Jajeroviave hag̃ua

Oaprende naiporãiha ipyʼahatã

JONÁS oviaha mombyryeterei. Oguata voi un més rupi og̃uahẽ hag̃ua Nínivepe, opytáva 800 kilómetro haʼe oĩhágui. Osẽ mboyve ohecháneraʼe mbaʼe tape rupípa ohóta: pe mbykyvéva péro ipeligrósova, térã pe ipukuvévare. Heta ningo oguata umi montáña paʼũ rupi, oho pe desiérto Arabiaygua rehe, ohasa umi rrío osyry hatãva ha hiʼarive opyta oke heta táva oikuaaʼỹháme oĩva Siria, Mesopotamia ha Asíriape. Tapére Jonás okarkuláneraʼe ohóvo mbaʼépa oikóta og̃uahẽvo Nínivepe. Haʼe ningo okyhyjeterei umi hénte upepeguágui.

Jonás oikuaa porã reiete okañysetaha ani hag̃ua ojapo Ñandejára omandáva chupe. Mbaʼéicha rupípa? Ko viáhe mboyve Jehová omondóma voi kuri Jonáspe Nínivepe. Heʼi chupe oikuaauka hag̃ua umi héntepe umi kastígo oútava hiʼarikuéra. Upérõ guare Jonás ojupi peteĩ várkope ha osẽ oho ótro ladoite. Upémarõ Jehová ombou peteĩ yvytu hatãitereíva ha haimetemete ohundi pe várko. Jonás ohechakuaa ikáusare omanombataha umi marinéro ha upévare heʼi chupekuéra omombo hag̃ua chupe ýpe. Haʼekuéra ñepyrũrã ndojaposéi péro upéi oitýmante chupe. Oñapymívo pe ýpe Jonás oimoʼã omanotaha, péro Jehová omondo peteĩ pira guasu omokõ hag̃ua chupe. Tres día haguépe pe pira oity Jonáspe y rembeʼýpe ojehuʼỹre chupe mbaʼevete. Katuete upe rire Jonás ohechakuaáneraʼe iñeʼẽrenduvaʼerãha Ñandejárape (Jonás, kapítulo 1 ha 2).a

Jehová omondo jey Jonáspe Nínivepe, péro ko vuéltape pe proféta ojapo ojeʼéva chupe ha osẽ oho pe táva opytávape kuarahyresẽ gotyo (Jonás 3:​1-3). Heʼisépa upéva Jonás noikotevẽveimaha Ñandejára okorrehi chupe? Jehová ningo oiporiahuverekókuri Jonáspe ha upévare ndohejái ojahoga, ha ndokastigái chupe naiñeʼẽrendúi haguére. Péro oaprendépa Jonás oiporiahuverekovaʼerãha hapichakuérape? Péva ningo peteĩ mbaʼe ijetuʼúva enterovépe. Upévare, jahechamína mbaʼépa oiko Jonás rehe ha mbaʼépa ñanemboʼe upéva.

Umi Niniveygua ojapo peteĩ mbaʼe ñaimoʼãʼỹva

Jehová ha Jonás nopensái peteĩcha táva Nínivere. La Biblia heʼi Nínive haʼeha “peteĩ táva ndetuichapa jepéva” Ñandejárape g̃uarã (Jonás 3:3). Ha Jonás kuatiañeʼẽme Jehová tres vése heʼi Nínivere “pe táva guasuete” (Jonás 1:2; 3:2; 4:11). Mbaʼérepa Ñandejára omombaʼete ko táva?

Nínive ningo peteĩ táva Nemrod omoñepyrũvaʼekue Diluvio rire. Upéicharõ aréma oĩ hague ha upévare tuichaiterei. Tres día voi oñekotevẽ ojehasapa hag̃ua yvy rupi upe táva (Génesis 10:11; Jonás 3:3). Ko siudápe oĩ umi témplo tuichaicháva, murálla yvate ha opaichagua óga guasu. Umi ohechávante oiméne oguerohoryeterei upéva. Péro Jehová nomañái koʼã mbaʼére. Haʼe ojepyʼapy umi hénte oikóvare upépe. Upérõ hetaiterei oĩ oikóva Nínivepe, ha jepe hembiapo vai hikuái Ñandejára ojepyʼapy hesekuéra. Mbaʼérepa? Jehová ningo omombaʼeterei yvyporakuéra rekove ha ohecha umi mbaʼe porã ikatúva jajapo. Haʼe ojerovia ikatuha ñañembyasy ñane rembiapo vaígui ha jajevy tape porãme.

Koʼýte Jonás ipyʼamirĩneraʼe og̃uahẽvo Nínivepe ha ohecha umi henteita oikóva upépe.b Oguata un día rupi og̃uahẽ hag̃ua umi hénte hetavehápe ikatu hag̃uáicha oikuaauka chupekuéra pe marandu. Ndajaikuaái mbaʼéichapa heʼíneraʼe chupekuéra. Ikatu oime oñeʼẽkuaa voi umi Asiriaygua idiómape, térã Jehová peteĩ milágro rupi ombokatupyry chupe upearã. Ikatu avei oĩ peteĩ otradusíva Jonás heʼíva. Tahaʼe haʼeháicha Jonás omombeʼu peteĩ marandu naiporãmbáiva chupekuéra g̃uarã: “Ko ára guive 40 ára haguépe Nínive oñehundíta” (Jonás 3:4). Jonás ipyʼaguasu ha upévare heʼi jey jey chupekuéra Jehová ojapótava. Péicha ohechauka ojerovia mbareteha Ñandejárare. Ajépa enterove ñande jajapose avei upéicha.

Omeʼẽ rire pe marandu Jonás opensáneraʼe: “Koʼãva chenupã vaipaitéta hína”. Péro ojapo rangue upéva, umi hénte ohendu porãnte chupe. Jonás noimoʼãiete upeichataha! Sapyʼaitérõ g̃uarã enterovete Niniveygua oikuaáma pe kastígo ohaʼarõva chupekuéra. Ha mbaʼépa ojapo hikuái? “Umi Niniveygua orovia Ñandejára ñeʼẽ. Ha ohechauka hag̃ua oñembyasyha hembiapo vaígui, oĩ haguéicha, imboriahúva ha imboriahuʼỹva ndoʼuvéi mbaʼeve ha oñemonde ao vosakuépe.” (Jonás 3:5.) Tahaʼe tuja, mitã, ikangy térã imbaretéva, opavavete oñembyasy ipekádore. Ha ipahápe katu pe mburuvicha Niniveygua jepe ohendu mbaʼépa ojapo umi hénte.

Upémarõ pe rréi ohechauka avei okyhyjeha Ñandejáragui. Opuʼã ijapykágui, oipeʼa ijao porã, omonde ao vaikue ha “oguapy tanimbu apytépe”. Upéi pe rréi ha umi ‘mburuvicha oĩva ipoguýpe’ onohẽ peteĩ léi heʼíva umi héntepe opyta hag̃ua okaruʼỹre. Heʼi enterovete oñemondevaʼerãha ao vosakuépe, umi mymba jepe avei.c Pe rréi oñemomirĩ ha ohechakuaa hetãygua iñañaitereiha ha ojapo hague heta mbaʼe vai. Amalisia ohaʼarõ Jehová oiporiahuvereko chupekuéra, upévare heʼi: ‘Ikatu mbaʼe Ñandejára ndaipochyvéi ñanderehe ha nañamanói’ (Jonás 3:​6-9).

Heta hénte ndoroviaséi umi Niniveygua pyaʼete oñembyasy hague. Péro oĩ heʼíva umi hénte yma guare ojaponteha voi umi mbaʼe. Ha Jesucristo jepe imanduʼa umi Niniveygua oñembyasy hague umi mbaʼe vai ojapóvare (Mateo 12:41). Jaikuaaháicha haʼe ohechavaʼekue yvága guive upe oikóva (Juan 8:​57, 58). Koʼág̃a jahechami mbaʼépa ojapo Jehová ohechávo umi Niniveygua oñembyasyha.

Jehová ipyʼaporã, Jonás katu ipyʼahatã

La Biblia heʼi: ‘Jehová ohecha umi Niniveygua ojapóva. Ohecha ohejaha hikuái hekovai. Upévare nohundíri chupekuéra heʼi haguéicha ojapotaha’ (Jonás 3:10).

Mbaʼérepa Jehová ndokastigái umi Niniveyguápe? Ojavynteparakaʼe ndoikuaáigui chupekuéra? Nahániri. Haʼe ni mbaʼevéicharõ ndaikatúi ojavy. La Biblia heʼi voi: “Hembiapokue ndaijojahái, hape hekojoja. Haʼe [Ñandejára] jeroviaha, naiñañái, ipojoja, naipokarẽi” (Deuteronomio 32:4). Jehová ningo ipochy hendápe porã, péro ohechávo umi hénte oñembyasyha oiporiahuvereko chupekuéra.

Ñandejára naipyʼahatãi, ndahaʼeiete umi rrelihión omoakãva omboʼeháicha. Upéva rangue imbaʼerechakuaa ha ñandeporiahuvereko. Oporokastiga mboyve omondo katuete hembiguaikuérape oporoavisa hag̃ua. Haʼe oipota umi iñañáva oñembyasy ha ojevy hape vaígui ojapo haguéicha umi Niniveygua (Ezequiel 33:11). Peteĩ jey heʼi proféta Jeremíaspe: ‘Sapyʼánte haʼe ahapoʼotaha, aity hag̃ua yvýre ha ahundi hag̃ua peteĩ tetã. Pe tetã ojeíramo ivaívagui katu, namondói hese pe ivaíva amondomoʼãvaʼekue’ (Jeremías 18:​7, 8).

Upéicharõ piko opyta rei Jonás heʼivaʼekue? Nahániri, haʼe ningo oikuaauka umi Niniveyguápe ohejavaʼerãha hekoaña. Péro oho jeýramo hikuái tape vaíre ndaikatumoʼãi ojehekýi Ñandejára kastígogui. Ha upeichaite oiko hesekuéra upe rire (Sofonías 2:​13-15).

Mbaʼépa ojapo Jonás ohechávo ndojekastigaiha umi héntepe? La Biblia heʼi: “Jonás katu ipyʼaro asyeterei ha ipochy” (Jonás 4:​1, ÑÑB). Oñepyrũ voi ojaʼo Ñandejárape, ha heʼi: ‘Asẽ mboyve aikohágui che aikuaáma voi péicha rejapotaha. Ha upévare asẽkuri aha Társispe’. Ha amo ipahápe Jonás ojerure Jehovápe ojukántema hag̃ua chupe, haʼe ndoikuaasevéima mbaʼeve (Jonás 4:​2, 3).

Mbaʼépa la omorrenegaitéva Jonáspe? Ndajaikuaái ningo añete mbaʼépa opensanerakaʼe. Péro jaikuaa heʼi hague ojekastigataha umi Niniveyguápe. Umi hénte oguerovia chupe ha upéi katu ndoikói hesekuéra mbaʼeve. Ikatúko oime Jonás okyhyje oñembohorýramo g̃uarã hese hikuái. Haʼe ndovyʼái ohechávo umi hénte oñembyasyha ha Jehová oiporiahuverekoha chupekuéra. Upéva rangue Jonás oñemombaʼeguasu, ipyʼaro ha ojepyʼapy ijehénte. Péro jepe oñemborretovádo Jehová ohechakuaa naiñañaiha. Upévare okastiga rangue chupe, ipasiénsia hese ha oporandu: ‘Rejapo porã piko hína péicha ndepochyetereívo?’ (Jonás 4:​4, ÑÑB). Mbaʼépa ombohovái Jonás? La Biblia nomombeʼúi.

Oaprende naiporãiha ipyʼahatã

Jonás osẽ Nínivegui ipyʼa yvýre. Péro ndohói hógape, oho guei kuarahyresẽ gotyo oĩháme heta sérro. Upe guive ojehecha porã oikóva Nínivepe. Upépe omopuʼã peteĩ techoʼi ha ohaʼarõ jahecha mbaʼépa oiko upe távare. Jonás oipota gueteri oñehundi chupekuéra. Ajépa ipyʼahatã ko kuimbaʼe! Mbaʼéichapa Jehová ohechauka chupe upéva naiporãiha?

Upe pyharépe Jehová omongakuaa peteĩ plánta Jonás ypýpe. Opáyvo haʼe otopa pe plánta porãite omeʼẽva chupe kuarahyʼã piroʼy asy, ndojoguái pe techoʼi vaikue haʼe ojapovaʼekuépe. ‘Kóva ombovyʼaiterei Jonáspe’, oiméne oimoʼãgui Ñandejára ojapoha upe milágro oñangareko hag̃ua hese. Péro Jehová ndahaʼéi omoʼãséva chupe kuarahýgui térã ombopochyjeraséva chupe. Haʼe opokose Jonás korasõre. Upévare omondo peteĩ yso hoʼupa hag̃ua upe plánta ha ombopiru. Upéi “ombou kuarahyresẽguio peteĩ yvytu aku ombopyʼaropútava Jonáspe”. Mbaʼépa ojapo haʼe? Ipyʼa hoʼa yvýre ha ojerure jey Ñandejárape ojuka hag̃ua chupe (Jonás 4:​6-8).

Upémarõ Jehová oporandu jey Jonáspe oĩ porãpa vaicha chupe ipochy pe plánta ipiru haguére. Jonás osẽ heʼi: ‘Ha mbaʼe rehe piko ndachepochymoʼãi? Aĩ ningo akapu hag̃uáicha!’. Jehová ohecha tekotevẽha ohesapeʼa chupe ontende hag̃ua la oikóva (Jonás 4:9).

Primero Jehová heʼi Jonás ombyasyha peteĩ plánta okakuaavaʼekue peteĩ pyharépente. Hiʼarive haʼe noñotỹi ni ndorregáikuri upéva osẽ hag̃ua. Upéi oporandu Jonáspe: ‘Ha chépa ndaiporiahuverekoichéne Nínivepe, pe táva guasuete oĩháme 120.000 kuimbaʼe rupi ndoikuaáiva ni ijasu ha ijakatúa, ha mymba hetaiterei oikóva avei ipype?’ (Jonás 4:​10, 11, ÑÑB).d

Jehová oipytyvõ Jonáspe ojepyʼamongeta hag̃ua. Haʼe ningo ni peteĩ ikuãʼi nomomýiri pe plánta okakuaa hag̃ua. Jehová katu omoingove umi Niniveyguápe, ha omeʼẽ chupekuéra opa mbaʼe oikotevẽva, omeʼẽháicha entéro yvypórape. Mbaʼéicha piko Jonás omombaʼevéta peteĩ plánta, ha oipotáta oñehundi 120.000 hapicha rupi ha hetaiterei mymba avei? Haʼe ningo opensa ijehénte voi. Ombyasy pe plánta pórke ndaikuarahyʼãvéima chupe. Avei oñemombaʼeguasu ha oikose ku oikuaapávaramo. Upévare okairo ha ojepicha noñehundíri haguére umi Niniveygua.

Ontende piko raʼe Jonás upe Jehová omboʼesevaʼekue chupe? La Bíbliape noñemoĩri mbaʼépa heʼi Jehovápe ko proféta, ha oiméne oĩ ipochýva oimoʼãgui ko káso opa reinteha. Péro ndahaʼéi ningo upéicha. Jonás ohaivaʼekue pe kuatiañeʼẽ orekóva héra. Mbaʼépa ohechauka upéva? Ñapensami ko proféta oho jeyha hetãme ha ohai upe oikovaʼekue hese. Ijedavéma, iñakãguapyve ha noñemombaʼeguasuvéima. Ombyasy umi mbaʼe vai ojapóva ha omombeʼu mbaʼéichapa naiñeʼẽrenduséi ha ipyʼahatã. Katuete Jonás oaprendéneraʼe oiporiahuverekovaʼerãha hapichakuérape. Ha ñandépa ñaaprende avei upéva?

[Nóta]

[Komentário oĩva páhina 16-pe]

Ñandejára oipota umi iñañáva oñembyasy ha ojevy tape porãme ojapo haguéicha umi Niniveygua

[Komentário oĩva páhina 17-pe]

Ñandejára oiporu peteĩ plánta omboʼe hag̃ua Jonáspe naiporãiha ipyʼahatã