Rreferénsia ojepurútava rreunionhápe Mbaʼéichapa Jaiko ha Japredika vaʼerã
1-7 DE JUNIO
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | GÉNESIS 44, 45
“José operdona iñermanokuérape”
(Génesis 44:1, 2) Upéi José heʼi pe hógare oñenkargávape: “Emyenyhẽte chupekuéra ivosápe hiʼupy ha togueraha la ikatumíva guive. Emoĩ jey avei káda únope ipláta ivosa jurúpe. 2 Péro remoĩ vaʼerã avei che kópa de pláta pe imitãvéva vosápe, ha emoĩ avei upépe ipláta ogueru vaʼekue ojogua hag̃ua hiʼupy”. Ha José siérvo ojapo haʼe heʼi hagueichaite chupe.
“Chéngo ndahaʼéi Ñandejára aporohusga hag̃ua”
Upépe José oitýma chupekuéra iñuhãme. Umi isoldádo oho ojoko iñermanokuérape tapére ha oakusa chupekuéra omonda hague José kópa. Oheka hikuái umi hiʼupy oraha vaʼekue apytépe ha otopa Benjamín vosápe pe kópa ahéno, upémarõ ohopa jey hikuái José rendápe. Koʼág̃a José oreko oportunida oikuaávo okambiámapa añetehápe iñermanokuéra. Haʼe heʼi Benjamín opyta vaʼerãha ha umi ótro oho jey vaʼerãha hógape. Péro Judá oñeʼẽ iñermanokuéra rehehápe, ha ojerure asy oiporiahuvereko hag̃ua chupekuéra. Heʼi voi enterove jepe ikatuha opyta kómo esklávo Egíptope (Génesis 44:2-17).
Judá ndoikuaavéima mbaʼépa ojapóta, ha heʼi: ‘Iñermáno ha isy ningo omanóma ha haʼéntema opyta, upévare ore túa ohayhueterei chupe’. ¡Katuete upéva opokoitereíne raʼe Josére! Haʼe ningo Raquel memby ypykue, ha Jacob ohayhueterei vaʼekue Raquélpe. Péro haʼe ou omano onasérõ guare Benjamín. José ohechagaʼueterei isýpe ha siémpre imanduʼa hese, ojapoháicha avei itúa Jacob. Oiméne upévare avei haʼe ohayhueterei iñermáno Benjamínpe (Génesis 35:18-20; 44:20).
Judá ojerure asy Josépe pono oheja Benjamínpe kómo esklávo ha heʼi voi haʼe jepe opytataha ivése. Upéi heʼi: ‘¿Mbaʼéichaiko che ag̃uahẽta ahávo che túa rendápe ko mitãrusu reheʼỹ? Che túa ningo osufrietereíta oikóramo ko mbaʼe ha ikatu voi omano, ha ndaipotaiete oiko hese upéva’ (Génesis 44:18-34, NM). ¡Mbaʼeichaitéiko opokóne raʼe Josére upe heʼíva! Ni ndogueroviaséi mbaʼeichaitépa okambia iñermáno. Ndahaʼéi voi ohechaukánteva oñarrepentiha, síno ohechauka avei nopensaiha ijehénte, oñemoĩha hapicha lugárpe ha oiporiahuverekoha iñermánope.
José ja noaguantavéima, hetaitereíma ojejoko odisimula hag̃ua péro koʼág̃a ndaikatuvéima. Upémarõ omondo isiervokuérape okápe ha oñepyrũ ojaheʼo. Faraón palásiope jepe oñehendu mbaʼeichaitépa hasẽ. Upéi osẽ heʼi iñermanokuérape: “Chéngo José, pene ermáno”. ¡Iñermanokuéra ni ndogueroviaséi la oikóva! José katu oho oañuã chupekuéra ha péicha ohechauka operdonamaha umi mbaʼe vai ojapo vaʼekue hese hikuái (Génesis 45:1-15, NM). Jehová ningo ndaipyʼarói ha operdonakuaa, ha José osegi iñehémplo (Salmo 86:5). ¿Jajapótapa ñande avei upéicha?
(Génesis 44:33, 34) Upévare karai, ajerure ndéve ikatúramo che apyta hag̃ua ivése nde esklavorã, ha pe mitãrusu toho jeýnte che ermanokuérandi. 34 ¿Mbaʼéichaiko che ag̃uahẽta ahávo che túa rendápe ko mitãrusu reheʼỹ? Oikóramo upéva ningo che túa oñembyasyetereíta ha ikatu voi omano, ha ndaipotaiete oiko hese upéva”.
(Génesis 45:4, 5) Upémarõ José heʼi chupekuéra: “Che ermanokuéra, peñembojána che rendápe”. Ha upévo oñemboja hikuái hendápe. José heʼi chupekuéra: “Chéngo José, pene ermáno. Peẽ ningo pechevende vaʼekue umi egípciope. 5 Péro ani peñeñandu vai ni pejokulpa upévare, pórke Ñandejára voi chembou vaʼekue koʼápe ikatu hag̃uáicha poipytyvõ ha posalva, ha péicha pesegi hag̃ua peikove.
Jaheka óro kuʼi la Bíbliape
(Génesis 44:13) Upépe iñermanokuéra ombyasyeterei ha omondoro ijao. Upéi káda uno ohupi ivosakuéra hymba vúrro ári ha ojevy jey pe siudápe.
it-2-S 788
Omondoro ijao
Umi judío ha umi ótro paisgua oĩva Oriéntepe, ojepokuaa omondoro ijao ohechauka hag̃ua oñembyasyha, koʼýte oimérõ omano peteĩ ihénte hiʼag̃uíva chuguikuéra. Haʼekuéra omondoro jepi ijao péchonte, péro avése kompletoite ha upéi ndaikatuvéima omonde pe ao.
La Bíbliape primera ves oñeñeʼẽ ko kostúmbrere Rubén kásope. Haʼe ningo Jacob raʼy ypykue, upévare oĩ kuri rresponsávle iñermáno imitãvévare. Rubén ndotopavéirõ guare Josépe pe pósope omondoro ijao ha heʼi: “¡Ndaiporivéima ningo pe mitãrusu! ¿Ha mbaʼéiko che ajapóta koʼág̃a?”. Itúa Jacob omondoro avei ijao oñemombeʼúrõ guare chupe José omano hague, avei omonde vaʼekue umi ao ohechaukáva oñembyasyha (Gé 37:29, 30, 34). José ermanokuéra oĩrõ guare Egíptope, omondoro vaʼekue avei ijao pórke ombyasyeterei ojeʼe haguére Benjamín haʼeha peteĩ mondaha (Gé 44:13).
(Génesis 45:5-8) Péro ani peñeñandu vai ni pejokulpa upévare, pórke Ñandejára voi chembou vaʼekue koʼápe ikatu hag̃uáicha poipytyvõ ha posalva, ha péicha pesegi hag̃ua peikove. 6 Ojapóma 2 áño oñepyrũ hague pe ñembyahýi guasu ko yvy ape ári, ha hemby gueteri 5 áño ndaikatumoʼãihápe ojeara oñeñemitỹ hag̃ua ni oñemonoʼõ hag̃ua mbaʼeve. 7 Ñandejára ningo chembou vaʼekue koʼápe ikatu hag̃uáicha pene familiare osegi oikove ko yvy ape ári. Péicha Ñandejára pendesalváta ko tiémpo ijetuʼuetévape ha napemanomoʼãi. 8 Upévare ndahaʼéi peẽ la pechembou vaʼekue koʼápe, síno Ñandejaraite voi, chemoĩ hag̃ua faraón ofisiál iñimportantevévaramo ha areko hag̃ua che kárgope kompletoite faraón róga ha agoverna hag̃ua Egipto tuichakuére.
w04-S 15/8 15 párr. 15
Reiete ndojechaʼéi hesekuéra
15 ¿Mbaʼépa ñanepytyvõta ani hag̃ua ñandepyʼaro japytávo umi ndochaʼéivare ñanderehe? Ñanemanduʼa vaʼerã ñane enemígo prinsipál haʼeha Satanás ha idemoniokuéra (Efesios 6:12). Heta persóna ñandepersegi ndochaʼéigui ñanderehe, péro heta umi oñemoĩva Ñandejára puévlore ojapo upéva nañandekuaaporãigui térã ótro omboligágui chupekuéra (Daniel 6:4-16; 1 Timoteo 1:12, 13). Jehová ningo “oipota opaichagua persóna ojesalva ha oikuaa porã pe añetegua” (1 Timoteo 2:4). Oĩ voi heta persóna yma oñemoĩ vaʼekue ñanderehe, péro upéi ohecha umi mbaʼe porã jajapóva ha oñepyrũ oservi avei Jehovápe (1 Pedro 2:12). Avei ikatu jasegi José ehémplo, haʼéva Jacob raʼy. Haʼe ningo heta osufri vaʼekue iñermanokuéra káusare, upéicharõ jepe haʼe ndopytái ipyʼaro hesekuéra. ¿Mbaʼéicha rupípa? Pórke haʼe ohechakuaa Jehová odirihiha umi mbaʼe oikóva ikatu hag̃uáicha oñekumpli ivolunta (Génesis 45:4-8). Upéva ikatu oiko avei ñande kásope, oimérõ jahasa hína peteĩ inhustísia ñanembosufríva, Jehová ikatu oipuru upe situasión oñemombaʼeguasu hag̃ua héra (1 Pedro 4:16).
8-14 DE JUNIO
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | GÉNESIS 46, 47
“Ndaiporivéi hiʼupy péro ojetopa peteĩ solusión”
(Génesis 47:13) Egipto ha Canaánpe opaitéma la ojeʼu vaʼerã ha iñembyahyipáma hikuái. Upéicha rupi umi hénte oñepyrũma ikangypa ñembyahýigui.
w87-S 1/5 15 párr. 2
Ojejapóva ani hag̃ua umi hénte omanomba ñembyahýigui
2 Upéi ohasa umi 7 áño oĩháme heta hiʼupy ha Jehová heʼi haguéicha oñepyrũ pe ñembyahýi guasu. Péro pe situasión ndahaʼéi Egíptope añónte oikóva, síno “ojagarrapáma ohóvo pe yvy tuichakue”. Upe rire umi egipciokuéra oho ojerure faraónpe hoʼumi vaʼerã ha haʼe heʼi chupekuéra: “Tapeho José rendápe ha pejapo opa mbaʼe heʼíva peẽme”. José ovende chupekuéra hiʼupy opa peve chuguikuéra ipláta. Upéi umi hénte oñepyrũ ogueru chupe hymbakuéra ha José okambia chupekuéra hiʼupýre. Tiémpo rire umi hénte oho José rendápe ha heʼi chupe: “Ejoguána orehegui ore yvy ha orejogua avei oréve hiʼupýre, péicha oikóta orehegui faraón esklávo ha ore yvy imbaʼéta avei”. Upémarõ José ojoguapaite umi egípciogui ijyvy faraónpe g̃uarã (Génesis 41:53-57; 47:13-20).
(Génesis 47:16) Upémarõ José heʼi chupekuéra: “Oimérõ ndapeguerekovéima la pláta, peguerukuaa chéve umi animál perekóva ha akambiáta peẽme hiʼupýre”.
(Génesis 47:19, 20) ¿Mávape piko ideprovéchota romanombáramo ha oñehundipáramo la ore yvy? Ejoguána orehegui ore yvy ha orejogua avei oréve hiʼupýre, péicha oikóta orehegui faraón esklávo ha ore yvy imbaʼéta avei. Emeʼẽna oréve hiʼupy ani hag̃ua romano ñembyahýigui ha semílla roñemitỹ hag̃ua, pono opyta reipa ore yvy”. 20 Upémarõ José ojoguapaite umi egípciogui ijyvy faraónpe g̃uarã. Enterovete umi egipcio ovende ijyvy, pórke iñembyahyipáma hikuái. Péicha ijyvykuéra opytapa faraónpe g̃uarã.
(Génesis 47:23-25) Ha José heʼi umi héntepe: “Koestedía ajoguáma pendehegui pende yvy ha peẽme avei faraónpe g̃uarã. Ápe ameʼẽ peẽme semílla peho hag̃ua peñemitỹ. 24 Ha ág̃a pekosecha vove umi mbaʼe peñotỹ vaʼekue, 20 por ciento pemeʼẽ vaʼerã faraónpe. Ha pe 80 por ciento hembýva katu peipuru vaʼerã peñemitỹ hag̃ua, ha pekaru hag̃ua peẽ ha pene familiakuéra”. 25 Upémarõ umi hénte heʼi Josépe: “Karai, mediánte nde ningo roikove koʼág̃a peve, ha reipotáramo oikóta orehegui faraón esklávo”.
Pe Rréino ojapo Ñandejára rembipota ko yvy ape ári
11 Oĩ heta tembiʼu. Umi hénte ko mundopegua ndoikuaái mbaʼeve la Bíbliagui, haʼete iñembyahýiva hikuái. Amós 8:11 (ÑÑB), heʼi voi: ‘Cháke oútama hína pe ára Ñandejára heʼíma hague: “Amboúta ñembyahýi yvy apére, ndahaʼemoʼãi tembiʼúgui peneñembyahýi ha pendeuhéitava, Ñandejára ñeʼẽgui guei peẽ peneñembyahýi ha pendeuhéita”’. ¿Mbaʼépa ohaʼarõkuaa umi oñemoĩva pe Rréino poguýpe? ¿Haʼekuéra piko iñembyahýita avei? Nahániri. Jehová heʼi vaʼekue idiferentetaha ipuévlo situasión. Haʼe heʼi: ‘Che rembiguaikuéra okaru joáta ha peẽ peneñembyahýita; che rembiguaikuéra hoyʼu joáta, ha peẽ pendeuhéita; che rembiguaikuéra ovyʼa joáta, peẽ katu peñemotĩta’ (Is. 65:13, ÑÑB). ¿Rehechápa mbaʼéicha oñekumpli ko profesía?
12 Koʼág̃arupi jareko hetaiterei puvlikasión, gravasión, vidéo, rreunión, asambléa ha ñande sítio Internétpe henyhẽte informasión. Ko múndo iséko peteĩ desiértoicha, ñandéve katu osyry peteĩ rríoicha umi informasión oñeʼẽva la Bíbliare (Ezeq. 47:1-12; Joel 3:18). ¡Ajépa javyʼaite jahechávo káda día oñekumpliha Jehová promesakuéra! Haʼete voíngo opreparáva peteĩ karu guasu ñandéve g̃uarã. ¿Ñañehaʼãpa jaʼu meme umi tembiʼu omoĩva?
Jaheka óro kuʼi la Bíbliape
(Génesis 46:4) Chete aháta nendive Egíptope, ha upéi che jey roguenohẽta upégui. Ha ág̃a remano vove, José oĩta nde ykére” (nóta: “ombotýta ndéve nde resa”).
it-2-S 691 párr. 16
Hésto ha séña
Omboty umi omanóva resa. Yma ningo umi taʼýra ypykue oreko vaʼekue ko rresponsavilida. Upéicharõ Jehová heʼírõ guare Jacóbpe José “ombotýta ndéve nde resa” (Gé 46:4, nóta) amalisia ontendeka Jacóbpe José orresivitaha pe derécho otokáva umi taʼýra ypykuépe (1Cr 5:2).
(Génesis 46:26, 27) En totál oho vaʼekue Egíptope Jacob ndive 66 ifamiliare. Oho avei hendive inuerakuéra, péro chupekuéra noñekontái hína umi 66 apytépe. 27 José raʼykuéra mokõivéva onase vaʼekue Egíptope. En totál Egíptope oike vaʼekue 70 Jacob rogayguakuéra.
nwtsty nóta de estúdio Hch 7:14
En totál umi ihentekuéra oĩ 75 persóna: Esteban heʼírõ guare Jacob hentekuéra oĩ hague en totál 75, provávlemente noguenohẽi upe número pe Escrituras Hebréasgui. Ko kantida ndaipóri umi manuskríto masoréticope ojekopiáva umi Escrituras Hebréasgui. Génesis 46:26 heʼi: “En totál oho vaʼekue Egíptope Jacob ndive 66 ifamiliare. Oho avei hendive inuerakuéra, péro chupekuéra noñekontái hína umi 66 apytépe”. Ha upéi versíkulo 27 heʼi: “En totál Egíptope oike vaʼekue 70 Jacob rogayguakuéra”. Ikatu jaʼe oñekonta hague umi héntepe de dos fórma: posívlemente pe primer dáto omombeʼu mboýpa oĩ Jacob familiarénte, ha pe segundo dáto omombeʼu mboy persónapa kompletoite la oike vaʼekue Egíptope. Éxodo 1:5 ha Deuteronomio 10:22 heʼi avei Jacob familiare oĩ hague éntre 70, péro Esteban heʼi vaʼekue oĩha 75 persóna. Oĩ unos kuánto expérto en téma bíblico heʼíva koʼã 75 persóna apytépe oiméne hague oĩ ótro Jacob hénte, ikatu oime Manasés téra Efraín família ha niéto, koʼãva hína José raʼykuéra. Pe Septuaginta griega oñeʼẽ voi hesekuéra Génesis 46:20-pe. Ótro expertokuéra heʼi umi 75 apytépe oñekonta hague Jacob nuerakuérape, chupekuéra noñekontái kuri Génesis 46:26-pe. Upéicharõ, amalisia Esteban omombeʼu mboýpa kompletoite la oikéva Egíptope. Péro ikatu avei hína Esteban oipuru pe número otopáva umi kópia de las Escrituras Hebreas oĩva síglo primérope. Por ehémplo, heta tiémpore umi expérto ostudiáva koʼã téma oikuaa vaʼekue pe número 75 oĩha Génesis 46:27 ha Éxodo 1:5-pe pe Septuaginta griégape. Avei umi Rollo del Mar Muerto ojetopa vaʼekuépe síglo 20-pe, ojejuhu mokõi párte okorrespondéva Éxodo 1:5-pe ha upépe oĩ avei pe número 75. Upéicharõ ikatu oime Esteban oipuru raʼe koʼã manuskríto yma guare. Tahaʼe haʼeháicha ikatu jaʼe Esteban okonta diferéntente hague mboýpa oĩ Jacob familiare.
15-21 DE JUNIO
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | GÉNESIS 48-50
“Ikatu ñaaprende heta mbaʼe umi ermáno ijedávagui”
(Génesis 48:21, 22) Upéi Israel heʼi Josépe: “Amano mbotaitémango che raʼy. Ñandejára osegíta oĩ penendive ha pendegueraha jeýta pe lugár oiko haguépe yma ñande tuakuéra ypykue. 22 Péro che katu koʼág̃a ameʼẽ ndéve hetave nde yvyrã ne ermanokuéragui. Upe yvy ningo che aipeʼa vaʼekue umi amorréogui che espáda, che árko ha flécha reheve”.
it-2-S 12 párr. 1
Jacob
Omano mboyvemi, Jacob ovendesi inietokuérape, José raʼykuérape. Ñandejára ogia Jacóbpe omotenonde hag̃ua Efraínpe iñermáno ypykuépe rangue, hérava Manasés. Upéi Jacob heʼi Josépe oñemeʼẽtaha chupe pe derécho orekóva umi taʼýra ypykue ha orresivitaha el dóvle pe erénsia. Jacob opromete Josépe: “Che katu koʼág̃a ameʼẽ ndéve hetave nde yvyrã ne ermanokuéragui. Upe yvy ningo che aipeʼa vaʼekue umi amorréogui che espáda, che árko ha flécha reheve” (Gé 48:1-22; 1Cr 5:1). Jacob ningo pyʼaguapýpe porãnte ojogua vaʼekue Hamor raʼykuéragui pe yvy oĩva Siquem ypýpe. Upévare jaʼekuaa Jacob noñeʼẽi hague hína ko yvýre (Gé 33:19, 20). Ko promésa rupive Jacob ohechauka ijerovia mbareteha. La heʼi vaʼekue Josépe añetehápe haʼe vaʼekue peteĩ profesía ohechaukáva ifamiliare ojagarrataha Canaán, upévare Jacob heʼi haʼe voi ojagarráma hague upe yvy ijespáda ha hiʼárko reheve (Ehecha AMORREO). Josépe oñemeʼẽ vaʼekue el dóvle umi yvy ojejagarra vaʼekuégui pórke Efraín ha Manasés orresivi vaʼekue peteĩ erénsia káda uno.
(Génesis 49:1) Jacob ohenói itaʼyrakuérape ha heʼi: “Peju che rendápe amombeʼu hag̃ua peẽme mbaʼépa peneraʼarõ pene renonderãme.
it-2-S 1167
Pene renonderãme
Jacob oprofetisa vaʼekue omano mboyvemi. Jacob heʼírõ guare itaʼyrakuérape: “Peju che rendápe amombeʼu hag̃ua peẽme mbaʼépa peneraʼarõ pene renonderãme” oñeʼẽ hína kuri pe tiémpo oñepyrũtahápe oñekumpli la haʼe heʼíva (Gé 49:1). Ojapóma kuri mas de 200 áño Jehová heʼi hague Jacob avuélope, haʼéva hína Abrán (Abrahán), ifamiliare ohasa asytaha 400 áñore (Gé 15:13). Upéicharõ la Jacob heʼíva oikotaha ifamiliakuéra ‘renonderãme’ oñepyrũta oñekumpli opa rire ae umi 400 áño de sufrimiénto. (Ikatu reaprendeve Génesis 49-gui rehekávo umi informasión oñeʼẽva Jacob raʼykuérare). Ko profesía ikatu avei oñekumpli pe “Israel Ñandejára mbaʼéva” rehe (Gál 6:16; Ro 9:6).
(Génesis 50:24, 25) Upéi José heʼi iñermanokuérape: “Che ningo amano mbotaitéma, péro Ñandejára katuete penepytyvõta, ha katuete peneguenohẽta koʼágui peho hag̃ua pe yvy opromete vaʼekuépe omeʼẽtaha Abrahán, Isaac ha Jacóbpe”. 25 Ha José ojerure iñermanokuérape ohura hag̃ua chupe ko mbaʼe: “Peguerahákena ág̃a che retekue Ñandejára penepytyvõ vove pesẽ hag̃ua koʼágui, pórke haʼe katuete ojapóta upéva”.
Umi ijedáva tuicha oipytyvõ imitãvape
10 Umi ijedáva oipytyvõ avei ermanokuérape. Jacob raʼy hérava José, ojapo vaʼekue ituja rire peteĩ mbaʼe oipytyvõva Jehová siervokuérape oikóva heta áño upe rire. Orekórõ guare 110 áño, José heʼi “mbaʼépa ojejapo vaʼerã hetekuégui”. Haʼe oipota umi Israelgua ogueraha ikanguekue osẽ vove Egíptogui (Hebreos 11:22; Génesis 50:25). Ko mbaʼe oipytyvõ umi Israelguápe ogueropuʼaka hag̃ua heta mbaʼe vai ha jeiko asy ohasa vaʼekue Egíptope, José omano rire. Upévare haʼekuéra ojerovia Jehová omosãsotaha chupekuéra.
Jaheka óro kuʼi la Bíbliape
(Génesis 49:19) Gádpe katu oatakáta una partída mondaha, péro haʼe opersegíta chupekuéra ha ipytáre ohóta.
w04-S 1/6 15 párr. 4, 5
Oñevendesi umi omombaʼeguasúvape Ñandejárape
4 Oike mboyve pe yvy oñepromete vaʼekuépe chupekuéra umi hénte Gad trivupegua ojerure opyta hag̃ua pe Jordán éste gotyo, peteĩ território ojeguerekohápe animál (Números 32:1-5). Péro oiko rupi upépe ohasa hikuái heta situasión ijetuʼúva. Por ehémplo umi trívu oikóva pe oéste gotyo oreko ijypýpe pe Jordán yrape ha upéva oprotehéta chupekuéra ani hag̃ua ohasa umi iñenemígo (Josué 3:13-17). Péro umi oikóva pe éste gotyo idiferénte la isituasión. Pe lívro hérava Geografía histórica de la Tierra Santa oskrivíva George Adam Smith heʼi voi: “Pe território ijaviérto, ndorekói mbaʼeve guasu oprotehéva ani hag̃ua ojeike, ha péicha oho hese Arabia peve. Upévare umi hénte ndorekóiva mbaʼeve hoʼu vaʼerã ha ndahógaiva oho jepi oikénte ha ojagarrapa upe território. Koʼã hénte oho voi káda áño oheka pásto upe lugárpe”.
5 ¿Mbaʼéiko ojapóta pe trívu Gadpegua péicha ijetuʼútarõ isituasión? Heta tiémpo upe mboyve Jacob oprofetisa vaʼekue omano mboyve ha heʼi: “Gádpe katu oatakáta una partída mondaha, péro haʼe opersegíta chupekuéra ha ipytáre ohóta” (Génesis 49:19). Jaleévo péva haʼete ivaíva la oikótava péro añetehápe péicha oñemanda hína umi gadítape oñedefende hag̃ua. Jacob oasegura chupekuéra oñedefendérõ, umi ohóva ojagarra hag̃ua ijyvy odiparapataha chuguikuéra ha umi gadita ohóta ipytáre.
(Génesis 49:27) Benjamín katu peteĩ lóvoicha odeskuartisáta umi animál ojagarráva. Pyharevekue hoʼúta pe animál ojagarra vaʼekue, ha kaʼaruete katu orrepartíta umi mbaʼe oipeʼa vaʼekue iñenemigokuéragui.
it-1-S 313 párr. 5
Benjamín
Jacob omano mboyvemi oprofetisa vaʼekue la oikótava, ha heʼi Benjamín familiare ivaletereiha oñorairõ hag̃ua. Jacob heʼi vaʼekue ko itaʼýra ohayhuetévare: “Benjamín katu peteĩ lóvoicha odeskuartisáta umi animál ojagarráva. Pyharevekue hoʼúta pe animál ojagarra vaʼekue, ha kaʼaruete katu orrepartíta umi mbaʼe oipeʼa vaʼekue iñenemigokuéragui” (Gé 49:27). Umi gerréro benjaminita “ipulsoiterei vaʼekue óndape”, haʼekuéra oipurukuaa vaʼekue ipo derécha ha ipo iskiérda opoi hag̃ua ita umi óndape ha “ndojavýi voi ni michĩmi” (Jue 20:16; 1Cr 12:2). Pe hués súrdo Ehúd, haʼe vaʼekue Benjamín trivupegua ha haʼe ojuka vaʼekue Eglónpe, pe rréi oporotrata vaietéva (Jue 3:15-21). Pe trívu de Benjamínre ojeʼe vaʼekue haʼeha pe michĩvéva oĩva Israélpe. Upéicharõ jepe ikatu ñanemanduʼa oñepyrũrõ guare ogoverna umi rréi Israélpe térã “pyharevekue”, pe trívu de Benjamíngui osẽ hague pe primer rréi. Upéva hína Saúl, Quis raʼy ha haʼe oñorairõ vaʼekue pyʼaguasúpe umi filisteo kóntrape (1Sa 9:15-17, 21). Avei “kaʼaruete”, térã Israélpe ndaiporivéirõ guare rréi ha oĩ umi persa poguýpe, Benjamín trívugui osẽ vaʼekue pe rréina Ester ha pe primer minístro Mardoqueo. Haʼekuéra oipytyvõ vaʼekue ojesalva hag̃ua umi israelítape (Est 2:5-7).
22-28 DE JUNIO
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | ÉXODO 1-3
“Chehegui oikóta che aipotáva”
(Éxodo 3:13) Péro Moisés heʼi Ñandejára teépe: “Ñamoĩ chupe ahaha umi israelita rendápe ha haʼe chupekuéra: ‘Pende tuakuéra ypykue Jára ningo chembou pene rendápe’. Ha haʼekuéra ikatu heʼi chéve: ‘¿Mbaʼéichaiko héra?’. Péicha heʼíramo chéve hikuái, ¿mbaʼe piko che haʼéta chupekuéra?”.
Ñamombaʼékena Jehová réra
4 Elee Éxodo 3:10-15. Moisés orekórõ guare 80 áño, Ñandejára heʼi chupe: “Aipota reho faraón rendápe reguenohẽ hag̃ua Egíptogui Israelguápe”. Moisés pyʼaporãmente ombohovái ha oporandu chupe peteĩ mbaʼe iñimportánteva. Oporandu Ñandejárape hérare. Ñandejára réra ningo heta tiémporema ojekuaa, ¿mbaʼérepa upéicharõ Moisés oporandu Ñandejárape hérare? Haʼe ningo oikuaasevénte pe orekóvape upe téra, oikuaase Ñandejáragui umi mbaʼe oipytyvõtava umi israelítape ojerovia hag̃ua Jehová añetehápe omosãsotaha chupekuéra. ¿Mbaʼérepa Moisés ojepyʼapy upévare? Ojapóma ningo heta tiémpo umi israelita oiko hague esklávoramo Egíptope ha ikatu ndojeroviapái hikuái Ñandejára ikatutaha omosãso chupekuéra. Oĩ voi katu ijapytepekuéra omombaʼeguasúva umi egipcio jarakuérape (Ezeq. 20:7, 8).
(Éxodo 3:14) Upévare Ñandejára heʼi Moiséspe: “Chehegui oikóta che aipotáva”. Upéi heʼive: “Péicha ere vaʼerã umi israelítape: ‘Chembou hína pene rendápe Chehegui oikóta che aipotáva’”.
kr 43, rrekuádro
MBAʼÉPA HEʼISE ÑANDEJÁRA RÉRA
PE TÉRA Jehová ningo ou peteĩ vérvo hebréogui heʼiséva “chugui oikóta”. Oñemyesakãma Ñandejára réra heʼiseha: “Chugui oikóta oñekotevẽva guive”. Péva oĩ porã ohechaukágui Jehová haʼeha ñande Apohare. Haʼe ojapo ko univérso, umi ánhel ha yvypóra, ha osegi ojapo opa oñekotevẽva oñekumpli hag̃ua hembipota.
Éxodo 3:13, 14-pe jatopa Moisés oporandu hague peteĩ mbaʼe Jehovápe. Haʼe oporandu: ‘Ahávo añeʼẽ umi Israelgua ndive, ha haʼe chupekuéra: “Pende ru ypykue Jára chembou pene rendápe”, ha haʼekuéra oporandúramo chéve: “¿Mbaʼéicha héra?”, ¿mbaʼe piko haʼéta?’. Jehová ombohovái: ‘Chehegui oikóta pe che aipotáva’. ¿Mbaʼéichapa ñantende vaʼerã Jehová heʼi vaʼekue upérõ? Jahechami.
Moisés ningo ndojeruréi Jehovápe omombeʼu hag̃ua chupe héra. Moisés ha umi israelita oikuaa porãma voi Ñandejára réra. Moisés oipotánte Jehová omombeʼu chupe mbaʼeichaguápa Haʼe, ikatu hag̃uáicha omombarete ijerovia. Oikuaase mbaʼépa heʼise Ñandejára réra. Upévare Jehová ombohováivo ‘Chehegui oikóta pe che aipotáva’, oikuaauka hína mbaʼeichaguápa haʼe. Tahaʼe haʼéva pe situasión, Ñandejáragui oikóta oñekotevẽva guive oiko hag̃ua hembipota. Por ehémplo Jehová omeʼẽ Moisés ha umi israelítape opa oikotevẽva, péicha oiko chugui Pytyvõhára. Jehovágui oiko avei Salvadór ha Hués. Haʼe voi odesidi mbaʼépa oikóta chugui okumplipa hag̃ua opromete vaʼekue ipuévlope. Péro Ñandejára réra ohechauka avei Jehová ikatuha ojapo ikreasióngui oimeraẽ mbaʼe haʼe oipotáva okumpli hag̃ua hembipota.
Jaheka óro kuʼi la Bíbliape
(Éxodo 2:10) Pe mitã okakuaa rire, isy ogueraha faraón rajýpe, ha haʼe oreko chupe imemby teéramo. Faraón rajy ombohéra pe mitãme Moisés, pórke heʼi: “Che aguenohẽ kuri chupe ýgui”.
g04-S 8/4 6 párr. 4
Moisés ¿oexistípa rakaʼe térã peteĩ kuénto reínte?
¿Ikatu piko jaguerovia peteĩ prinsésa Egiptopegua oadoptataha peteĩ mitã peichagua? Ikatu. Pe rrelihión Egiptopegua omboʼe vaʼekue chupekuéra imbaʼeporã vaʼerãha oho hag̃ua yvágape. Ha peteĩ arkeóloga hérava Joyce Tyldesley heʼi pe adopsiónre: “Umi kuña Egiptopegua oreko vaʼekue el mísmo derécho legál ha ekonómiko orekóva umi kuimbaʼe. Ha pe léi heʼi vaʼekue umi kuña ikatuha oadopta peteĩ mitãme”. Peteĩ dokuménto yma guare ohechauka vaʼekue peteĩ kuña egipcia oadopta hague imembyrã ijesklavokuérape. La Biblia heʼi avei ojepaga hague Moisés sýpe oñangareko hag̃ua hese. Ha peteĩ lívro (The Anchor Bible Dictionary) heʼi upe tiémpope upe lugárpe ojejapónte hague voi upéicha oñekonfirma hag̃ua pe adopsión.
(Éxodo 3:1) Moisés ningo pastór vaʼekue ha oñangareko isuégro Jetró ovechakuérare. Jetró hína Madianpegua saserdóte. Peteĩ díape, Moisés ogueraha umi ovechakuéra oéste gotyo pe desiértope ha upéi og̃uahẽ Horébpe, Ñandejára tee montáñape.
w04-S 15/3 24 párr. 4
Mbaʼe mbaʼépa ñanemboʼe Éxodo
3:1 ¿Mbaʼéicha rupípa Jetró oservi vaʼekue de saserdóte? Yma ningo pe kuimbaʼe omoakãva peteĩ família oservi vaʼekue avei de saserdóte chupekuéra g̃uarã ha amalisia Jetró omoakã vaʼekue peteĩ trívu Madiangua. Umi madianita ningo haʼe vaʼekue Abrahán familiare Queturá rupive. Upéicha rupi oiméne haʼekuéra oikuaa raʼe mbaʼéichapa ojeadora vaʼerã Jehovápe (Génesis 25:1, 2).
29 DE JUNIO AL 5 DE JULIO
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | ÉXODO 4, 5
“Che aiméta nendive ha roipytyvõta reñeʼẽ hag̃ua”
(Éxodo 4:10) Upéi Moisés heʼi Jehovápe: “Chediskulpamína Jehová, péro che ningo ndahaʼéi la añeʼẽkuaaitereíva, ni ymave ni nde reñeʼẽ rire chendive. Chéko areko provléma añeʼẽ hag̃ua ha ndaikatúi añeʼẽ syryry”.
(Éxodo 4:13) Péro Moisés heʼi chupe: “Chediskulpamína Jehová, emondóna ótrope, nde remondosévape”.
¿Ndépa mbaʼe eréta Jehovápe?
“Che ningo ndavaléi ajapo hag̃ua upéva”. Oiméramo reimoʼã nandekatupyryiha remyerakuã hag̃ua pe marandu porã, repensánte vaʼerã Jehová rembiguaikuéra yma guarére. Heta ehémplo jatopa la Bíbliape ohechaukáva ñandéve haʼekuéra oimoʼã hague avei ndaikatumoʼãiha ojapo porã Jehová omandáva chupekuéra. Por ehémplo Jehová ojerurérõ guare Moiséspe ojapo hag̃ua peteĩ tembiapo, haʼe ombohovái: “Ái, che Jára, yma guive koʼág̃a peve, che nañeʼẽporãi ha nacheñeʼẽsyryrýi”. Ñandejára heʼíramo jepe oipytyvõtaha chupe, Moisés heʼi jey: “Emondóna ambue kuimbaʼépe [ojapo hag̃ua] ko tembiapo” (Éxo. 4:10-13, ÑÑB). ¿Mbaʼépa ojapo Ñandejára upémarõ?
(Éxodo 4:11, 12) Jehová heʼi chupe: “¿Ha máva piko ojapo yvypórape ijururã, ha máva piko omoñeʼẽngu chupekuéra? Térã, ¿máva piko heʼi peteĩ persóna nohendumoʼãiha? ¿Máva piko ojapo chupekuéra hesarã ikatu hag̃uáicha ohecha porã? ¿Máva piko heʼi peteĩ persóna opytataha isiégo? ¿Ndahaʼéipa che, Jehová, upe ikatúva ojapo koʼã mbaʼe? 12 Tereho katu, che aiméta nendive ha roipytyvõta reñeʼẽ hag̃ua ha romboʼéta mbaʼe mbaʼépa ere vaʼerã”.
¿Jahechápa “Upe ikatuʼỹvape jahecha”?
5 Moisés oho jey mboyve Egíptope, Ñandejára omboʼe chupe peteĩ mbaʼe iñimportantetereíva, ha upe rire Moisés oskrivi upéva lívro de Jóbpe: “Upe okyhyjéva [Jehovágui] iñarandu” (Job 28:28, ÑÑB). Ikatu hag̃uáicha Moisés iñarandu ha okyhyje Ñandejáragui, Jehová ohechauka chupe mbaʼeichaitépa haʼe, pe Ñandejára ipuʼakapáva, idiferénte umi yvypóragui. Jehová oporandu chupe: “¿Mávapa omeʼẽ yvypórape ijuru? ¿Máva ojapo upe iñeʼẽngúva, upe ohenduʼỹva, upe ohechaʼỹva térã ohechávape? ¿Ndachéipa hína, pende Jára?” (Éx. 4:11).
6 ¿Mbaʼépa Jehová omboʼese Moiséspe? Haʼe ndokyhyjéi vaʼerãha. Ndahaʼéi ningo peteĩ yvypóra reínte pe ojokuáiva chupe, síno Ñandejára voi, ha haʼe omeʼẽta chupe opa mbaʼe oikotevẽva omog̃uahẽ hag̃ua faraónpe pe mensáhe. Ha amo ipahápe faraón ndahaʼeiete mbaʼeve Jehová rovake. Hiʼarive heta vésema Ñandejára puévlo ojapeligra umi egipcio poguýpe. Ha oime vaʼerã katuete Moisés opensa mbaʼéichapa Jehová oprotehéma kuri Abrahánpe, Josépe, ha chupe voi umi ótro faraóngui (Gén. 12:17-19; 41:14, 39-41; Éx. 1:22–2:10). Moisés ohecha vaʼekue “Upe ikatuʼỹvape jahecha”, upévare ipyʼaguasu, oho faraón rendápe ha heʼipaite chupe Jehová mensáhe.
(Éxodo 4:14, 15) Upépe Jehová ipochyeterei Moisés rehe ha heʼi: “Toho upéicharõ nendive ne ermáno Aarón, pe levita. Che aikuaa haʼe ivaleha oñeʼẽ hag̃ua. Haʼe oime ou hína tapére nerug̃uaitĩ hag̃ua, ha ovyʼaitereíta nderecha vove. 15 Upévare, pejotopa vove eñeʼẽ vaʼerã hendive ha emombeʼu chupe umi mbaʼe haʼe vaʼekue ndéve. Ha che aiméta penendive ha poipytyvõta peñeʼẽ hag̃ua ha pomboʼéta mbaʼe mbaʼépa pejapo vaʼerã.
¿Ndépa mbaʼe eréta Jehovápe?
Ñandejára ndeʼíri Moiséspe ohejánte hag̃ua upe tembiapo, síno oiporavo Aarónpe oipytyvõ hag̃ua chupe (Éxo. 4:14-17). Avei oikove aja omeʼẽ chupe opa mbaʼe oikotevẽva ojapo porã hag̃ua hembiapo ha akóinte oĩ hendive. Koʼág̃arupi avei Jehová ikatu omomýi heta ermáno ikatupyrývape, ñanepytyvõtava ñamyerakuã hag̃ua pe marandu porã. Ha iñimportanteveha katu, Iñeʼẽme heʼi ñanembokatupyrytaha jajapo porã hag̃ua ko tembiapo omeʼẽva ñandéve (2 Cor. 3:5; ehecha pe rrekuádro heʼihápe: “Ndavyʼáiva upeichaite peve”).
Jaheka óro kuʼi la Bíbliape
(Éxodo 4:24-26) Upéi tapére opyta hikuái peteĩ lugárpe oke hag̃ua. Ha upépe Jehová ojotopa hendive ha ojukase chupe. 25 Upémarõ Ziporá ojagarra peteĩ kyse ha osirkunsida imembýpe. Upéi omombo ipýre imemby órgano sexuál pireʼi oikytĩ vaʼekue, ha heʼi chupe: “Ko tuguy rupive nde hína peteĩ nóvio chéve g̃uarã”. 26 Upémarõ Ñandejára ndojapói hese mbaʼeve. Ziporá ningo osirkunsida rupi imembýpe heʼi vaʼekue: “Ko tuguy rupive nde hína peteĩ nóvio chéve g̃uarã”.
w04-S 15/3 28 párr. 4
Oñeporandúva jepi
Ziporá ningo heʼi kuri: “Ko tuguy rupive nde hína peteĩ nóvio chéve g̃uarã”. Haʼe heʼíva ningo iñextráño lénto péro ñanepytyvõ jaikuaave hag̃ua chupe. ¿Mbaʼérepa jaʼe upéva? Ziporá osirkunsidávo imembýpe orrekonose oĩha peteĩ kompromísope Jehová ndive. Tiémpo rire oñemeʼẽ umi israelítape umi léi ha ojejapo hendivekuéra peteĩ kompromíso. Upe pákto ohechauka vaʼekue ojejapo jave peteĩ kompromíso haʼeteha Jehová haʼéva pe ména ha umi ojapóva pe kompromíso katu haʼe pe tembireko (Jeremías 31:32). Upéicharõ Ziporá heʼírõ guare Jehovápe pe ánhel rupive: “Ko tuguy rupive nde hína peteĩ nóvio chéve g̃uarã”, Ziporá oasepta pe lugár orekóva pe kompromísope. Haʼete orrekonoséva upe guive haʼetaha pe tembireko upe kompromísope ha Jehová katu haʼeha pe ména. Tahaʼe haʼeháicha, Ziporá idesidída ha iñeʼẽrendu rupi Ñandejárape, imemby nomanói.
(Éxodo 5:2) Péro faraón heʼi chupe: “¿Máva piko aipo Jehová cheñeʼẽrendu hag̃ua chupe ha apoi hag̃ua umi israelítagui? Che ndaikuaaiete voi Jehovápe, ha ndapoimoʼãi avei umi israelítagui”.
it-2-S 42 párr. 5
Jehová
Pe palávra “jaikuaa” ndeʼiséi jarekonteha informasión térã ñahenduha peteĩ persóna térã álgogui. Por ehémplo Faraón heʼi vaʼekue: “¿Máva piko aipo Jehová cheñeʼẽrendu hag̃ua chupe ha apoi hag̃ua umi israelítagui? Che ndaikuaaiete voi Jehovápe, ha ndapoimoʼãi avei umi israelítagui” (Éx 5:1, 2). Faraón heʼise vaʼekue ndoikuaaiha Jehová haʼeha pe Dios verdadéro, norrekonoseiha orekoha autorida omanda hag̃ua pe rréi de Egíptore, ha ndoikuaaiha Jehová ikatuha ojapo ivolunta heʼi haguéicha Moisés ha Aarón rupive. Péro upéi Faraón, Egipto kompletoite ha avei umi israelita oikuaáta kuri mbaʼépa añetehápe heʼise Jehová réra, ha mávapepa orrepresenta upe téra. Jehová heʼi haguéicha Moiséspe, upéva oikóta kuri Jehová onohẽ rire Israélpe Egíptogui ha omeʼẽ rire chupekuéra pe yvy opromete vaʼekue umi israelita ypykuépe. Péicha oñekumplíta kuri Ñandejára heʼi vaʼekue: “Peẽ peikuaáta che, Jehová, poguenohẽha umi egipcio poguýgui” (Éx 6:4-8; ehecha TODOPODERÓSO).