De Nukun Towe sọn Ovọ́ Pinpọn Go!
“De nukun ṣie sọn ovọ́ pinpọn go: bo nagbẹ̀ mi to aliho towe lẹ ji.”—PS. 119:37.
1. Nawẹ nukun yin nujọnu sọ?
LEHE nukun mítọn họakuẹ taun do sọ! E nọ hẹn mí penugo nado yawu mọ nuhe lẹdo mí lẹ ganji po sinmẹ yetọn lẹ po. Nukun nọ gọalọna mí nado mọ họntọn vivẹ mítọn lẹ kavi owù he mí dona dapana lẹ. E sọ nọ gọalọna mí nado mọ lehe nulẹ yọnwhanpẹ do, nado yọ́n pinpẹn nujiawu nudida tọn lẹ, nado mọ kunnudenu lẹ dọ Jiwheyẹwhe tin podọ nado mọ nuhe nọ do gigo etọn hia lẹ. (Ps. 8:3, 4; 19:1, 2; 104:24; Lom. 1:20) Humọ, nukun nọ gọalọna mí nado plọnnu gando Jehovah go bo wleawuna yise to ewọ mẹ na e nọ yí adà titengbe de wà to nudọnamẹ lẹ nina ayiha mítọn mẹ wutu.—Jọṣ. 1:8; Ps. 1:2, 3.
2. Naegbọn mí dona to aṣeji gando nuhe mí nọ mọ lẹ go, podọ etẹwẹ mí sọgan plọn sọn obiọ vẹkuvẹku psalm-kàntọ lọ tọn mẹ?
2 Ṣigba, nuhe mí nọ pọ́n lẹ sọ sọgan hẹn awugble wá na mí. Kanṣiṣa he tin to nukun po ayiha po ṣẹnṣẹn sinyẹn sọmọ bọ nuhe mí nọ mọ po nukun mítọn po lẹ sọgan fọ́n ojlo zogbe po nujlomẹ lẹ po dote to ahun mítọn mẹ kavi hẹn yé sinyẹn deji. Podọ na mí to gbẹnọ to aihọn gblezọn he nọ hẹn pekọwana ojlo edetiti tọn he Satani Lẹgba to anadena de mẹ wutu, nujijla oklọ tọn gọna yẹdide susu he sọgan hẹn mí danbú po awubibọ po eyin mí tlẹ yìnnukunpọn yé poun lẹ wẹ nọ yin zizedonukọnna mí. (1 Joh. 5:19) Abajọ psalm-kàntọ lọ do vẹ̀ Jiwheyẹwhe dọmọ: “De nukun ṣie sọn ovọ́ pinpọn go: bo nagbẹ̀ mi to aliho towe lẹ ji.”—Ps. 119:37.
Lehe Nukun Mítọn Sọgan Klọ Mí Do
3-5. Kandai Biblu tọn tẹlẹ wẹ do owù he tin to dotẹnmẹ jijodona nukun mítọn nado klọ mí mẹ hia?
3 Lẹnnupọndo nuhe jọ do yọnnu tintan lọ, Evi go ji. Satani dọna ẹn dọ ‘nukun etọn na hùn’ eyin e dù sọn “atin yinyọ́n dagbe po oylan po lọ tọn” mẹ. Linlẹn lọ dọ nukun etọn na “hùn” na ko hẹn awuji Evi. Ojlo etọn nado dù atin-sinsẹ́n he yè dosẹ́n etọn lọ sinyẹn deji to whenuena e “mọdọ atin lọ yọ́n na núdùdù, podọ e sọ yọnwhanpẹ to nukunta, podọ atin he yè na jlo nado hẹn mẹde yọnnuin.” Atin lọ pinpọn po ojlo sinsinyẹn po hẹn Evi nado vẹtolina gbedide Jiwheyẹwhe tọn. Asu etọn Adam lọsu vẹtoli podọ enẹ hẹn nugbajẹmẹji lẹ wá gbẹtọvi lẹpo ji.—Gẹn. 2:17; 3:2-6; Lom. 5:12; Jak. 1:14, 15.
4 To azán Noa tọn lẹ gbè, nuhe angẹli delẹ mọ yinuwado yé ji ga. Gẹnẹsisi 6:2 dọ gando yé go dọmọ: “Visunnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ sọ mọ viyọnnu gbẹtọ tọn lẹ dọ yé yọnwhanpẹ; bọ yé sọ mọ asi na yede sọn enẹ he yé de lẹpo mẹ.” Na angẹli atẹṣitọ lọ lẹ to viyọnnu gbẹtọ tọn lẹ pọ́n po nukun wantuntun tọn po wutu, ojlo zanhẹmẹ tọn he jẹagọdo jọwamọ fọndote to angẹli lọ lẹ mẹ bọ yé wá tindo ovi danuwatọ lẹ. Kanyinylan gbẹtọ tọn to ojlẹ enẹ mẹ zọ́n bọ gbẹtọvi lẹpo yin vivasudo, adavo Noa po whẹndo etọn po.—Gẹn. 6:4-7, 11, 12.
5 To owhe kanweko susu godo, nukun Islaelivi he nọ yin Akani tọn klọ ẹ nado fìn onú delẹ sọn tòdaho Jẹliko tọn he yè gbawhàn etọn lọ mẹ. Jiwheyẹwhe ko degbè dọ nuhe tin to tòdaho enẹ mẹ lẹpo wẹ dona yin vivasudo adavo onú delẹ he dona yin bibẹ wá agbànhọ Jehovah tọn mẹ. Jiwheyẹwhe na avase Islaelivi lẹ dọmọ: ‘Mì whlá mìde sọn nuhe yin kinklandovo na vasudo kọ̀n, na mì nikaa tindo ojlo na ẹn’ bo yí onú delẹ sọn tòdaho lọ mẹ. To whenuena Akani vẹtoli, omẹ tòdaho Ai tọn lẹ gbawhàn Islaelivi lẹ tọn bo hù susu to yé mẹ. Akani ma yigbe dọ emi jẹajò kakajẹ whenue e yin didegbà. Akani dọ dọ, “whenuena yẹn mọ” onú lọ lẹ, “whenẹnu yẹn donukunkẹn na yé, bo yí yé.” Ojlo nukun etọn tọn hẹn vasudo wá ewọ po “ehe e tindo lẹpo” po ji. (Jọṣ. 6:18, 19; 7:1-26) Akani donukunkẹn do nuhe Jiwheyẹwhe dosẹ́n etọn na ẹn lẹ go.
Mí Dona Domẹplọnlọ Míde Go
6, 7. “Ayiha wintinwintin” Satani tọn tẹwẹ nọ saba yin yiyizan nado domọwle mí, podọ nawẹ ajọjlatọ lẹ nọ yí i zan gbọn?
6 To egbehe, Satani nọ yí aliho he taidi dehe e yizan to whẹho Evi, angẹli tolivẹtọ lẹ, po Akani po tọn mẹ zan nado whlé gbẹtọvi lẹ pọ́n. To “ayiha wintinwintin” he Satani nọ yizan lẹpo mẹ nado klọ gbẹtọvi lẹ, “ojlo nukun tọn” wẹ sinyẹn hugan. (Efe. 6:11; 1 Joh. 2:16) Ajọjlatọ egbezangbe tọn lẹ yọnẹn ganji dọ nuhe gbẹtọvi lẹ nọ mọ nọ yinuwado yé ji. Wekantọ he nọ na ayinamẹ do ajọwiwa Europe tọn lẹ ji de dọ dọ, “nukun wẹ awutugonu he nọ doyẹklọmẹ hugan. E nọ saba deanana awutugonu he pò lẹ bo tindo huhlọn nado hẹn gbẹtọ lẹ wanu jẹagọdo nuhe yé yọnẹn dọ e sọgbe.”
7 Abajọ ajọjlatọ lẹ nọ ze yẹdide madosọha he yin awuwlena po azọ́nyinyọnẹn po nado dọnmẹ bo hẹnmẹ tindo ojlo na nuhe sà yé te lẹ donukọnna mí gbọzangbọzan! Dodinnanutọ de to États-Unis he dindona lehe ajọ́jijla nọ yinuwado gbẹtọvi lẹ ji do dọ dọ, e “ma nọ yin awuwlena nado ze nudọnamẹ lẹ donukọnnamẹ kẹdẹ gba, ṣigba na taun tọn, nado fọ́n numọtolanmẹ tangan de dotena gbẹtọ lẹ he na whàn yé nado yinuwa.” Dopo to wunmẹ ajọ́jijla he nọ saba yin yiyizan lẹ mẹ wẹ yẹdide fẹnnuwiwa tọn he nọ fọ́n ojlo zanhẹmẹ tọn dote. Enẹwutu, lehe e yin nujọnu dọ mí ni nọ deanana nuhe mí nọ pọ́n po nuhe mí nọ yí do ahun mítọn mẹ lẹ po do sọ!
8. Nawẹ Biblu zinnudeji dọ dandannu wẹ e yin nado nọ basi-hihọ́na nukun mítọn gbọn?
8 Ojlo nukun tọn po agbasalan tọn po sọgan yinuwado Klistiani lẹ lọsu ji. Enẹwutu, Ohó Jiwheyẹwhe tọn na tuli mí nado nọ domẹplọnlọ mídelẹ go gando nuhe mí nọ pọ́n bo nọ tindo ojlo na lẹ go. (1 Kọl. 9:25, 27; hia 1 Johanu 2:15-17.) Dawe dodonọ lọ Job yọ́n kanṣiṣa sinsinyẹn he tin to nukun po ojlo po ṣẹnṣẹn. E dọmọ: “Yẹn basi alẹnu de hẹ nukun ṣie lẹ; nawẹ yẹn na pọ́n yọpọ yọnnu do lo?” (Job 31:1) E ma yindọ Job gbẹ́ nado doalọ yọnnusi de go to aliho gblewa tọn mẹ kẹdẹ wẹ gba, ṣigba e ma tlẹ dike linlẹn mọnkọtọn ni gbọṣi ayiha etọn mẹ. Jesu zinnudeji dọ mí ma dona nọ lẹnnupọndo linlẹn mawé lẹ ji to whenuena e dọmọ: “Mẹdepope he zindonukọn nado to yọnnu de pọ́n kaka bo tindo ojlo zogbe de na ẹn ko deayọ hẹ ẹ dote to ahun etọn mẹ.”—Mat. 5:28.
Onú Ovọ́ He Mí Dona Dapana Lẹ
9. (a) Naegbọn mí dona nọ họ́ míde titengbe eyin mí to Internet yizan? (b) Etẹ mẹ wẹ yẹdide fẹnnuwiwa tọn pinpọn etlẹ yin na ojlẹ gli de sọgan dekọtọn do?
9 To aihọn egbehe tọn mẹ, e ko lẹzun aṣa nado ‘nọ pọ́n’ yẹdide fẹnnuwiwa tọn, titengbe to Internet ji. Nawẹ mí sọgan pọ́n yẹdide mọnkọtọn lẹ to ajiji mẹ toInternet ji gbọn, to whenue mí ma to yé dín? Yẹdide ajọ́jijla tọn he dọnmẹdogo de sọgan sọawuhia to ọdinatẹẹ mẹde tọn ji to ajiji mẹ. Kavi eyin a hùn apotin wekanhlanmẹ Internet ji tọn he taidi nuhe ma bẹ owù hẹn de tlolo, e sọgan diọ zun yẹdide fẹnnuwiwa tọn he yin awuwlena to aliho de mẹ bọ e nọ vẹawu nado de e sẹ̀. Eyin mẹde tlẹ yìn nukun pọ́n yẹdide lọ poun whẹpo do súnsún in, e ko yinuwado ayiha etọn ji hoho. Yẹdide fẹnnuwiwa tọn pinpọn etlẹ yin na ojlẹ gli de sọgan hẹn kọdetọn vẹadi lẹ wá. E sọgan hẹn ayihadawhẹnamẹnu mẹde tọn hoapa podọ e sọgan vẹawuna ẹn nado de yẹdide mawé lẹ sọn ayiha mẹ. Dehe tlẹ sọ ylan hugan wẹ yindọ mẹhe nọ desọn ojlo mẹ wá nado to yẹdide fẹnnuwiwa tọn “pọ́n” nọ dohia dọ ewọ ma ko hù ojlo zanhẹmẹ tọn he tin to ahun etọn mẹ.—Hia Efesunu lẹ 5:3, 4, 12; Kọl. 3:5, 6.
10. Naegbọn ovi lẹ do nọ yawu jai jẹ omọ̀ yẹdide fẹnnuwiwa tọn pinpọn mẹ, podọ kọdetọn tẹlẹ wẹ e sọgan hẹnwa yé ji?
10 Tlintlindo dindin ovi lẹ tọn to jọwamọ-liho sọgan zọ́n bọ yé na jẹ yẹdide fẹnnuwiwa tọn pọ́n ji. Eyin enẹ jọ, e sọgan yinuwado nukun he yé do nọ pọ́n zanhẹmẹ ji na ojlẹ dindẹn. Linlinwe de dọ dọ nuyiwadomẹji ehelẹ sọgan hẹn ovi lẹ tindo pọndohlan agọ̀ gando nujinọtedo zanhẹmẹ tọn lẹ go bọ e na ‘vẹawuna yé nado tindo haṣinṣan dagbe hẹ mẹdevo lẹ, nado tindo pọndohlan he sọgbe gando yọnnu lẹ go, podọ e yọnbasi dọ yé ni peve to yẹdide fẹnnuwiwa tọn pinpọn mẹ, ehe sọgan bẹpla azọ́nwiwa yetọn to wehọmẹ, haṣinṣan yetọn hẹ họntọn lẹ po whẹndo yetọn po.’ E tlẹ sọgan hẹn nuhahun sinsinyẹn devo lẹ wá to nukọn mẹ eyin yé wá wlealọ.
11. Na apajlẹ dopo he do owù he tin to yẹdide fẹnnuwiwa tọn pinpọn mẹ hia.
11 Mẹmẹsunnu de wlan dọmọ: “To aṣa ylankan he n’tindo dai lẹpo mẹ whẹpo do lẹzun Kunnudetọ, yẹdide fẹnnuwiwa tọn pinpọn wẹ vẹawuna mi hugan nado jodo. Owán de sisè, ohàn delẹ sisè, nuhe n’mọ de, kavi etlẹ yin linlẹn he ma sọgbe de, nọ zọ́n bọ n’gbẹ́ nọ flin yẹdide ehelẹ sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ. N’dona to ahidi egbesọegbesọ podọ to whepoponu.” Na mẹmẹsunnu devo tọn, whenue e gbẹ́ pò to ovu, eyin mẹjitọ etọn lẹ ma to whégbè, e nọ pọ́n yẹdide fẹnnuwiwa tọn to linlinwe otọ́ etọn he ma tin to nugbo mẹ tọn lẹ mẹ. E wlan dọmọ: “Lehe yẹdide enẹlẹ yinuwado ji e sinsinyẹn to ovu whenu do sọ! Dile etlẹ yindọ owhe 25 ko juwayi todin, delẹ to yẹdide enẹlẹ mẹ gbẹ́ gbọṣi ayiha ṣie mẹ. Mahopọnna lehe n’dovivẹnu sọ, n’gbẹ́ nọ flin yé. Ehe nọ hẹn mi tindo numọtolanmẹ whẹhuhu tọn, dile etlẹ yindọ n’ma nọ lẹnnupọndo yé ji.” Lehe e yin nuyọnẹnnu nado dapana numọtolanmẹ ylankan mọnkọtọn lẹ gbọn nukun mítọn didesẹ sọn onú ovọ́ lẹ pinpọn go dali do sọ! Nawẹ mẹde sọgan wà ehe gbọn? E dona dovivẹnu nado hẹn linlẹn etọn lẹpo wá “mẹmẹglọ mẹ nado hẹn yé setonuna Klisti.”—2 Kọl. 10:5.
12, 13. Onú ovọ́ tẹlẹ wẹ Klistiani lẹ ma dona pọ́n, podọ etẹwutu?
12 “Nuylankan” kavi onú ovọ́ devo he mí dona dapana wẹ ayidedai he nọ nọgodona ojlo agbasanu lẹ bibẹpli tọn, afinyọnnuwiwa kavi ayidedai he nọ ze danuwiwa, hùnsọndai po mẹhuhu po donukọnnamẹ lẹ. (Hia Psalm 101:3.) Mẹjitọ Klistiani lẹ tindo azọngban lọ to Jehovah nukọn nado nọ ṣinyan nuhe yé na na dotẹnmẹ ovi lẹ nado pọ́n to owhé yetọn gbè. Nugbo wẹ dọ Klistiani nugbo de ma na desọn ojlo mẹ wá bo doalọ to afinyọnnuwiwa mẹ. Etomọṣo, mẹjitọ lẹ dona yọnẹn dọ sinimọto, aihundida televiziọn kavi video ji tọn lẹ, podọ etlẹ yin aihundida nukiko-donamẹ tọn po owe yọpọvu lẹ tọn po nọ zinnudo afinyọnnuwiwa ji.—Howh. 22:5.
13 Vlavo mí yin jọja kavi mẹho, mí ma dona nọ mọ awuvivi to aihundida video ji tọn he nọ do danuwiwa po mẹhuhu he hiọawu po hia lẹ mẹ. (Hia Psalm 11:5.) Mí dona de ayiha mítọn sẹ̀ sọn nuwiwa depope he Jehovah gbẹwanna ji. Mì gbọ mí ni flindọ Satani to nulẹpo wà nado hẹn linlẹn mítọn gblezọn. (2 Kọl. 11:3) Whenu susu yiyizan nado pọ́n aihundida he tlẹ sọgan yin pinpọnhlan taidi nuhe sọgbe sọgan jantẹnna sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn, Biblu hihia egbesọ tọn, po awuwiwlena opli lẹ po.—Flp. 1:9, 10.
Nọ Hodo Apajlẹ Jesu Tọn
14, 15. Etẹwẹ jẹna ayidego to whlepọn atọ̀ntọ he Satani zedonukọnna Klisti mẹ, podọ nawẹ Jesu penugo nado duto e ji gbọn?
14 E blawu dọ, mí ma sọgan dapana onú ovọ́ delẹ mimọ to aihọn ylankan ehe mẹ. Jesu lọsu tlẹ pehẹ onú mọnkọtọn lẹ. To vivẹnudido Satani tọn atọ̀ntọ nado hẹn Jesu ma nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn whenu, “Lẹgba plan ẹn yì osó he yiaga tlala de ji, bo do ahọluduta aihọn tọn lẹpo po gigo yetọn po hia ẹ.” (Mat. 4:8) Naegbọn Satani do wàmọ? Ayihaawe ma tin dọ, e jlo na yí nuyiwadomẹji sinsinyẹn nukun tọn zan wẹ. Gigo ahọluduta aihọn tọn lẹpo tọn mimọ sọgan doyẹklọ Jesu nado joawuna ojlo lọ nado diyin to aihọn mẹ. Nawẹ Jesu yinuwa gbọn?
15 Jesu de nukun etọn sẹ̀ sọn nuzedonukọnnamẹ lọ ji. E ma dike ojlo ylankan ni yinuwado ahun etọn ji. Podọ e ma tlẹ lẹnnupọndo nuzedonukọnnamẹ Lẹgba tọn ji whẹpo do gbẹ́ ẹ dai. Jesu yinuwa to afọdopolọji. “Tọ́n sọn fi, Satani!” wẹ e degbè dọ. (Mat. 4:10) Jesu ze ayidonugo etọn do haṣinṣan etọn hẹ Jehovah ji bo na gblọndo sọgbe hẹ lẹndai etọn to gbẹ̀mẹ—enẹ wẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn wiwà. (Heb. 10:7) Taidi kọdetọn de, Jesu nọavunte gligli sọta ayiha wintinwintin Satani tọn.
16. Na nuhe dù avunteninọ sọta whlepọn Satani tọn lẹ, etẹlẹ wẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Jesu tọn mẹ?
16 Mí sọgan plọn nususu sọn apajlẹ Jesu tọn mẹ. Tintan, Satani sọgan yí ayiha wintinwintin do klọ depope to mí mẹ. (Mat. 24:24) Awetọ, nuhe ji mí nọ ze nukun mítọn do sọgan hẹn ojlo ahun mítọn tọn lẹ sinyẹn deji to aliho dagbe kavi ylankan mẹ. Atọ̀ntọ, Satani na yí “ojlo nukun tọn” zan jẹ otẹn godo tọn mẹ nado hẹn mí danbú. (1 Pita 5:8) Podọ ẹnẹtọ, mílọsu sọgan diọnukunsọ Satani, titengbe eyin mí nọ yinuwa to afọdopolọji.—Jak. 4:7; 1 Pita 2:21.
Hẹn Nukun Towe “Tin to Fidopo”
17. Naegbọn e ma yin nuyọnẹnnu nado nọte kakajẹ whenue onú ovọ́ de pannukọn mí whẹpo do basi nudide nuhe mí na wà tọn?
17 Klandowiwe mítọn na Jehovah bẹ opà ahundopo tọn nado de nukun mítọn sọn ovọ́ pinpọn go hẹn. Pàdido mítọn nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn dohia dọ mí kọngbedopọ hẹ psalm-kàntọ lọ bo to didọmọ: “Yẹn ko dọ̀n afọ ṣie do godo sọn aliho ylankan lẹpo ji, na yẹn nido nọ payi ohó towe go.” (Ps. 119:101) E ma yin nuyọnẹnnu nado nọte kakajẹ whenue onú ovọ́ de pannukọn mí whẹpo do basi nudide nuhe mí na wà tọn gba. Mí yọ́n nuhe Owe-wiwe gblewhẹdo lẹ ganji. Mí ma tin to wunvi mẹ gando ayiha wintinwintin Satani tọn lẹ go. Whetẹnu wẹ Satani whlé Jesu pọ́n nado diọ zannu zun akla? Whenue e ko blanù na okle 40 ozán 40 godo bọ “huvẹ hù i” wẹ. (Mat. 4:1-4) Satani penugo nado yọ́n whenue mí ma dogán bọ e yọnbasi dọ mí ni joawuna whlepọn. Enẹwutu, din wẹ ojlẹ lọ nado na ayidonugo sọwhiwhe tọn whẹho ehelẹ. Ma dọngbàn blo! Eyin mí nọ hẹn opà klandowiwe tọn mítọn do ayiha mẹ egbesọegbesọ, mí na magbe gligli nado de nukun mítọn sọn ovọ́ pinpọn go.—Howh. 1:5; 19:20.
18, 19. (a) Dọ vogbingbọn he tin to nukun he “tin to fidopo” po nukun “ylankan” po ṣẹnṣẹn. (b) Naegbọn e do yin nujọnu nado nọ lẹnnupọndo nuhọakuẹ lẹ ji, podọ ayinamẹ tẹwẹ Filippinu lẹ 4:8 na do whẹho ehe ji?
18 Egbesọegbesọ wẹ mí nọ pehẹ nuhe yọ́npọ́n bo nọ fẹayihasẹnamẹ hugan gbede pọ́n tọn lẹ. Enẹwutu, nujọnu wẹ e yin nado hodo tudohomẹnamẹ Jesu tọn nado hẹn nukun mítọn “tin to fidopo.” (Mat. 6:22, 23) Nukun he “tin to fidopo” nọ yin zizedo lẹndai dopo ji mlẹnmlẹn—enẹ wẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn wiwà. To vogbingbọn mẹ, nukun “ylankan” nọ doyẹklọmẹ, nọ jlonu zẹjlẹgo bo nọ na ayidonugo onú ovọ́ lẹ.
19 Flindọ nukun wẹ nọ na nudọnamẹ ayiha podọ nuhe biọ ayiha mẹ nọ yinuwado ahun ji. Enẹwutu, lehe e yin nujọnu dọ mí ni nọ lẹnnupọndo nuhọakuẹ lẹ ji do sọ! (Hia Filippinu lẹ 4:8.) Na nugbo tọn, mì gbọ mí ni zindonukọn nado nọ hodẹ̀ dopolọ di psalm-kàntọ lọ dọmọ: “De nukun ṣie sọn ovọ́ pinpọn go.” Podọ, dile mí to vivẹnudo nado yinuwa to kọndopọ mẹ hẹ odẹ̀ enẹ, mí sọgan deji dọ Jehovah na “nagbẹ̀ [mí] to aliho [etọn] lẹ ji.”—Ps. 119:37; Heb. 10:36.
Etẹwẹ Mí Dona Flin Gando Nuhe Bọdego Ehelẹ Go?
• Kanṣiṣa he tin to nukun, ayiha po ahun mítọn po ṣẹnṣẹn.
• Owù he tin to yẹdide fẹnnuwiwa tọn pinpọn mẹ.
• Nuhewutu e do yin nujọnu nado hẹn nukun mítọn “tin to fidopo.”
[Yẹdide to weda 23]
Onú ovọ́ tẹlẹ wẹ Klistiani lẹ ma dona pọ́n?