zlɔ́n nǔ e ɖò linkpɔ́n nyí nú [ye] wɛ lɛ bǐ sín agban ɖó jǐ tɔn,” ɖó ye tuùn ɖɔ é ɖò nukún kpé dó emi wu wɛ.—1 Pi. 5:6, 7.

17. Etɛwu é ka sù nukún mǐtɔn mɛ tawun ɖɔ Xó Mawu tɔn dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ni nyí mɛɖéesɔ́hwetɔ́?

¹⁷ É sù nukún mǐtɔn mɛ tawun ɖɔ Xó Mawu tɔn dó wusyɛn lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ni nyí mɛɖéesɔ́hwetɔ́. Enyi mǐ sɔnǔ nú jujɔ ɖagbeɖagbe enɛ ɔ, mǐ kpo mɛ ɖevo lɛ kpo na ɖu lè tɔn. Mǐ na kpéwú bá ɖí xwi xá gbɛmɛ tagba lɛ hugǎn. Taji bǐ ɔ, mǐ na sɛkpɔ Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn ɔ ganji. É víví nú mǐ tawun ɖɔ Mawu “hugǎn nǔ bǐ” có, é ka yí wǎn nú mɛsɛntɔ́ tɔn mɛɖéesɔ́hwetɔ́ lɛ bɔ ye nɔ lɛ́ xɔ akwɛ n’i.—Eza. 57:15.