Gbògbéna Jehovah Gbọn Yẹyi Didohia Dali
“Yẹyi po gigo daho po wẹ azọ́n [Jehovah tọn].”—PS. 111:3.
1, 2. (a) Nawẹ hiẹ na basi zẹẹmẹ hogbe lọ “yẹyi” tọn gbọn? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?
WHENUENA e yin bibiọ to Madison, viyọnnu owhe ao mẹvi de si nado basi zẹẹmẹ hogbe lọ “yẹyi” tọn, e gblọn to afọdopolọji dọ e zẹẹmẹdo “nado sọnú ganji.” Nuhe viyọnnu enẹ sọgan ko nọma yọnẹn wẹ yindọ Biblu dọ dọ Jiwheyẹwhe yí “yẹyi . . . do ṣinyọ́n avọ̀.” (Ps. 104:1) Na gbẹtọvi lẹ, yẹyi didohia sọgan bẹ nusisọ́ ganji hẹn to whedelẹnu. Di apajlẹ, apọsteli Paulu jlo dọ yọnnu Klistiani lẹ “ni nọ yí avọ̀ jlẹmẹjlẹmẹ do doaṣọ́na yede, po winyan po po whiwhẹ po; e ma yin oda biblá kavi sika, kavi osé dagbedagbe, kavi avọ̀ akuẹgegenu sọ dogo tọn gba.” (1 Tim. 2:9) Ṣigba, nuyiwa yẹyi tọn he nọ ze “yẹyi po gigo daho” Jehovah tọn po daga ma nọte do enẹ kẹdẹ ji gba.—Ps. 111:3.
2 To Biblu mẹ, hogbe Heblu tọn he yin lilẹdo “yẹyi” sọgan sọ zẹẹmẹdo “gigo daho,” “kiklo,” po “gbégbò” po. Sọgbe hẹ zẹẹmẹ he wezẹhomẹ de basi, “yẹyi” zẹẹmẹdo “jẹhẹnu kavi ninọmẹ mẹhe jẹna gbégbò kavi sisi daho tọn.” Podọ mẹde ma jẹna gbégbò po sisi daho po sọ Jehovah. Enẹwutu, taidi devizọnwatọ klandowiwe etọn lẹ, hogbe po nuyiwa mítọn lẹ po dona nọ do yẹyi hia. Ṣigba, naegbọn gbẹtọvi lẹ tindo nugopipe lọ nado nọ do yẹyi hia? Etẹwẹ nọ do yẹyi po gigo daho Jehovah tọn po hia? Nawẹ yẹyi Jiwheyẹwhe tọn dona nọ yinuwado mí ji gbọn? Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn Jesu Klisti dè na nuhe dù jẹhẹnu ehe didohia? Podọ nawẹ mí sọgan nọ do yẹyi Jiwheyẹwhe tọn nkọ hia gbọn?
Nuhewutu Mí Nọ Penugo Nado Do Yẹyi Hia
3, 4. (a) Etẹwẹ yẹyi he yin didohia mí lọ dona whàn mí nado wà? (b) Mẹnu wẹ Psalm 8:5-9 dlẹnalọdo to dọdai-liho? (Pọ́n nudọnamẹ odò tọn.) (c) Mẹnu lẹ wẹ Jiwheyẹwhe ko yí yẹyi do dona to hohowhenu?
3 Na mímẹ gbẹtọvi lẹ yin didá to apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn mẹ wutu, mímẹpo wẹ tindo nugopipe lọ nado nọ do yẹyi hia. Jehovah doyẹyigona sunnu tintan lọ bo deazọ́nna ẹn nado nọ penukundo aigba go. (Gẹn. 1:26, 27) To whenuena gbẹtọvi lẹ tlẹ ko jai jẹ ylando mẹ godo, Jehovah sọ vọ́ nùzindo azọngban gbẹtọ tọn ji gando aigba go. Gbọnmọ dali, Jiwheyẹwhe yí yẹyi do “ṣinyọ́n jẹgbakun” na gbẹtọvi lẹ. (Hia Psalm 8:5-9.)a Yẹyi he yin didohia mí lọ dona whàn mílọsu nado nọ yinuwa to aliho yẹyi tọn mẹ—bo nọ yí sisi po yẹyi po do pà oyín gigonọ Jehovah tọn.
4 Na taun tọn, Jehovah ko yí yẹyi do dona mẹhe nọ wà sinsẹ̀nzọn wiwe na ẹn lẹ jẹ obá de mẹ. Jiwheyẹwhe doyẹyigona Abẹli to whenuena e kẹalọyi avọ́sinsan etọn bo gbẹ́ nọvisunnu etọn Kaini tọn dai. (Gẹn. 4:4, 5) Mose yin gbedena nado ‘yí sọn yẹyi etọn mẹ do’ Jọṣua ji, yèdọ mẹhe na wá jẹ otẹn etọn mẹ taidi nukọntọ Islaelivi lẹ tọn. (Osọha 27:20) Gando visunnu Davidi tọn Sọlọmọni go, Biblu dọmọ: “OKLUNỌ sọ hẹn Sọlọmọni klo tlala to nukun Islaeli lẹpo tọn mẹ, bosọ yí gigo daho ahọlu tọn enẹ nkọ do e ji, he ma ko tin to ahọlu he jẹnukọnna ẹn to Islaeli mẹ depope ji.” (1 Otan. 29:25) Jiwheyẹwhe na yí yẹyi vonọtaun do dona Klistiani yiamisisadode he yin finfọnsọnku he ko lá “gigo daho ahọludu etọn” tọn po nugbonọ-yinyin po lẹ. (Ps. 145:11-13) Nado pagigona Jehovah, “lẹngbọ devo” he sọha yetọn fọ́n bo to jijideji lẹ lọsu tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado mọ azọngban yẹyinọ de yí.—Joh. 10:16.
Yẹyi po Gigo Daho Jehovah Tọn po Yin Didohia
5. Nawẹ yẹyi Jehovah tọn klo sọ?
5 To ohàn he do obá he mẹ Jiwheyẹwhe klohu gbẹtọ jẹ hia de mẹ, psalm-kàntọ Davidi dọmọ: “[Jehovah] E, Oklunọ mítọn, nawẹ oyín towe gbọnvo to aihọn lẹpo mẹ dole! Hiẹ ko ze gigo towe dote yiaga hú olọn lẹ.” (Ps. 8:1) Jẹnukọnna didá “olọn po aihọn po” tọn kakajẹ hẹndi daho lẹndai Jiwheyẹwhe tọn nado diọ aigba zun paladisi bo hẹn whẹndo gbẹtọvi tọn jẹ pipé kọ̀n godo—yèdọ sọn madopodo jẹ madopodo—Jehovah Jiwheyẹwhe wẹ Mẹhe yiaga bosọ tindo yẹyi hugan to wẹkẹ blebu mẹ.—Gẹn. 1:1; 1 Kọl. 15:24-28; Osọhia 21:1-5.
6. Naegbọn psalm-kàntọ lọ do dọ dọ Jehovah yí yẹyi do ṣinyọnavọ̀na ede?
6 Lehe awú na ko ji psalm-kàntọ budisi Jiwheyẹwhe tọ́ lọ do sọ to whenuena e mọ whanpẹ agahomẹ he gọ́ na sunwhlẹvu lẹ tọn to zánmẹ, he to kinkọ́n taidi “sika”! Lehe Jiwheyẹwhe ‘dlẹn olọn lẹ taidi avọ̀’ do hẹn awuji psalm-kàntọ lọ bọ e dlẹnalọdo Jehovah taidi mẹhe yí yẹyi do ṣinyọnavọ̀na ede na nugopipe jiawu Etọn to nudida mẹ wutu. (Hia Psalm 104:1, 2.) Yẹyi po gigo daho Mẹdatọ ganhunupotọ mayinukundomọ lọ tọn po sọawuhia to azọ́n etọn he mí sọgan mọ po nukun po lẹ mẹ.
7, 8. Nawẹ olọn lẹ dekunnuna yẹyi po gigo daho Jehovah tọn po gbọn?
7 Di apajlẹ, lẹnnupọndo bẹplidopọ sunwhlẹvu lẹ tọn Voie lactée ji. To susugege sunwhlẹvu, planẹti po onú devo he lẹdo owhè lẹ po tọn ṣẹnṣẹn, planẹti mítọn he yin Aigba nọ sọawuhia taidi dopo to yẹnkẹn susugege huto tọn lẹ mẹ. Etẹ nkọ, bẹplidopọ sunwhlẹvu tọn ehe kẹdẹ bẹ sunwhlẹvu he hugan liva 100 hẹn! Eyin hiẹ penugo nado hia sunwhlẹvu 60 to nukunwhiwhe dopo gblamẹ bo zindonukọn domọ to okle po ozán po, e na hẹn we na owhe he hugan 3 000 nado hia sunwhlẹvu liva 100.
8 Eyin bẹplidopọ sunwhlẹvu lẹ tọn Voie lactée kẹdẹ bẹ sunwhlẹvu liva 100 hẹn, etẹwẹ dogbọn adà wẹkẹ lọ tọn he pò lẹ dali? Sunwhlẹvu-plọntọ lẹ ko dọ dọ Voie lactée lọ yin dopo poun to bẹplidopọ sunwhlẹvu lẹ tọn liva 50 yì liva 125 he tin lẹ mẹ. Eyin mọ wẹ, sunwhlẹvu nẹmu wẹ tin to wẹkẹ lọ blebu mẹ? Matin ayihaawe, sọha lọ sù hugan nuhe gbẹtọ sọgan lẹn. Ṣogan, Jehovah nọ “hia sọha sunwhlẹvu lẹ tọn; bosọ ylọ yé oyín yetọn yetọn.” (Ps. 147:4) Dile hiẹ mọnukunnujẹ yẹyi po gigo daho he Jehovah yí do ṣinyọnavọ̀na ede po mẹ, be ehe ma whàn we nado pagigona oyín daho etọn ya?
9, 10. Nawẹ akla tata nọ do nuyọnẹn Mẹdatọ lọ tọn hia gbọn?
9 Todin, mì gbọ mí ni lẹ́ ayidonugo mítọn sọn olọn jiawu lẹ ji wá onú tata de ji taidi akla he mí nọ dù to paa mẹ. Gbọnvona dọ Jehovah wẹ “Mẹhe dá olọn po aigba po,” ewọ sọ ‘nọ na nọkún didotọ, bo nọ na mí akla na núdùdù.’ (Ps. 146:6, 7; 2 Kọl. 9:10) “Yẹyi po gigo daho” Jiwheyẹwhe tọn po sọawuhia to azọ́n nudida tọn jiawu etọn lẹ mẹ, ehe bẹ jinukun he mí nọ yizan nado wleawuna akla lẹ hẹn. (Hia Psalm 111:1-5.) Jesu plọn hodotọ etọn lẹ nado nọ hodẹ̀ dọmọ: “Na egbé núdùdù egbesọ mítọn mí.” (Mat. 6:11) Hogbe dowhenu tọn he e yizan tofi wẹ “akla,” yèdọ “Na mí akla egbehe tọn mítọn to egbé.” Akla wẹ yin núdùdù paa he mẹsusu nọ dù to hohowhenu, kakajẹ Islaelivi lẹ ji. Dile etlẹ yindọ akla nọ yin pinpọnhlan taidi núdùdù tata de, aliho he mẹ onú kleun he nọ yin yiyizan nado wleawuna ẹn lẹ nọ wá lẹzun akla he dotọ́n te ma bọawu paali.
10 To ojlẹ he mẹ Biblu yin kinkàn te, Islaelivi lẹ nọ yí linfin likun kavi balle tọn po osin po zan nado wleawuna akla. To whedelẹnu, otọ́n nọ yin yiyizan ga. Onú voovo ehelẹ nọ yinuwado ode awetọ ji to aliho he ma ko yin nukunnumọjẹemẹ to gigọ́ mẹ de mẹ. Humọ, lehe adọ̀vi mítọn lẹ nọ lì akla gbọn to homẹ sọ yin nujiawu he gẹdẹ devo. Abajọ psalm-kàntọ lọ do jihàn dọmọ: “Na azọ́n towe sù dole, OKLUNỌ E! Nuyọnẹn mẹ wẹ hiẹ basi yemẹpo te”! (Ps. 104:24) Be enẹ nọ whàn hiẹ lọsu nado pà Jehovah ya?
Nawẹ Yẹyi po Gigo Daho Jiwheyẹwhe Tọn po Nọ Yinuwado Jiwe Gbọn?
11, 12. Ale tẹwẹ nulinlẹnpọndo azọ́n nudida Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji sọgan hẹnwa na mí?
11 E ma yin dandan dọ mí ni yin sunwhlẹvu-plọntọ whẹpo whanpẹ agahomẹ tọn nido hẹn awuji mí to zánmẹ, mọdopolọ e ma biọ dọ mí ni yin lẹnunnuyọnẹntọ whẹpo do duvivi akla tọn. Ṣigba, nado sọgan mọ gigo daho Mẹdatọ mítọn tọn, mí dona nọ yí whenu nado lẹnnupọndo alọnuzọ́n etọn lẹ ji. Ale tẹwẹ ayihamẹlinlẹnpọn mọnkọtọn sọgan hẹnwa na mí? Ale dopolọ he ayihamẹlinlẹnpọn do azọ́n Jehovah tọn wunmẹ devo lẹ ji nọ hẹnwa.
12 Gando azọ́n jiawu he Jehovah wà do omẹ Etọn lẹ tamẹ go, Davidi jihàn dọmọ: “Sọn kiklo gigonọ yẹyi tọn mẹ, podọ sọn azọ́n jiawu towe lẹ mẹ wẹ yẹn na nọ lẹnayihamẹpọn te.” (Ps. 145:5) To apajlẹ Davidi tọn hihodo mẹ, mí nọ plọn Biblu bo nọ yí whenu nado lẹnayihamẹpọn do nuhe mí hia lẹ ji. Ale tẹwẹ nulinlẹnpọn ehe nọ hẹnwa? E nọ hẹn pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn mítọn na yẹyi po gigo daho Jiwheyẹwhe tọn po jideji. Enẹwutu, ayihaawe ma tin dọ enẹ na whàn mí nado kọnawudopọ hẹ Davidi he pagigona Jehovah dọmọ: “Yẹn nasọ nọ lá kiklo towe.” (Ps. 145:6) Ayihamẹlinlẹnpọn do azọ́n jiawu Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji dona hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah lodo bo whàn mí nado nọ yí zohunhun po nujikudo po do dọho etọn na mẹdevo lẹ. Be hiẹ to wẹndagbe lọ lá po zohunhun po bo nọ gọalọna gbẹtọ lẹ nado yọ́n yẹyi, gigo daho, po kiklo-yinyin Jehovah Jiwheyẹwhe tọn po ya?
Jesu Do Yẹyi Jiwheyẹwhe Tọn Hia to Pipé Mẹ
13. (a) Sọgbe hẹ Daniẹli 7:13, 14, etẹwẹ Jehovah yí do dona Ovi etọn? (b) Taidi Ahọlu, nawẹ Jesu nọ yinuwa hẹ mẹjidugando etọn lẹ gbọn?
13 Ovi Jiwheyẹwhe tọn, Jesu Klisti, lá wẹndagbe lọ po zohunhun po bo gbògbéna Otọ́ gigonọ olọn mẹ tọn etọn. Jehovah yí yẹyi vonọtaun de do dona Ovi dopo akàn etọn gbọn ‘ahọluigba po ahọluduta de po’ nina ẹn dali. (Hia Daniẹli 7:13, 14.) Etomọṣo, Jesu ma ze ede kavi yigo gba. Kakatimọ, e do ede hia taidi Gandutọ awuvẹmẹtọ de he nọ mọnukunnujẹ madogán mẹjidugando etọn lẹ tọn mẹ bo nọ doyẹyigona yé. Apajlẹ dopo die he do lehe Jesu, taidi Ahọlu dide lọ, nọ yinuwa hẹ mẹhe e dukosọ hẹ lẹ do hia, titengbe mẹhe mẹdevo lẹ gbẹwanna bo nọ họ̀nna lẹ.
14. Nawẹ mẹhe to pozọ̀n jẹ lẹ nọ yin pinpọnhlan to Islaeli hohowhenu tọn mẹ gbọn?
14 To hohowhenu, eyin mẹde bẹ pozọ̀n, vudevude wẹ azọ̀n lọ nọ yí agbasa etọn lẹpo bọ e nọ saba kú dẹẹdẹ to awufiẹsa mẹ. Gbẹtọ lẹ nọ pọ́n azọ̀n hinhẹngbọ na mẹhe bẹ pozọ̀n hlan taidi vivẹnudido nado fọ́n mẹhe kú de. (Osọha 12:12; 2 Ahọ. 5:7, 14) Mẹhe to pozọ̀n jẹ lẹ nọ yin yiylọdọ mawé bo nọ yin didedovo sọn gbẹtọ lẹ mẹ taidi awuhiọnu. Eyin yé sẹpọ fie gbẹtọ lẹ te, yé dona dawhá dọ: “Mawé, mawé”! (Lev. 13:43-46) Mẹhe to pozọ̀n jẹ nọ yin pinpọnhlan taidi mẹkuku. Sọgbe hẹ kandai labbi lẹ tọn, dotẹnmẹ ma nọ yin nina mẹhe bẹ pozọ̀n de nado sẹpọmẹ hú nudi mẹtlu 1,7. Mẹdelẹ dọ dọ whenuena sinsẹ̀ngán de mọ pòtọnọ de sọn aganu, e dlanzannu do e nado yàn ẹn dolá.
15. Nawẹ Jesu yinuwa hẹ pòtọnọ de gbọn?
15 Ṣigba, aliho he mẹ Jesu yinuwa hẹ pòtọnọ de he wá e dè bo vẹ̀ ẹ nado hẹnazọ̀ngbọna ẹn te jẹna ayidego. (Hia Malku 1:40-42.) Kakati nado yàn pòtọnọ lọ, Jesu yinuwa hẹ mẹhe gbẹtọ lẹ nọ họ̀nna lọ po awuvẹmẹ po bo doyẹyigona ẹn. Jesu mọ ẹn taidi mẹhe onú etọn blawu de he tindo nuhudo alọgọ tọn. Numọtolanmẹ awuvẹmẹ tọn he Jesu tindo lẹ whàn ahun etọn sọmọ bọ e yinuwa to afọdopolọji. E sẹpọ pòtọnọ lọ, bo doalọ e go bosọ hẹn ẹn jẹgangan.
16. Etẹwẹ hiẹ plọn sọn aliho he mẹ Jesu nọ yinuwa hẹ mẹdevo lẹ te mẹ?
16 Taidi hodotọ Jesu tọn lẹ, nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Jesu tọn to aliho he mẹ e do yẹyi Otọ́ etọn tọn hia te mẹ gbọn? Aliho dopo wẹ nado kẹalọyi dọ gbẹtọvi lẹpo—mahopọnna otẹn he mẹ yé tin te, agbasalilo kavi owhe yetọn—wẹ jẹna gbégbò po sisi po. (1 Pita 2:17) Titengbe mẹhe tin to otẹn azọngban tọn mẹ lẹ, taidi asu lẹ, mẹjitọ lẹ po mẹho agun tọn lẹ po, dona nọ doyẹyigona mẹhe tin to anademẹ yetọn glọ lẹ bo gọalọna yé ma nado hẹn sisi mẹdetiti tọn yetọn bu. Nado zinnudeji dọ nubiọtomẹsi de wẹ ehe yin na Klistiani lẹpo, Biblu dọmọ: “Mì nọ yí homẹdagbe do yiwanna mìnọzo di mẹmẹsunnu; to yẹyi mẹ mì nọ na pipà daho mìnọzo.”—Lom. 12:10.
Yẹyi Didohia to Sinsẹ̀n-Bibasi Mẹ
17. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn Owe-wiwe mẹ gando yẹyi didohia go to sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan Jehovah mẹ?
17 Na taun tọn, to sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan Jehovah mẹ, mí dona nọ yinuwa po yẹyi po. “Sẹ̀ afọ towe do whenuena hiẹ jei ohọ̀ Jiwheyẹwhe tọn mẹ,” wẹ Yẹwhehodọtọ 5:1 dọ. Mose po Jọṣua po yin gbedena nado de afọpa to whenuena yé tin to fiwiwe de. (Eks. 3:5; Jọṣ. 5:15) Yé dona wàmọ nado do sisi kavi gbégbò hia. Yẹwhenọ Islaeli tọn lẹ dona nọ do ṣokoto alavọ tọn lẹ “nado ṣinyọ́n . . . omẹ́ yetọn.” (Eks. 28:42, 43) Ehe na zọ́n bọ gbẹtọ lẹ ma na mọ omẹ́ yetọn to whenuena yé to sinsẹ̀nzọnwà to agbà kọ̀n. E nọ yin nukundo sọn hagbẹ whẹndo yẹwhenọ de tọn lẹpo si nado tẹdo nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn go na nuhe dù yẹyi didohia.
18. Nawẹ mí nọ do yẹyi hia to sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan Jehovah mẹ gbọn?
18 Enẹwutu, yẹyi didohia to sinsẹ̀n-bibasi mẹ bẹ gbégbò po sisi po hẹn. Nado sọgan jẹna gbégbò po sisi po, mí dona nọ yinuwa po sisi po. Yẹyi he mí nọ dohia ma dona yin yẹdoklọmẹ tọn kavi awusọhia gbonu tọn de poun gba. E dona wá sọn ahun mẹ—yèdọ fie nukun gbẹtọ tọn ma sọgan mọnú jẹ adavo Jiwheyẹwhe. (1 Sam. 16:7; Howh. 21:2) Yẹyi dona lẹzun apadewhe gbẹzan mítọn tọn bo nọ yinuwado walọ, pọndohlan, haṣinṣan mítọn hẹ mẹdevo lẹ, kakajẹ nukun he mí nọ yí do pọ́n míde ji. Na nugbo tọn, yẹyi dona nọ sọawuhia to whelẹponu to hogbe po walọ mítọn lẹpo po mẹ. Na nuhe dù walọyizan, jijọ, aṣọ́dido po nusisọ́ mítọn po, mí nọ hẹn hogbe apọsteli Paulu tọn lẹ do ayiha mẹ dọmọ: “Ma hẹn mẹde dahli to nudepope mẹ, na devizọn mítọn ma nado yin nugblewhẹdo: ṣigba to onú lẹpo mẹ míwlẹ to whẹsuna míde di devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn.” (2 Kọl. 6:3, 4) Mí nọ “doaṣọ́na oplọn Jiwheyẹwhe Whlẹngántọ mítọn tọn to onú popo mẹ.”—Titu 2:10.
Zindonukọn Nado Nọ Do Yẹyi Jiwheyẹwhe Tọn Nkọ Hia
19, 20. (a) Aliho dagbe tẹ mẹ wẹ mí sọgan doyẹyigona mẹdevo lẹ te? (b) Na nuhe dù yẹyi didohia, etẹwẹ dona yin gbemima mítọn?
19 Klistiani yiamisisadode he yin “mẹdagun” kavi afọzedaitọ Klisti tọn lẹ nọ do yẹyi hia. (2 Kọl. 5:20) “Lẹngbọ devo” he to godonọna yé po nugbonọ-yinyin po lẹ yin dẹ́mẹnu Ahọluduta Mẹssia tọn he tindo yẹyi lẹ. Afọzedaitọ kavi dẹ́mẹnu de nọ yí adọgbigbo po yẹyi po do dọho do gandudu he do e hlan tamẹ. Enẹwutu, mí dona nọ yí yẹyi po adọgbigbo po do dọho nado nọgodona gandudu kavi Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn. (Efe. 6:19, 20) Podọ eyin mí hẹn “wẹndagbe onú dagbe tọn” yì na mẹdevo lẹ, be e ma yin yẹyidogona yé wẹ mí te ya?—Isa. 52:7.
20 Mí dona magbe nado nọ pagigona Jiwheyẹwhe gbọn nuyiwa he do yẹyi etọn hia lẹ dali. (1 Pita 2:12) Mì gbọ mí ni nọ na sisi sisosiso Jiwheyẹwhe, sinsẹ̀n-bibasi etọn po yisenọ hatọ mítọn lẹ po. Na Jehovah he yí yẹyi po gigo daho po do ṣinyọnavọ̀na ede ni hùnhomẹ do aliho yẹyi tọn he mẹ mí nọ basi sinsẹ̀n na ẹn te go.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Hogbe he Davidi yizan to Psalm 8tọ lọ mẹ lẹ sọ dlẹnalọdo dawe pipé lọ Jesu Klisti to dọdai-liho.—Heb. 2:5-9.
Nawẹ Hiẹ Na Na Gblọndo Gbọn?
• Nawẹ nukunnumimọjẹ yẹyi daho Jehovah tọn mẹ dona nọ yinuwado mí ji gbọn?
• Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn aliho he mẹ Jesu yinuwa hẹ pòtọnọ de te mẹ gando yẹyi didohia go?
• Nawẹ mí sọgan gbògbéna Jehovah to aliho yẹyi tọn mẹ gbọn?
[Yẹdide to weda 12]
Nawẹ Jehovah doyẹyigona Abẹli gbọn?
[Yẹdide to weda 14]
Aliho he mẹ akla nọ yin awuwlena te tata nọ do azọ́n jiawu Jehovah tọn hia
[Yẹdide to weda 15]
Etẹwẹ hiẹ plọn sọn aliho he mẹ Jesu yinuwa hẹ pòtọnọ de te mẹ gando yẹyi didohia go?
[Yẹdide to weda 16]
Sinsẹ̀n-bibasi po yẹyi po bẹ gbégbigbò na Jehovah hẹn