Lívro número 48 Gálatas
Ohai: Pablo
Moõpa ojehai: Corinto térã Antioquía de Siria
Arakaʼépa ojehaipa: áño 50-52 rupi Jesús ou rire
HEʼIHÁICHA Gálatas 1:2 Pablo ohai ko kuatiañeʼẽ umi kongregasión Galaciayguápe. Umíva Antioquía de Pisidia, Iconio, Listra ha Derbe. Galacia ningo oĩ Roma poguýpe. Hechos kapítulo 13 ha 14 omombeʼu Pablo oñepyrũhague oviaha opredika hag̃ua Bernabéndi, ha upérõ omoñepyrũ hikuái kongregasionkuéra Galáciape. Koʼã kongregasiónpe oĩ hudío ha hudioʼỹva; koʼãva apytépe oĩneraʼe celta térã galo. Péva oiko Pablo oho riremi Jerusalénpe áño 46 rupi (Hech. 12:25).
2 Áño 49-pe Pablo ojapo isegúndo viáhe opredika hag̃ua. Hendive oho Silas, ha oñepyrũ hikuái Galáciagui. Ko viáhe rire ‘umi kongregasión oñemohatã ijeroviápe ha umi ogueroviáva hetave ára koʼẽre’ (Hech. 16:5; 15:40, 41; 16:1, 2). Péro oĩ avei umi mboʼehára japu, omboʼéva ojesegi hag̃ua hudiokuéra rrelihión. Upéicha rupi heta kristiáno Galaciaygua heʼi oñesirkunsidavaʼerãha, ha tekotevẽha oñekumpli Moisés Léi heʼíva. Upe aja Pablo oviaha Misia, Macedonia ha Grecia rupi, ha og̃uahẽ Coríntope. Upépe opyta 18 mése rupi umi ermánondi. Upéi áño 52-pe ohasa Éfeso rupi ohokuévo Antioquía de Síriape. Ko távape haʼe opyta areve jepi (Hech. 16:8, 11, 12; 17:15; 18:1, 11, 18-22).
3 Moõ ha arakaʼépa Pablo ohai ko kuatiañeʼẽ umi Galaciayguápe? Katuete ohaíneraʼe oikuaáre oĩha omoingeséva chupekuéra hudiokuéra rrelihiónpe. Oiméne oskrivi oĩvo Corinto, Éfeso térã Antioquía de Síriape. Ikatu ojapo oĩrõ guare 18 mése Coríntope (áño 50-52). Oĩ aja upépe oiméne og̃uahẽ chupe notísia umi mbaʼe oikóvare Galáciape. Anichéne oskrivi Éfesogui, upépe haʼe sapyʼamínte opyta. Pablo opyta “aremi” Antioquía de Síriape, veráno áño 52-pe. Upe távape ojekuaa meme oikóva Asia Menórpe, upévare oiméne Pablo oikuaa oĩhague umi omoingeséva kristianokuérape hudío rrelihiónpe, ha upémarõ ohai Antioquía de Siria guive umi Galaciayguápe (Hech. 18:23).
4 Ko kárta heʼi Pablo ‘haʼeha apóstol Jesucristo ha Ñandejára rupi, ndahaʼeiha kuimbaʼekuéra remimondo’. Avei omombeʼu heta mbaʼe Pablo rekovekuére, mbaʼépa ojapo apóstolramo, ha ojogueraha porã hague umi ótro apóstol ndive oĩva Jerusalénpe. Omombeʼu avei Pablo oñemoñeʼẽhague apóstol Pédrope (Gál. 1:1, BNP, 1:13-24; 2:1-14).
5 Mbaʼérepa ikatu jajerovia Gálatas kuatiañeʼẽre? Ireneo, Clemente Alejandriaygua, Tertuliano ha Orígenes oñeʼẽ Gálatas kuatiañeʼẽre. Avei oĩ umi dokuménto ymaguare iñimportantevévape: Sinaítico, Alejandrino, Vaticano núm. 1209, Códice Ephraemi Syri rescriptus, Códice de Beza, ha Papiro Chester Beatty núm. 2 (P46). Avei ndojoavýi Evréo ha Griégo Kuatiañeʼẽ heʼívare.
6 Ko kártape Pablo oñemoñeʼẽ mbarete ‘umi kongregasión Galaciayguápe’, ha ohechauka: 1) haʼeha añetehápe peteĩ apóstol (umi oporomoingeséva hudío rrelihiónpe heʼi ndaupeichaiha), ha 2) ñaime porã hag̃ua Ñandejárandi jajeroviavaʼerã Jesús rehe; natekotevẽi jajapo Moisés Léi heʼíva. Upéicharõ umi kristiáno natekotevẽi oñesirkunsida. Pablo ningo orekóva jepi isekretário ohaíva chupe umi kárta, péro ko kárta ‘ipo rupiete ohai’ (6:11). Pe heʼíva ipype iñimportanteterei Pablo ha umi Galaciayguápe g̃uarã. Ko kuatiañeʼẽ ohechauka joʼa joʼa kristianokuéra omombaʼeha Jesucristo omosãsohaguére chupekuéra.
MBAʼÉICHAPA ÑANEPYTYVÕ
14 Ko kuatiañeʼẽ ohechauka mbaʼéichapa ñepyrũrã Pablo oñemoĩ mbarete kristianokuérare, péro upéi katu oiko chugui peteĩ apóstol oñemeʼẽmbaitéva iñermanokuéra rehehápe (1:13-16, 23; 5:7-12). Pór ehémplo, Pablo ohechauka umi omoakãva kongregasión pyaʼe oñehaʼãvaʼerãha omyatyrõ umi provléma oĩva. Avei oiporukuaavaʼerã la Biblia ombohovái hag̃ua ñeʼẽ rei ha japu ojeʼéva (1:6-9; 3:1-6).
15 Ko kárta oipytyvõ umi kongregasiónpe, ohechaukágui mbaʼéichapa isãso hikuái Jesús rupive. Avei ohechauka ijapuha umi omokarẽséva pe marandu porã. Ko kuatiañeʼẽ ohechauka avei Jehová ñandeguerohory hag̃ua tekotevẽha jajerovia Jesús rehe, ha natekotevẽveimaha oñesirkunsida umi kuimbaʼe ojesalva hag̃ua (2:16; 3:8; 5:6). Pablo omyesakã porã rupi koʼã mbaʼe, umi hudío ha hudioʼỹva ikatúma oĩ porã kongregasiónpe oñondivepa. Jepe noĩvéima Moisés Léi poguýpe, upéva ndeʼiséi ikatuha oñemeʼẽ hikuái teko vaípe. Tekotevẽ gueteri ojapo ko mbaʼe: “Ehayhu nde rapichápe rejehayhuháicha nde”. Koʼág̃a peve kristianokuéra jajapovaʼerã upéva (5:14).
16 Ko kuatiañeʼẽme Pablo oiporu heta vése Evréo Kuatiañeʼẽ omyesakã hag̃ua heta mbaʼe. Omyesakã mbaʼépa heʼise Isaías 54:1-6. Heʼi Jehová rembireko haʼeha “Jerusalén yvagapegua”. Omombeʼu mbaʼépa heʼise Agar ha Sara rembiasa. Heʼi umi isãsóva Cristo rupive ohupytytaha Jehová oprometéva, ndahaʼéi umi oĩva Moisés Léi poguýpe (Gál. 4:21-26; Gén. 16:1-4, 15; 21:1-3, 8-13). Pablo ohechauka pe kompromíso Jehová ojapovaʼekue umi Israelguándi Moisés rupive, nomyengoviaiha pe ojapovaʼekue Abrahán ndive; ombojoapýnte chupe. Avei heʼi pe primer kompromíso ojejapo rire ohasahague 430 áño ojejapo hag̃ua pe segundo. Ko fécha iñimportánte ñantende hag̃ua mbaʼe tiémpopepa oikorakaʼe heta mbaʼe oñemombeʼúva la Bíbliape (Gál. 3:17, 18, 23, 24). Koʼã mbaʼe ojehai ñanemokyreʼỹ hag̃ua ha omombarete hag̃ua ñande jerovia.
17 Iñimportantevéva ningo Gálatas kuatiañeʼẽ ohechauka mávapa pe Ñemoñare ogovernátava, ha mayma proféta ohaʼarõva. ‘Ñandejára omeʼẽvaʼekue iñeʼẽ Abrahánpe ha iñemoñarépe. Ha upéva hína Cristo’. Gálatas ohechauka umi ojeroviáva Jesucrístore oikoha Ñandejára raʼýicha, ha ikatuha oĩ avei ko ñemoñare apytépe. “Ha peẽ Cristo reheguáramo niko Abrahán ñemoñare, ha pehupytyvaʼerã [...] Ñandejára oikuaveʼẽvaʼekue ichupe” (3:16, 29, BNP). Gálatas kuatiañeʼẽme oñemeʼẽ konsého porã umi ohótava yvágape ha avei umi ombaʼapóvape hendivekuéra: ‘Pepyta hatãkena Cristo livertápe’. “Nañanekaneʼõivaʼerã jajapo hag̃ua iporãva. Nañaneateʼỹiramo, hiʼárape ñamonoʼõne.” “Jajapo iporãva opavavépe g̃uarã, tenondete umi ñanemoirũvape ñande jeroviápe.” (5:1, BNP; 6:9, 10.)
18 Ipahápe ojeʼe porã umi ojapóva ivaíva “ndoikemoʼãiha Ñandejára rréinope”. Enterove ohejavaʼerã umi mbaʼe vai ha ñorairõ ko mundopegua, ha oñehaʼã Ñandejára espíritu rupive oreko ‘mborayhu, vyʼa, pyʼaguapy, pasiénsia, pyʼaporã, mbaʼeporã, jerovia, jejapoʼỹ ha jererekokuaa’ (5:19-23, BNP).