Wẹnsagun Jijọho Jiwheyẹwhe Tọn lẹ Yin Lilá di Ayajẹnọ
“Mẹfligọ̀ Oklunọ tọn lẹ na lẹ́gọ, bo na wá Ziọni yé po ohàn po, ayajijẹ madopodo nasọ tin to ota yetọn.” —ISAIA 35:10.
1. Nuhudo etẹ tọn wẹ aihọn lọ tindo po egblemaku po?
TO EGBEHE hugan gbede pọ́n, gbẹtọvi lẹ tindo nuhudo wẹnsagun wẹndagbe tọn. Nuhudo niyaniya tọn de tin na mẹde nado dọ nugbo lọ dogbọn Jiwheyẹwhe po lẹndai etọn lẹ po dali, yèdọ kunnudetọ adọgbotọ de mẹhe na na avase mẹylankan lẹ do vasudo he ja lọ ji bo gọalọna omẹ ahunjijlọnọ lẹ nado din jijọho Jiwheyẹwhe tọn.
2, 3. To whẹho Islaeli tọn mẹ, nawẹ Jehovah hẹn opagbe etọn he yin kinkandai to Amọsi 3:7 mẹ di gbọn?
2 To azán Islaeli tọn mẹ, Jehovah dopagbe nado wleawuna wẹnsagun enẹ nkọtọn lẹ. To opodo owhe kanweko ṣinẹnẹtọ J.W.M., yẹwhegan Amọsi dọmọ: “Oklunọ Jiwheyẹwhe ma na wà núde, adavo ewọ dè aṣli etọn hia hlan devi etọn yẹwhegan lẹ.” (Amọsi 3:7) To owhe kanweko he bọdo hodidọ ehe go lẹ mẹ, Jehovah yí onú huhlọnnọ susu lẹ wà. Di apajlẹ, to owhe 607 J.W.M., e do mẹplọnlọ omẹ dide etọn lẹ go sinsinyẹn na yé ṣiatẹ bo yin ohùnhọdutọ wutu. E sọ sayana akọta he lẹdo yé lẹ he jaglin na yajiji Islaeli tọn wutu. (Jẹlemia, weta 46-49) Whelọnu lo, to 539 J.W.M., Jehovah hẹn aijijẹ huhlọn aihọn tọn heyin Babilọni huhlọnnọ tọn wá, podọ taidi kọdetọn de, to 537 J.W.M., pipotọ Islaeli tọn de lẹkọwa aigba yetọn ji nado vọ́ tẹmpli lọ gbá.—2 Otannugbo lẹ 36:22, 23.
3 Ehelẹ yin nujijọ he whàn aigba lẹ, podọ to kọndopọmẹ po hogbe Amọsi tọn lẹ po, Jehovah dè yé hia jẹnukọn hlan yẹwhegan he wadevizọn taidi wẹnsagun lẹ, to avase nina Islaeli do nuhe to na wá jọ lẹ ji. To gblagbla owhe kanweko ṣinatọ̀ntọ J.W.M. tọn mẹ, e ze Isaia tite. To gblagbla owhe kanweko ṣinawetọ J.W.M. tọn mẹ, e ze Jẹlemia tite. Enẹgodo, sẹpọ vivọnu owhe kanweko enẹ lọ tọn, e ze Ezekiẹli tite. Ehelẹ po yẹwhegan nugbonọ devo lẹ po na kunnudenu gigọ́ dogbọn lẹndai Jehovah tọn lẹ dali.
Yinyọ́n Wẹnsagun Jiwheyẹwhe Tọn lẹ to Egbehe
4. Etẹwẹ nọ do nuhudo gbẹtọvi lẹ tọn hia na wẹnsagun jijọho tọn?
4 Etẹwẹ dogbọn egbehe dali? Mẹsusu to aihọn lọ mẹ tindo numọtolanmẹ sinsinyẹn dọ onú dobunamẹ tọn de na jọ to whenuena yé doayi doyiyi ogbẹ́ gbẹtọvi tọn go. Mẹhe yiwanna whẹdida dodo lẹ nọ mọ awuvẹ to ahún mẹ to whenue yé mọ yẹnuwiwa po ylanwiwa he họnwun Mẹylọhodotọklisti tọn po. Dile Jehovah dọ dọdai gbọn Ezekiẹli gblamẹ do, yé “to hunwẹn podọ . . . to awhádo na osùnú lẹpo he yin wiwà to gblagbla etọn mẹ.” (Ezekiẹli 9:4) Etomọṣo, mẹsusu ma doayi nuhe lẹndai Jehovah tọn lẹ yin go gba. Yé dona yin didọna.
5. Nawẹ Jesu dohia gbọn dọ wẹnsagun lẹ na tin to ojlẹ mítọn mẹ?
5 Be mẹdepope to egbehe to hodọ jẹgbonu po gbigbọ adọgbigbo Isaia, Jẹlemia, po Ezekiẹli tọn po ya? Jesu dohia dọ mẹde na wà mọ. To whenuena e to dọdai nujijọ azán mítọn gbè tọn lẹ dọ, e dọmọ: “Yè nasọ dọ yẹwheho wẹndagbe ahọludu tọn he lẹ to aigba fininọ lẹpo mẹ na okunnu de hlan akọta lẹpo; whenẹnu wẹ opodo na wá.” (Matiu 24:14) Mẹnu lẹ wẹ to dọdai enẹ hẹndi to egbehe, bo to devizọnwa taidi wẹnsagun, yẹwhehodọtọ wẹndagbe tọn de? Kọndopọ he tin to azán mítọn po ojlẹ Islaeli hohowhenu tọn po ṣẹnṣẹn gọalọna mí nado na gblọndo kanbiọ enẹ tọn.
6. (a) Basi zẹẹmẹ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn” to wẹkẹ whàn tintan whenu. (b) Nawẹ Ezekiẹli 11:17 yin hinhẹndi to ojlẹ Islaeli hohowhenu tọn mẹ gbọn?
6 To azán gbakija Wẹkẹ Whàn I tọn lẹ whenu, omẹ egbezangbe Jehovah tọn lẹ, yèdọ pipotọ mẹyiamisisadode “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn,” yì kanlinmọgbenu he yin onú dopolọ po Islaeli tọn to Babilọni po. (Galatianu lẹ 6:16) Yé jiya kanlinmọgbenu gbigbọmẹ tọn to Babilọni Daho lọ, yèdọ bẹplidopọ sinsẹ̀n lalo aihọn tọn lẹ, to ehe mẹ Mẹylọhodotọklisti yin nukundeji bo tindo oblọ hugan te. Etomọṣo, hogbe Jehovah tọn hlan Ezekiẹli dohia dọ yé mayin gbigbẹdai gba. E dọmọ: “Yẹn na ṣinyan mì pli sọn akọta lẹ mẹ, bosọ bẹ́ mì pli sọn otò fie yè ko vúnvún mì do lẹ mẹ, yẹn nasọ na aigba Islaeli tọn mì.” (Ezekiẹli 11:17) Nado sọgan hẹn opagbe enẹ di hlan Islaeli hohowhenu tọn, Jehovah ze Kilusi Pẹlsianu lọ tite, mẹhe gbawhàn Babilọni Huhlọn Aihọn tọn podọ hùn aliho dote na pipotọ Islaeli tọn nado lẹkọyi aigba yetọn ji. Ṣigba etẹwẹ dogbọn egbehe dali?
7. Nujijọ tẹ to 1919 wẹ dohia dọ Jesu ko yinuwa sọta Babilọni Daho lọ? Basi zẹẹmẹ.
7 To bẹjẹeji owhe kanweko ehe tọn mẹ, kunnudenu huhlọnnọ tin dọ Kilusi Daho de to azọ́nwa. Mẹnu wẹ ewọ yin? E mayin mẹdevo de hugan Jesu Klisti, he yin zize do ofìn ji sọn 1914 gbọ́n to Ahọluduta olọn tọn mẹ gba. Ahọlu daho ehe do ojlo dagbe hia hlan mẹmẹsunnu yiamisisadode etọn lẹ to aigba ji whenuena, to owhe 1919, Klistiani yiamisisadode lẹ yin tuntundote sọn kanlinmọgbenu gbigbọmẹ tọn podọ lẹkọwa “aigba” yetọn ji, yèdọ ninọmẹ gbigbọmẹ yetọn tọn. (Isaia 66:8; Osọhia 18:4) Enẹwutu Ezekiẹli 11:17 tindo hẹndi egbezangbe tọn de. To ojlẹ hohowhenu tọn mẹ e biọ ayijijẹ Babilọni tọn nado hun aliho dote na Islaelivi lẹ nado lẹkọwa aigba yetọn ji. To ojlẹ egbezangbe tọn mẹ hinhẹn gọwa Islaeli Jiwheyẹwhe tọn yin kunnudenu dọ Babilọni Daho lọ ko tindo numimọ aijijẹ tọn to alọ Kilusi Daho lọ tọn mẹ. Aijijẹ ehe yin lilá gbọn angẹli awetọ Osọhia weta 14 tọn dali, to whenue e dawhá jẹgbonu dọmọ: “Babilọni họ́, e họ́, otò daho nẹ, na e ko hẹn akọta lẹpo nù to ovẹn homẹgble ayọdide etọn tọn mẹ.” (Osọhia 14:8) Lehe e yin adà awetọ na Babilọni Daho lọ do sọ, titengbe na Mẹylọhodotọklisti! Podọ dona nankọtọn die na Klistiani nugbo lẹ!
8. Nawẹ owe Ezekiẹli tọn basi zẹẹmẹ ayajẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn to tundote 1919 tọn godo gbọn?
8 To Ezekiẹli 11:18-20, mí hia zẹẹmẹ yẹwhegan lọ tọn do ayajẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn ji to hinhẹn gọwa yetọn godo. Hẹndi tintan hogbe etọn lẹ tọn zẹẹmẹdo klọwe Islaeli tọn to azán Ẹzla po Nẹhemia tọn lẹ po gbè. Hẹndi egbezangbe tọn zẹẹmẹdo onú dopolọ. Mì gbọ mí ni pọ́n lehe e yinmọ gbọn. Jehovah dọmọ: “Yé na wá [aigba yetọn ji] yé nasọ bẹ onú awuhiọ etọn lẹpo po osùnú etọn lẹpo po yì sọn finẹ.” Kẹdẹdile e yin didọdai do, bẹsọn 1919, Jehovah klọ́ omẹ etọn lẹ wé bo na yé huhlọn nado sẹ̀n ẹn. Yé jẹ aṣa po sinsẹ̀n-nuplọnmẹ Babilọni tọn he hẹn yé flu to nukun etọn mẹ lẹpo dè sẹ̀ sọn lẹdo gbigbọmẹ tọn yetọn mẹ ji.
9. Bẹsọn 1919, dona he tindo zẹẹmẹ tẹlẹ wẹ Jehovah na omẹ etọn lẹ?
9 Enẹgodo sọgbe hẹ wefọ 19, Jehovah zindonukọn nado dọmọ: “Yẹn bo nasọ na ayiha dopo yé, yẹn bo nasọ yí gbigbọ yọ́yọ́ de do mì homẹ; yẹn bo nasọ dè ayiha zannunọ sọn agbasalan yetọn mẹ, bo na na ayiha agbasalan tọn de yé.” To kọndopọmẹ po hogbe ehelẹ po, to 1919, Jehovah kọ̀n devizọnwatọ yiamisisadode etọn lẹ dopọ, bo na yé “ayiha dopo” nado dọ ẹ domọ, na yé nido nọ sẹ̀n ẹn “po abọ́ dopo po.” (Zẹfania 3:9) Humọ, Jehovah na gbigbọ wiwe omẹ etọn lẹ nado hẹn yé lodo to azọ́n kunnudide tọn mẹ podọ nado hẹn yé dè sinsẹ́n dagbe he yin zẹẹmẹ basina to Galatianu lẹ 5:22, 23 mẹ tọnjẹgbonu. Podọ kakati nado yin mayọndagbenọ, ayiha sinsinyẹnnọ, Jehovah na yé ayiha bibọ de, diọdo tọn, ayiha tonusise tọn, ayiha de he na yigbe hlan ojlo etọn.
10. Naegbọn Jehovah do dona omẹ he yin hinhẹn gọ̀ etọn lẹ sọn 1919 sọyi?
10 Naegbọn e do basi ehe? Jehovah lọsu basi zẹẹmẹ. Mí hia to Ezekiẹli 11:20 mẹ dọmọ: “Na yé nido nọ zinzọnlin to osẹ́ndoai ṣie lẹ mẹ, bosọ yìn gbèdoai ṣie lẹ, bo basi yé: yewlẹ bo nasọ yin omẹ ṣie lẹ, yẹn bo nasọ yin Jiwheyẹwhe yetọn.” Islaeli Jiwheyẹwhe tọn plọ́n nado setonuna osẹ́n Jehovah tọn kakati nado hodo linlẹn yedetiti tọn lẹ. Yé plọn nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn matin obu gbẹtọ tọn. Gbọnmọ dali, yé tin to kada bo gbọnvo to apajlẹ Klistiani Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ hihodo mẹ. Yewlẹ wẹ omẹ Jehovah tọn lẹ. To enẹ mẹ, Jehovah ko wleawufó nado yí yé zan taidi wẹnsagun etọn, yèdọ “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” etọn.—Matiu 24:45-47.
Ayajẹ Wẹnsagun Jiwheyẹwhe Tọn lẹ Tọn
11. Nawẹ owe Isaia tọn basi zẹẹmẹ ayajẹ omẹ Jehovah tọn lẹ tọn gbọn?
11 Be hiẹ sọgan yí nukun homẹ tọn do pọ́n ayajẹ yetọn to whenuena yé doayi otẹn lẹblanulọkẹyi he yé to vivi etọn dù go ya? Taidi pipli de, yé basi dọvọdọ hogbe Isaia 61:10 tọn lẹ dọmọ: “Yẹn na jaya susu to Oklunọ mẹ, gbigbọ ṣie nasọ yín ayajẹtọ to Jiwheyẹwhe ṣie mẹ.” Opagbe Isaia 35:10 yin hinhẹndi do yé ji: “Mẹfligọ̀ Oklunọ tọn lẹ na lẹgọ, bo na wá Ziọni yé po ohàn po, ayajijẹ madopodo nasọ tin to ota yetọn: yé na mọ ayajijẹ po homẹhunhun po yí, nukunbibia po awubla po na họ̀n yì.” Ayajijẹ mọnkọtọn wẹ yin wẹnsagun Jehovah tọn lẹ tọn heyin jijọho Jiwheyẹwhe tọn yigodo jẹ 1919 dile yé tọnjẹgbonu nado dọyẹwheho wẹndagbe lọ tọn hlan gbẹtọvi lẹpo. Sọn whenẹnu gbọ́n kakajẹ azán ehe gbè, yé ma ko doalọte to azọ́n ehe wiwà mẹ, podọ ayajẹ yetọn ko jideji. To Yẹwhehodidọ Osó ji tọn etọn mẹ, Jesu dọmọ: “Ayajẹnọ wẹ jijọho dintọ lẹ, na yè na ylọ yé ‘visunnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ.’ ” (Mat. 5:9 NW, nudọnamẹ odò tọn.) Nugbo-yinyin hodidọ enẹ tọn ko yin numimọ etọn tindo gbọn pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn “ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹ” dali sọn 1919 kakajẹ egbehe.
12, 13. (a) Mẹnu lẹ wẹ kọnawudopọ hẹ Islaeli Jiwheyẹwhe tọn to Jehovah sinsẹ̀n mẹ, podọ etẹwẹ yé yí yedelẹ zan na? (b) Ayajẹ daho tẹwẹ ko yin numimọ etọn tindo gbọn devizọnwatọ yiamisisadode Jehovah tọn lẹ dali?
12 Dile owhe lẹ to jujuyi, sọha Islaeli Jiwheyẹwhe tọn lọ jideji kakajẹ owhe 1930 lẹ mẹ whenuena bibẹpli pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn sẹpọ tadona kọ̀n. Be jideji to sọha wẹnlatọ wẹndagbe lọ tọn lẹ mẹ doalọte to whenẹnu wẹ ya? Paali. Gbẹtọ susugege Klistiani lẹ tọn po todido aigba ji tọn de po ko jẹ awusọhia ji, podọ ehelẹ to awukọndopọ hẹ mẹmẹsunnu yiamisisadode yetọn lẹ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ. Apọsteli Johanu mọ gbẹtọ susugege ehe to numimọ mẹ, podọ aliho he mẹ e basi zẹẹmẹ yetọn do jẹ na ayidonugo: “Yé . . . tin to ofìn Jiwheyẹwhe tọn lọ nukọn, bosọ to sinsẹ̀n ẹn to okle po ozán po.” (Osọhia 7:15) Mọwẹ, gbẹtọ susugege lọ hẹn alọnu etọn ján to Jiwheyẹwhe sinsẹ̀n mẹ. Taidi kọdetọn de, to whenuena sọha mẹyiamisisadode lẹ tọn jẹ didepo ji, jẹgodona 1935, azọ́n kunnudide tọn lọ zindonukọn po jideji niyaniya de po gbọn gbẹdohẹmẹtọ nugbonọ ehelẹ dali.
13 To aliho ehe mẹ Isaia 60:3, 4 yin hinhẹndi: “Kosi lẹ na wá hinhọ́n kọ̀n, podọ ahọlu lẹ do hinhọ́n zizẹ towe kọ̀n. Ze nukun towe daga lẹdo, bo pọ́n, yé omẹ pó bẹ yede plidopọ, yé wá de we; visunnu towe lẹ na sọn ofi dindẹn wá, yè nasọ pọ́n ovi yọnnu towe lẹ go to adaja towe mẹ.” Ayajẹ he diọdo ehelẹ hẹn wá na Islaeli Jiwheyẹwhe tọn lọ yin zẹẹmẹ whanpẹnọ de basina to Isaia 60:5 mẹ, fie mí hia te dọmọ: “Whenẹnu wẹ hiẹ na mọ, bosọ sàplidopọ, ayiha towe na dibu, bosọ zùn daho; na yè na diọkọna adọkun susu ohù tọn hlan we, huhlọn kosi lẹ tọn na wá dewe.”
Titobasinanu Jehovah Tọn to Mìzọnmìzọn Ji
14. (a) Numimọ onú olọn mẹ tọn tẹlẹ wẹ Ezekiẹli mọ, podọ gbedide tẹwẹ e mọyi? (b) Etẹwẹ omẹ Jehovah tọn to ojlẹ egbezangbe tọn mẹ lẹ yọnẹn, podọ numọtolanmẹ azọngban tẹ tọn wẹ yé tindo?
14 To owhe 613 J.W.M., Ezekiẹli mọ numimọ jiawu titobasinanu olọn mẹ Jehovah tọn de, he taidi awhànkẹkẹ he to mìzọnmìzọn ji. (Ezekiẹli 1:4-28) Enẹgodo, Jehovah dọna ẹn dọmọ: “Visunnu gbẹtọ tọn, yì, hẹn dewe jẹ owhé Islaeli tọn gbè, bo yí ohó ṣie lẹ do dọhó hlan yé.” (Ezekiẹli 3:4) To owhe 1997 ehe mẹ, mí doayi e go dọ titobasinanu olọn mẹ Jehovah tọn gbẹpo to mizọnmizọn ji maklẹ́nafọ nado hẹn lẹndai Jehovah tọn lẹ di. Enẹwutu, mí gbẹ tindo numọtolanmẹ dandannu tọn lọ nado dọ hlan mẹdevo lẹ dogbọn lẹndai enẹlẹ dali. To azán etọn gbè, Ezekiẹli dọ ohó heyin gbigbọdo tlọlọ gbọn Jehovah dali lẹ. To egbehe, mí nọ dọhó sọn Ohó gbọdo Jehovah tọn mẹ, yèdọ Biblu lọ. Podọ owẹ̀n nankọtọn die he owe enẹ tindo na gbẹtọvi lẹ! To whenue mẹsusu nọ to tuklajẹ dogbọn sọgodo dali, Biblu dohia dọ onú lẹ na ylan hugan mọ—podọ to ojlẹ dopolọ mẹ, yọ́n hugan—lehe yé sọgan lẹndo.
15. Naegbọn ninọmẹ lẹ do ylan sọmọ to egbehe hugan lehe mẹsusu tindo linlẹn etọn do?
15 Onú lẹ ylan na, dile mí plọn to hosọ he ko wayi lẹ mẹ do, Mẹylọhodotọklisti po sinsẹ̀n lalo devo lẹ po to madẹnmẹ na yin vivasudo mlẹnmlẹn dile e yin do na Jelusalẹm to owhe 607 J.W.M. Yinukọn dogọ, pipli tonudidọ globu tọn lẹpo, he yin yẹdena to owe Osọhia tọn mẹ taidi gbekanlin de he tindo ota ṣinawe po azò ao po to madẹnmẹ na yin vivasudo, dile susu kọmẹnu kosi Jelusalẹm tọn lẹ ko yin vivasudo do. (Osọhia 13:1, 2; 19:19-21) To azán Ezekiẹli tọn gbè Jehovah basi zẹẹmẹ he họnwun avosanamẹnu he vasudo Jelusalẹm tọn he to sisẹpọ lọ hẹn wá. Ṣigba hogbe etọn lẹ na tindo zẹẹmẹ hugan lẹ dogọ to whenuena gbẹtọ lẹ doayi vasudo aihọn ehe tọn he to sisẹpọ lọ go. Jehovah dọna Ezekiẹli dọmọ: “Enẹwutu wẹnhun, hiẹ visunnu gbẹtọ tọn; po gbigbà adaja towe tọn po po ovivẹ́ po wẹ hiẹ na wẹnhun to nukun yetọn lẹ nukọn. E nasọ yin, whenuena yé dọ hlan we dọ, etẹwutu hiẹ to hunwẹn? Wẹ hiẹ na dọmọ, na owẹ̀n lọ tọn wutu, na e wá: ayiha lẹpo bo nasọ yọ́, alọ lẹpo bo nasọ yin túntún, gbigbọ lẹpo bo nasọ yin madogán, gbigbọ lẹpo bo nasọ yín zindo, kligonu lẹpo bo nasọ yín masinyẹn di osìn: dayi e go, e wá, e bo nasọ yín wiwà, wẹ Oklunọ Jiwheyẹwhe dọ.” (Ezekiẹli 21:6, 7; Matiu 24:30) Nujijọ dobunamẹ lẹ tin to nukọn ja. Mẹtọnhopọn he siso mítọn na gbẹtọvi hatọ mítọn lẹ nọ whàn mí nado na avase, yèdọ nado dọ “owẹ̀n” homẹgble he ja Jehovah tọn.
16. Na homẹmimiọnnọ lẹ, naegbọn ninọmẹ lẹ do pọnte hugan lehe mẹsusu tindo linlẹn etọn do?
16 To ojlẹ dopolọ mẹ, na gbẹtọ homẹmimiọnnọ lẹ onú lẹ gbẹ yọ́n tlala hugan lehe suhugan yetọn lẹ lẹn do. To aliho tẹ mẹ? Na Jesu Klisti ko kú na ylando mítọn lẹ podọ to gandu todin taidi Ahọlu Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn. (1 Timoti 1:15; Osọhia 11:15) Nuhahun gbẹtọvi tọn he taidi nuhe ma sọgan mọ pọngbọ yí lẹ na yin dududeji to madẹnmẹ gbọn Ahọluduta olọn mẹ tọn enẹ dali. Okú, azọ̀n, nugbomadọ, huvẹ, po sẹ́nhẹngba po na lẹzun onú hoho tọn lẹ, podọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn na dugán matin nukundiọsọmẹ do aigba paladisi tọn de ji. (Osọhia 21:3, 4) Gbẹtọvi lẹ na duvivi jijọho Jiwheyẹwhe tọn—haṣinṣan owanyinọ jijọho tọn de hẹ Jehovah Jiwheyẹwhe podọ hẹ ode awetọ yetọn.—Psalm 72:7.
17. Jideji tẹlẹ wẹ nọ hẹn ayajẹ wá ahún wẹnsagun jijọho Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn mẹ?
17 To awa aihọn lọ tọn delẹ ji, sọha susu gbẹtọ homẹmimiọnnọ lẹ to alọkẹyi owẹ̀n jijọho Jiwheyẹwhe tọn ehe. Nado donu apajlẹ kleun delẹ go, to owhe he wayi mẹ Ukraine na linlin jideji wẹnlatọ 17 to kanweko ji lẹ tọn. Mozambique na linlin jideji 17 to kanweko ji de tọn, Lithuanie 29 to kanweko ji agayiyi tọn de. Russie tindo jideji 31 to kanweko ji, to whenue Albanie tindo numimọ 52 to kanweko ji to agayiyi wẹnlatọ lẹ tọn mẹ. Jideji ehelẹ nọtena fọtọ́n ao ao omẹ ahunjijlọnọ he jlo nado duvivi jijọho Jiwheyẹwhe tọn podọ mẹhe ko ze teninọ yetọn na dodowiwa lẹ. Agayiyi niyaniya mọnkọtọn nọ hẹn ayajẹ wá na mẹmẹsunnu-yinyin Klistiani tọn lọ blebu.
18. Vlavo gbẹtọ lẹ dotoai kavi lala, etẹwẹ walọyizan mítọn na yin?
18 Be gbẹtọ lẹ nọ yigbe po awuyiya po to fie hiẹ nọ nọ ya? Eyin mọwẹ, be mí jaya hẹ we. Nalete, to aigba-denamẹ delẹ ji, e nọ biọ susu, yèdọ ganmẹ susu azọ́n sinsinyẹn tọn lẹ whẹpo jlodotọ dopo tata nido yin mimọ. Be mẹhe to sinsẹ̀nzọnwà to aigba-denamẹ mọnkọtọn lẹ ji hẹn alọnu yetọn lẹ gbọjọ kavi hẹn todido bu wẹ ya? Lala. Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ flin hogbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ hlan Ezekiẹli to whenuena E deazọ́n na yẹwhegan jọja lọ to tintan whenu nado dọyẹwheho hlan Juvi hatọ etọn lẹ dọmọ: “Yewlẹ, eyin yé na sè, kavi eyin yé na gbọ, (na owhé atẹṣitọ de wẹ yé,) ganṣo na yọnẹn dọ yẹwhegan de ko tin to yé ṣẹnṣẹn.” (Ezekiẹli 2:5) Taidi Ezekiẹli, mí to nukọnzindo to didọna gbẹtọ lẹ dogbọn jijọho Jiwheyẹwhe tọn dali vlavo yé na dotoai kavi lala. Eyin yé dotoai, mí nọ jaya. Eyin yé gbẹ́ mí dai, vlẹ mí ko, yèdọ tlẹ dohomẹkẹn mí, mí nọ sinyẹnlin. Mí yiwanna Jehovah, podọ Biblu dọmọ: “Owanyi . . . nọ doakọnna onú lẹpo.” (1 Kọlintinu lẹ 13:4, 7) Na mí nọ dọyẹwheho po akọ́ndonanu po wutu, gbẹtọ lẹ yọ́n mẹhe Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ yin. Yé yọ́n wẹndomẹ mítọn. To whenuena opodo lọ na wá, yé na yọnẹn dọ Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ ko dovivẹnu nado gọalọna yé nado duvivi jijọho Jiwheyẹwhe tọn.
19. Taidi devizọnwatọ Jiwheyẹwhe nugbo lọ tọn lẹ, lẹblanulọkẹyi daho tẹwẹ mí nọ yọ́n nuhọakuẹ etọn?
19 Be lẹblanulọkẹyi depope tin he klo hugan Jehovah sinsẹ̀n ya? Lala! Ayajijẹ daho hugan mítọn nọ wá sọn haṣinṣan mítọn hẹ Jiwheyẹwhe mẹ po oyọnẹn lọ po dọ mí to ojlo etọn wà. “[Ayajẹnọ, NW ] wẹ mẹhe yọ́n ogbè homẹhunhun tọn lẹ: Oklunọ È, yé to zọnlinzin to hinhọ́n nukun towe tọn mẹ.” (Psalm 89:15) Mì gbọ mí ni nọ yí whepoponu do yọ́n nuhọakuẹ ayajẹ yinyin wẹnsagun jijọho Jiwheyẹwhe tọn hlan gbẹtọvi lẹ tọn. Na mí ni yí vivẹnu lẹpo do basi ehe go mí pe to azọ́n ehe mẹ kakajẹ whenue Jehovah na dọmọ e ko yin bibasi.
Be Hiẹ Flin Ya?
◻ Mẹnu lẹ wẹ wẹnsagun jijọho Jiwheyẹwhe tọn lẹ to egbehe?
◻ Nawẹ mí yọnẹn gbọn dọ Babilọni Daho lọ tindo numimọ aijijẹ tọn to 1919?
◻ Etẹwẹ yin nuduahunmẹnamẹ hugan “gbẹtọ susugege” lọ tọn?
◻ Naegbọn sọgodo ma do tindo todido hugan lehe suhugan gbẹtọ lẹ tọn tindo linlẹn etọn to egbehe do?
◻ Na gbẹtọ ahunjijlọnọ lẹ, naegbọn sọgodo do sọgan pọnte hugan lehe yé tindo linlẹn etọn do?
[Yẹdide to weda 29]
To whenuena yé mọ doyiyi ogbẹ́ gbẹtọvi tọn, mẹsusu nọ tindo numọtolanmẹ sinsinyẹn dọ onú dobunamẹ de na jọ
[Yẹdide to weda 31]
Wẹnsagun jijọho Jiwheyẹwhe tọn lẹ wẹ yin mẹhe yin ayajẹnọ hugan to aigba ji to egbehe