Lívro número 59 Santiago

Ohai: Santiago

Moõpa ojehai: Jerusalén

Arakaʼépa ojehaipa: áño 62 rupi Jesús ou rire

‘ITAROVÁMA’ ningo kóva. Upéicha heʼivaʼekue Jesús rehe ihentekuéra. Haʼe opredikárõ guare iñermanokuéra ‘ndojeroviái hese’. Santiago, José, Simón ha Judas noĩrivaʼekue hemimboʼekuéra apytépe (Mar. 3:21; Juan 7:5; Mat. 13:55). Mbaʼérepa jaʼe upéicharõ Jesús ermáno hérava Santiago ohaihague ko kuatiañeʼẽ?

² La Biblia omombeʼu Jesús oñemoingove jey rire ojehechaukahague Santiágope. Upéva katuete oipytyvõneraʼe chupe oguerovia hag̃ua Jesús haʼeha pe Mesías (1 Cor. 15:7). Hechos 1:​12-14 heʼi Pentecostés arete mboyve, María ha Jesús ermanokuéra oñembyatyhague oikóvo oñemboʼe hag̃ua umi apóstol ndive Jerusalénpe. Péro ndahaʼéipa ko kuatiañeʼẽ apóstol Santiago rembiapokue? Nahániri, mamove ndeʼíri peteĩ apóstol rembiapoha, heʼi guei ‘Jesucristo rembiguaiha’. Avei Judas oñepyrũnguévo ikuatiañeʼẽ heʼi ‘Jesucristo rembiguaiha ha Santiago ryvy’ (Sant. 1:1; Judas 1). Upévare ikatu jaʼe Jesús ermanokuéra Santiago ha Judas ohaihague umi kuatiañeʼẽ orekóva herakuéra.

³ Santiago ikatupyry oñemoñeʼẽ hag̃ua kongregasionkuérape. Chupe oñemombaʼe ha ojeguerohory oĩ rupi umi ansiáno Jerusalengua apytépe. Pablo oñeʼẽ ‘Santiago Jesucristo pehengue’ rehe ha heʼi Cefas ha Juan ndive haʼekuéra omoakãha kongregasión (Gál. 1:19; 2:9). Ojekuaa Santiágope oñemombaʼehague kongregasiónpe, upévare Pedro osẽrõ guare kárselgui pyaʼe heʼiuka ‘Santiago ha umi ermanokuérape’ ojepoimaha chugui. Ha Pablo ohórõ guare Bernabé ndive Jerusalénpe ojehecha hag̃ua circuncisión rehegua, Santiago oñeʼẽvaʼekue “apóstol ha myakãharakuéra” rérape. Ojedesidíva upérõ ha Santiago kuatiañeʼẽ peteĩchaite oporomomaitei. Upéva ohechauka avei peteĩnteha ijapohare (Hech. 12:17; 15:​13, 22, 23; Sant. 1:1).

⁴ Pe istoriadór Josefo heʼi saserdóte guasu Anán (Ananías), haʼéva saduséo, ojukaukahague Santiágope. Upéva oiko omano rire mburuvicha Romaygua Festo amo áño 62 rupi ha opyta mboyve hekovia Albino.a Péro arakaʼépa ohai Santiago ko kuatiañeʼẽ? Haʼe oĩ Jerusalénpe ha omomaitei umi 12 trívu Israelgua “opárupi isarambívape” (Sant. 1:1). Oñekotevẽ tiémpo umi kristiáno isarambi hag̃ua opárupi áño 33 guive, espíritu sánto oguejýrõ guare hiʼarikuéra. Avei ko kuatiañeʼẽ ohechauka oĩha heta provléma umi kongregasiónpe. Upéicharõ kristianokuéra oñembyatýma kongregasiónpe ha oĩma ansiáno ikatupyrýva ikatúva oñemboʼe umi ikangývare ha oipytyvõ chupekuéra. Oĩ avei ijapytepekuéra umi oguerohoryvéva ko múndo reko (2:​1-4; 4:​1-3; 5:14; 1:​26, 27). Opa koʼã mbaʼére ikatu jaʼe Santiago ohainehague áño 62 mboyvemi. Upéichata añetéramo Josefo omombeʼúva ha ndojavýiramo umi heʼíva Festo omanohague áño 62-pe.

⁵ Ikatu jajerovia Santiago kuatiañeʼẽre. Oĩ umi manuscrito Vaticano núm. 1209, Sinaítico ha Alejandrínope. Oĩ avei 10 dokuménto ymaguarépe ojejapóva Concilio de Cartago mboyve, áño 397-pe. Ha heta karai ymaguare ohaíva lívro oiporu ko kuatiañeʼẽ. Avei Santiago heʼíva ndojoavýi Ñandejára Ñeʼẽndi.

⁶ Mbaʼérepa Santiago ohai ko kuatiañeʼẽ? Ñañatendéramo umi mbaʼe heʼívare jahechakuaa oĩha provléma umi ermáno apytépe. Noñemombaʼevéi teko potĩ ha oĩ umi omboykéva Ñandejárape oĩ porãségui ko múndondi. Oĩ umi heʼíva Santiago kuatiañeʼẽ oñemoĩha Pablo heʼívare. Haʼe heʼi ñande jerovia ñandesalvaha, ndahaʼéi umi tembiapo jajapóva. Santiago katu heʼi jahechaukaha ñande jerovia ñane rembiapóre, ndahaʼéi jaʼenteha jajeroviaha. Péro ñahesaʼỹijo porãrõ Pablo heʼivaʼekue jatopa haʼe oñeʼẽha umi tembiapo ojejapóvare oñekumpli hag̃ua Moisés Léi. Santiago ombojoapy Pablo heʼíva ha ohechauka mbaʼéichapa jahechauka ñande jerovia. Ko kuatiañeʼẽ ñanepytyvõ avei ñambohovái hag̃ua heta provléma.

⁷ Santiago ombojoja ñande jerovia, pasiénsia ha aguánte heta mbaʼe jaikuaávare, ikatu hag̃uáicha hesakãve umi mbaʼe heʼíva. Pór ehémplo umi mymba, várko, chokokue térã plantakuérare. Haʼe oporomboʼe Jesús omboʼehaguéicha ha upévare iporãite umi mbaʼe heʼíva. Ko kuatiañeʼẽme jahecha Santiago oipyʼakuaaha hentekuérape.

MBAʼÉICHAPA ÑANEPYTYVÕ

¹⁵ Mokõi hendápente jatopa Jesús réra Santiago kuatiañeʼẽme (1:2; 2:1), péro heta vése ohechauka mbaʼéichapa jajapovaʼerã Jesús heʼivaʼekue. Upéva jahecha porã ñambojojávo pe diskúrso Jesús omeʼẽvaʼekuére peteĩ sérro ári guive. Avei 13 hendápe oĩ Jehová réra (Traducción del Nuevo Mundo), ha ohechauka Jehová omeʼẽtaha iporãva umi ojerovia memévape hese (4:​10, 5:11). Santiago oiporu jey jey umi ehémplo ha ilustrasión oĩva Evréo Kuatiañeʼẽme omeʼẽ hag̃ua konsého. Ha ohechauka hag̃ua moõguipa og̃uenohẽ heʼi: “Upéicha oikovaʼekue pe Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva”, ‘heʼíva Ñandejára Ñeʼẽ’, ‘Ñandejára Kuatiañeʼẽme heʼi’. Upéi katu ohechauka mbaʼéichapa jajapovaʼerã umi mbaʼe (2:​8, 23; 4:​5, BNP). Omyesakã hag̃ua umi konsého omeʼẽva ha omombarete hag̃ua ñande jerovia la Bíbliare, Santiago imanduʼa Abrahán ojapovaʼekuére ojerovia rupi Ñandejárare. Omombeʼu avei Rahab ojapovaʼekue, mbaʼéichapa Job ogueropuʼaka hembiasa ha Elías oñemboʼe meme hague (Sant. 2:​21-25; 5:​11, 17, 18; Gén. 22:​9-12; Jos. 2:​1-21; Job 1:​20-22; 42:10; 1 Rey. 17:1; 18:​41-45).

¹⁶ Iporãite ningo Santiago heʼíva. Ñanemomanduʼa tekotevẽha jajapo Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva ha ani ñahendúnte, avei jahechaukaha ñande jerovia ñane rembiapokuére. Javyʼavaʼerã ñaaguantávo opaichagua jehasa asy ha jajerure Ñandejárape ñanearandu hag̃ua. Ñañembojáke Ñandejárare ñañemboʼévo chupe ha jajapo pe léi tuichavéva: ‘Jahayhu ñande rapichápe, ñande jajehayhuháicha’ (Sant. 1:22; 2:24; 1:​2, 5; 4:8; 5:​13-18; 2:8). Santiago ojaʼo mbarete umi oporomboʼe vaívape, oñeʼẽ vaíva hapicháre, oiporavóva hapichápe kongregasiónpe, heko tieʼỹséva ha ojeroviáva iplátare (3:​1, 8; 2:4; 4:3; 5:​1, 5). Santiago heʼi ñaime porãséramo ko múndo ndive haʼete ku ñamoakãratĩva Ñandejárape ha ñañemoĩ hese. Heʼi mbaʼéichapa oipota Ñandejára ñamombaʼeguasu chupe: ‘Ñaipytyvõ umi ityreʼỹ ha viúdape opa hemikotevẽme, ha ani jaheja ko múndo ñanemongyʼa’ (4:4; 1:27). Santiago heʼíva hesakã porãiterei ha upéicha vaʼerã. Umi kristiáno ymaguare ningo omombaʼevaʼekue chupe (Gál. 2:9). Haʼe oñemoñeʼẽ mborayhúpe ha ikatu jaiporu umi konsého koʼã ára ijetuʼúvape. Jahechakuaa ikuatiañeʼẽre ‘arandu Ñandejáragui oúva’ ohechaukáva “tekojoja” (3:​17, 18).

¹⁷ Santiago oipytyvõsevaʼekue umi ermánope ohupyty hag̃ua pe jeikove Ñandejára Rréinope. Upévare heʼi chupekuéra: ‘Pehaʼarõkuaáke ha ani penekangy, vokoieténte niko ou jevýta Jesucristo’. Ogueropuʼakáramo ijehasa asy ovyʼáta hikuái ha ‘oñemeʼẽta chupekuéra pe jeikove opa ára g̃uarãva, Ñandejára heʼivaʼekue omeʼẽtaha umi chupe ohayhúvape’ (5:8; 1:12). Upéicharõ nañamboykéiramo ñande jerovia ikatu jahupyty pe tekove opa ára g̃uarã. Yvágape ohóva nomanomoʼãvéima arakaʼeve ha umi oikóva ko Yvy ape ári katu opytáta opa ára g̃uarã. Ko kuatiañeʼẽ ñanemokyreʼỹ enterovépe ñañehaʼãmbaite hag̃ua jahupyty jeikove opaʼỹva, tahaʼe yvágape térã ko Yvy ape ári Jesucristo ogoverna vove (2:5).

[Nóta]