Mbaʼérepa Ñandejára ojukaukavaʼekue umi cananéope?

‘Pehundipaitevaʼerã opa hitita, amorreo, cananeo, ferezeo, heveo ha jebuseo, pende JÁRA heʼi hagueichaite peẽme.’ (DEUTERONOMIO 20:17.)

‘Peñehaʼãmbaitékena ikatuha peve peiko porã hag̃ua opavave ndive.’ (ROMANOS 12:​18, BNP.)

OÑEKONTRADESÍVAICHAPA ndéve koʼã téysto? Heta ningo oĩ heʼíva Ñandejára omanda haguére ojejuka hag̃ua umi cananéope oñekontradesiha heʼívo jaiko porã vaʼerãha opavave ndive (Isaías 2:4; 2 Corintios 13:11).a Heʼi hikuái peteĩvamante ikatuha jajapo koʼã mbaʼe apytégui.

Ñahesaʼỹijomína koʼág̃a umi mbaʼe ikatúva ñañeporandu koʼã téystore ha jahechami mbaʼéichapa ombohovái la Biblia.

1. Mbaʼérepa tekotevẽ vaʼekue oñemosẽ umi cananéope pe yvy oñeprometevaʼekuégui Israélpe? Upe yvy ningo ndahaʼéi voi umi cananeo mbaʼe. Haʼekuéra ningo ojagarrantevaʼekue upe yvy. Cuatrocientos áño oiko mboyve upépe umi cananeo, Ñandejára oprometemavaʼekue omeʼẽtaha upe yvy isiérvo Abrahán ha ifamiliarekuérape (Génesis 15:18). Ha Ñandejára okumpli ipromésa ohejávo Abrahán familiarekuérape térã Israélpe oiko upépe. Péro ikatu oĩ heʼíva umi cananeo orekoha derécho oikóvo upépe pórke haʼekuéra ymavéma oĩ hague upépe. Upéicharõ jepe, mávapa nde ere ikatuha odesidi máva mbaʼerãpa upe yvy? Jaikuaa Ñandejára añoite ikatuha odesidi upéva, haʼe ningo pe Mburuvicha Guasu (Hechos 17:26; 1 Corintios 10:26).

2. Mbaʼérepa Ñandejára ndohejairakaʼe mokõive tetãme oiko upépe? Ñandejára heʼi porã vaʼekue Israélpe: ‘Ani peheja oiko umi cananeo pende apytépe, cháke penemoñuhãne ha pendereraháne pemombaʼeguasu hag̃ua ijarakuérape ha upéicha penerundíne’ (Éxodo 23:33). Ha tiémpo rire, proféta Moisés omomanduʼa jey umi Israelguápe: ‘Koʼã tetã hekovaieterei pende Jára Jehová renondépe. Upévare haʼe omosẽ chupekuéra penerenondégui’ (Deuteronomio 9:​5, ÑÑB). Péro añetehápe piko hekovaieterei umi cananeo?

Umi istoriadór vívliko omombeʼu Canaánpe hetaiterei hague hekovaíva, omombaʼeguasúva ñandejára guaʼúpe ha osakrifikáva mitã. Ha pe istoriadór Henry H. Halley heʼi umi arqueólogo otopaha “heta mbaʼyru oñemoĩ hague umi mitã ojesakrifikavaʼekue Baálpe retekue”. Baal ningo hína umi cananeo diós. Upéi Henry heʼive: “Upe lugárpe ningo henyhẽte mitãraʼy retekue. [...] Umi cananeo ningo oñemoĩ hekovai ijarakuéra renondépe ha upéicha omombaʼeguasu chupekuéra. Upéi ojuka hikuái ifamília ypykue osakrifika hag̃ua ijarakuérape. Amalisia Canaán tuichakue voi ojogua Sodoma ha Gomórrape. [...] Umi arqueólogo ojeporekavaʼekue umi táva Canaanpeguáre oikuaase voi mbaʼérepa Ñandejára ymavéma nohundíriraʼe”.

3. Ndaipóri mbaʼe piko rakaʼe ótro tetã hembiapo vaíva upe tiémpope? Mbaʼére piko ojejukavaʼerã umi cananéopente? Ndahaʼéi ningo upérõ añónte Ñandejára ohundivaʼekue umi iñañávape. Pór ehémplo, yma Noé tiémpope ko yvy ape ári henyhẽte umi iñañáva, ha upévare Ñandejára ohundipaite yvyporakuérape pe Dilúvio rupive. Upérõ Noé ha ifamiliakuérape añoite Jehová osalva (Génesis 6:11; 2 Pedro 2:5). Ñandejára ohundivaʼekue avei umi oikóvape Sodoma ha Gomórrape, hetaiterei mbaʼe vaíma ojapo rupi hikuái (Génesis 18:20; 2 Pedro 2:6). Jehová heʼivaʼekue avei ohunditaha pe Asiria kapitál Nínive. Upe távare ningo ojeʼe voi ‘tuguýpe ojahuha’, péro amo ipahápe umi oikóva upépe oñembyasy hembiapo vai haguére ha Ñandejára operdona chupekuéra (Nahúm 3:1; Jonás 1:​1, 2; 3:​2, 5-10). Umi cananéope katu Ñandejára ohundivaʼekue oprotehe hag̃ua Israélpe. Ko tetãme ningo heta áño rire onasevaʼerã pe Mesías (Salmo 132:​11, 12).

4. Mbaʼéicha piko Jehová peteĩ Ñandejára oporohayhúva ohundíta peteĩ tetãme? Ñepyrũrã haʼeteváicha noiporãiva la ojapóva (1 Juan 4:8). Péro ñahesaʼỹijo porãramo la oikovaʼekue jahechakuaáta Haʼe oporohayhúguinte ojapo hague.

Ñandejára ningo yma guivéma ohechakuaa umi cananeo ohoha tape vaíre. Péro haʼe nohundíri chupekuéra upepete voi. Pyʼaguapýpe porãnte ohaʼarõ cuatrocientos áño ha ‘hembiapo vaietereímaramo’ hikuái ohundi chupekuéra (Génesis 15:16).

Jaʼe porãsérõ g̃uarã Jehová ohundi umi cananéope naipohãvéimagui hikuái. Upéicharõ jepe Haʼe nohundíri opavave cananéope. Mbaʼérepa? Oĩ rupi ijapytepekuéra umi ikatúva gueteri okambia. Jehová ningo operdonavaʼekue umi ohejávape hembiapo vaikue, umíva apytépe Rahab ha umi gabaonita (Josué 9:​3-11, 16-27; Hebreos 11:31).

5. Mbaʼéicha piko peteĩ Ñandejára oporohayhúva oporojukáta? Oĩta katuete oñeporandu upéva, avavépe voi ningo noĩporãi ojeporojuka. Péro Ñandejára ningo oporohayhúgui odesidivaʼekue ojapo upéicha. Ñantende hag̃ua ikatu ñambojoja peteĩ tapicha hetyma ojagarrapávare chugui infeksión vai (gangrena). Katuete ningo pe doktór noĩkytysemoʼãi chugui la hetyma, péro ojapomantevaʼerã pono ojagarrapave chupe pe infeksión vai. Upévare osalva hag̃ua ipasiéntepe oikytĩmantevaʼerã chugui hetyma.

Upéicha avei Jehová nohundiseivaʼekue umi cananéope. Upévare haʼe heʼi: ‘Che ndaipotái omano pe hekoñañáva’ (Ezequiel 33:11). Péro Ñandejára heʼimavaʼekue pe Mesías onasevaʼerãha pe tetã Israélpe ha hese odepende ojesalva hag̃ua umi ojeroviáva (Juan 3:16). Haʼe ningo ndaikatúi voi oheja umi cananeo oguerova “imbaʼasy” umi isrraelítare, upévare haʼe “oikytĩ” térã ohundimantevaʼerã chupekuéra ko yvy ape árigui. Upéicharõ, Ñandejára osalva hag̃ua hembiguaikuéra iñeʼẽrendúvape ojapómante upéva. Aje piko ohayhuetéraʼe hembiguaikuérape!

Mbaʼépa ñanemboʼe?

Ñande ningo ikatu ñaaprende umi cananéore oikovaʼekuégui. Romanos 15:​4-pe ningo heʼi voi: ‘Opa mbaʼe ojeʼevaʼekue Ñandejára Ñeʼẽme, ojeʼe ñanerekomboʼerã. Ikatu hag̃uáicha ñanembarete ha ñandepyʼaguapy umi mbaʼe ojeʼéva rupive ha jareko esperánsa’. Ha mbaʼépa upéicharõ ñanemboʼe umi cananéore oikovaʼekue? Mbaʼéichapa omeʼẽ ñandéve esperánsa?

Jahechámakuri Ñandejára operdona hague Rahab ha umi gabaonítape ohechaukárõ guare hikuái ojeroviaha hese. Upéva ñanemboʼe Ñandejára ohejaha oservi chupe umi ojaposéva guive hembipota, ha ndoikoihína omaña umíva rembiapo vaikue yma guarére (Hechos 17:30).

Umi cananéore oikovaʼekue omeʼẽ ñandéve esperánsa ohechauka rupi mbaʼépa koʼẽrõitéma ojapóta Ñandejára. Haʼe ndohejamoʼãi asy umi tekove aña ohundi umi hénte ipyʼaporãvape. La Bíbliape heʼi voi koʼẽrõitéma Ñandejára ohunditaha mayma iñañávape. Ha upe rire umi ohayhu añetetéva chupe oikóta peteĩ múndo pyahúpe, oĩtahápe tekojoja (2 Pedro 2:9; Revelación [Apocalipsis] 21:​3, 4). Upépe oñekumplíta koʼápe heʼíva: “Ñandejára rehe ejerovia ha ejapo haʼe heʼíva, yvate nemopuʼãne ha omeʼẽne ndéve ko yvy. Ndete voi rehecháne iñañáva oñehundíramo” (Salmo 37:34).

[Nóta]

[Rrekuádro oĩva páhina 14-pe]

Oipotápa Ñandejára oñeñorairõ?

Ñandejára ningo heʼivaʼekue umi Israelguápe oho hag̃ua oñorairõ umi cananeo ndive. Heʼisépa upéva Ñandejára oipotaha avei oñeñorairõ koʼág̃a rupi? Nahániri. Jahechamína mbohapy mbaʼe la Biblia heʼíva:

▪ Koʼág̃a rupi ni peteĩ tetã noiporãi Jehová ndive. Omboyke rire Jesúspe Mesíasramo, Israel norrepresentavéima Ñandejárape ha ndojapovéima mbaʼeve Hérape (Mateo 21:​42, 43). Upe guive Israel ndahaʼevéima pe tetã Ñandejára mbaʼéva ha oikóntema umi ótro tetãicha (Levítico 18:​24-28). Upéicharõ, upe tiémpo guive ndaikatuvéima peteĩ tetã heʼi Ñandejára oipytyvõha chupe oñorairõ hag̃ua gerrahápe.

▪ Ñandejára siervokuéra noĩvéima peteĩ lugár térã peteĩ tetãme añónte. ‘Opa tetãme’ katu oĩ hikuái ko yvy ape ári (Revelación 7:9; Hechos 10:​34, 35).

▪ Jesús heʼi porã vaʼekue hemimboʼekuéra ndohomoʼãiha gerrahápe. Pór ehémplo, omombeʼúrõ guare hemimboʼekuérape Jerusalén ojejagarrataha, Jesús ndeʼíri chupekuéra opyta hag̃ua oñorairõ, heʼi uvei osẽ hag̃ua hikuái upégui. Ha haʼekuéra ojapo upéicha (Mateo 24:​15, 16). Umi kristiáno añetetéva ningo ndojagarrái árma oñorairõ hag̃ua hapichándi. Mbaʼérepa? Oikuaa porãgui Ñandejára Rréino koʼẽrõitéma oipeʼapataha opa mbaʼe vai ko yvy ape árigui (Daniel 2:44; Juan 18:36).

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 15]

Rahab rembiasakue ohechauka Ñandejára ohejaha oservi chupe umi ojaposéva guive hembipota