Weta 17

‘Alindọn He Yin Hùhù lẹ’ Mọ Ahọsumẹ Yí

 1. Ojlẹ tẹ mẹ wẹ mí tin to ogbẹ̀ te, podọ kunnudenu tẹwẹ tin na ehe?

AHỌLUDUTA Jiwheyẹwhe tọn to gandu! Hihẹtọ osọ́ wewe lọ tọn to nukọnzindo to awhangbigbà mẹ! Osọ́ divẹẹ lọ, osọ́ yuu lọ, po osọ́ avajẹ lọ po to wezundo gbọn aigba lọ ji pe! Matin homọdọdohogo, dọdai Jesu tọn titi gando tintin-tofi ahọlu tọn etọn go ko mọ hẹndi yí. (Matiu, weta 24, 25; Malku, weta 13; Luku, weta 21) Mọwẹ, mí tin to ogbẹ̀ to azan godo tọn lẹ he yin titonu ehe tọn mẹ. (2 Timoti 3:1-5) Nalete, mì gbọ na mí ni doayinugo pẹkipẹki dile Lẹngbọvu lọ, Jesu Klisti, to hiadonu atọ́ntọ he yin owe enẹ tọn hun. Osọhia dogọ tẹ mẹ wẹ mí na tindo mahẹ te todin?

 2. (a) Etẹwẹ Johanu mọ whenuena hiadonu atọ́ntọ lọ yin hunhun? (b) Etẹwutu e ma dona paṣa mí nado hia dogbọn agbà avọsinsan tọn yẹhiadonu tọn de to olọn mẹ dali?

² Johanu basi zẹẹmẹ na numimọ mẹwhantọ de: “Whenuena e hun hiadonu atọ́ntọ, yẹn sọ mọ to agbà glọ, ayiha yé he yè hù na oho Jiwheyẹwhe tọn, podọ na okunnuho he go yé hẹn.” (Osọhia 6:9) Etẹ niyẹn? Agbà avọsinsan tọn de to olọn mẹ? Mọwẹ! Whla tintan lọ die whenuena Johanu dọho do agbà de go. Ṣigba, e ko basi zẹẹmẹ do Jehovah to ofin Etọn ji, kelubin he lẹdo e lẹ, ohù mẹpọnnu tọn lọ, zogban lẹ, po mẹho 24 lẹ po he tindo nuwhẹnwan lẹ po ji—polẹpo ehelẹ tọn he taidi ninọmẹ lẹ to gohọtuntun aigba ji tọn lọ mẹ, yedọ fiwiwe Jehovah tọn to Islaeli. (Eksọdusi 25:17, 18; 40:24-27, 30-32; 1 Otannugbo lẹ 24:4) Nalete, be e dona paṣa mí nado mọ agbà avọsinsan tọn yẹhiadonu tọn de to olọn mẹ wẹ?—Eksọdusi 40:29.

 3. (a) To gohọtuntun Ju lẹ tọn hohowhenu tọn kọn, nawẹ alindọn lẹ nọ yin kinkọndo “ozọn agbà lọ tọn” gbọn? (b) Etẹwutu Johanu mọ alindọn kunnudetọ he yin hùhù lẹ tọn tọn to agbà yẹhiadonu tọn lọ glọ to olọn mẹ?

³ To agbà ehe glọ yè mọ “[alindọn] yé he yè hù na ohó Jiwheyẹwhe tọn, podọ na kunnuho he go yé hẹn” lọ wutu. Etẹwẹ ehe zẹẹmẹdo? Ehelẹ ma sọgan yin alindọn matindo agbasa lẹ gba—taidi enẹnọ lẹ he yin yiyisè dogbọn Kosi Glẹki lẹ dali. (Gẹnẹsisi 2:7; Ezekiẹli 18:4) Kakati ni yin mọ, Johanu yọnẹn dọ alindọn lọ, kavi ogbẹ̀ yin yẹdena dogbọn ohùn dali, podọ whenuena yẹwhenọ lẹ to gohọtuntun Ju lẹ tọn hohowhenu tọn lọ mẹ hù kanlin avọsinsan tọn de, ye nọ mì ohùn lọ “do agbà lọ ji lẹdo pe” kavi kọ̀n ẹn “do ozọ̀n agbà avọnunina mimẹ̀ tọn lọ tọn kọn.” (Levitiku 3:2, 8, 13; 4:7; 17:6, 11, 12) Nalete, alindọn kanlin lọ tọn nọ gando agbà avọsinsan tọn go pẹkipẹki. Ṣigba etẹwutu wẹ alindọn lẹ, kavi ohùn devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn ehelẹ taun tọn yin mimọ to odo agbà yẹhiadonu tọn lọ tọn to olọn mẹ? Na oku yetọn lẹ yin pinpọn dohlan taidi avọsinsan tọn wutu wẹ.

 4. To aliho tẹ mẹ wẹ oku Klistiani jìjì gbọn gbigbọ dali lẹ tọn yin avọsinsan tọn de?

⁴ Na nugbo tọn, enẹnọ lẹpo he yin jìjì taidi ovi gbigbọmẹ tọn lẹ nọ kú okú avọsinsan tọn de. Na azọ́n he yé na wà to Ahọluduta olọn mẹ tọn Jehovah tọn mẹ wutu, e yin ojlo Jiwheyẹwhe tọn dọ ye ni gbẹdai bo yi todido depope na ogbẹ̀ madopodo to aigba ji do sanvọ. To whẹho ehe mẹ, ye nọ jo yede na okú avọsinsan tọn de na nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn wutu. (Filippinu lẹ 3:8-11; yijlẹdo 2:17 go.) Ehe yin nugbo talala na enẹnọ he Johanu mọ to agbà glọ lẹ. Ye yin omẹ yiamisisadode lẹ he to azan yetọn gbe yin hùhù na lizọnyizọn zohunhun tọn yetọn to Ohó po nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn po zizedaga mẹ wutu. Alindọn yetọn lẹ yin “[hùhù] na ohó Jiwheyẹwhe tọn, podọ na okunnuhó [marturian] he go ye hẹn” wutu.

 5. Nawẹ e yin gbọn dọ alindọn nugbonọ lẹ tọn lẹ, dile yé tlẹ ku, to awhado na ahọsuyi?

⁵ Nujijọ lọ gbẹ pò to yìyì: “Yé sọ to awhado ogbè lele, dọmọ, Nawẹ e na dẹn do, Oklunọ E, wiwenọ podọ nugbonọ, hiẹ ma na dawhẹ, bo sọ yiahọsu ohùn mítọn tọn to ye he tin to aigba ji lẹ go ba?” (Osọhia 6:10) Nawẹ alindọn kavi ohùn yetọn lẹ sọgan dawha na ahọsuyiyi gbọn dile e ko yindọ Biblu dohia dọ oṣiọ lẹ ma yọn nude? (Yẹwhehodọtọ 9:5) Eyọn, be ohùn Abẹli dódónọ lọ tọn ma dawha to whenuena Kaini hù i godo? Whenẹnu wẹ Jehovah dọ hlan Kaini dọmọ: “Etẹwẹ hiẹ ko basi? Ogbè ohùn nọvisunnu towe tọn tọn dawha hlan mi sọn aigba de.” (Gẹnẹsisi 4:10, 11; Heblu lẹ 12:24) E ma yin dọ ohùn Abẹli tọn to hódọ jẹgbonu nugbo gba. Kakati ni yin mọ, Abẹli ko ku taidi homẹvọnọ de, podọ whẹdida to bibiọ dọ mẹhùtọ etọn ni yin oyasana. Mọdopolọ, Klistiani he yè hù na yise yetọn wutu ehelẹ yin homẹvọnọ, podọ to whẹdida mẹ yé dona yin ahọsuyina. (Luku 18:7, 8) Awha ahọsuyi tọn lọ yiaga na fọtọ́n susu yetọn wẹ yin hùhù domọ wutu.—Yijlẹdo Jẹlemia 15:15, 16 go.

 6. Sinsọnkọnyinai ohùn homẹvọnọ tọn tẹwẹ yin ahọsuyina to 607 J.W.M.?

⁶ Ninọmẹ lọ sọgan yin yiyijlẹdo dehe tin to Juda atẹṣitọ lọ mẹ whenuena Ahọlu Manassẹ hẹ ofin ji to 716 J.W.M. E sọ̀n ohùn homẹvọnọ tọn susu dai, podọ vlavo ‘san’ yẹwhegan Isaia ‘do awe’. (Heblu lẹ 11:37; 2 Ahọlu lẹ 21:16) Dile etlẹ yindọ Manassẹ lẹnvọjọ to godomẹ bo jla ali etọn do, ohùnhọ́ enẹ gbẹ pò to aimẹ. To 607 J.W.M., whenuena Babilọninu lẹ va ahọluduta Juda tọn kija, “nugbo to gbedide [Jehovah] tọn mẹ wẹ ehe do wá Juda ji, nado diọtẹnna ye sọn nukun etọn mẹ, na ylando Manassẹ tọn lẹ, kẹdẹdi ehe e ko wà lẹpo; podọ ga na ohùn homẹvọnọ he e ko kọndai; na e yí ohùn homẹvọnọ do gọ Jelusalẹm: [Jehovah] ma sọ jlo na jona.”—2 Ahọlu lẹ 24:3, 4.

 7. Mẹnu sin okọ̀ wẹ owhẹ “ohùn mẹwiwe lẹ tọn” sinsọnkọnyinai tọn tin te tintan?

⁷ Dile e te to ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ do, mọdopolọ todin susu omẹ lẹ tọn he hù kunnudetọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ sọgan ko ku dẹn. Ṣigba ogbẹ́ lọ he hẹn oku yetọn wá gbẹ sọ pò to aimẹ talala bo to ohùnhọ́ du. E yin agun aigba ji tọn Satani tọn, yedọ okun aigba ji tọn etọn. Sọawuhia hugan to e mẹ wẹ Babilọni Daho lọ, yedọ ahọluigba aihọn tọn he yin sinsẹ̀n lalo tọn.a E yin zẹẹmẹ basina taidi mẹhe “nù ohùn mẹwiwe lẹ tọn mú, po ohùn kunnudetọ Jesu tọn lẹ tọn po.” Mọwẹ, “ohò etọn mẹ wẹ yè mọ ohùn yẹwhegan lẹ tọn, mẹwiwe lẹ tọn, po mẹhe yè hù to aigba ji lẹpo tọn te.” (Osọhia 17:5, 6; 18:24; Efesunu lẹ 4:11; 1 Kọlintinu lẹ 12:28) Agbàn ohùnhọ dudu tọn nankọ die! Dile e na dẹn sọ bọ Babilọni Daho lọ na pò to aimẹ, ohùn omẹ he e hù lẹ tọn na pò to awhado na whẹdida.—Osọhia 19:1, 2.

 8. (a) Apajlẹ mẹhùhù na yise yetọn tọn tẹlẹ wẹ ko tin to gbẹzan Johanu tọn whenu? (b) Homẹkẹndomẹ tẹlẹ wẹ yin hinhẹnwá dogbọn ahọluigba-gan Lomunu lẹ dali?

⁸ Johanu lọsu yin hùhù na yise etọn wutu to owhe kanweko tintan lọ mẹ dile na Odan adakanọ lọ po okun aigba ji tọn etọn po hoavun hẹ agun he to agayi he yin Klistiani yiamisisadode lẹ tọn. Johanu ko mọ Oklunọ mítọn yin whiwhedo atin go bo ko luntọ́n gbọn hùhù Stefani tọn mẹ, po nọvisunnu etọn titi Jakobu tọn po mẹ, podọ Pita tọn, Paulu tọn, po azọnwàhẹmẹtọ pẹkipẹki devo lẹ tọn po. (Johanu 19:26, 27; 21:15, 18, 19; Owalọ lẹ 7:59, 60; 8:2; 12:2; 2 Timoti 1:1; 4:6, 7) To owhe 64 W.M. tọn, ahọluigba-gán Lomu tọn Néron yi Klistiani lẹ do davlẹ, sawhẹdokọna ye dọ yewlẹ wẹ domiyọn otòdaho lọ, nado du to hodidọ gbayipe lọ ji dọ ewọ wẹ basi mọ. Whenuho-kantọ Tacite basi linlin dọmọ: “Ye [Klistiani lẹ] ku dogbọn nuwiwa mẹṣanko tọn lẹ dali; delẹ to ye mẹ yin ayù kanlin ylankan lẹ tọn ṣinyọnna podọ to enẹgodo yin tintlẹn dogbọn avún lẹ dali, delẹ to ye mẹ yin [whiwhe do yatin go],b mẹdelẹ yin mimẹ̀ taidi miyọngbantin lẹ nado hẹn hinhọ́n wá to ozan mẹ.” Gbajẹgbonu homẹkẹndomẹ tọn dogọ de to ahọluigba-gán Domitien glọ (81 jẹ 96 W.M. tọn) ko dekọtọn do Johanu zize sọyì ageklo Patmos tọn ji mẹ. Dile Jesu dọ do: “Eyin ye dohomẹkẹn mi, ye nasọ dohomẹkẹn mìwlẹ ga.”—Johanu 15:20; Matiu 10:22.

 9. (a) Nuyizan mẹkiklọ tọn tẹwẹ Satani detọ́njẹgbonu to owhe kanweko 4tọ W.M. tọn mẹ, podọ etẹwẹ e yin ada titengbe lọ na? (b) Nawẹ nukọntọ delẹ to Mẹylọhodotọklisti mẹ yinuwà hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to Wẹkẹ Whan I po II po whenu gbọn?

⁹ To owhe kanweko 4tọ W.M. tọn mẹ, odan hoho enẹ, Satani Lẹgba, ko hẹn nuyizan tangan mẹkiklọ tọn etọn jẹgbonu, yedọ sinsẹ̀n atẹṣitọ Mẹylọhodotọklisti tọn—tito Babilọni tọn de he yin whiwhla do avọ “Klistiani” tọn glọ. E yin ada titengbe okun Odan lọ tọn tọn bo yin awuwlena biọ plọngiglọ nukundiọsọ ode awetọ susu lẹ mẹ. Taidi Juda atẹṣitọ hohowhenu tọn, Mẹylọhodotọklisti tindo ohùnhọ daho de to ota, na e ko tindo mahẹ siso de to ada awe lẹ mẹ to Wẹkẹ Whan I po II lọ po mẹ. Togan tonudidọ tọn delẹ to Mẹylọhodotọklisti mẹ tlẹ ko yi awhan ehelẹ zan taidi nuyizan de nado dohomẹkẹn bo hù devizọnwatọ yiamisisadode Jiwheyẹwhe tọn lẹ. To linlin bibasi do homẹkẹndomẹ Hitler tọn do Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ji mẹ, dlapọn owe Friedrich Zipfel tọn de he yin Kirchenkampf in Deutschland (Avunhiho Ṣọṣi lẹ tọn to Allemagne) dọmọ: “Madatọ̀ntọ yetọn [Kunnudetọ lẹ] yin hùhù, vlavo dogbọn sòdedomẹ, nuyiwa hunyanhunyan tọn devo lẹ, hùvẹ́, awutuzọn kavi azọ́n sinsinyẹn wiwà dali. Sinsinyẹn-yinyin mẹglọninọ ehe tọn tọn matin awetọ gba bo yin kọdetọn yise magbọjọ de tọn he ma sọgan tindo gbenọpọ po nuplọnmẹ national-socialiste tọn po gba.” Na nugbo tọn, e sọgan yin didọ dogbọn Mẹylọhodotọklisti, gọna yẹwhenọduta etọn tọn dali: “To avọtó towe lẹ mẹ wẹ yè mọ ohùn gbigbọ ayiha wamọnọ homẹvọnọ lẹ tọn tọn te.”—Jẹlemia 2:34.c

10. Homẹkẹn tẹlẹ wẹ jọja he yin gbẹtọ susugege lọ tọn lẹ jiya etọn to aigba susu lẹ ji?

¹⁰ Sọn 1935 dawe jọja nugbonọ he yin gbẹtọ susugege lọ tọn lẹ ko hẹn susu homẹkẹndomẹ lẹ tọn do ota to otò susu lẹ mẹ. (Osọhia 7:9) Etlẹ yin to whenuena Wẹkẹ Whan II lọ doalọte to Europe, to otò dopo kẹdẹ mẹ Kunnudetọ Jehovah tọn jọja 14 lẹ yin hùhù dogbọn kandokọnamẹ dali. Sẹ́nmẹjijẹ yetọn? Yé gbẹ dọ yé ma na “plọn awhan ba.” (Isaia 2:4) To agọe hugan, dawe jọja lẹ to Orient podọ to Afrique ko yin hihò biọ oku mẹ kavi yin hùhù po osò po na whẹho dopolọ wutu. Jọja ehelẹ he ku na yise yetọn, he nọgodona mẹmẹsunnu yiamisisadode Jesu tọn lẹ, na mọ fọnsọnku de yí nugbo to aigba yọyọ opagbe tọn lọ mẹ.—2 Pita 3:13; yijlẹdo Psalm 110:3; Matiu 25:34-40; Luku 20:37, 38 go.

Aṣọvọ Wewe De

11. To zẹẹmẹ tẹ mẹ wẹ Klistiani yiamisisadode he yin hùhù na yise yetọn wutu lẹ mọ “aṣọvọ wewe de” yí?

¹¹ Whenuena e kanwe do yise tenọgli go hẹntọ hohowhenu tọn lẹ tọn ji godo, apọsteli Paulu dọmọ: “Ehe lẹpo he mọ kunnude dagbe yi gbọn yise dali, ma mọ opagbe lọ yí: Jiwheyẹwhe ko sọ wleawu onu he sọ yọnwhanpẹ humọ tọn dai na mí, dọ to míwlẹ godo yè ma sọgan hẹn yewlẹ sọgbe gba.” (Heblu lẹ 11:39, 40) Etẹwẹ yin “onu he yọnwhanpẹ humọ” enẹ he Paulu po Klistiani yiamisisadode devo lẹ po to tenọpọn? Johanu mọ ẹn tofi to numimọ mẹ: “Yè sọ yi aṣọvọ wewe hlan yé omẹ dopodopo; yè sọ dọ hlan yé, dọ, yé ni gbọjẹ to ojlẹ vude mẹ whẹ, kaka devi hatọ yetọn lẹ, po mẹmẹsunnu yetọn lẹ po, he yè na hù dile yè hù yewlẹ do nado sọgbe.” (Osọhia 6:11) Aṣọvọ wewe de mimọyi yetọn tindo nude nado wà po fọnsọnku yetọn nado yin nudida gbigbọnọ jọmaku lẹ po. Ye ma sọ pò to aimimlọn taidi alindọn he yin hùhù lẹ to agbà lọ glọ gba, ṣigba ye yin finfọndote nado yin apadewhe pipli lọ tọn he yin mẹho 24 lẹ tọn he to sinsẹ̀n basi to ofin olọn mẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn nukọn. To finẹ ye yin nina ofin lẹ, he dohia dọ ye ko biọ lẹblanulọkẹyi ahọlu tọn lẹ mẹ. Podọ “yè sọ yí aṣọvọ wewe hlan yé,” he zẹẹmẹdo dọ ye ko yin pinpọnhlan taidi dódónọ lẹ, he jẹ na otẹn yẹyi tọn de to Jehovah nukọn to whẹdatẹn olọn mẹ tọn enẹ mẹ. Ehe sọ tin to hẹndi opagbe Jesu tọn hlan Klistiani yiamisisadode nugbonọ lẹ tọn mẹ to agun lọ mẹ to Sadi: “Ewọ he gbawhan, wẹ yè na yi avọ wewe ṣinyọnna dole.”—Osọhia 3:5; 4:4; 1 Pita 1:4.

12. To aliho tẹ mẹ wẹ mẹyiamisisadode he fọnsọnku lẹ “gbọjẹ to ojlẹ vude mẹ whẹ” podọ kaka jẹ whetẹnu?

¹² Kunnudenu lẹpo dohia dọ fọnsọnku olọn mẹ tọn ehe bẹjẹeji to 1918, to zizedo ofin ji Jesu tọn to 1914 podọ nukọnzinzindo etọn nado bẹ awhangbigba ahọlu tọn etọn jẹeji dogbọn olọn lẹ kiklọwe sọn Satani po aovi etọn lẹ po mẹ dali godo. Ṣogan, mẹyiamisisadode he yin finfọnsọnku enẹlẹ yin didọ na dọ ye dona “gbọjẹ to ojlẹ vude mẹ whẹ, kaka devi hatọ yetọn lẹ” sin sọha ni pe. Enẹnọ lẹ he yin hagbẹ Johanu tọn lẹ tọn he gbẹ pò to aigba ji dona do tenọgli yetọn hia to whlepọn po homẹkẹn po glọ, podọ delẹ to ehelẹ mẹ sọgan sọ yin hùhù. Nalete to godomẹ ohùn dódónọ lẹpo he yin kinkọndai dogbọn Babilọni Daho lọ po owanyinamẹtọ tonudidọ tọn etọn lẹ po dali na yin ahọsuyina. Kaka jẹ whelọnu, matin ayihaawe, omẹ he yin finfọnsọnku lẹ na hẹn alọnu yetọn jan to azọngban olọn mẹ tọn lẹ mẹ. Ye gbọjẹ, e ma yin dogbọn aimimlọn to nudemayiwà gbẹ̀dùdù tọn de mẹ dali gba, ṣigba to enẹ mẹ dọ ye na nọte po linsinsinyẹn po pọn azan ahọsuyi Jehovah tọn tọn. (Isaia 34:8; Lomunu lẹ 12:19) Gbọjẹ yetọn na doalọte to whenuena ye na yin kunnudetọ lẹ na vasudo sinsẹ̀n lalo tọn lọ podọ, taidi “mẹyiylọ, mẹṣinṣinyan, nugbonọ” lẹ, ye na hodo Oklunọ Jesu Klisti to whẹdida hinhẹnṣẹ do ada devo lẹpo he yin okun ylankan Satani tọn ji mẹ tofi to aigba ji.—Osọhia 2:26, 27; 17:14; Lomunu lẹ 16:20.

‘Enẹnọ He Ku Lẹ Fọn Whẹ’

13, 14. (a) Sọgbe hẹ apọsteli Paulu, whetẹnu wẹ fọnsọnku olọn mẹ tọn lọ bẹjẹeji, podọ mẹnu lẹ wẹ yin finfọnsọnku? (b) Whetẹnu wẹ mẹyiamisisadode he tin to ogbẹ̀ biọ azan Oklunọ tọn gbe lẹ yin finfọnsọnku hlan olọn mẹ?

¹³ Nukunmọjẹnumẹ he yin didohia dogbọn hunhun hiadonu atọ́ntọ lọ tọn dali kọngbedopọ pete hẹ wefọ devo lẹ he tindo nude nado wà po fọnsọnku olọn mẹ tọn po. Di apajlẹ, apọsteli Paulu wlan: “Na ehe wẹ mí dọ hlan mì gbọn ohó Oklunọ tọn dali, dọ, mí he tin to ogbẹ̀ bo sọ pò jẹ gigọwá Oklunọ tọn whenu lẹ, ma na jẹnukọnna ye he damlọn lẹ gba. Na Oklunọ lọsu na jẹte sọn olọn mẹ, abobo, ogbè angẹli-gán tọn, po opẹn Jiwheyẹwhe tọn po po e po, oṣiọ he tin to Klisti mẹ lẹ whẹ wẹ na fọn: whẹnẹnu wẹ yè na ze mí he pò to ogbẹ̀ lẹ do aga po ye po to aslọ mẹ, nado pe Oklunọ to aga: mọwẹ mí na tin to Oklunọ de kakadoi.”—1 Tẹsalonikanu lẹ 4:15-17.

¹⁴ Otan mẹfọndotetọ tẹ die wefọ ehelẹ to didọ! Enẹnọ he yin mẹmẹsunnu yiamisisadode Jesu tọn lẹ he luntọ́n kaka jẹ tintin-tofi Jesu tọn tọn, enẹ wẹ yindọ, enẹnọ he gbẹ pò to ogbẹ̀ to aigba ji to tintin-tofi etọn whenu lẹ yin nukọnjẹna biọ olọn mẹ dogbọn enẹnọ he ko ku lẹ dali. Omẹ mọnkọtọn lẹ he ku to kọndopọ mẹ po Klisti po, fọn tintan whẹ. Jesu jẹte, enẹ wẹ yindọ, e lẹ́ ayidonugo etọn hlan ye, bo fọn ye biọ ogbẹ̀ gbigbọnọ mẹ, bo na ye “aṣọvọ wewe de.” Enẹgodo, enẹnọ he gbẹ pò to ogbẹ̀ taidi gbẹtọ lẹ dotana lizọnyizọn aigba ji tọn yetọn, susu to ye mẹ nọ kú po awufiẹsa po to alọ nukundiọsọmẹtọ lẹ tọn mẹ. Ṣigba, ye ma nọ damlọn to oku mẹ taidi mẹhe jẹnukọnna ye lẹ gba. Kakati ni yin mọ, whenuena ye kú, ye nọ yin didiọ to afọdopolọ ji—“to nukunwhiwhe dopo mẹ”—bo yin bibẹ sọyì olọn mẹ nado tin po Jesu po hagbẹ yetọn lẹ po he yin agbasa Klisti tọn. (1 Kọlintinu lẹ 15:50-52; yijlẹdo Osọhia 14:13 go.) Nalete, fọnsọnku Klistiani yiamisisadode lẹ tọn bẹjẹeji tololo to whenuena osọ́nọ ẹnẹ Apocalypse tọn lẹ bẹ wezundido yetọn jẹeji godo.

15. (a) Wẹndagbe tẹwẹ hunhun hiadonu atọ́ntọ lọ tọn wleawuna? (b) Nawẹ wezundido Awhangbàtọ lọ to osọ́ wewe lọ ji tọn wá opodo gbọn?

¹⁵ Hunhun hiadonu atọ́ntọ ehe tọn he yin owe lọ tọn hẹn wẹndagbe de wá na nuhe du tenọgli-go-hẹntọ yiamisisadode lẹ he gbawhan, yedọ nugbonọ kaka biọ oku mẹ. Ṣigba e ma wleawuna wẹndagbe de na Satani po okun etọn po gba. Wezundido Awhangbatọ lọ tọn to osọ́ wewe ji to nukọnzindo madoalọte bo na wá opodo etọn to ojlẹ de mẹ he yin whẹdida tọn na aihọn lọ he “tin to huhlọn mẹylankan lọ tọn glọ.” (1 Johanu 5:19) Ehe yin hinhẹn họnwun whenuena Lẹngbọvu lọ hun hiadonu ṣidopotọ lọ.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Apotin to weda 102]

‘Alindọn he yin hùhù lẹ’

Owe Cyclopedia McClintock po Strong po tọn yihodọsọnnùna John Jortin, Plọtẹstan Glẹnsi owhe kanweko 18tọ tọn de, he yin jìjì dogbọn mẹjitọ Huguenot Flanse lẹ dali taidi mẹhe to didọmọ; “Fie homẹkẹn bẹjẹeji te, sinsẹ̀n Klistiani tọn doalọte te . . . To whenuena sinsẹ̀n Klistiani tọn yin zizedai taidi sinsẹ̀n ahọluigba [Lomu tọn] godo, podọ whenuena adọkun po yẹyi po yin bibẹ do lizọnyizọnwatọ etọn lẹ ji godo, wẹ nuyiwa ylankan homẹkẹndidomẹ tọn wá tindo huhlọn daho de, bo bẹ gbigbọ mẹvasudo tọn do sinsẹ̀n Wẹndagbe lọ tọn ji.”

[Yẹdide to weda 103]

“Yè sọ yí aṣọvọ wewe hlan yé omẹ dopodopo”