Aṣli de He Klistiani lẹ Ma Dona Ze Whlá!
“Yẹn dọhó gbangba hlan aihọn . . . yẹn ma dọ onú de to nuglọ.”—JOHANU 18:20.
1, 2. Etẹwẹ yin nujọnu-yinyin hogbe Glẹki tọn lọ my·steʹri·on dile eyin zinzan do to Owe wiwe lẹ mẹ?
HOGBE Glẹki tọn lọ my·steʹri·on yin lilẹdogbedevomẹ to Les Saintes écritures traduction du monde nouveau mẹ whla 25 taidi “aṣli wiwe” podọ whla atọ̀n taidi “nudabla.” Aṣli de he yin yiylọdọ wiwe dona yin nujọnu na nugbo tọn! Mẹdepope he tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado mọ oyọnẹn aṣli enẹ tọn yí dona tindo numọtolanmẹ gbégbigbò yiaga de tọn, whenuena e ko yin hihia jẹ nado má aṣli de po Jiwheyẹwhe Nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn po.
2 Expository Dictionary of Old and New Testament Words Vine tọn do nugbo-yinyin etọn hia dọ to whẹho susu lẹ mẹ “aṣli wiwe” yin zẹẹmẹ he sọgbe hugan “nudabla.” E dọ dogbọn my·steʹri·on dali dọmọ: “To [Owe Wiwe Glẹki tọn lẹ mẹ] e nọtena, e mayin nudabla (taidi po hogbe Glẹnsigbe lọ po gba), ṣigba dọ ehe, tintin to gbonu gblagbla nukunnumọjẹnumẹ jọwamọ tọn matin alọgọ tọn mẹ, sọgan yin hinhẹn zùn yinyọnẹn gbọn osọhia sọn Olọn mẹ wá kẹdẹ dali, podọ eyin hinhẹn zùn yinyọnẹn to aliho de podọ to ojlẹ heyin dide gbọn Jiwheyẹwhe dali, podọ gbọn mẹhe mọ hinhọ́n Gbigbọ Etọn tọn yí lẹ kẹdẹ dali. Na paa tọn nudabla de zẹẹmẹdo oyọnẹn he yin alọhẹndotena; zẹẹmẹ Owe wiwe tọn etọn yin nugbo heyin didehia. Gbọnmọ dali hogbe he nọ yin kinkọndopọ po hogo lọ po lẹ wẹ yin ‘hinhẹn zùn yinyọnẹn,’ ‘sọawuhia,’ ‘didehia,’ ‘dọyẹwheho,’ ‘mọnukunnujẹemẹ,’ ‘mánamẹ.’ ”
3. Nawẹ agun Klistiani owhe kanweko tintan whenu tọn lọ gbọnvona pipli sinsẹ̀n dabla tọn delẹ gbọn?
3 Zẹẹmẹ bibasi ehe zinnudo vogbingbọn daho de ji to ṣẹnṣẹn pipli sinsẹ̀n dabla he gbayipe to owhe kanweko tintan whenu podọ to agun Klistiani tọn yọyọ he yin didoai lọ mẹ. To whenuena e yindọ mẹhe yin yíyí biọ hagbẹ sinsẹ̀n lalo klandovo nuglọ tọn mẹ lẹ nọ yin bibla gbọn opàdido nuglọ tọn de dali nado basi hihọ́na nuplọnmẹ sinsẹ̀n tọn lẹ, Klistiani lẹ ma nọ yin zizedo alọhẹndotenamẹ mọnkọtọn mẹ pọ́n gbede gba. Nugbo wẹ dọ apọsteli Paulu dọho dogbọn “nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn to nudabla mẹ dali,” bo ylọ ẹ dọ “nuyọnẹn he whlá,” enẹ wẹ yin, whiwhla sọn “ahọvi aihọn he tọn lẹ dè.” E mayin sọn Klistiani lẹ dè mẹhe e ko yin didehia hlan lẹ gbọn gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn dali gba na yé ni sọgan yin hinhẹn jẹ gbangba.—1 Kọlintinu lẹ 2:7-12; yijlẹdo Yẹwhehodọtọ lẹ 1:20 go.
“Aṣli Wiwe” lọ Yin Yinyọnẹn
4. Mẹnu lẹ ji wẹ “aṣli wiwe” lọ sinai do, podọ gbọnna?
4 “Aṣli wiwe” Jehovah tọn sinai do Jesu Klisti ji. Paulu wlan dọmọ: “[Jehovah] ko yí nudabla ojlo etọn tọn hia mí, kẹdẹdi homẹdagbe etọn he e ko lẹndai to ede homẹ: dọ, to mimá ojlẹ gigọ́ lọ tọn mẹ, ewọ nido hò onú lẹpo pli do dopo to Klisti mẹ, eyin ehe tin to olọn mẹ, po ehe tin to aihọn mẹ po; yèdọ to ewọ mẹ.” (Efesunu lẹ 1:9-10) Paulu tlẹ yin nujikudonọ dogbọn wunmẹ “aṣli wiwe” lọ tọn dali whenuena e dlẹnalọdo nuhudo lọ nado “yọ́n nudabla Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ Klisti.”—Kọlọsinu lẹ 2:2.
5. Etẹwẹ “aṣli wiwe” lọ bẹhẹn?
5 Nalete, onú susu, yin bibiọ, na “aṣli wiwe lọ” yin aṣli de po adà susu lẹ po. E mayin yinyọ́n Jesu poun taidi Okún dopagbe tọn lọ kavi Mẹssia lọ gba; e bẹ azọngban he e yin nina nado hẹndi to lẹndai Jiwheyẹwhe tọn mẹ hẹn. E bẹ gandudu olọn mẹ tọn de hẹn, yèdọ Ahọluduta Mẹssia Tọn Jiwheyẹwhe tọn, dile Jesu basi zẹẹmẹ etọn họnwun do to whenuena e dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Na mìwlẹ wẹ yè na nado yọ́n onú jawu ahọluduta olọn tọn, ṣigba yè ma na yewlẹ gba.”—Matiu 13:11, wekun flinflin lẹ yin mítọn.
6. (a) Naegbọn e do yin nuhe sọgbe nado dọ dọ “aṣli wiwe” lọ “whlá sọn whenue aihọn ko jọ gbọ́n”? (b) Nawẹ eyin didehia to debọdo-dego mẹ gbọn?
6 Ojlẹ he diga de dona juwayi to gblagbla didọ tintan lẹndai Jiwheyẹwhe tọn nado wleawuna dodonu de na Ahọluduta Mẹssia Tọn nado hẹn ‘aṣli wiwe lọ . . . dabla lọ wá tadona kọ̀n.’ (Osọhia 10:7; Gẹnẹsisi 3:15) Hinhẹnwa tadona kọ̀n etọn na wá aimẹ po didoai Ahọluduta lọ tọn po, dile nuyijlẹdonugo Osọhia 10:7 po 11:15 po dohia do. Na nugbo tọn, owhe 4 000 juwayi sọn nina opagbe tintan Ahọluduta lọ tọn to Edẹni jẹ awusọhia Ahọlu-Dide lọ tọn whenu to owhe 29 W.M. Owhe 1 885 devo juwayi whẹpo Ahọluduta lọ do yin didoai to olọn mẹ to 1914. Gbọnmọ dali “aṣli wiwe” to yinyin didehia to aliho debọdo-dego tọn mẹ hugan ojlẹ he hugan owhe 6 000 lẹ. (Pọ́n weda 28.) Paulu na nugbo tọn sọgbe to hodidọ dogbọn “osọhia nudabla tọn, he whlá sọn whenu aihọn ko jọ gbọ́n, ṣigba bọ yè dehia dinvie” dali.—Lomunu lẹ 16:25-27; Efesunu lẹ 3:4-11.
7. Naegbọn mí nado tindo tudido pete to hagbẹ afanumẹ nugbonọ nuyọnẹntọ lọ mẹ?
7 To vogbingbọn mẹ na gbẹtọvi lẹ, he tindo tedidi gbẹninọ he whègli tọn lẹ, Jehovah ma nọ tindo numọtolanmẹ kọgbidinamẹnu tọn gbọn ojlẹ dali nado de aṣli etọn lẹ hia mawhẹ́nmawhẹ́n gba. Nugbo ehe dona glọnalina mí sọn lilẹzun sọmawhenọ to whenuena kanbiọ Biblu tọn delẹ ma sọgan yin zẹẹmẹ basina to aliho he na hẹn pekọwana mí mẹ todin. Whiwhẹ to adà afanumẹ nugbonọ nuyọnẹntọ lọ tọn mẹ, he yin azọ́ndena nado wleawu núdùdù tọn na whédo Klistiani tọn to osaa sisọ mẹ, glọnalina ẹn nado gbọn goyiyi dali do jẹnukọn do to nuhe ma ko họnwun lẹ jla pé ji. Hagbẹ afanumẹ tọn lọ to avunho nado dapana yinyin hẹngogonọ. E yin whiwhẹnọ sọmọ nado yigbe dọ todin e ma sọgan na zẹẹmẹ kanbiọ lẹpo tọn, to hinhẹn Howhinwhẹn lẹ 4:18 họnwun to ayiha mẹ. Ṣigba lehe e yin ayajẹnu nado yọnẹn dọ Jehovah, to osaa dide etọn lọsu mẹ podọ to aliho etọn lọsu mẹ, na to nukọnzindo nado to aṣli etọn lẹ dehia gando lẹndai etọn lẹ go do sọ! Mí ni ma lẹzun sọmawhenọ gbede po tito Jehovah tọn po, to tintẹnpọn po nuyọnẹn matindo po nado họ̀nwezun jẹnukọnna Didehiatọ aṣli lẹ tọn blo. Lehe e namẹ jide dogọ do sọ nado yọnẹn dọ asisa he Jehovah to yiyizan to egbehe ma wà mọ gba! E yin nugbonọ po nuyọnẹntọ po.—Matiu 24:45; 1 Kọlintinu lẹ 4:6.
Aṣli He Ko Yin Didehia lọ Dona Yin Didọ!
8. Nawẹ mí yọnẹn gbọn dọ “aṣli wiwe” lọ dona yin hinhẹn zùn yinyọnẹn?
8 Jehovah ma ko de “aṣli wiwe” etọn hia hlan Klistiani lẹ nado ze yé whlá gba. E dona yin hinhẹn zùn yinyọnẹn, to kọndopọmẹ hẹ nunọwhinnusẹ́n he Jesu zedai na hodotọ etọn lẹpo—e mayin na sinsẹ̀ngan vude lẹ poun kẹdẹ gba: “Mì wẹ hinhọ́n aihọn tọn. Otò he yè doai do osó ji, ma sọgan yin whiwhla gba. Mọwẹ gbẹtọ lẹ ma nọ tá miyọngban, bo nọ yí i do ojlẹnu glọ gba, adavo do miyọngbantin ji; bọ e nasọ họ́n hinhọ́n hlan mẹhe to owhé gbe lẹpo. Mọkẹdẹ wẹ mì ni gbọ hinhọ́n mìtọn ni họnwun to gbẹtọ lẹ nukọn do, na yé nido mọ azọ́n dagbe mìtọn lẹ bo pagigona Otọ́ mìtọn he tin to olọn mẹ.”—Matiu 5:14-16; 28:19, 20.
9. Etẹwẹ dohia dọ Jesu mayin gufọntọ, dile mẹdelẹ dọ do?
9 Jesu ma tindo linlẹn gufinfọn tọn nado wleawuna titobasinanu nuglọ hodotọ lẹ tọn nado doafọna lẹndai aṣli tọn lẹ gba. To owe lọ Early Christianity and Society mẹ, Robert M. Grant wlan dogbọn avunlọ-yíyí he yin bibasi gando Klistiani fliflimẹ tọn lẹ go gbọn avunlọ-yinamẹtọ owhe kanweko awetọ lọ tọn Justin Martyr dali dọmọ: “Eyin Klistiani lẹ yin gufọntọ yé na nọ ze yedelẹ whlá nado sọgan jẹ yanwle yetọn lẹ kọ̀n.” Ṣigba nawẹ Klistiani lẹ sọgan “tin to nuglọ” do podọ to ojlẹ dopolọ mẹ tin taidi “otò he yin . . . didoai do osó ji” gbọn? Yé ma dona ze hinhọ́n yetọn whlá do ojlẹnu de glọ gba! Whelọnu lo, gandudu lẹ, ma tindo nudepope nado dibuna to nuwiwa yetọn lẹ mẹ. Wekantọ ehe zindonukọn nado basi zẹẹmẹ yetọn taidi “godonọnamẹtọ dagbe hugan ahọluigbagan lọ tọn to hinhẹn jijọho po titojininọ po wá mẹ.”
10. Naegbọn Klistiani lẹ ma dona ze nuhe yé yin whlá?
10 Jesu ma jlo dọ devi etọn lẹ ni ze nuhe yé yin whlá taidi mẹhe ylọ yedelẹ dọ hagbẹ klandovo sinsẹ̀n tọn lẹ gba. (Owalọ lẹ 24:14; 28:22) Awugbopo nado dike hinhọ́n mítọn ni họnwun to egbehe ma na yin homẹhunnu de na Klisti podọ na Otọ́ etọn, Didehiatọ aṣli tọn, podọ e ma na dike mí ni yin ayajẹnọ gba.
11, 12. (a) Naegbọn Jehovah jlo dọ sinsẹ̀n Klistiani tọn ni yin hinhẹn zùn yinyọnẹn? (b) Nawẹ Jesu ze apajlẹ he yọ́n lọ dai gbọn?
11 Jehovah “ma jlo dọ mẹdepope ni dọ̀n, adavo dọ omẹ popo ni wá lẹnvọjọ kọ̀n.” (2 Pita 3:9; Ezekiẹli 18:23; 33:11; Owalọ lẹ 17:30) Dodonu lọ na jona ylando lẹnvọjọnọ lẹ tọn yin yise to avọ́sinsan ofligọ Jesu Klisti tọn mẹ, mẹhe na ede taidi ofligọ na mẹlẹpo—e mayin na omẹ vude lẹ poun gba—na “mẹdepope he yí i sè ma nado dọ̀n ṣigba e nido tindo ogbẹ̀ madopodo.” (Johanu 3:16) Onú titengbe wẹ e yin dọ gbẹtọ lẹ ni yin alọgọna nado ze afọdide dandan tọn lẹ he na hẹn yé pegan nado yin whẹdana taidi lẹngbọ lẹ, e mayin gbọgbọẹ lẹ gba, to whẹdida he ja lọ whenu.—Matiu 25:31-46.
12 Sinsẹ̀n Klistiani nugbo tọn ma dona yin zize whla gba; e dona yin hinhẹnzun yinyọnẹn to aliho yọnbasi he jẹ lẹpo mẹ. Jesu lọsu titi ze apajlẹ he jẹ lọ dai. To whenuena e yin hokanse dogbọn yẹwhenọ daho dali gando devi etọn po nuplọnmẹ etọn lẹ po go, e dọmọ: “Yẹn dọho gbangba hlan aihọn; whepoponu wẹ yẹn nọ plọnmẹ to sinagọgu mẹ, podọ to tẹmpli mẹ, ofi he Ju lẹ nọ yì to whepoponu; yẹn ma dọ onú de to nuglọ.” (Johanu 18:19, 20) To pọndohlan nujijọ he jẹnukọn ehe tọn mẹ, omẹ budisi Jiwheyẹwhe tọ tẹwẹ na ze owẹ̀n he Jiwheyẹwhe ko lá dọ e dona yin didọ to gbangba whlá? Mẹnu wẹ na tẹnpọn nado whlá “họ̀nhungan oyọnẹn tọn lọ” he planmẹ yì ogbẹ̀ mavọmavọ mẹ lọ? Mọwiwà, na hẹn ẹn taidi yẹnuwatọ sinsẹ̀n tọn owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ.—Luku 11:52; Johanu 17:3.
13. Naegbọn mí dona dọyẹwheho to dotẹnmẹ hundote lẹpo mẹ?
13 Na mẹdepope ni ma penugo gbede nado dọ dọ míwlẹ taidi Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ ko ze owẹ̀n Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn whlá blo! Vlavo owẹ̀n lọ yin alọkẹyi kavi yin gbigbẹdai, gbẹtọ lẹ dona yọnẹn dọ e ko yin yẹwheho etọn dọ. (Yijlẹdo Ezekiẹli 2:5; 33:33 go.) Whelọnu lo mì gbọ mí ni yí dagbenu dotẹnmẹ hundote lẹpo tọn zan nado dọho owẹ̀n nugbo lọ tọn hlan mẹlẹpo, to fidepope he mí sọgan pé yé te.
Yíyí Omlẹn lẹ do Alaka Satani Tọn lẹ Mẹ
14. Naegbọn mí ma dona yin awuwhletọ dogbọn tintin to nùvo to sinsẹ̀n-bibasi mítọn mẹ dali?
14 To ofi susu lẹ Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ to lilẹzun gangansu ayidonugo linlin kinkan tọn lẹ hugan gbede pọ́n. Taidi nuhe jọ̀ do Klistiani fliflimẹ tọn lẹ go, yé nọ saba yin didohia to aliho agọ̀ mẹ bo nọ yin zizedo otẹn dopolọ mẹ po hagbẹ sinsẹ̀n lalo klandovo tọn he go yè sọgan vẹnudo lẹ po gọna hagbẹ titobasinanu nuglọ tọn devo lẹ. (Owalọ lẹ 28:22) Be hunhundonuvo mítọn to yẹwhehodidọ mẹ sọgan hẹn mí yin avunnukundiọsọ wẹ? Na nugbo tọn e na yin nuyọnẹn matindonu, podọ ma na yin hinhẹn ayinamẹ Jesu tọn go gba, nado ylọn míde do nudindọn he ma jẹ lẹ mẹ. (Howhinwhẹn lẹ 26:17; Matiu 10:16) Nalete, azọ́n alenọ heyin yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn po alọgọna gbẹtọ lẹ po nado hẹn gbẹzan yetọn lẹ pọnte ma dona yin zize whla gba. E nọ pagigona Jehovah, nọ ze e yì aga, dọn ayidonugo hlan ẹn po Ahọluduta zedai etọn lọ po. Gbeyiyi ahunhẹn jaya tọn hlan nugbo Biblu tọn to Whezẹtẹn Europe tọn po awa Aflika tọn delẹ po ji ko yinmọ na jideji he to hunhundonuvo ehe tọn nugbo lọ sọgan yin yẹwheho etọn dọ to finẹ todin wutu.
15, 16. (a) Lẹndai tẹlẹ wẹ yin hinhẹndi gbọn hunhundonuvo po kọdetọn dagbe gbigbọmẹ tọn tintindo mítọn po dali, ṣigba be ehe yin asisa ahunmẹdunamẹ tọn de wẹ ya? (b) Naegbọn Jehovah yí omlẹn do alaka Satani tọn lẹ mẹ?
15 Nugbo wẹ dọ gbọn hunhundonuvo ehe tọn dali Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ nọ dọyẹwheho, paladisi gbigbọmẹ tọn he yé to vivi etọn du, po kọdetọn dagbe yetọn po—to nunina gbẹtọ tọn po nutindo agbasa tọn lẹ po mẹ—ma yì madoayiego gba. Dile e to ahunjijlọnọ lẹ dọn, whẹjijọ ehelẹ sọgan to agọjẹdonutọ lẹ yandogbe. (2 Kọlintinu lẹ 2:14-17) Na nugbo tọn, ehe to agọgbọnẹnmẹ sọgan yinuwa nado dọn awhànfuntọ Satani tọn lẹ hlan avunnukundiọsọ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ.
16 Be ehe dona yin asisa ahunmẹdunamẹnu tọn de wẹ ya? E mayin to gbesisọmẹ hẹ dọdai Jehovah tọn heyin mimọ to Ezekiẹli weta 38 gba. E dọ dọdai dọ Gọgi Magọgi tọn, zẹẹmẹ Satani Lẹgba tọn sọn whenue gbọ́n e ko yin yinyan jẹ lẹdo aigba tọn lọ ji jẹgodona zizedai Ahọluduta lọ tọn to 1914, na deanana mẹgbeyinyan do omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji. (Osọhia 12:7-9) Jehovah dọna Gọgi dọmọ: “Hiẹ na dọmọ, Yẹn na hẹji yì otò wedede de mẹ; yẹn na yì yé he tin abọẹ lẹ dè, he yí blẹo do to ninọ, popo yetọn he nọnọ matin adó lẹ, bo ma tindo opatin lẹ kavi họngbo lẹ gba: nado bẹ́ ogblannu podọ nado bẹ́ àmánamú lọ; nado lẹ alọ towe do otẹn gbọgbé he mẹ yè ninọ dinvie lẹ go, podọ do gbẹtọ he yè ṣinyan tọ́n sọn akọta lẹ mẹ go, he ko tindo kanlinpa po agbàn lẹ po, he nọnọ̀ ṣẹnṣẹn aigba lọ tọn mẹ.” (Ezekiẹli 38:11, 12) Nalete, wefọ 4 dohia dọ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma dona dibusi mẹgbeyinyan ehe gba, na wiwà Jehovah tọn lọsu wẹ wutu. Ṣigba naegbọn Jiwheyẹwhe nado dike—mọwẹ, tlẹ sọ́ fọ́n—mẹgbeyinyan godo tọn pete ehe nkọtọn do omẹ etọn lẹ ji? To wefọ 23 mẹ mí hia gblọndo Jehovah tọn dọmọ: “Yẹn bo nasọ jlayinna dee, bosọ klan dee do wiwe, yẹn nasọ hẹn dee zun yinyọnẹn to nukun akọta susu tọn mẹ; yé bo nasọ yọnẹn dọ yẹn wẹ Oklunọ.”
17. Nawẹ mí dona pọ́n mẹgbeyinyan he tin to yakẹ Gọgi tọn lọ hlan gbọn?
17 Enẹwutu, kakati nado nọgbẹ to obu mẹgbeyinyan Gọgi tọn mẹ, omẹ Jehovah tọn lẹ to nukọn pọ́n hlan po jejejininọ po na hẹndi yinukọn dogọ dọdai Biblu tọn. Lehe e yin ayajẹnu do sọ nado yọnẹn dọ gbọn hinhẹn titobasinanu yinukundomọ etọn yin kọdetọn dagbenọ po didona ẹn po dali, Jehovah to zize omlẹn do alaka Satani tọn lẹ mẹ bo dọn ẹn po awhanfuntọ etọn lẹ po hlan dindọn!—Ezekiẹli 38:4.
Todin Hugan Gbede Pọ́n!
18. (a) Oyọnẹn tẹ kọ̀n wẹ mẹsusu to wiwá todin, podọ etẹwutu? (b) Nawẹ gbeyiyi na yẹwhehodidọ Ahọluduta lọ tọn yinuwa taidi mẹwhinwhan huhlọnnọ de gbọn?
18 To ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ ko tin to nùvo taun to dido pọndohlan sinaido-Biblu ji yetọn lẹ hia mẹ, dile etlẹ yindọ ehe ma diyin. Na owhe ao ao susu lẹ yé ko na avase lẹ na owù siga-nùnù tọn po amasin adínọ ṣiṣizan po, nukunnumamọjẹnumẹ heyin gbeyina onú popo ovi lẹ pinplọn tọn, nugandomẹgo ylankan ayidedai heyin gigọ́ po zanhẹmẹ he ma sọgbe hẹ osẹ́n lẹ gọna danuwiwa lẹ po, podọ owù ohùn dido tọn lẹ. Yé ko sọ dlẹnalọdo gbemasọ-yinyin tamẹnuplọnmẹnu onú lẹ tin to yededenu tọn. Suhugan gbẹtọ lẹ tọn wá to didọ todin dọ, “Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ ma to nuṣiwa gba.” Eyin mí ma ko dọ pọndohlan mítọn lẹ jẹgbonu wẹ, yé ma na ko yinuwa to aliho ehe mẹ gba. Podọ ma yí nukunpẹvi do pọ́n nugbo lọ dọ gbọn didọ hogbe mọnkọtọn lẹ dali, yé to afọdide ze to aliho lọ mẹ to didọmọ, “Satani, hiẹ yin lalonọ; Jehovah yin nugbonọ to godo mẹ.” Mẹwhinwhan huhlọnnọ nankọtọn die na mí nado to nukọnzindo to hihodo apajlẹ Jesu tọn, to ohó nugbo lọ tọn didọ to gbangba mẹ!—Howhinwhẹn lẹ 27:11.
19, 20. (a) Nujikudo tẹwẹ omẹ Jehovah tọn lẹ dohia to 1922, podọ be hogbe ehelẹ gbẹsọ yinmọ? (b) Nawẹ mí dona pọ́n “aṣli wiwe” Jehovah tọn hlan gbọn?
19 Omẹ Jehovah tọn lẹ sọn ojlẹ dindẹn mẹ ko yọ́n azọngban yetọn gando ehe lọ go. To plidopọ ayidego tọn de tẹnmẹ to 1922, azinponọ Ogbẹ́ Watch Tower tọn to whenẹnu, J. F. Rutherford, fọnjlodotena hosetọ etọn lẹ gbọn didọ dali dọmọ: “Mì yin wuntuntunnọ, mì bí to ayiha mẹ, mì hunzo, mì yin adọgbotọ. Mì yin kunnudetọ nugbonọ nugbo lẹ na Oklunọ lọ. Mì to nukọnzindo to avùn lọ mẹ kakajẹ whenuena ninọmẹ Babilọni tọn lẹpo na jẹvọ́. Mì hẹn wẹndomẹ lọ gbayipe lẹdo. Aihọn lọ dona yọnẹn dọ Jehovah yin Jiwheyẹwhe podọ Jesu Klisti yin Ahọlu ahọlu lẹ tọn po Oklunọ oklunọ lẹ tọn po. Dinvie wẹ azán azán lẹpo tọn. Doayi e go, Ahọlu lọ to gandu! Mìwlẹ wẹ lilátọ etọn lẹ. Enẹwutu mì lá, mì lá, mì lá Ahọlu lọ po ahọluduta etọn po.”
20 Dile ohó ehelẹ yin nujọnu do to 1922, lehe yé sọ yinmọ do sọ to owhe 75 lẹ godo, whenuena didehia Klisti tọn taidi Whẹ̀datọ po Ahọsuyitọ po sẹpọ hugan! Owẹ̀n zizedai Ahọluduta Jehovah tọn po paladisi gbigbọmẹ tọn he to yinyin vivi etọn dù gbọn omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dali po yin “aṣli wiwe” de he klo hugan nado ze whlá. Dile Jesu lọsu dọ ẹ hezeheze do, hodotọ etọn lẹ dona, po alọgọ gbigbọ wiwe tọn po, yin kunnudetọ lẹ “jẹ opodo aigba tọn” gando otẹn tangan etọn tọn to lẹndai madopodo Jehovah tọn mẹ go. (Owalọ lẹ 1:8; Efesunu lẹ 3:8-12) Na nugbo tọn, taidi devi Jehovah tọn lẹ, Jiwheyẹwhe he nọ de aṣli lẹ hia tọn, mí ma dona ze aṣli ehe whlá hlan mídelẹ de gba!
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
◻ Etẹwẹ “aṣli wiwe” lọ yin?
◻ Nawẹ mí yọnẹn gbọn dọ e dona yin lilá?
◻ Etẹwẹ na hẹn mẹgbeyinyan Gọgi tọn do omẹ Jehovah tọn lẹ ji wá, podọ nawẹ mí na pọ́n ẹn hlan gbọn?
◻ Etẹwẹ dopodopo mítọn lẹ dona magbe nado wà?
[Apotin to weda 28]
“AṢLI WIWE” DE YIN DIDEHIA DEBỌDO-DEGO
◻ To owhe 4026 J.W.M. godo: Jiwheyẹwhe dopagbe nado de okún de tọ́n nado va Satani sudo.—Gẹnẹsisi 3:15
◻ Owhe 1943 J.W.M.: Alẹnu Ablaham tọn yin hinhẹn lodo, bo dopagbe dọ Okún lọ na wá gbọn Ablaham gblamẹ.—Gẹnẹsisi 12:1-7
◻ Owhe 1918 J.W.M.: Jiji Isaki tọn taidi whédutọ alẹnu lọ tọn.—Gẹnẹsisi 17:19; 21:1-5
◻ c. 1761 J.W.M.: Jehovah do nugbo-yinyin etọn hia dọ Okún lọ na wá gbọn visunnu Isaki tọn Jakobu gblamẹ.—Gẹnẹsisi 28:10-15
◻ Owhe 1711 J.W.M.: Jakobu dohia dọ Okún lọ na wá gbọn visunnu etọn Juda gblamẹ.—Gẹnẹsisi 49:10
◻ Owhe 1070-1038 J.W.M.: Ahọlu Davidi yọnẹn dọ Okún lọ na yin ovivi etọn podọ na dugán kakadoi taidi Ahọlu.—2 Samuẹli 7:13-16; Psalm 89:35, 36
◻ Owhe 29-33 W.M.: Jesu yin yinyọnẹn taidi Okún lọ, yèdọ Mẹssia lọ, whẹ̀datọ sọgodo tọn lọ, po Ahọlu-Dide lọ po.—Johanu 1:17; 4:25, 26; Owalọ lẹ 10:42, 43; 2 Kọlintinu lẹ 1:20; 1 Timoti 3:16
◻ Jesu dohia dọ emi na tindo hagbẹ ganduhẹmẹtọ po whẹ̀datọ lẹ po, dọ Ahọluduta olọn mẹ tọn lọ na tindo mẹjidugando aigba ji tọn lẹ, podọ hodotọ etọn lẹpo wẹ na yin yẹwhehodọtọ Ahọluduta lọ tọn lẹ.—Matiu 5:3-5; 6:10; 28:19, 20; Luku 10:1-9; 12:32; 22:29, 30; Johanu 10:16; 14:2, 3
◻ Jesu sọ dohia dọ Ahọluduta lọ na yin zizedai to ojlẹ tangan de mẹ, dile eyin godonọna gbọn nujijọ aihọn tọn lẹ dali do.—Matiu 24:3-22; Luku 21:24
◻ Owhe 36 W.M.: Pita yọnẹn dọ mẹhe mayin Ju lẹ lọsu na yin whédutọgbẹ́ Ahọluduta lọ tọn lẹ ga.—Owalọ lẹ 10:30-48
◻ Owhe 55 W.M.: Paulu basi zẹẹmẹ dọ whédutọgbẹ́ Ahọluduta lọ tọn lẹ na yin finfọnsọnku hlan jọmakú po magble po to tintin tofi Klisti tọn whenu.—1 Kọlintinu lẹ 15:51-54
◻ Owhe 96 W.M.: Jesu, he to gandu do hodotọ yiamisisadode etọn lẹ ji, dehia dọ sọha godo tọn yetọn na yin 144 000.—Efesunu lẹ 5:32; Kọlọsinu lẹ 1:13-20; Osọhia 1:1; 14:1-3
◻ Owhe 1879 W.M.: Zion’s Watch Tower dlẹnalọdo 1914 taidi owhe nujọnu tọn daho de to hinhẹndi “aṣli wiwe” Jiwheyẹwhe tọn mẹ
◻ Owhe 1925 W.M.: Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn basi zẹẹmẹ dọ Ahọluduta lọ yin jiji to 1914; “aṣli wiwe” lọ dogbọn Ahọluduta lọ dali dona yin lila basina.—Osọhia 12:1-5, 10, 17
[Yẹdide to weda 27]
Taidi Nukọntọ yetọn, Jesu, Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ nọ lá Ahọluduta Jehovah tọn to gbangba