WETA ATỌ̀N
Họnhungan Awe Hlan Alọwle He Dẹn to Aimẹ De
1, 2. (a) Nawẹ alọwle yin awuwlena nado dẹn to aimẹ sọ? (b) Nawẹ ehe yọnbasi gbọn?
TO WHENUENA Jiwheyẹwhe kọ̀n sunnu po yọnnu tintan lọ po dopọ to alọwle mẹ, onú depope matin he dohia dọ kọndopọ lọ na yin na whenu gli de poun. Adam po Evi po dona nọpọ na gbẹwhenu yetọn lẹpo. (Gẹnẹsisi 2:24) Nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn na alọwle yẹyinọ de wẹ yin kọndopọ sunnu po yọnnu de po tọn. Kiki zanhẹmẹ fẹnnuwiwa tọn sinsinyẹn to ada dopo kavi alọwlemẹ awe lọ lẹ tọn mẹ wẹ yin dodonu Owe wiwe tọn lẹ na gbẹdai po yọnbasi lọ po nado sọ vọ alọwle.—Matiu 5:32.
2 Be e yọnbasi na omẹ voovo awe nado nọpọ to ayajẹ mẹ na whenu dindẹn ya? Mọwẹ, podọ Biblu dohiagona ninọmẹ titengbe awe, kavi họnhungan lẹ, he nọ gọalọ nado hẹn ehe yọnbasi. Eyin asu po asi po lọ lẹ yí ehelẹ do yizan mẹ, yé na mọale ayajẹ po dona susu tọn po yí. Etẹwẹ yin họnhungan ehelẹ?
HỌNHUNGAN TINTAN LỌ
3. Wunmẹ owanyi atọ̀n tẹlẹ wẹ dona yin awuwlena gbọn alọwlemẹ lẹ dali?
3 Họnhungan tintan lọ wẹ owanyi. Po awuvivi po, owanyi wunmẹ voovo lẹ wẹ yin didohia to Biblu mẹ. Dopo yin owanyi zohunhunnọ, mẹdetiti tọn na mẹde, yèdọ owanyi wunmẹ he nọ tin to họntọn vivẹ lẹ ṣẹnṣẹn. (Johanu 11:3) Devo wẹ yin owanyi he nọ yin awuwlena to hagbẹ whẹndo tọn lẹ ṣẹnṣẹn. (Lomunu lẹ 12:10) Atọ̀ntọ wẹ yin owanyi numọtolanmẹ tọn he mẹde sọgan tindo na omẹ vijinu awetọnọ de. (Howhinwhẹn lẹ 5:15-20) Nugbo wẹ dọ, ehelẹ po dona yin awuwlena gbọn asu po asi po de dali. Ṣigba owanyi wunmẹ ẹnẹtọ de tin, he yin titengbe hugan diẹ lẹ.
4. Etẹwẹ yin wunmẹ owanyi ẹnẹtọ lọ tọn?
4 To ogbè dowhenu Owe wiwe Glẹki Klistiani tọn lẹ mẹ, hogbe lọ na wunmẹ owanyi ẹnẹtọ ehe tọn wẹ a·gaʹpe. Hogbe enẹ yin yiyizan to 1 Johanu 4:8 mẹ, to finẹ mí yin didọna dọmọ: “Jiwheyẹwhe wẹ owanyi.” Na nugbo tọn, “mí yiwanna ẹn, na [Jiwheyẹwhe] whẹwhẹ wẹ yiwanna mí wutu.” (1 Johanu 4:19) Klistiani de nọ wleawuna owanyi mọnkọtọn tintan na Jehovah Jiwheyẹwhe podọ enẹgodo gbẹtọvi hatọ etọn lẹ. (Malku 12:29-31) Hogbe lọ a·gaʹpe sọ yin yiyizan to Efesunu lẹ 5:2 mẹ ga, he dọmọ: “Nọ zinzọnlin to owanyi mẹ, yèdọ dile Klisti yiwanna mí ga, bọ e sọ yí ede na mí di nunina.” Jesu dọ dọ wunmẹ owanyi mọnkọtọn tọn na dohiagona hodotọ nugbo etọn lẹ: “Gbọn ehe dali wẹ gbẹtọ lẹpo na yọnẹn dọ nuplọntọ ṣie wẹ mì, eyin mìwlẹ tindo owanyi [a·gaʹpe] hlan mìnọzo.” (Johanu 13:35) Sọ doayi yizan a·gaʹpe tọn go to 1 Kọlintinu lẹ 13:13 mẹ: “Dinvie yise, todido, po owanyi po tin to ote, atọ̀n helẹ; ṣigba ehe klohu to ehelẹ mẹ wẹ owanyi [a·gaʹpe].”
5, 6. (a) Naegbọn owanyi do klo hugan yise po todido po? (b) Whẹwhinwhẹn tẹlẹ wẹ tin dọ owanyi na gọalọ nado hẹn alọwle dẹn to aimẹ?
5 Etẹwẹ nọ hẹn owanyi a·gaʹpe tọn ehe klo hugan yise po todido po? Na yin anadena gbọn nunọwhinnusẹ́n lẹ dali—yèdọ nunọwhinnusẹ́n he sọgbe lẹ—he yin mimọ to Ohó Jiwheyẹwhe Tọn mẹ lẹ. (Psalm 119:105) Lẹnpọn matin ṣejannabi nado wà onú he sọgbe bosọ yin dagbe sọn nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn mẹ na mẹdevo lẹ wẹ e yin, vlavo mẹhe yé basi i na lọ jẹ na ẹn kavi lala. Owanyi mọnkọtọn nọ hẹn alọwlemẹ lẹ penugo nado hodo ayinamẹ Biblu tọn lọ he dọmọ: “Mì sọ nọ sinyẹnlin hẹ mìnọzo, mì nọ jona mìnọzo, eyin mẹde tindo wiwọ́ do mẹde go; yèdọ dile [Jehovah] jona mì do, mọ ga wẹ mì ni nọ basi do.” (Kọlọsinu lẹ 3:13) Asu po asi po owanyinanọ he wlealọ lẹ tindo bosọ nọ wleawuna “owanyi he hunzo [a·gaʹpe] na [ode awetọ yetọn], na owanyi nọ ṣinyọnnudo ylando susu.” (1 Pita 4:8) Doayi e go dọ owanyi nọ ṣinyọnnudo nuṣiwa lẹ. E ma nọ de yé sẹ gba, to whenuena e yindọ gbẹtọ mapenọ depope ma sọgan vò sọn nuṣiwa si.—Psalm 130:3, 4; Jakobu 3:2.
6 To whenuena owanyi na Jiwheyẹwhe podọ na ode awetọ tọn mọnkọtọn yin awuwlena gbọn asu po asi po he wlealọ de dali, alọwle yetọn na dẹn to aimẹ bo nasọ yin ayajẹ tọn, na “owanyi ma nọ gbọvọ gbede.” (1 Kọlintinu lẹ 13:8) Owanyi wẹ “pọninọ gbesisọ tọn.” (Kọlọsinu lẹ 3:14) Eyin hiẹ ko wlealọ, nawẹ hiẹ po alọwlemẹ towe po sọgan wleawuna wunmẹ owanyi ehe nkọtọn gbọn? Mì nọ hia Ohó Jiwheyẹwhe Tọn dopọ, bo nọ dọho do e ji. Plọnnu sọn apajlẹ owanyi Jesu tọn tọn mẹ bo dovivẹnu nado hodo apajlẹ etọn, nado lẹnnupọn bo yinuwa taidi ewọ. To yidogọmẹ, mì nọ yì opli Klistiani tọn lẹ, fie Ohó Jiwheyẹwhe Tọn nọ yin pinplọnmẹ te. Podọ hodẹ̀ na alọgọ Jiwheyẹwhe tọn nado wleawuna wunmẹ yiaga owanyi ehe tọn, he yin sinsẹ́n gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn.—Howhinwhẹn lẹ 3:5, 6; Johanu 17:3; Galatianu lẹ 5:22; Heblu lẹ 10:24, 25.
HỌNHUNGAN AWETỌ LỌ
7. Etẹwẹ sisi yin, podọ mẹnu wẹ dona do sisi hia to alọwle mẹ?
7 Eyin omẹ awe he wlealọ lẹ yiwanna yede nugbonugbo, to whelọnu lo yé nasọ tindo sisi na ode awetọ yetọn, podọ sisi wẹ họnhungan awetọ lọ hlan alọwle ayajẹnọ de. Sisi yin zẹẹmẹ basina taidi “yiyi nukun nujọnu tọn do pọ́n mẹdevo lẹ, bo nọ gbògbéna yé.” Ohó Jiwheyẹwhe Tọn na ayinamẹ Klistiani lẹpo, gọna asu po asi po lẹ dọmọ: “To yẹyi mẹ mì nọ na pipa daho mìnọzo.” (Lomunu lẹ 12:10) Apọsteli Pita wlan dọmọ: “Mì asu lẹ ga, ni nọ yí nuyọnẹn do nọhẹ yé [asi mìtọn lẹ], mì nọ wleyẹyi hlan yọnnu lẹ, di hlan núzinzan madogánnọ.” (1 Pita 3:7) Asi yin ayinamẹ na nado “yí yẹyi do gbògbéna asu etọn.” (Efesunu lẹ 5:33) Eyin hiẹ jlo na gbògbéna mẹde, hiẹ dona wleyẹyi na omẹ lọ, tindo sisi na otẹn omẹ enẹ tọn bo do pọndohlan lẹ hia, bo wleawu fó nado hẹn obiọ he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe depope he e basi na we di.
8-10. Etẹwẹ yin aliho delẹ he mẹ sisi na gọalọ nado hẹn kọndopọ alọwle de tọn lodo bosọ yin ayajẹnọ te?
8 Mẹhe jlo na duvivi alọwle ayajẹnọ tọn lẹ nọ do sisi hia na alọwlemẹ yetọn lẹ gbọn ‘ma yin ojlo [mẹdetiti] tọn dintọ kẹdẹ dali gba, ṣigba gbọn pinpọn onú he yin alọwlemẹ yetọn tọn lẹ go ga.’ (Filippinu lẹ 2:4) Yé ma nọ pọ́n nuhe yin dagbe na yede kẹdẹ go gba—ehe na yin ṣejannabi. Kakatimọ, yé nọ pọ́n nuhe yin dagbe na alọwlemẹ yetọn lẹ ga. Na nugbo tọn, yé nọ ze enẹ do otẹn tintan mẹ.
9 Sisi na gọalọna alọwlemẹ lẹ nado kẹalọyi vogbingbọn lẹ to pọndohlan mẹ. E ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado donukun omẹ awe nado tindo pọndohlan dopolọ lẹ do onú lẹpo ji gba. Nuhe na yin titengbe na asu de sọgan gọn ma yin titengbe na asi de, podọ nuhe asi de yiwanna sọgan gọn ma yin nuhe asu de yiwanna. Ṣigba omẹ dopodopo dona tindo sisi na pọndohlan po nudide mẹdiẹ tọn lẹ po, eyin ehelẹ ma zẹ dogbo osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Jehovah tọn lẹ po go. (1 Pita 2:16; yijlẹdo Filemọni 14 go.) Humọ, omẹ dopodopo dona tindo sisi na yẹyi mẹdiẹ tọn gbọn ma yí omẹ enẹ do basi hosọ hodidọ kavi aslan mẹdèpo tọn, vlavo to gbangba kavi to nuglọ dali.
10 Mọwẹ, owanyi na Jiwheyẹwhe po ode awetọ po gọna sisi na ode awetọ yin họnhungan titengbe awe lọ lẹ hlan alọwle kọdetọn dagbe tọn de kọn. Nawẹ yé sọgan yin yiyizan do to ada gbẹzan alọwle tọn he yin titengbe humọ lẹ mẹ gbọn?
TATỌ-YINYIN TAIDI KLISTI TỌN
11. Sọgbe hẹ Owe wiwe lẹ, mẹnu wẹ yin tatọ to alọwle de mẹ?
11 Biblu dọ na mí dọ sunnu yin didá po jẹhẹnu lẹ he na hẹn ẹn yin tatọ whẹndo kọdetọn dagbenọ tọn de po. Na enẹwutu, sunnu lọ wẹ na dogbena Jehovah na dagbemẹninọ gbigbọmẹ po agbasamẹ tọn po heyin asi etọn po ovi etọn lẹ po tọn. E dona basi dide jlẹkaji tọn lẹ he na do ojlo Jehovah tọn hia bo nasọ yin apajlẹ dagbe walọyizan jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn. “Mì asi lẹ emi, mì nọ basi mẹmẹglọ hlan asu mìtọn lẹ taidi hlan Oklunọ. Na asu wẹ ota asi tọn dile Klisti yin ota agun tọn do.” (Efesunu lẹ 5:22, 23) Etomọṣo, Biblu dọ dọ asu lọsu tindo tatọ de, Mẹhe paṣẹna ẹn. Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Yẹn jlo dọ mì ni yọnẹn dọ, Klisti wẹ ota omẹ dopodopo tọn; podọ sunnu wẹ ota yọnnu tọn; Jiwheyẹwhe sọ wẹ ota Klisti tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 11:3) Asu nuyọnẹntọ nọ plọn lehe yè nọ zan otẹn tatọ-yinyin tọn do gbọn apajlẹ tatọ etọn, yèdọ Jesu Klisti tọn hihodo dali.
12. Apajlẹ dagbe heyin taliai didohia po yíyí tatọ-yinyin zan po tọn tẹwẹ Jesu ze dai?
12 Jesu lọsu tindo tatọ de, yèdọ Jehovah, podọ e tin to taliai mẹ mlẹnmlẹn na Ẹn. Jesu dọmọ: “Na yẹn ma to ojlo ṣie lọsu din gba, adavo ojlo mẹhe do mi hlan tọn.” (Johanu 5:30) Apajlẹ dagbe hugan nankọtọn die! Jesu wẹ “ovi plọnji to yé he yè dà lẹpo mẹ.” (Kọlọsinu lẹ 1:15) E lẹzun Mẹssia lọ. Ewọ dona yin Ota agun Klistiani yiamisisadode lẹ tọn podọ Ahọlu dide Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn, do angẹli lẹpo ji. (Filippinu lẹ 2:9-11; Heblu lẹ 1:4) Mahopọnna otẹn daho mọnkọtọn de po pọndohlan yiaga mọnkọtọn lẹ po, dawe lọ Jesu ma yin fifiẹtọ, hẹngogonọ, kavi mẹhe nubiọtomẹsi etọn lẹ zẹjlẹgo gba. E ma yin aṣẹglanglan-panamẹtọ, bo nọ to finflin devi etọn lẹ gbọzangbọzan dọ yé dona setonu na emi gba. Jesu yin owanyinanọ podọ awuvẹmẹtọ, titengbe dohlan mẹhe to oya kọgbidinamẹnu tọn ji lẹ. E dọmọ: “Mì wá dee, mì he to tuklajẹ, bọ yè doagban pinpẹn na lẹ, yẹn nasọ na gbọjẹ mì. Mì yí zẹ̀gẹ̀ ṣie do okọ̀ mìtọn, na mì ni sọ plọn nupinplọn ṣie:na homẹmimiọnnọ podọ ayiha whiwhẹnọ wẹ yẹn:mì nasọ mọ gbọjẹ hlan alindọn mìtọn lẹ. Na zẹ̀gẹ̀ ṣie bọawu, agbàn ṣie sọ fua.” (Matiu 11:28-30) Ayajẹnu de wẹ e yin nado dogbẹ́ hẹ ẹ.
13, 14. Nawẹ asu owanyinọ de na yí tatọ-yinyin etọn zan, to apajlẹ Jesu tọn hihodo mẹ gbọn?
13 Asu he jlo gbẹzan whẹndo ayajẹnọ tọn de na wadagbe nado gbadopọnna jẹhẹnu dagbe Jesu tọn lẹ. Asu dagbe de ma nọ yin fifiẹtọ po aṣẹglanglan-panamẹtọ po, he nọ yí tatọ-yinyin etọn zan taidi obá de nado hẹn asi etọn setonu gbọn obudona ẹn dali gba. Kakatimọ, e nọ yiwanna ẹn bo nọ gbògbéna ẹn. Eyin Jesu yin “ayiha whiwhẹnọ,” asu de tlẹ tindo whẹwhinwhẹn hugan nado yinmọ na, matin taidi Jesu, e nọ ṣinuwa. Whenuena e ṣinuwa, e nọ jlo nukunnumọjẹnumẹ asi etọn tọn. Enẹwutu, asu whiwhẹnọ nọ kẹalọyi nuṣiwa etọn lẹ, yèdọ dile etlẹ yindọ hogbe lẹ taidi, “jaale; owhẹ̀ towe whẹ́n,” sọgan vẹawu nado dọ. E na bọawu na asi de nado tindo sisi na tatọ-yinyin asu jlẹkajinọ po whiwhẹnọ de po hugan asu saklanọ he yin tasinyẹntọ de. To alọ devo mẹ, asi he tindo sisi nọ vẹvẹ to whenuena e ṣinuwa.
14 Jiwheyẹwhe dá yọnnu po jẹhẹnu dagbe lẹ he e sọgan yizan nado yidogọna alọwle ayajẹnọ de. Asu nuyọnẹntọ de na yọ́n ehe bo ma na glọnalina ẹn. Susu yọnnu lẹ tọn nọ saba tindo awuvẹmẹ po numọtolanmẹ susu po, yèdọ jẹhẹnu he nuhudo tin na lẹ nado penukundo whẹndo de go podọ nado wleawuna haṣinṣan gbẹtọ tọn lẹ. Na paa tọn, yọnnu yin azọ́nyọnẹntọ to owhe hinhẹnzun nọtẹn ayajẹ tọn fie yè sọgan nọ. “Yọnnu jijọdagbenọ” he yin zẹẹmẹ basina to Howhinwhẹn lẹ weta 31 tindo jẹhẹnu jiawu susu po nugopipe dagbe hugan lẹ po, podọ whẹndo etọn mọale gigọ yí sọn yé mẹ. Etẹwutu? Na ayiha asu etọn tọn “jai do e go.”—Howhinwhẹn lẹ 31:10, 11.
15. Nawẹ asu de sọgan do owanyi taidi Klisti tọn po sisi po hia asi etọn gbọn?
15 To aṣa delẹ mẹ, aṣẹpipa asu de tọn nọ yin nuzindeji zẹjlẹgo, sọmọ bọ nado kàn kanbiọ se e nọ yin pinpọn taidi sisi matindo. Ewọ sọgan yinuwa hẹ asi etọn diblayin taidi kanlinmọ de. Wunmẹ tatọ-yinyin agọ̀ mọnkọtọn nọ dekọtọn do haṣinṣan ylankan mẹ e ma yin hẹ asi etọn kẹdẹ gba ṣigba hẹ Jiwheyẹwhe lọsu ga. (Yijlẹdo 1 Johanu 4:20, 21 go.) To alọ devo mẹ, asu delẹ gbẹkọ nukunpedo tatọ-yinyin go bo dike na asi yetọn ni dugán do whédo lọ ji. Asu he tin to taliai mlẹnmlẹn mẹ na Klisti ma nọ tafu asi etọn kavi de e pò gba. Kakatimọ, e nọ hodo apajlẹ owanyi mẹdeyídosanvọ Jesu tọn bo nọ basi dile Paulu na ayinamẹ etọn do dọmọ: “Mì asu lẹ emi, mì yiwanna asi mìtọn lẹ, yèdọ dile Klisti ga yiwanna agun lọ do, bosọ yí ede na ẹn.” (Efesunu lẹ 5:25) Jesu Klisti yiwanna hodotọ etọn lẹ sọmọ bọ e kú na yé. Asu dagbe de na tẹnpọn nado hodo walọ matin ṣejannabi tọn enẹ, bo na nọ to dindin dagbe asi etọn tọn, kakati nado nọ biọ to e si. To whenuena asu de tin to taliai mẹ na Klisti bo nọ do owanyi po sisi taidi Klisti tọn po hia, asi etọn na yin whinwhan nado tin to taliai mẹ na ẹn.—Efesunu lẹ 5:28, 29, 33.
TALIAI ASI TỌN
16. Jẹhẹnu tẹlẹ wẹ asi de dona dohia to haṣinṣan etọn mẹ hẹ asu etọn?
16 Ojlẹ vude to whenue Adam yin didá po godo, “Oklunọ Jiwheyẹwhe sọ dọmọ, E ma yọ́n na sunnu lọ ni yin dopokẹdẹ gba, yẹn na hẹn ẹn basi alọgọtọ de he jẹ na ẹn.” (Gẹnẹsisi 2:18) Jiwheyẹwhe dá Evi taidi “alọgọtọ de,” e ma yin taidi agbàwhlẹnhẹmẹtọ de gba. Alọwle ma dona taidi bato he mẹ ogan awe to agbàwhlẹn te gba. Asu lọ dona do tatọ-yinyin owanyinọ hia, podọ asi lọ dona do owanyi, sisi, po taliai sọn ojlo mẹ wá po hia.
17, 18. To aliho tẹlẹ mẹ wẹ asi de sọgan yin alọgọtọ nujọnu tọn na asu etọn te?
17 Nalete, asi dagbe zẹẹmẹdo hugan nado tin to taliai mẹ poun. Ewọ nọ tẹnpọn nado yin alọgọtọ nujọnu tọn de, bo na yin godonọnamẹtọ na asu etọn to dide he e nọ basi lẹ mẹ. Nugbo wẹ dọ, e na bọawu na ẹn whenuena e kẹalọyi dide etọn lẹ. Ṣigba whenue e ma tlẹ kẹalọyi i, godonọnamẹ gbekọndopọ tọn etọn sọgan gọalọna dide etọn nado tindo kọdetọn dagbe hugan.
18 Asi de sọgan gọalọna asu etọn nado yin tatọ dagbe to aliho devo lẹ mẹ. E sọgan do pinpẹn nutọn yinyọnẹn hia na vivẹnudido etọn nado deanana onú lẹ, kakati nado ṣan ẹn ko kavi nado hẹn ẹn tindo numọtolanmẹ dọ ewọ ma sọgan hẹn pekọ wá na ẹn gbede pọ́n. To nuyiwa hẹ asu etọn to aliho nujikudo tọn de mẹ, e dona flin dọ “gbẹtọ he whlá to ayiha mẹ . . . ehe họakuẹ susu to Jiwheyẹwhe nukunmẹ,” e ma yin to asu etọn nukunmẹ kẹdẹ gba. (1 Pita 3:3, 4; Kọlọsinu lẹ 3:12) Eyin asu lọ ka yin mayisenọ lo? Vlavo e yin mọ kavi lala, Owe wiwe lẹ na tuli asi lẹ nado “yiwanna asu yetọn lẹ, nado nọ yiwanna ovi yetọn lẹ, nado yin nuyọnẹntọ, wewenọ, nado yin whégbè nọtọ, mẹdagbe, he litaina asu yetọn titi lẹ, na ohó Jiwheyẹwhe tọn ma nado yin nùzandogona.” (Titu 2:4, 5) Eyin whẹho ayihadawhẹnamẹnu tọn lẹ wá aimẹ, asu mayisenọ de sọgan tindo sisi na teninọ asi etọn tọn eyin e yin zizedonukọnna ẹn po “walọmimiọn po osi” po. Asu mayisenọ delẹ ko yin ‘dindọn matin ohó ṣigba gbọn walọ asi yetọn lẹ tọn dali, na yé to walọ wiwe [yetọn] po osi po pọ́n.’—1 Pita 3:1, 2, 15; 1 Kọlintinu lẹ 7:13-16.
19. Eyin asu de ka biọ to asi etọn si nado gbà osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn ka lo?
19 Eyin asu de ka biọ to asi etọn si nado wà onú he Jiwheyẹwhe gbẹ́ lo? Eyin enẹ jọ, e dona flin dọ Jiwheyẹwhe wẹ Ogán etọn tintan. E na ze taidi apajlẹ nuhe apọsteli lẹ basi to whenuena aṣẹpatọ lẹ biọ to yé si nado gbà osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn. Owalọ lẹ 5:29 dọmọ: “Pita po apọsteli he pò lẹ po gblọn bo dọmọ, Míwlẹ ma ha nọ ma setonuna Jiwheyẹwhe hú gbẹtọ.”
HODỌDOPỌ DAGBE
20. Awa tangan tẹ ji wẹ owanyi po sisi po yin onú titengbe te?
20 Owanyi po sisi po yin onú titengbe to awa alọwle tọn devo ji—hodọdopọ. Asu owanyinanọ na dọhodopọ hẹ asi etọn dogbọn nuwiwa etọn lẹ, nuhahun etọn lẹ, pọndohlan etọn do whẹho voovo lẹ ji dali. E tindo nuhudo ehe tọn. Asu he nọ yí whenu zan do dọhó hẹ asi etọn bo nọ dotoai hlan nuhe e dọ nọ do owanyi po sisi etọn po hia na ẹn. (Jakobu 1:19) Asi delẹ nọ wule dọ asu yetọn lẹ nọ yí whenu vude zan do dọhodopọ hẹ yé. Enẹ wàlẹblanu. Na nugbo tọn, to ojlẹ he mẹ alọnu lẹ ján ehe mẹ, asu lẹ sọgan wazọ́n na whenu susu to gbonu, podọ ninọmẹ akuẹzinzan tọn lẹ sọgan biọ dọ asi delẹ ni tindo agbasazọ́n de ga. Ṣigba asu po asi po he wlealọ de dona pò whenu dai na ode awetọ yetọn. E ma yinmọ, yé sọgan lẹzun mẹhe ma tindo haṣinṣan po ode awetọ po. E sọgan dekọtọn do nuhahun sinsinyẹn lẹ mẹ eyin yé yin whinwhan nado din hagbẹ awuvẹmẹtọ to gbonu tito alọwle tọn.
21. Nawẹ ohó he sọgbe na gọalọ nado hẹn alọwle de tindo ayajẹ gbọn?
21 Aliho he mẹ asu po asi po nọ dọhodopọ te yin titengbe. “Ohó vivi . . . vivi na ayiha, e sọ hẹn ohú jẹ gángán.” (Howhinwhẹn lẹ 16:24) Vlavo alọwlemẹ de yin yisenọ kavi lala, ayinamẹ Biblu tọn yọn-na-yizan: “Mì gbọ hogbe mìtọn ni tin po ojọmiọn po to whepoponu, ehe ojẹ̀ pé,” enẹ wẹ yin, dehe tindo otọ́n dagbe. (Kọlọsinu lẹ 4:6) Whenuena mẹde ko tindo azán sinsinyẹn de, hogbe dẹẹdẹ vude, yèdọ awuvẹmẹ tọn lẹ sọn alọwlemẹ mẹtọn si sọgan wadagbe susu. “Di agọ̀n sika tọn to oha fataka tọn mẹ, mọwẹ ohó he yè dọ to ojlẹ etọn mẹ te.” (Howhinwhẹn lẹ 25:11) Kọnugbè po nudide hogbe lẹ tọn po yin onú titengbe taun. Taidi apajlẹ, to nubibiọ to aliho homẹgble tọn mẹ, mẹde sọgan dọ na awetọ etọn dọmọ: “Sú ohọ̀n enẹ!” Ṣigba lehe hogbe he yin didọ po ogbè dẹẹdẹ, nukunnumọjẹnumẹ tọn po, na yin dehe “ojẹ̀ pé” hugan do, “Be hiẹ sọgan jaale bo sú ohọ̀n lọ ya?”
22. Walọ tẹlẹ wẹ asu po asi po lẹ tindo nuhudo etọn nado sọgan hẹn hodọdopọ dagbe de go?
22 Hodọdopọ dagbe nọ hẹnai to whenuena hogbe dẹẹdẹ lẹ, mẹpinpọn po alọdide owanyi dohiamẹ tọn lẹ po, dagbewanyi, nukunnumọjẹnumẹ, po awuvẹmẹ po tin. Gbọn azọ́n sinsinyẹn wiwà nado hẹn haṣinṣan dagbe de go dali, asu po asi po lẹ na vò nado hẹn nuhudo yetọn lẹ zun yinyọnẹn, podọ yé sọgan yin asisa homẹmimiọn po tuli tọn lẹ po na ode awetọ yetọn lẹ to ojlẹ flumẹjijẹ po kọgbidinamẹnu tọn lẹ po mẹ. “Mì nọ miọnhomẹna ayiha mawhiwhẹnọ lẹ,” wẹ yin tudohomẹnamẹ Ohó Jiwheyẹwhe Tọn. (1 Tẹsalonikanu lẹ 5:14) Ojlẹ delẹ na tin whenue asu lọ na yin mẹhe na gbọjọ podọ to whedevonu asi lọ wẹ e na yin. Yé sọgan “miọnhomẹna” ode awetọ yetọn lẹ bo jlọ yede dote.—Lomunu lẹ 15:2.
23, 24. Nawẹ owanyi po sisi po na gọalọ gbọn to whenuena gbèmanọpọ lẹ tin? Na apajlẹ de.
23 Asu po asi po he nọ do owanyi po sisi po hia to alọwle mẹ lẹ ma na mọ gbèmanọpọ lẹpo taidi avùnnukundiọsọmẹ de gba. Yé na wazọ́n sinsinyẹn ma na do “fiẹ do yede go.” (Kọlọsinu lẹ 3:19) Yé omẹ awe lẹ dona flin dọ “hogbe dẹẹdẹ nọ lẹ́ homẹgble sẹ̀.” (Howhinwhẹn lẹ 15:1) Tin to aṣeji ma nado yí nukun pẹvi do pọ́n kavi gblewhẹdo alọwlemẹ he do numọtolanmẹ sọn ahun mẹ wá etọn lẹ hia. Kakatimọ, pọ́n dohia mọnkọtọn lẹ hlan taidi dotẹnmẹ hundote de nado mọale wuntuntun tọn yí to pọndohlan mẹdevo lẹ tọn mẹ. To pọmẹ, mì tẹnpọn nado wazọ́n do gbèmanọpọ lẹ ji bo wá tadona gbekọndopọ tọn de kọ̀n.
24 Flin ojlẹ he mẹ Sala biọ to asu etọn, Ablaham si, pọngbọ na nuhahun de podọ e ma jẹ etọn ji. Ṣogan, Jiwheyẹwhe dọ na Ablaham dọmọ: “Dotó ogbè etọn.” (Gẹnẹsisi 21:9-12) Ablaham wàmọ, podọ e yin didona. Mọdopolọ, eyin asi de na ayinamẹ onú de tọn gbọnvona nuhe asu etọn tindo to ayiha mẹ, ewọ dona dotó e whẹ́. To ojlẹ dopolọ mẹ, asi de ma dona yin ganglangansu do hodọdopọ lọ ji gba ṣigba dona dotoai hlan nuhe asu etọn tindo nado dọ. (Howhinwhẹn lẹ 25:24) Na asu kavi asi nido nọ kúdo pọndohlan etọn ji to whelẹponu ma do owanyi po sisi po hia gba.
25. Nawẹ hodọdopọ dagbe na yidogọna ayajẹ to ada haṣinṣan pẹkipẹki hugan gbẹzan alọwle tọn lẹ gbọn?
25 Hodọdopọ dagbe sọ yin onú titengbe to zanhẹmẹ asu po asi de po tọn mẹ ga. Ṣejannabi po matin mawazẹjlẹgo po sọgan hẹn haṣinṣan pẹkipẹki titengbe hugan ehe gble to alọwle mẹ. Hodọdopọ he họnwun, to pọmẹ po homẹmimiọn po, yin onú titengbe. To whenuena mẹdopodopo nọ din dagbemẹninọ awetọ etọn tọn matin ṣejannabi, zanhẹmẹ ma nọ saba yin nuhahun sinsinyẹn de gba. To ehe mẹ taidi to whẹho devo lẹ mẹ, mì gbọ “mẹde din onú etọn titi blo, ṣigba omẹ dopodopo dagbe kọmẹnu etọn tọn.”—1 Kọlintinu lẹ 7:3-5; 10:24.
26. Eyin alọwle lẹpo na tlẹ tindo numimọ dagbe po ylankan etọn lẹ po, nawẹ didotoai hlan Ohó Jiwheyẹwhe Tọn na gọalọna asu po asi po he ko wlealọ lẹ nado din ayajẹ mọ gbọn?
26 Ayinamẹ dagbe nankọ die he Ohó Jiwheyẹwhe Tọn zedonukọnnamẹ! Na nugbo tọn, alọwle dopodopo na tindo numimọ dagbe po ylankan etọn lẹ po. Ṣigba whenuena asu po asi po lẹ tin to taliai mẹ na linlẹn Jehovah tọn, dile e yin didohia to Biblu mẹ do, bosọ hẹn haṣinṣan yetọn sinai do owanyi po sisi nunọwhinnusẹ́n tọn po ji, yé sọgan deji dọ alọwle yetọn na dẹn to aimẹ bosọ yin ayajẹ tọn. Yé na gbọnmọ dali do gbògbéna e ma yin ode awetọ yetọn kẹdẹ gba ṣigba dowatọ alọwle tọn ga, yèdọ Jehovah Jiwheyẹwhe.
NAWẸ NUNỌWHINNUSẸ́N BIBLU TỌN EHELẸ NA GỌALỌNA . . . ASU PO ASI PO DE NADO DUVIVI ALỌWLE AYAJẸ TỌN, HE NA DẸN TO AIMẸ GBỌN?
Klistiani nugbo lẹ nọ yiwanna yenọzo.—Johanu 13:35.
Klistiani lẹ wleawu fó nado jona yenọzo.—Kọlọsinu lẹ 3:13.
Tito tatọ-yinyin tọn he sọgbe de tin.—1 Kọlintinu lẹ 11:3.
Onú titengbe wẹ e yin nado dọ nuhe sọgbe to aliho he sọgbe mẹ.—Howhinwhẹn lẹ 25:11.