Nọ Gbògbéna “Nuhe Jiwheyẹwhe Ko Kọndopọ”

1, 2. Etẹwẹ Heblu lẹ 13:4 dona whàn mí nado wà?

BE E nọ vivi na we nado gbògbéna Jehovah ya? Ayihaawe ma tin dọ mọwẹ! Ewọ jẹna gbégbò towe podọ ewọ lọsu dopà nado gbògbéna we. (1 Sam. 2:30; Howh. 3:9; Osọ. 4:11) E sọ jlo dọ a ni nọ do gbégbò hia gbẹtọvi hatọ lẹ, taidi aṣẹpatọ lẹ. (Lom. 12:10; 13:7) Amọ́, whẹho mẹdetiti tọn de tin he mẹ a dona nọ do gbégbò nujọnu tọn hia te. Enẹ wẹ to alọwle mẹ.

² Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Mì gbọ alọwle ni tindo gbégbò to nukun mẹlẹpo tọn mẹ, podọ adọzan alọwle tọn yin hinhẹnflu blo.” (Heb. 13:4) Paulu ma pọ́n jẹhọn mẹ poun bo na ayinamẹ gba. Kakatimọ, hogbe etọn lẹ tindo lẹndai, enẹ wẹ nado dotuhomẹna Klistiani dopodopo nado nọ ylọ alọwle dọ nujọnu bo nọ pọ́n ẹn di nuhọakuẹ de. Be nukun mọnkọ wẹ a nọ yí do pọ́n alọwle to paa mẹ, podọ titengbe alọwle towe eyin a ko wlealọ ya?

 3. Ayinamẹ titengbe tẹwẹ Jesu na gando alọwle go? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

³ Eyin a nọ gbògbéna alọwle, be apajlẹ dagbe de hodo wẹ a te. Jesu gbògbéna alọwle. Whenue Falesi lẹ kanhose e gando gbẹdai go, e donù nuhe Jiwheyẹwhe ko dọ gando alọwle tintan lọ go na yé dọmọ: “Na whẹwhinwhẹ́n ehe wutu, sunnu na jo otọ́ etọn po onọ̀ etọn po do, bọ yé omẹ awe lẹ na lẹzun agbasalan dopo.” Jesu yidogọ dọ: “Nuhe Jiwheyẹwhe ko kọndopọ, mì dike mẹde klan ẹn blo.”—Hia Malku 10:2-12; Jen. 2:24.

 4. Etẹwẹ yin lẹndai Jehovah tọn na alọwle?

⁴ Gbọnmọ dali, Jesu kọngbedopọ dọ Jiwheyẹwhe wẹ yin dowatọ alọwle tọn bosọ zinnudeji dọ e dona yin kanṣiṣa tẹgbẹ tọn. Jiwheyẹwhe ma dọna Adam po Evi po dọ alọwle sọgan wá fó do gbẹdai mẹ gba. Lẹndai etọn to whenue e ze alọwle Edẹni mẹ tọn dai wẹ yindọ, sunnu dopo dona dà yọnnu dopo bọ “yé omẹ awe lẹ” nọ yin kinkọndopọ to kanṣiṣa tẹgbẹ tọn de mẹ.

 5. Nawẹ okú nọ yinuwado kanṣiṣa alọwle tọn ji gbọn?

⁵ Ṣigba dile mí yọnẹn do, ylando Adam tọn hẹn diọdo delẹ wá. Dopo wẹ yin okú, ehe nọ yinuwado alọwle ji. Mí sọgan mọ enẹ to nuhe apọsteli Paulu wlan mẹ to whenue e to zẹẹmẹ basi dọ Klistiani lẹ ma tin to Osẹ́n Mose tọn glọ. E dohia dọ okú nọ sánkanna alọwle podọ alọwlemẹ he pò togbẹ̀ lọ sọgan wá vọ́ alọwle.—Lom. 7:1-3.

 6. Nawẹ Osẹ́n Mose tọn do pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn gando alọwle go hia gbọn?

⁶ Osẹ́n he Jiwheyẹwhe na akọta Islaeli tọn bẹ nudọnamẹ gigọ́ hẹn gando alọwle go. E na dotẹnmẹ asi susu didà, yèdọ nuyiwa de he ko tin whẹpo Jiwheyẹwhe tlẹ do na Osẹ́n lọ Islaeli. Ṣigba to whẹho asi susu didà tọn mẹ, anademẹ lẹ yin nina nado dapana mẹtitafu. Di apajlẹ, eyin Islaelivi de dà afanumẹ de, bo wá dà asi devo to enẹgodo, e ma dona de núdùdù, avọ̀ po jlọjẹ alọwle tọn yọnnu tintan lọ tọn lẹ po pò. Jiwheyẹwhe biọ dọ ewọ ni basi hihọ́na ẹn bosọ penukundego. (Eks. 21:9, 10) Mí ma tin to Osẹ́n lọ glọ, ṣigba mí sọgan gbẹ́ plọnnu sọn e mẹ gando nukun nujọnu tọn he Jehovah nọ yí do pọ́n alọwle go. Be enẹ ma gọalọna we nado nọ ylọ alọwle dọ nujọnu ya?

7, 8. (a) Sọgbe hẹ Deutelonomi 24:1, nudọnamẹ tẹwẹ Osẹ́n lọ bẹhẹn gando gbẹdai go? (b) Etẹwẹ yin pọndohlan Jehovah tọn gando gbẹdai go?

⁷ Nawẹ whẹho gbẹdai tọn nọ yì do to Osẹ́n lọ glọ? Jiwheyẹwhe gbẹ́ nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n alọwle; etomọṣo, ma nado yin hẹngogonọ, e na dotẹnmẹ gbẹdai. (Hia Deutelonomi 24:1.) Sunnu Islaelivi de sọgan gbẹ́ asi etọn dai, eyin ewọ “mọ nuhe ma jẹ de to yọnnu lọ mẹ.” Osẹ́n lọ ma basi zẹẹmẹ nuhe hodidọ lọ “nuhe ma jẹ” zẹẹmẹdo tọn. E dona ko yin nuhe huwinyan kavi sinyẹn taun de, e ma yin nuṣiwa vlẹkẹsẹ de. (Deut. 23:14) E blawu dọ to azán Jesu tọn gbè, Juvi susu nọ basi gbẹdai “na whẹwhinwhẹ́n depope poun wutu.” (Mat. 19:3) E họnwun dọ mí ma na jlo nado wleawuna pọndohlan yetọn.

⁸ Yẹwhegán Malaki do pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn gando gbẹdai go hia. To ojlẹ etọn mẹ, sunnu lẹ nọ saba yí oklọ do gbẹ́ ‘asi jọja whenu yetọn tọn’ dai, vlavo nado dà awhlivu de he yin kosi. Malaki wlan gando pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn go dọmọ: “Yẹn gbẹwanna gbẹdai.” (Mal. 2:14-16) Enẹ sọgbe hẹ nuhe Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọ gando alọwle tintan lọ go dọmọ: “Sunnu . . . na sẹbọdo asi etọn go, yé nasọ lẹzun agbasalan dopo.” (Jen. 2:24) Jesu nọgodona pọndohlan Otọ́ etọn tọn gando alọwle go bo dọmọ: “Nuhe Jiwheyẹwhe ko kọndopọ, mì dike mẹde klan ẹn blo.”—Mat. 19:6.

 9. Nawẹ mí dona mọnukunnujẹ hogbe Jesu tọn he to Malku 10:11, 12 mẹ lẹ mẹ gbọn?

⁹ Mẹde sọgan kanse dọ, ‘Be dodonu de sọgan tin na Klistiani de nado basi gbẹdai bo vọ́ alọwle ya?’ Na nugbo tọn, Jesu dọ pọndohlan etọn gando gbẹdai go dọmọ: “Mẹdepope he gbẹ́ asi etọn dai bo wlealọ hẹ devo, e deayọ bosọ waylando sọta ẹ, podọ eyin yọnnu de, to whenue e gbẹ́ asu etọn dai godo, wlealọ hẹ devo, e deayọ.” (Malku 10:11, 12; Luku 16:18) Gbọnmọ dali, e họnwun dọ Jesu gbògbéna alọwle bosọ jlo dọ mẹdevo lẹ ni wà nudopolọ. Sunnu he gbẹ́ asi nugbonọ etọn dai (kavi yọnnu he gbẹ́ asu nugbonọ etọn dai) na whẹwhinwhẹ́n mọmọ tọn de bo wlealọ hẹ mẹdevo, deayọ. Ehe yin nugbo, na alọwlemẹ mẹtọn gbigbẹdai poun ma nọ sánkanna kanṣiṣa alọwle tọn. To nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ, yé omẹ awe lẹ gbẹ́ yin “agbasalan dopo.” Humọ, Jesu dọ dọ sunnu he gbẹ́ asi homẹvọnọ etọn dai, na ze e do owù ayọdide tọn mẹ. Gbọnna? To ojlẹ lọ mẹ, yọnnu he yin gbigbẹdai de sọgan mọ ede to dandannu glọ nado vọ́ alọwle nado mọ alọgọ yí to akuẹzinzan-liho. Alọvivọwle mọnkọ na zẹẹmẹdo ayọdide.

10. Whẹwhinwhẹ́n tẹwẹ sọgan zọ́n bọ Klistiani de na basi gbẹdai bo vò nado vọ́ alọwle?

¹⁰ Na nugbo tọn, Jesu dọ whẹwhinwhẹ́n he wutu alọwle de sọgan yin kansánna dọmọ: “Yẹn dọna mì dọ mẹdepope he gbẹ́ asi etọn dai bọ e ma yin na whẹwhinwhẹ́n fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn wutu [Glẹkigbe, pọlnẹia], bo wlealọ hẹ devo, e deayọ.” (Matiu 19:9) E ko do nuagokun dopolọ hia to Yẹwhehodidọ Osó ji tọn mẹ. (Matiu 5:31, 32) To ninọmẹ awe lẹ mẹ, Jesu donù “fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn” go. Hogbe ehe nọ dlẹnalọdo ylando zanhẹmẹ tọn voovo lẹ to gbonu alọwle tọn: yèdọ ayọdide, galilọ, zanhẹmẹ to mẹhe ma wlealọ lẹ ṣẹnṣẹn, to mẹhe tindo vijinu dopolọ lẹ ṣẹnṣẹn, podọ to gbẹtọ po kanlin po ṣẹnṣẹn. Di apajlẹ, eyin asu de doalọ to fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn mẹ, asi etọn sọgan de nado gbẹ́ ẹ dai kavi lala. Eyin e gbẹ́ ẹ dai, enẹ na sánkanna alọwle lọ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ.

11. Naegbọn Klistiani de sọgan de ma nado basi gbẹdai eyin whẹwhinwhẹ́n sinai do Owe-wiwe lẹ ji tlẹ tin nado wàmọ?

¹¹ E jẹna ayidego dọ Jesu ma dọ dọ, eyin alọwlemẹ de doalọ to fẹnnuwiwa (pọlnẹia) mẹ, enẹ dona dekọtọn do gbẹdai mẹ dandan gba. Di apajlẹ, asi de sọgan de nado hẹn alọwle lọ dote mahopọnna dọ asu etọn doalọ to fẹnnuwiwa mẹ. Ewọ sọgan gbẹ́ yiwanna asu etọn, vlavo bo wleawufo nado jona ẹn bosọ wazọ́n dopọ hẹ ẹ nado hẹn alọwle yetọn pọnte. Nado dọ hójọhó, eyin e basi gbẹdai bo ma vọ́ alọwle, e na pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu lẹ. Etẹwẹ lo na nuhe dù nuhudo etọn lẹ to agbasa-liho podọ to zanhẹmẹ-liho? Bọ eyin e wá to ṣokẹdẹ lo? Bọ ovi lẹ lo? Be gbẹdai na hẹn ẹn vẹawuna ẹn dogọ nado plọn yé whẹ́n to nugbo mẹ ya? (1 Kọl. 7:14) E họnwun dọ alọwlemẹ homẹvọnọ he basi gbẹdai lọ na pannukọn ninọmẹ sinsinyẹn lẹ.

12, 13. (a) Ninọmẹ tẹwẹ fọ́n to alọwle Hosea tọn mẹ? (b) Naegbọn Hosea gọ̀ Gomẹli plan, podọ etẹwẹ mí sọgan plọn sọn enẹ mẹ gando alọwle go to egbehe?

¹² Numimọ yẹwhegán Hosea tọn tá hinhọ́n do whẹho ehe ji. Jiwheyẹwhe dọna Hosea nado dà asi de (Gomẹli), he na wá “lọga bo na ji ayọvi lẹ.” Gomẹli “mọhò bo ji visunnu de na [Hosea].” (Hos. 1:2, 3) To nukọn mẹ, e ji viyọnnu de gọna visunnu de, he sọgan ko yin ayọvi lẹ. Mahopọnna dọ Gomẹli deayọ whlasusu, Hosea ma gbẹ́ ẹ dai. To godo mẹ, yọnnu lọ jo Hosea do bo lẹzun afanumẹ de. Etomọṣo, Hosea sọ yì gọ̀ ẹ plan. (Hos. 3:1, 2) Jehovah to Hosea yizan nado do lehe Ewọ jona Islaeli pludopludo na nuyiwa ayọdide tọn yetọn lẹ do hia. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn ehe mẹ?

¹³ Eyin alọwlemẹ Klistiani de doalọ to fẹnnuwiwa mẹ, Klistiani homẹvọnọ lọ na pannukọn nudide de. Jesu dọ dọ homẹvọnọ lọ na tindo whẹwhinwhẹ́n nado basi gbẹdai podọ enẹgodo, e na vò nado vọ́ alọwle. To alọ devo mẹ, alọwlemẹ homẹvọnọ lọ sọgan do jonamẹ hia. Enẹ ma na yin nuṣiwa. Hosea gọ̀ Gomẹli plan. Whenue Gomẹli lẹkọwa Hosea dè, ewọ ma dona sọ tindo kọndopọ hẹ sunnu devo depope. Hosea ma “tindo kọndopọ zanhẹmẹ tọn hẹ” Gomẹli na ojlẹ de. (Hos. 3:3, Odò.) Ṣigba to ojlẹ de godo, Hosea dona ko gọ̀ haṣinṣan alọwle tọn etọn bẹ hẹ yọnnu lọ bo gbọnmọ dali do ojlo Jiwheyẹwhe tọn nado vọ́ alọkẹyi omẹ etọn lẹ bo gọjẹ nuwadopọ hẹ yé ji hia. (Hos. 1:11; 3:3-5) Kanṣiṣa tẹwẹ ehe tindo hẹ alọwle to egbehe? Eyin alọwlemẹ homẹvọnọ de basi dide nado zindonukọn to alọwle lọ mẹ, bo gọjẹ kọndopọ zanhẹmẹ tọn tindo hẹ alọwlemẹ etọn ji whladopo dogọ, enẹ na dohia dọ ewọ ko jona ẹn. (1 Kọl. 7:3, 5) Nuyiwa enẹ na zẹhudo whẹwhinwhẹ́n he e tindo nado basi gbẹdai lọ ji. Enẹgodo, yé dona wazọ́n dopọ taidi asu po asi po nado do pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn gando alọwle go hia.

14. Sọgbe hẹ 1 Kọlintinu lẹ 7:10, 11, etẹwẹ sọgan jọ to alọwle de mẹ?

¹⁴ Klistiani lẹpo dona dovivẹnu nado nọ ylọ alọwle dọ nujọnu, kẹdẹdile Jesu po Jehovah po nọ wà do. Ṣigba, mẹdelẹ sọgan nọ gboawupo nado nọ wàmọ na gbẹtọvi lẹ yin mapenọ wutu. (Lom. 7:18-23) Abajọ, e ma dona nọ paṣa mí dọ Klistiani delẹ to owhe kanweko tintan whenu do nuhahun to alọwle mẹ. Paulu wlan dọ “asi klan sọn asu etọn go blo”; amọ́, enẹ jọ to whẹho delẹ mẹ.—Hia 1 Kọlintinu lẹ 7:10, 11.

15, 16. (a) Eyin nuhahun lẹ tlẹ fọ́n to alọwle de mẹ, etẹwẹ dona yin yanwle lọ, podọ etẹwutu? (b) Nawẹ ehe yọ́n-na-yizan gbọn eyin alọwlemẹ dopo yin mayisenọ?

¹⁵ Paulu ma basi zẹẹmẹ nuhe hẹn kinklan mọnkọ wá tọn. Di apajlẹ, nuhahun lọ ma yindọ asu lọ doalọ to fẹnnuwiwa mẹ, bọ ehe na yin whẹwhinwhẹ́n de na asi lọ nado basi gbẹdai bo vọ́ alọwle gba. Paulu wlan dọ eyin asi de klan sọn asu etọn go, mì gbọ “e wlealọ blo kavi eyin e ma yinmọ, ewọ ni gbọwhẹ hẹ asu etọn.” Gbọnmọ dali, yé omẹ awe lẹ gbẹ́ tin to kọndopọ mẹ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Paulu na ayinamẹ dọ mahopọnna nuhahun depope he e na yin, bọ e ma yin fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn, yanwle lọ dona yin nado dọwhẹgbọ. Yé omẹ awe lẹ sọgan dín alọgọ sinai do Biblu ji sọn mẹho agun tọn lẹ dè. Dile etlẹ yindọ mẹho lẹ nọ tẹnpọn ma nado nọ mẹde ji, yé sọgan na ayinamẹ sinai do Owe-wiwe ji lẹ.

¹⁶ Ninọmẹ lọ sọgan sinyẹn dogọ eyin alọwlemẹ he yin yisenọ lọ kẹdẹ wẹ to tintẹnpọn nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Eyin nuhahun wá fọ́n, be kinklan wẹ yin pọngbọ he sọgbe lọ ya? Owe-wiwe lẹ dohia dọ fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn sọgan hẹn gbẹdai wá, ṣigba, e ma slẹ whẹwhinwhẹ́n voovo he sọgan hẹn kinklan wá lẹ. Paulu wlan dọmọ: “Eyin yọnnu de tindo asu mayisenọ, bọ sunnu lọ kẹalọyi nado nọ nọhẹ ẹ, mì gbọ e jo asu etọn do blo.” (1 Kọl. 7:12, 13) Enẹ yọ́n-na-yizan to egbehe ga.

17, 18. Naegbọn Klistiani delẹ do gbọṣi alọwle yetọn mẹ mahopọnna nuhahun lẹ?

¹⁷ Na nugbo tọn, to ninọmẹ delẹ mẹ, “asu mayisenọ” de nọ dohia dọ emi ma “kẹalọyi nado nọ nọhẹ” asi emitọn. E sọgan nọ wadanu dego zẹjlẹgo, sọmọ bọ yọnnu lọ nọ mọdọ dagbemẹninọ po ogbẹ̀ emitọn po to owù mẹ. E sọgan gbẹ́ nado nọ penukundo ewọ po whẹndo lọ po go kavi nọ ze gbigbọnọ-yinyin etọn do owù sinsinyẹn mẹ. To ninọmẹ mọnkọ lẹ mẹ, mahopọnna nuhe asu lọ sọgan to didọ, Klistiani delẹ ko basi nudide mẹdetiti tọn dọ, asu emitọn ma “kẹalọyi nado nọ nọhẹ” emi, bo mọdọ emi dona klan. Amọ́, Klistiani devo lẹ ma wàmọ dile yé tlẹ to ninọmẹ sinsinyẹn dopolọ mẹ; yé doakọnnanu bo dovivẹnu nado hẹn ninọmẹ lọ pọnte. Etẹwutu?

¹⁸ Mahopọnna kinklan mọnkọ, yé omẹ awe lẹ gbẹ́ yin alọwlemẹ. Eyin yé nọ nọ̀ ofi voovo, dopodopo yetọn na pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu lẹ, taidi dehe yin sislẹ to aga lẹ. Apọsteli Paulu na whẹwhinwhẹ́n devo he wutu yé na gbọṣi opọ́. E wlan dọmọ: “Asu mayisenọ lọ yin hinhẹn zun wiwe na asi etọn tọn wutu, podọ asi mayisenọ lọ yin hinhẹn zun wiwe na asu yisenọ lọ tọn wutu; eyin e ma yinmọ, ovi mìtọn lẹ na yin mawé, ṣigba todin, yé ko yin wiwe.” (1 Kọl. 7:14) Klistiani nugbonọ susu ko gbọṣi alọwlemẹ mayisenọ de pá mahopọnna ninọmẹ he kàn dẹpẹ biọ lẹ. Yé sọgan dekunnu dọ mọwiwà yin alenu, titengbe to whenue alọwlemẹ yetọn wá lẹzun sinsẹ̀n-basitọ nugbo de.—Hia 1 Kọlintinu lẹ 7:16; 1 Pita 3:1, 2.

19. Naegbọn alọwle kọdetọn dagbenọ lẹ do sù taun to agun Klistiani tọn mẹ?

¹⁹ Jesu dọho gando gbẹdai go, podọ apọsteli Paulu na ayinamẹ gbọdo gando kinklan go. Yé omẹ awe lẹ jlo dọ devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ni nọ gbògbéna alọwle. Lẹdo aihọn pé to egbehe, alọwle kọdetọn dagbenọ lẹ sù to agun Klistiani tọn mẹ. A sọgan mọ asu po asi po ayajẹnọ susu to agun towe mẹ. Mẹmẹsunnu nugbonọ he yiwanna asi yetọn lẹ gọna asi budisi Jiwheyẹwhe tọ́ he yiwanna asu yetọn lẹ wẹ yé, podọ yemẹpo nọ dohia dọ e yọnbasi dọ alọwle ni yin gbégbòna. Mí sọgan jaya dọ gbẹtọ livi susu lẹ wẹ to didohia to aliho nujọnu tọn mẹ dọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn yin nugbo, e dọmọ: “Na whẹwhinwhẹ́n ehe wutu, sunnu na jo otọ́ etọn po onọ̀ etọn po do bo na sẹbọdo asi etọn go, yé omẹ awe lẹ nasọ lẹzun agbasalan dopo.”—Efe. 5:31, 33.