Nawẹ Hiẹ Sọgan Hẹn Ayihadawhẹnamẹnu Dagbe de Go Gbọn?

1, 2. Aliho tẹ mẹ wẹ avún de sọgan basi hihọ́ te, podọ nawẹ e sọgan yin yiyijlẹdo ayihadawhẹnamẹnu go gbọn?

DAWE de to amlọn he yì kanmẹ dọ́ to zánmẹ; to ajiji mẹ, avún etọn sè afọgbè de bo jẹ gbigbó ji. Danuwatọ lọ họnyi. Dawe lọ lọ́n ṣite sọn adọ́zan etọn ji bo pọ́n gbonu hlan bosọ mọdọ filẹpo ko yin tó ó. Dawe lọ gbọ fìn ìn. Etẹwẹ na ko jọ eyin avún lọ ma tin to aṣeji bo ma gbó? Owhé dawe lọ tọn sọgan ko yin gbigbà, ewọ sọgan ko yin awugblena kavi tlẹ yin hùhù.

² Mẹsusu wẹ nọ de avún na hihọ́ wutu. Eyin avún lọ nọ nọ̀ aṣeji, e sọgan whlẹnmẹ. To aliho de mẹ, e sọgan yin yiyijlẹdo nunina họakuẹ he Jehovah na mí go—yèdọ ayihadawhẹnamẹnu. (Jakobu 1:17) Mí na buali pete eyin mí ma tindo ayihadawhẹnamẹnu. Eyin mí yí ì zan ganji, e sọgan gọalọna mí nado mọ ali jijlọ to gbẹzan mítọn mẹ bo hẹn e go gligli. Enẹwutu, mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe ayihadawhẹnamẹnu yin po lehe e nọ wazọ́n do po. Enẹgodo mí na dọhodo nuagokun ehelẹ ji: (1) Lehe mí na plọn ayihadawhẹnamẹnu mítọn do, (2) nuhewutu mí dona nọ hò ayihadawhẹnamẹnu mẹdevo lẹ tọn pọ́n, podọ (3) lehe ayihadawhẹnamẹnu dagbe nọ hẹn ale wá do.

 3. Etẹwẹ hogbe Glẹkigbe tọn na “ayihadawhẹnamẹnu” zẹẹmẹdo to paa mẹ, podọ nugopipe vonọtaun tẹwẹ e dlẹnalọdo to gbẹtọvi lẹ mẹ?

³ To Biblu mẹ, hogbe Glẹkigbe tọn na “ayihadawhẹnamẹnu” to paa mẹ zẹẹmẹdo “oyọnẹn homẹ tọn.” To vogbingbọn mẹ na nudida aigba ji tọn devo lẹpo, míwlẹ kẹdẹ wẹ tindo nugopipe he Jiwheyẹwhe namẹ lọ nado yọ́n míde. To aliho de mẹ, mí sọgan pọ́n mídelẹ tlintlin bo mọ eyin walọyizan mítọn sọgbe. Taidi kunnudetọ kavi whẹdatọ homẹ tọn, ayihadawhẹnamẹnu mítọn sọgan gbeje nuyiwa, walọyizan, po nudide mítọn lẹ po pọ́n. E sọgan deanana mí nado basi nudide dagbe kavi na mí avase sọta nudide ylankan. Enẹgodo, e sọgan hẹn mí voawu na mí basi nudide dagbe kavi dotukla mí sinsinyẹn na mí basi nudide ylankan wutu.

 4, 5. (a) Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ Adam po Evi po tindo ayihadawhẹnamẹnu, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ to whenuena yé gbà osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn? (b) Apajlẹ tẹlẹ wẹ dohia dọ sunnu nugbonọ hohowhenu tọn lẹ yí ayihadawhẹnamẹnu yetọn zan?

⁴ Nugopipe jọwamọ tọn ehe yin awuwlena do sunnu po yọnnu po mẹ sọn bẹjẹeji. Adam po Evi po dohia dọ yé tindo ayihadawhẹnamẹnu. Mí mọ kunnudenu ehe tọn na winyan hù yé to whenuena yé waylando godo. (Gẹnẹsisi 3:7, 8) E blawu dọ ayihadawhẹnamẹnu he hoapa masọ sọgan wà dagbe depope na yé ba. Yé ko gbà osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn sọn ojlo mẹ wá. Gbọnmọ dali, yé desọn ojlo mẹ nado lẹzun atẹṣitọ he jẹagọdo Jehovah Jiwheyẹwhe. Taidi gbẹtọ pipé lẹ, yé yọ́n nuhe wà yé te bo masọ sọgan lẹkọwa Jiwheyẹwhe dè ba.

⁵ To vogbingbọn mẹ na Adam po Evi po, gbẹtọvi mapenọ susu ko setonuna ayihadawhẹnamẹnu yetọn. Di apajlẹ, dawe nugbonọ lọ Job sọgan dọmọ: “Dodo ṣie go yẹn hẹn gligli, bo ma na dike e ni yì gba: ayiha ṣie masọ dowhẹ mi na azán ṣie lẹ depope.” (Job 27:6) Job nọ wà nuhe go e pé lẹpo nado dotoaina ayihadawhẹnamẹnu etọn, bo nọ dike e ni deanana nuyiwa po nudide etọn lẹ po. Enẹwutu, e sọgan dọ po nujikudo po dọ ayihadawhẹnamẹnu emitọn ma dowhẹ emi kavi dotukla emi po winyan po gba. Doayi lehe ayihadawhẹnamẹnu Job po Davidi po tọn yinuwa to aliho he gbọnvo mẹ do go. To whenuena Davidi do sisi matindo hia Sauli, ahọlu yiamisisadode Jehovah tọn, “e sọ wá jọ to godo, wẹ ayiha Davidi tọn to hihò e.” (1 Samuẹli 24:5) Na jide tọn, ayihadawhẹnamẹnu Davidi tọn he dotukla ẹ tlala hẹn ale wá na ẹn bo plọn ẹn nado nọ dapana nuyiwa sisi matindo tọn mọnkọtọn lẹ.

 6. Etẹwẹ dohia dọ gbẹtọvi lẹpo wẹ tindo nunina ayihadawhẹnamẹnu tọn?

⁶ Be devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ kẹdẹ wẹ tindo nunina ayihadawhẹnamẹnu tọn ehe ya? Lẹnnupọndo ohó gbọdo apọsteli Paulu tọn lẹ ji dọmọ: “Whenuena kosi lẹ, he ma tindo osẹ́n, wà nuhe tin to osẹ́n mẹ lẹ gbọn jijọ dali, ehelẹ, le yé ma tindo osẹ́n, yé yin osẹ́n de hlan yede: to enẹ mẹ yé do azọ́n osẹ́n tọn he yè wlan do ayiha yetọn mẹ hia, [ayihadawhẹnamẹnu] yetọn ga sọ to kunnude, linlẹn yetọn lẹ sọ nọ to owhẹ̀ yenọzo tọn jẹ, eyin e ma yinmọ yé na nọ mọhodọ na yenọzo.” (Lomunu lẹ 2:14, 15) To whedelẹnu, kunnudetọ homẹ tọn ehe sọgan whàn mẹhe ma tlẹ jẹakọ hẹ osẹ́n Jehovah tọn paali lẹ nado yinuwa sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ.

 7. Naegbọn ayihadawhẹnamẹnu sọgan deanana mí nado wà nuhe ma sọgbe to whedelẹnu?

⁷ Ṣigba to whedelẹnu, ayihadawhẹnamẹnu sọgan deanana mí nado wà nuhe ma sọgbe. Etẹwutu? Eyọn, eyin avún he nọ basi hihọ́ lọ ma to aṣeji bo na dotẹnmẹ numadinu lẹ nado yinuwadeji, be e gúmẹ. Kavi eyin whétọ lọ gbẹkọ awhágbe avún lọ tọn go, e sọgan hẹn owù wá. Mọdopolọ, eyin ojlo ṣejannabi ahun mítọn tọn yinuwado ayihadawhẹnamẹnu mítọn ji zẹjlẹgo, e sọgan deanana mí nado wà nuhe ma sọgbe. Podọ eyin mí hodo e matin anademẹ dejidego Ohó Jiwheyẹwhe tọn tọn, mí sọgan nọma penugo nado yọ́n vogbingbọn to dagbe po oylan po ṣẹnṣẹn to whẹho sinsinyẹn lẹ mẹ. Na nugbo tọn, whẹpo ayihadawhẹnamẹnu mítọn na wazọ́n ganji, mí tindo nuhudo anademẹ gbigbọ wiwe Jehovah tọn tọn. Paulu wlan dọmọ: ‘Ayihadawhẹnamẹnu ṣie to kunnude na mi to gbigbọ wiwe mẹ.’ (Lomunu lẹ 9:1) Ṣigba, nawẹ mí sọgan hẹn ẹn diun dọ ayihadawhẹnamẹnu mítọn to nuyiwa to kọndopọ mẹ hẹ gbigbọ wiwe Jehovah tọn gbọn? E biọ dọ mí ni plọn ẹn.

 8. (a) Nawẹ ahun sọgan yinuwado ayihadawhẹnamẹnu ji gbọn, podọ etẹwẹ mí dona zedo lẹnpọn mẹ jẹnukọn to nudide lẹ bibasi whenu? (b) Naegbọn ayihadawhẹnamẹnu wiwe de tintindo poun ma ko pé na Klistiani de to ninọmẹ lẹpo mẹ? (Pọ́n nudọnamẹ odò tọn.)

⁸ Nawẹ hiẹ sọgan basi nudide he sinai do ayihadawhẹnamẹnu ji gbọn? E taidi dọ mẹdelẹ nọ gbeje ayilinlẹn po numọtolanmẹ yetọn lẹ po pọ́n poun bo nọ basi dide nuhe yé na wà tọn. Enẹgodo yé sọgan dọ dọ, “To popolẹpo mẹ, e ma dotukla ayihadawhẹnamẹnu ṣie.” Ojlo ahun mẹ tọn lẹ sọgan sinyẹn taun bo tlẹ yinuwado ayihadawhẹnamẹnu ji. Biblu dọmọ: “Ayiha [kavi ahun] yin oklenọ hugan onú lẹpo, podọ e sọ yin awutunọ tupinpẹnnọ: mẹnu wẹ sọgan yọnẹn?” (Jẹlemia 17:9) Enẹwutu, e ma yin nuhe ahun mítọn jlo wẹ dona yin zizedo lẹnpọn mẹ hugan. Kakatimọ, mí dona lẹnnupọndo nuhe na hẹn homẹhun Jehovah Jiwheyẹwhe ji jẹnukọn.a

 9. Etẹwẹ budisi Jiwheyẹwhe yin, podọ nawẹ e dona yinuwado ayihadawhẹnamẹnu mítọn ji gbọn?

⁹ Eyin nudide mítọn sinai do ayihadawhẹnamẹnu mítọn he yin pinplọn ganji ji nugbonugbo, e na do budisi Jiwheyẹwhe mítọn hia, e ma yin ojlo mítọn titi lẹ gba. Lẹnnupọndo apajlẹ he sọgbe de ji. Togán nugbonọ Nẹhemia tindo jlọjẹ lọ nado biọ ahọsumẹ po takuẹ delẹ po sọn tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ si. Ṣogan, e ma wàmọ. Etẹwutu? Na e ma jlo na hẹn homẹgblena Jehovah to aliho depope mẹ gbọn kọgbigbidina omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dali. E dọmọ: “Yẹn ma wàmọ gba, na budisi Jiwheyẹwhe tọn tọn wutu.” (Nẹhemia 5:15) Budisi Jiwheyẹwhe nujọnu tọn, yèdọ obu ahundopo tọn ma nado hẹn homẹgblena Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn, yin dandannu. Obu gbégbigbò tọn mọnkọtọn na whàn mí nado dín anademẹ sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ to whenuena mí jlo na basi nudide lẹ.

10, 11. Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn tẹlẹ wẹ gando ahàn sinsinyẹn nùnù go, podọ nawẹ mí sọgan mọ anademẹ Jiwheyẹwhe tọn he na gọalọna mí nado yí yé do yizan mẹ gbọn?

¹⁰ Di dohia, lẹnnupọndo whẹho ahàn sinsinyẹn nùnù tọn ji. Nudide he susu mítọn nọ pannukọn to ayidedai pọmẹ tọn lẹ whenu wẹ: Ma nù kavi ma jodo? Tintan whẹ́, mí dona plọn míde. Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn tẹlẹ wẹ gando whẹho lọ go? Nugbo wẹ dọ Biblu ma jẹagọdo ahàn sinsinyẹn nùnù do jlẹkaji. E na pipà Jehovah taidi dowatọ ovẹn tọn. (Psalm 104:14, 15) Ṣigba, Biblu jẹagọdo ahànnunu zẹjlẹgo po paṣadudu po. (Luku 21:34; Lomunu lẹ 13:13) Humọ, e slẹ ahànnumu dogọ ylando sinsinyẹn devo lẹ taidi galilọ po ayọdide po.b—1 Kọlintinu lẹ 6:9, 10.

¹¹ Nunọwhinnusẹ́n mọnkọtọn lẹ nọ plọn ayihadawhẹnamẹnu Klistiani de tọn nado yawu yinuwa. Enẹwutu eyin mí pannukọn nudide lọ vlavo nado nùahàn to pipli pọmẹ tọn de tẹnmẹ kavi lala, mí dona kàn kanbiọ ehelẹ sè míde: ‘Pipli pọmẹ tọn nankọ wẹ yin awuwlena? Be e yọnbasi dọ e ni zẹ̀pá bo lẹzun paṣadudu wẹ ya? Etẹwẹ yin linlẹn ṣie taun? Be n’nọ tindo ojlo vonọtaun na ahàn sinsinyẹn, nọ jo dee na ẹn bo nọ yí ì zan nado deanana ninọmẹ ṣie po walọ ṣie po wẹ ya? Be n’tindo nugopipe lọ nado dava dee ma nado nùahàn zẹjlẹgo ya?’ Dile mí to nulẹnpọndo nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ po kanbiọ he yé fọndote lẹ po ji, mí dona biọ anademẹ Jehovah tọn to odẹ̀ mẹ. (Psalm 139:23, 24) Gbọnmọ dali, mí to bibiọ to Jehovah si nado deanana mí po gbigbọ wiwe etọn po. Mí sọ to ayihadawhẹnamẹnu mítọn plọn nado tin to kọndopọ mẹ hẹ nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Ṣigba, nudevo tin he mí dona gbadopọnna po sọwhiwhe po to whenuena mí to nudide lẹ basi.

12, 13. Whẹwhinwhẹ́n tẹlẹ wutu wẹ ayihadawhẹnamẹnu Klistiani lẹ tọn gbọnvo, podọ nawẹ mí dona yinuwa gando vogbingbọn enẹlẹ go gbọn?

¹² To whedelẹnu, e sọgan paṣa we nado mọ obá he mẹ ayihadawhẹnamẹnu Klistiani de tọn gbọnvona devo tọn jẹ. Klistiani de sọgan jẹagọdo walọyizan kavi aṣa de to whenuena Klistiani devo yiwanna ẹn bo ma mọ whẹwhinwhẹ́n depope nado jẹagọdo e. Di apajlẹ, to whẹho he gando ahànnunu pọmẹ tọn go mẹ, Klistiani de sọgan mọ awuvivi to ahànnunu hẹ họntọn kleun delẹ mẹ dile yé to whẹ̀nọ dopọ to whèjai de to whenuena nuyiwa lọ dotukla Klistiani devo taun. Naegbọn vogbingbọn mọnkọtọn lẹ do tin, podọ nawẹ ehelẹ dona yinuwado nudide mítọn lẹ ji gbọn?

¹³ Gbẹtọ lẹ gbọnvona yedelẹ na whẹwhinwhẹ́n susu lẹ wutu. Ninọmẹ he mẹ yé yin pinplọn whẹ́n te gbọnvo taun. Di dohia, mẹdelẹ yọ́n madogán he yé ko diahi hẹ to ojlẹ he wayi lẹ mẹ ganji—vlavo bọ yé ma ko duto e ji pete. (1 Ahọlu lẹ 8:38, 39) Gando ahàn sinsinyẹn nùnù go, e yọnbasi dọ omẹ mọnkọtọn lẹ ni to aṣeji tlala. Eyin omẹ mọnkọtọn de dla we pọ́n to whégbè, ayihadawhẹnamẹnu etọn sọgan whàn ẹn to afọdopolọji nado gbẹ́ ahàn he a zedonukọnna ẹn. Be a na gblehomẹ wẹ ya? Be a na tẹkudeji dọ e ni nù ahàn lọ janwẹ ya? Lala. Vlavo hiẹ yọ́n whẹwhinwhẹ́n he wutu e gbẹ́ kavi lala—yèdọ whẹwhinwhẹ́n he e sọgan jlo nado hẹn taidi aṣlinu de to ninọmẹ ehe mẹ—owanyi mẹmẹsunnu tọn na whàn we nado hò etọn pọ́n.

14, 15. Whẹho tẹ mẹ wẹ ayihadawhẹnamẹnu mẹhe tin to agun Klistiani owhe kanweko tintan tọn mẹ lẹ tọn gbọnvo te, podọ ayinamẹ tẹwẹ Paulu na?

¹⁴ Apọsteli Paulu mọdọ Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ tindo ayihadawhẹnamẹnu he gbọnvo taun na yedelẹ. To ojlẹ enẹ mẹ, ayihadawhẹnamẹnu Klistiani delẹ tọn ma kẹalọyi núdùdù he yè yí do sanvọ́ na boṣiọ lẹ. (1 Kọlintinu lẹ 10:25) Ṣigba ayihadawhẹnamẹnu Paulu tọn ma jẹagọdo núdùdù mọnkọtọn lẹ he nọ wá yin sisà to ahimẹ. Na ewọ, nuvọ́ wẹ boṣiọ yin; boṣiọ ma sọgan wleawu núdùdù he sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ nọ hẹnwa na ẹn tọn to aliho depope mẹ to whenuena e yindọ Jehovah wẹ yin dowatọ núdùdù enẹ tọn. Ṣogan, Paulu mọnukunnujẹemẹ dọ mẹdevo lẹ ma tindo pọndohlan dopolọ hẹ ewọ to whẹho ehe mẹ. Mẹdelẹ sọgan ko peve to boṣiọ-sinsẹ̀n mẹ whẹpo do wá lẹzun Klistiani. Na yewlẹ, nudepope he ko gbẹ́ tindo kanṣiṣa hẹ boṣiọ-sinsẹ̀n yin osùnú. Nawẹ Paulu didẹ̀ whẹho lọ gbọn?

¹⁵ Paulu dọmọ: “Enẹwutu e jẹ na mí he yin huhlọnnọ lẹ nado nọ hẹnagbàn madogán madogánnọ lẹ tọn, e mayin nado hẹn homẹ míde tọn hùn gba. Na yèdọ Klisti ma hẹn homẹ ede tọn hùn gba.” (Lomunu lẹ 15:1, 3) Paulu dohia dọ mí dona nọ ze nuhudo mẹmẹsunnu mítọn lẹ tọn do lẹnpọn mẹ whẹ́, kẹdẹdile Klisti wà do. To hodọdopọ mọnkọtọn de mẹ, Paulu dọ dọ kakati emi ni hẹn lẹngbọ họakuẹ he Klisti kú na dopo dahli, emi ma na dù olàn paali.—1 Kọlintinu lẹ 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Naegbọn mẹhe ayihadawhẹnamẹnu yetọn ma nọ kẹalọyi nususu sọmọ lẹ ma dona nọ mọhodọdo mẹhe ma tindo ayihadawhẹnamẹnu dopolọ hẹ yé lẹ go?

¹⁶ To alọ devo mẹ, mẹhe ayihadawhẹnamẹnu yetọn ma nọ kẹalọyi nususu sọmọ lẹ ma dona nọ mọhodọdo mẹdevo lẹ go, bo nọ tẹkudeji dọ mẹlẹpo ni pọ́n whẹho he yin jijodo na ayihadawhẹnamẹnu lẹ dile yé nọ wà do pẹpẹ. (Lomunu lẹ 14:10) Na nugbo tọn, ayihadawhẹnamẹnu mítọn dona yin yiyizan nado dawhẹ na míde, e ma yin nado dawhẹ na mẹdevo lẹ. Flin ohó Jesu tọn lẹ dọmọ: “Mì sọ dawhẹnamẹ ba blo na mì nikaa yin whẹdana.” (Matiu 7:1, NW ) Mẹhe tin to agun mẹ lẹpo dona dapana homọdọdo whẹho he yin jijodo na ayihadawhẹnamẹnu mẹdopodopo tọn lẹ go. Kakatimọ, mí dona nọ dín aliho lẹ nado ze owanyi po pọninọ po daga bo jlọ ode awetọ dote, e ma yin nado hẹn mídelẹ gbọjọ gba.—Lomunu lẹ 14:19.

17. Etẹwẹ ko jọ do ayihadawhẹnamẹnu mẹsusu tọn go to egbehe?

¹⁷ Apọsteli Pita wlan dọmọ: “Mì hẹn ayihadawhẹnamẹnu dagbe de go.” (1 Pita 3:16, NW ) Dona daho de wẹ ayihadawhẹnamẹnu he wé to nukun Jehovah Jiwheyẹwhe tọn mẹ yin. E ma taidi ayihadawhẹnamẹnu mẹsusu tọn to egbehe. Paulu basi zẹẹmẹ mẹdelẹ tọn taidi mẹhe “yè yí ogàn miyọnawu do sí [ayihadawhẹnamẹnu] na.” (1 Timoti 4:2) Ogàn miyọnawu nọ mẹ̀n agbasa bo nọ hẹn ẹn kúatli bọ e ma nọ sè vivẹ́ ba. Mẹsusu tindo ayihadawhẹnamẹnu he ko kú—yèdọ he ko kúatli sọmọ bo ma nọ sè vivẹ́ ba bo masọ nọ namẹ avase, jẹagọdonu, kavi gblewhẹdomẹ na ylando he yin wiwà. To egbehe, mẹsusu nọ yí awagundido do miyọnnukundo numọtolanmẹ whẹhuhu tọn yetọn lẹ.

18, 19. (a) Ale tẹwẹ numọtolanmẹ whẹhuhu kavi winyan tọn sọgan hẹnwa? (b) Etẹwẹ mí sọgan wà eyin ayihadawhẹnamẹnu mítọn gbẹ́ nọ dotukla mí na ylando he mí wà wayi lẹ dile etlẹ yindọ mí ko lẹnvọjọ?

¹⁸ Na nugbo tọn, ayihadawhẹnamẹnu sọgan dọna mí dọ mí ko waylando gbọn hinhẹn mí nado tindo numọtolanmẹ whẹhuhu tọn dali. To whenuena numọtolanmẹ mọnkọtọn whàn ylanwatọ de nado lẹnvọjọ, ylando he tlẹ sinyẹn hugan lẹ sọgan yin jijona. Di apajlẹ, Ahọlu Davidi waylando sinsinyẹn ṣigba e yin jijona na e lẹnvọjọ sọn ahun mẹ wá wutu. Na e gbẹwanna ylando he e wà bosọ magbe nado setonuna osẹ́n Jehovah tọn lẹ sọn whenẹnu sọyi, e mọ tlọlọ dọ Jehovah yin “dagbe, bosọ nọ wleawu nado jona.” (Psalm 51:1-19; 86:5) Ṣigba etẹwẹ lo, eyin mí gbẹ́ nọ tindo numọtolanmẹ whẹhuhu tọn po winyan tọn lẹ po to whenuena mí ko lẹnvọjọ bo ko mọ jona yí godo?

¹⁹ To whedelẹnu, ayihadawhẹnamẹnu sọgan gblewhẹdomẹ zẹjlẹgo, bo na nọ dowhẹ ylanwatọ de sinsinyẹn to whenuena e tlẹ ko lẹnvọjọ sọn ahun mẹ wá godo. To whẹho mọnkọtọn lẹ mẹ, mí dona na jide ahun he to whẹgbledo mí lọ dọ Jehovah klohu numọtolanmẹ gbẹtọvi tọn lẹpo. Mí dona kudeji dọ ewọ yiwanna mí bo ko jona mí, kẹdẹdi tuli he mí nọ na mẹdevo lẹ. (1 Johanu 3:19, 20) To alọ devo mẹ, ayihadawhẹnamẹnu wiwe nọ hẹn mí tindo jijọho ahun mẹ tọn, vivomẹninọ po ayajẹ sisosiso he vẹawu nado mọ to aihọn ehe mẹ po. Mẹsusu he ko waylando sinsinyẹn wayi lẹ ko tindo numimọ kọgbọ jiawu ehe tọn bo to vivi ayihadawhẹnamẹnu dagbe de tọn dù todin dile yé to Jehovah Jiwheyẹwhe sẹ̀n.—1 Kọlintinu lẹ 6:11.

20, 21. (a) Etẹwẹ owe ehe yin awuwlena nado gọalọna we nado wà? (b) Taidi Klistiani lẹ, mẹdekannujẹ tẹwẹ mí to vivi etọn dù, podọ nawẹ mí dona yí ì zan gbọn?

²⁰ Owe ehe yin awuwlena nado gọalọna we nado tindo ayajẹ enẹ bo hẹn ayihadawhẹnamẹnu dagbe de go dile mí to jujugbọn pipotọ azán godo tọn aihọn ylankan Satani tọn ehelẹ mẹ. Nugbo wẹ dọ owe lọ ma sọgan dọhodo osẹ́n gọna nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹpo he ji hiẹ dona lẹnnupọndo bo yizan to ninọmẹ he sọawuhia to azán dopodopo ji lẹ mẹ gba. Humọ, ma donukun dọ hiẹ na mọ osẹ́n he yin nina tlọlọ madoadúdẹji do whẹho ayihadawhẹnamẹnu tọn lẹ ji blo. Owe ehe yin awuwlena nado gọalọna we nado plọn ayihadawhẹnamẹnu towe nado nọ yawu yinuwa gbọn pinplọn lehe a na yí Ohó Jiwheyẹwhe tọn zan to gbẹzan towe mẹ do dali. To vogbingbọn mẹ na Osẹ́n Mose tọn, “osẹ́n Klisti tọn” nọ biọ to mẹhe nọ setonuna ẹn lẹ si nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ anademẹ ayihadawhẹnamẹnu po nunọwhinnusẹ́n lẹ po tọn hugan osẹ́n he yin winwlan dai lẹ. (Galatianu lẹ 6:2) Gbọnmọ dali, Jehovah na Klistiani lẹ mẹdekannujẹ he ma yọnjlẹ de. Etomọṣo, Ohó etọn flin mí ma nado yí mẹdekannujẹ enẹ zan taidi “nukunmẹṣinyọnnu de na ylanwiwa.” (1 Pita 2:16, NW ) Kakatimọ, mẹdekannujẹ mọnkọtọn nọ hùn dotẹnmẹ dagbe dotena mí nado dohia Jehovah dọ mí yiwanna ẹn.

²¹ Eyin hiẹ hodẹ̀ bo lẹnnupọndo lehe hiẹ na yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ zan to aliho dagbe hugan mẹ do ji, podọ to enẹgodo yinuwa sọgbe hẹ nudide towe lẹ, hiẹ na zindonukọn to nuyiwa tangan de he a bẹjẹeji to whenuena a plọnnu gando Jehovah go to tintan whenu mẹ—enẹ wẹ ‘huhlọn wuntuntun tọn’ towe pinplọn ‘gbọn yíyí ì zan dali.’ (Heblu lẹ 5:14) Ayihadawhẹnamẹnu towe he yin pinplọn gbọn Biblu dali na hẹn ale wá na we to gbẹzan towe lẹpo mẹ. Taidi avún he to gbigbó to zánhomẹ bo to avase na gando owù he tin to nukọn ja go, ayihadawhẹnamẹnu towe na gọalọna we nado basi nudide he na hẹn homẹhun Otọ́ towe olọn mẹ tọn. Aliho dagbe hugan wẹ ehe yin nado gbọṣi owanyi Jiwheyẹwhe tọn mẹ.