Kanbiọ lẹ sọn Wehiatọ lẹ Dè

To hinhọ́n gbedide Biblu tọn he gando yizan he sọgbe ohùn tọn go mẹ, nawẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ pọ́n nuyiwa amasinzọnwiwa tọn he bẹ yizan ohùn mẹdetiti tọn lẹ hẹn hlan gbọn?

Kakati nado basi nudide do dodonu nujlomẹ mẹdetiti tọn kavi ayinamẹ amasinzọnwiwa tọn delẹ kẹdẹ ji, Klistiani dopodopo dona gbadopọnna nuhe Biblu dọ na taun tọn. Whẹho de to ewọ po Jehovah po ṣẹnṣẹn wẹ e yin.

Jehovah, mẹhe mímẹpo duahọ ogbẹ̀ mítọn lẹ tọn dó, degbè dọ ohùn ma dona yin dùdù gba. (Gẹnẹsisi 9:3, 4) To Osẹ́n heyin nina Islaeli hohowhenu tọn mẹ, Jiwheyẹwhe dè dogbó na yizan ohùn tọn na e nọtena ogbẹ̀ wutu. E degbè dọmọ: “Na alindọn [kavi ogbẹ̀] olàn lọ tọn tin to ohùn lọ mẹ: yẹn ko na ẹn mì to agbà lọ ji nado basi ovẹsè na alindọn mìtọn lẹ.” Etẹwẹ lo eyin mẹde hù kanlin de na núdùdù? Jiwheyẹwhe dọmọ: “Ewọ na kọ̀n ohùn etọn yìngbe bo yí kọ́gudu do ṣinyọ́n ẹn.”a (Levitiku 17:11, 13) Jehovah basi dọvọdọ gbedide ehe tọn whlasusu. (Deutelonomi 12:16, 24; 15:23) Soncino Chumash Juvi lẹ tọn dọmọ: “Ohùn lọ ma dona yin sisẹdo gba ṣigba yin hinhẹn lẹzun nuhe masọ yọ́n na dùdù ba gbọn kinkọ̀n ẹn do aigba dali.” E ma yin nuhe sọgbe na Islaelivi depope nado sẹdo, kavi yí ohùn nudida devo, he ogbẹ̀ etọn yin Jiwheyẹwhe tọn tọn zan gba.

Azọngban tonusise na Osẹ́n Mose tọn wá vivọnu to whenuena Mẹssia lọ kú. Ṣogan, pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn gando wiwe-yinyin ohùn tọn go gbọṣi aimẹ. Na yinyin whinwhàn gbọn gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn dali wutu, apọsteli lẹ deanana Klistiani lẹ nado ‘joagọ sọn ohùn kọ̀n.’ Gbedide enẹ ma dona yin nukunpẹvi yí do pọ́n gba. E yin nujọnu to walọyizan-liho kẹdẹdile agọjijo sọn fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn kavi boṣiọ-sinsẹ̀n kọ̀n yin do. (Owalọ lẹ 15:28, 29; 21:25) To whenuena ohùn nina po didó po lẹzun nuhe gbayipe to owhe kanweko 20tọ whenu, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mọnukunnujẹemẹ dọ nuyiwa ehe sọta Ohó Jiwheyẹwhe tọn.b

To ojlẹ delẹ mẹ, doto de na na tuli awutunọ de nado na ohùn edetiti tọn to osẹ delẹ jẹnukọnna mẹzizẹ (ohùn mẹdetiti tọn nina jẹnukọnna mẹzizẹ) bọ eyin nuhudo wá tin to nukọnmẹ janwẹ, ewọ sọgan dó ohùn awutunọ lọ lọsu titi tọn he ko yin sisẹdo na ẹn. Etomọṣo, ohùn yíyí, sisẹdo, po didó mọnkọtọn po sọta nuhe yin didọ to Levitiku po Deutelonomi po mẹ tlọlọ. Ohùn ma dona yin sisẹdo gba; e dona yin kinkọn yìngbe—yèdọ dona lẹkọyi Jiwheyẹwhe dè, to yẹhiadonu-liho. Nugbo wẹ dọ, Osẹ́n Mose tọn ma gbẹsọ tindo huhlọn todin ba. Etomọṣo, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ na sisi nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn he e bẹhẹn lẹ, podọ yé nọ magbe nado ‘joagọ sọn ohùn kọ̀n.’ Na enẹ tọn wutu, mí ma nọ na ohùn, mọjanwẹ mí ma nọ sẹ̀ ohùn mídetiti tọn he dona yin ‘kinkọn yìngbe’ do na didó do niyẹn. Nuyiwa enẹ sọta osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn.

Nuyiwa kavi nutẹnpọn devo lẹ he bẹ ohùn mẹdetiti tọn hẹn ma sọta nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn heyin didọ lẹ tlọlọ sọmọ gba. Di dohia, susu Klistiani lẹ tọn ko dike delẹ to ohùn yetọn mẹ yin dindọ̀n na nutẹnpọn kavi dogbapọnnanu, to ehe godo ohùn heyin dindọ̀n lọ nọ yin kinkọn yìngbe. Nuyiwa he doglẹ taun he bẹ ohùn mẹdetiti tọn hẹn devo lẹ sọgan sọ yin ayinamẹ etọn na.

Di apajlẹ, to nuyiwa mẹzizẹ tọn delẹ whenu, ohùn delẹ sọgan yin kọgọna sọn agbasalan lọ mẹ do aliho nuyiwa tọn de he nọ yin yiylọdọ huhlọn-didepona-ohùn (hémodilution) mẹ. Ohùn he gbẹ́ pò to awutunọ lọ mẹ ma nọ tindo huhlọn sọmọ ba. To godo mẹ, ohùn etọn he to lilẹpe to gbonu agbasa lọ tọn nọ yin anadena lẹkọ biọ ewọ mẹ, gbọnmọ dali nọ hẹn ohùn etọn jideji sẹpọ ninọmẹ he sọgbe lọ. Mọdopolọ, ohùn he sà biọ alán de mẹ sọgan yin yíyí bo yin sinsọ̀n na nugonu vẹẹ lẹ nido sọgan yin yíyí bo yin kọgọna lẹkọ biọ awutunọ lọ mẹ; ehe nọ yin yiylọdọ nugonu ohùn tọn whinwhlẹngán. To nuyiwa he gbọnvo de mẹ, ohùn sọgan yin anadena biọ zomọ de mẹ he na to azọ́n he nọ yin wiwà gbọn awutugonu agbasa tọn lẹ dali wà (di apajlẹ, ahun, afuje, kavi ayì lẹ) na ojlẹ de. Enẹgodo ohùn he tin to zomọ lọ mẹ nọ yin kọgọna lẹkọ biọ awutunọ lọ mẹ. To aliho nuyiwa tọn devo lẹ mẹ, ohùn nọ yin hinhẹn biọ zomọ he nọ klán ohùn dovo de mẹ (centrifuge) na adà he ko gble kavi tindo oblọ etọn lẹ nido sọgan yin didesẹ. Kavi yanwle lọ sọgan yin nado klán nugonu ohùn tọn delẹ dovo bo yí enẹ zan to fidevo to agbasa lọ mẹ. Nutẹnpọn lẹ sọ tin ga to ehe mẹ ohùn sọha de nọ yin dindọ̀n jẹgbonu nado sọgan dohiagona ẹn kavi ṣaka amasin dopọ hẹ ẹ, to ehe godo e nọ yin dido lẹkọ do awutunọ lọ mẹ.

Nuyiwa sisosiso lọ lẹ sọgan gbọnvo, podọ aliho nuyiwa tọn yọyọ lẹ, nukunpedomẹgo lẹ, po nutẹnpọn yọyọ lẹ po na yin awuwlena na jide tọn. E mayin azọngban mítọn wẹ nado gbadopọnna vogbingbọn dopodopo bosọ basi nudide de gba. Klistiani de dona basi nudide na ede do lehe ohùn etọn titi na yin yiyizan do ji to nuyiwa mẹzizẹ tọn de, nutẹnpọn amasinzọnwiwa tọn, kavi nukunpedomẹgo alọnu tọn de whenu. Jẹnukọn na ojlẹ lọ, ewọ dona ko mọ nudọnamẹ dolido lẹ yí sọn doto kavi nukunpedomẹgotọ lọ dè gando nuhe sọgan yin wiwà po ohùn etọn po to nuyiwa lọ whenu go. Enẹgodo e dona basi nudide sọgbe hẹ nuhe ayihadawhẹnamẹnu etọn kẹalọyi. (Pọ́n apotin.)

Klistiani lẹ dona hẹn klandowiwe yetọn hlan Jiwheyẹwhe podọ azọngban yetọn ‘nado yiwanna ewọ po ahun yetọn lẹpo, alindọn lẹpo, huhlọn lẹpo, po ayiha lẹpo po do ayiha mẹ.’ (Luku 10:27) To ma taidi suhugan mẹhe tin to aihọn mẹ lẹ tọn, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yí nukun nuhọakuẹ tlala tọn do pọ́n haṣinṣan dagbe yetọn hẹ Jiwheyẹwhe. Ogbẹ̀-Namẹtọ lọ dotuhomẹna mẹlẹpo nado tindo jidide to ohùn sọndai Jesu tọn mẹ. Mí hia dọmọ: “Gbọn ewọ [Jesu Klisti] gblamẹ míwlẹ mọ túndote yí gbọn ofligọ ohùn omẹ enẹ tọn dali, mọwẹ, yèdọ jona ylando mítọn lẹ tọn.”—Efesunu lẹ 1:7, NW .

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Apotin/Yẹdide to weda 31]

KANBIỌ HE HIẸ DONA KANSE DEWE LẸ

Eyin apadewhe ohùn ṣie tọn na yin anadena wá gbonu agbasa ṣie tọn bọ sisà lọ tlẹ sọgan yin alọdotena na ojlẹ kleun de poun, be ayihadawhẹnamẹnu ṣie na dike yẹn ni pọ́n ohùn ehe hlan taidi dọ e gbẹsọ yin apadewhe agbasa ṣie tọn, podọ na enẹ tọn wutu ma biọ dọ e ni yin ‘kinkọn yìngbe do aigba’ ya?

Be ayihadawhẹnamẹnu heyin pinplọn gbọn Biblu dali ṣie ma na yin tuklado eyin to awutu de dindin kavi nuyiwa mẹgopinpọn tọn de whenu ohùn ṣie delẹ na yin dindọ̀n jẹgbonu, yin azọ́nwadeji, bosọ yin anadena lẹkọ do (kavi biọ) agbasa ṣie mẹ ya?