¿Retanteámapa pe pan omeʼẽva jeikove opaveʼỹva?

PETEĨ díape umi turísta ovisita oikóvo umi lugár yma guare oĩva Belénpe. Upeichaháguinte ivareʼáma hikuái ha oprovase umi tembiʼu ojeʼuvéva upépe. Ha upe jave, peteĩva umi turísta ohecha peteĩ restaurántepe ojejapoha felafel, ko tembiʼu ogueraha garvánso kuʼi, tomáte, sevói ha hetave verdúra, koʼãva oñembojeheʼapa ojuehe ha oñemoĩ peteĩ pan píta ryepýpe. Umi turísta oguapy hoʼu upéva ha kyreʼỹme osegi jey orrekorre upérupi.

Haʼekuéra ni noimoʼãi upe pan ymaiterei guivéma voi ojejapo hague Belénpe (Rut 1:22; 2:14). Pe pan píta ojeʼeha ningo haʼe voi pe pan ojeʼuvéva Belénpe.

Ojapóma 4.000 áñorupi, Belénpe og̃uahẽ hague ohóvo Abrahán rógape mbohapy kuimbaʼe. Ha Sara, Abrahán rembireko, pyaʼe porã voi oprepara chupekuéra “pan” hoʼu hag̃ua (Génesis 18:6). Haʼe oiporu upérõ pe arína iporãvéva, ikatu oime raʼe de trígo almidonéro térã seváda. Abrahán umíva ni nohaʼarõi kuri ivisitataha, upéicha rupi Sara apúrope oprepara pe pan ha oiméne ombojy raʼe peteĩ ita aku ári (1 Reyes 19:6).

Jahechaháicha, Sara ha umi isirviénta, haʼekueraite voi oprepara vaʼekue umi pan hoʼu vaʼerã hogayguakuéra. Haʼekuéra ningo ovaháre oikómi vaʼekue, ndopytaʼaréi peteĩ lugárpe, upéicha rupi ndorekói hikuái órno oreko vaʼekueichagua Úrpe. Avei haʼekuéra oiporúnte umi semílla oĩva umi lugár oikohárupi ojapo hag̃ua la arína, ha heta ombaʼapo hese pórke molíno ha anguʼánte upérõ oreko vaʼekue hikuái.

Cuatrocientos áñorupi upe rire, oĩramo peteĩ persóna oiporukáva pláta térã ótra kósa, pe Léi Mosáika oproivíma ojejagarra peteĩ molíno garantiarã, pórke upéva enterovénte oikotevẽterei hogapýpe (Deuteronomio 24:6). Ñandejára oikuaa porã umi hénte ndorekóiramo peteĩ molíno ndaikatumoʼãiha ojapo hikuái pan hoʼu vaʼerã. (Ehecha pe rrekuádro heʼihápe “Mbaʼéichapa ojejapo vaʼekue yma pe pan”.)

Pe palávra pan hetaiterei vése ojeporu la Bíbliape, ha pyʼỹinte ojeporu oñeʼẽ hag̃ua tembiʼúre. Jesús jepe omboʼe vaʼekue hemimboʼekuérape ojerure hag̃ua upéva Ñandejárape: “Emeʼẽna oréve pan ko árape g̃uarã” (Mateo 6:11, nóta). Ko téxtope pe pan orrepresenta hína opaichagua tembiʼu. Ha Jesús ontendekase koʼápe ikatuha jajerovia Jehová omeʼẽtaha ñandéve ñane rembiʼurã káda día (Salmo 37:25).

Péro oĩ peteĩ mbaʼe iñimportantevéva pe pángui. Jesús heʼi vaʼekue: “Yvypóra noikotevẽi pan rehe añónte oikove hag̃ua, oikotevẽ guei opaite mbaʼe Jehová heʼívare” (Mateo 4:4). Haʼe upérõ imanduʼa umi isrraelíta rehe, ikatúva kuri omano ñembyahýigui, Ñandejára nomeʼẽirire chupekuéra hembiʼurã. Haʼekuéra ningo osẽ vaʼekue Egíptogui ha ojapóma un mes okorre hague pe desiérto akúre ha opáma ohóvo chuguikuéra hembiʼu. Haʼekuéra opensáma kuri omanotaha ñembyahýigui, upévare ojeplagea ha heʼi: “[Egíptope roʼúmi] pan oreryg̃uatã meve” (Éxodo 16:1-3).

Oiméne katuete heterei vaʼekue pe pan ojejapóva Egíptope. Upe tiémpope oĩ vaʼekue panadéro profesionál ojapóva opaichagua pan. Ha Jehová oguenohẽrõ guare ipuévlope upégui, nopensái vaʼekue ohejávo chupekuéra hembiʼurãʼỹre. Upéva rangue opromete chupekuéra: “Che amongýta peẽme pan yvágagui”. Ha haʼe okumpli iñeʼẽ, káda pyhareve eládaicha iñasãi pe yvýre peteĩ mbaʼe morotĩ ha opururũ asýva hoʼu vaʼerã hikuái. Umi isrraelíta ohechávo upéva oñeporandujoa: “¿Mbaʼe piko kóva?”. Upépe Moisés heʼi chupekuéra: “Péva ningo ñande Ruete pan haʼe omeʼẽ vaʼekue peẽme peʼu hag̃ua”. Upéva hoʼu hikuái 40 áño pukukuére ha ombohéra mana (Éxodo 16:4, 13-15, 31, ÑÑB).a

Ñepyrũrã oiméne umi isrraelíta ohecharamojoa rakaʼe pe mana. Ojogua voi ningo peteĩ ‘tórta [...] eíra reheve oñembojeheʼávape’, ha oĩ vaʼekue hetaiterei, ohupytypa hag̃uáicha enterovetépe (Éxodo 16:18). Péro ohasávo pe tiémpo, umi isrraelíta oñepyrũ ohechagaʼu umi tembiʼu hoʼu vaʼekue Egíptope ha heʼi: “Ndaipóri mbaʼeve jaʼu hag̃ua ndahaʼéiramo pe mana” (Números 11:6). Upe rire katu ipochýma voi hikuái ha heʼi: “Orembyajúma ko tembiʼu” (Números 21:5). Amo ipahápe ni ndohechasevéima hikuái pe ‘pan oúva yvágagui’ ha ombojeguarúma voi chupekuéra (Salmo 105:40).

Heta oĩ nomombaʼéiva pe pan, péro la Biblia oñeʼẽ peteĩ pan iñimportantetereívare ha tekotevẽva siémpre ñamombaʼe. Ko pan Jesús ombojoja pe mana rehe, umi isrraelíta odespresia vaʼekue, péro ikatúva hína omeʼẽ ñandéve jeikove opaveʼỹva.

Jesús heʼi: “Che hína pe pan omeʼẽva jeikove opaveʼỹva. Umi pende rukuéra ypykue hoʼu vaʼekue mana pe desiértope ha upéicharamo jepe omano. Kóva hína pe pan oguejýva yvágagui, ha oimeraẽ hoʼúva pe pan nomanomoʼãi. Che hína pe pan oporomoingovéva oguejýva yvágagui, oĩramo hoʼúva ko pan oikovéta opa ára g̃uarã. Pe pan che ameʼẽtava ko múndo oikove hag̃ua haʼe hína che roʼo” (Juan 6:48-51).

Heta hénte nontendeporãi ha ipochy voi Jesús heʼírõ guare pe pan omeʼẽtava ko múndo oikove hag̃ua haʼeha hoʼo. Péro upérõ ningo haʼe omoĩnte kuri peteĩ ehémplo, ha opyta porãiterei pórke pe pan ningo yma ndofaltái vaʼekue umi hudío mesápe, ha pe mana avei 40 áñore oalimenta vaʼekue umi isrraelítape pe desiértore ani hag̃ua omano hikuái. Pe mana ningo haʼe vaʼekue peteĩ rregálo oúva Ñandejáragui, upéicharõ jepe 40 áñorente oipytyvõ chupekuéra. Péro Jesús sakrifísio rupive jahupytýta heta mbaʼe porã opa árare ha upévare jaʼekuaa añetehápe haʼeha “pe pan omeʼẽva jeikove opaveʼỹva”.

Ñaneñembyahýiramo, pyaʼe voi jaheka peteĩ pan pehẽnguemi jaʼu hag̃ua. Avei siémpre jaagradese Ñandejárape omeʼẽ haguére ñandéve pe pan káda día g̃uarã (Mateo 6:11). Upéicha rupi, jaʼu jave pe pan, ñanemanduʼa vaʼerã avei oĩha peteĩ iñimportantevéva upévagui: “pe pan omeʼẽva jeikove opaveʼỹva”, Jesucristo.

Umi isrraelíta oiko vaʼekue Moisés tiémpope nomombaʼéi kuri pe pan oñemeʼẽva chupekuéra, ¿mbaʼéichapa ñande ikatu jahechauka ndajajoguaiha chupekuéra? Jesús heʼi: “Peẽ cherayhúramo, pejapóta che amandáva peẽme” (Juan 14:15). Upéicharõ, jajapókena haʼe heʼíva guive ha upéicha ñañevenefisiáta upe pángui opa árare (Deuteronomio 12:7).