Mì Tindo Yise He Taidi Ablaham Tọn!
“Yé he yin yise tọn lẹ, dopolọ lẹ wẹ yin ovi Ablaham tọn.”—GALATIANU LẸ 3:7.
1. Nawẹ Ablam pehẹ whlepọn yọyọ de to Kenani gbọn?
ABLAM ko jo gbẹzan gbẹdudu tọn do to Uli to tonusise mẹ na gbedide Jehovah tọn. Awusinyẹnnamẹnu he e pehẹ to owhe he bọdego lẹ mẹ yin onú pẹvi de poun eyin yè yijlẹdo whlepọn yise tọn he e pehẹ to Egipti lẹ go. Kandai Biblu tọn dọmọ: “Huvẹ de sọ tọ́n to aigba lọ ji.” Lehe e na ko bọawu sọ na Ablam nado duadi do ninọmẹ etọn go! Kakatimọ, e ze afọdide nujikudo tọn lẹ nado penukundo whẹndo etọn go. “Ablam sọ jẹte yì Egipti nado wáwáṣi to finẹ; na huvẹ lọ tọ́n tlala to aigba lọ ji.” Whẹndo daho Ablam tọn ma sọgan nọ mayin ayidego to Egipti gba. Be Jehovah na wà nuhe e ko dopagbe etọn lẹ bo na whlá Ablam ma yin awugblena ya?—Gẹnẹsisi 12:10; Eksọdusi 16:2, 3.
2, 3. (a) Naegbọn Ablam do gbẹ́ dọ Salai mayin asi emitọn? (b) To nukunpipedo ninọmẹ lọ go mẹ, nawẹ Ablam yinuwa hẹ asi etọn gbọn?
2 Mí hia to Gẹnẹsisi 12:11-13 mẹ dọmọ: “E sọ wá jọ whenuena e pọ́ nado biọ Egipti, e sọ dọhlan Salai asi etọn, dọmọ, Doayi e go lo, yẹn yọnẹn dọ yọnnu whanpẹnọ na pinpọn wẹ hiẹ: enẹwutu e na wá jọ, whenuena Egiptinu lẹ na mọ we, yé na dọmọ, Ehe wẹ asi etọn: yé nasọ hù mi, ṣigba yé na jo hiẹ do ogbẹ̀. Yẹn vẹ̀ we, dọ nọviyọnnu ṣie wẹ hiẹ: na e nido bọawuna mi na hiẹ tọn wutu, podọ alindọn ṣie nido gán na hiẹ tọn wutu.” Dile etlẹ yindọ Salai ko tindo hugan owhe 65, e gbẹsọ yọnwhanpẹ tlala. Enẹ ze ogbẹ̀ Ablam tọn do owù mẹ.a (Gẹnẹsisi 12:4, 5; 17:17) Dehe yin nujọnu hugan wẹ yindọ, e nasọ bẹpla nuhe gando lẹndai Jehovah tọn lẹ go, na e ko dọ dọ akọta aigba tọn lẹpo na dona yede gbọn okún Ablam tọn gblamẹ wutu. (Gẹnẹsisi 12:2, 3, 7) To whenuena e yindọ Ablam ma ko tindo ovi, e lẹzun dandan dọ ewọ ni pò to ogbẹ̀.
3 Ablam dọho na asi etọn gando ayiha wintinwintin de he ji yé ko magbe do jẹnukọn dali, enẹ wẹ dọ Salai ni ylọ ede dọ nọviyọnnu etọn. Doayi e go dọ dile e tlẹ tindo aṣẹpipa tọgbo tọn de do, e ma ṣì otẹn etọn zan gba, ṣigba e biọ gbekọndopọ po godonọnamẹ Salai tọn po. (Gẹnẹsisi 12:11-13; 20:13) Ablam ze apajlẹ dagbe de dai na asu lẹ nado nọ yí otẹn tatọ́ tọn zan to owanyi mẹ, podọ na Salai litai wutu, e yin apajlẹ de na asi lẹ to egbehe.—Efesunu lẹ 5:23-28; Kọlọsinu lẹ 4:6.
4. Nawẹ devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ dona yinuwa do to egbehe eyin ogbẹ̀ mẹmẹsunnu yetọn lẹ tọn tin to owù mẹ?
4 Na viyọnnu otọ́ Ablam tọn wẹ Salai yin wutu, e sọgan dọ dọ nọviyọnnu Ablam tọn wẹ emi yin. (Gẹnẹsisi 20:12) Humọ, e matin to dandannu glọ nado tún aṣli lẹ na mẹhe e ma jẹ dọ yé ni sè lẹ gba. (Matiu 7:6) Devizọnwatọ nugbonọ egbezangbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ setonuna gbedide Biblu tọn nado yin nugbonọ. (Heblu lẹ 13:18) Di dohia, yé ma na dolalo pọ́n gbede to whẹdatẹn de na yé ko whlé wutu. To whenuena ogbẹ̀ agbasamẹ kavi gbigbọmẹ mẹmẹsunnu yetọn lẹ tọn tin to owù mẹ, taidi to homẹkẹn kavi ayimajai otò tọn whenu, yé nọ setonuna ayinamẹ Jesu tọn nado “yọnnuin di odàn, bosọ do jijọ mimiọn di apoe.”—Matiu 10:16; pọ́n Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn, 1er novembre 1996, weda 30, hukan 19.
5. Naegbọn Salai do jlo nado setonuna obiọ Ablam tọn?
5 Nawẹ Salai yinuwa hlan obiọ Ablam tọn gbọn? Apọsteli Pita basi zẹẹmẹ yọnnu he taidi ewọ lẹ tọn dọ ‘yé tindo todido to Jiwheyẹwhe mẹ.’ Salai sọgan ko mọnukunnujẹ whẹho gbigbọmẹ tọn he gando ninọmẹ ehe go lẹ mẹ. Humọ, e yiwanna asu etọn bosọ nọ na ẹn sisi. Enẹwutu, Salai de nado ‘yin mẹmẹglọ hlan asu etọn’ bosọ whlá kọndopọ alọwle tọn etọn. (1 Pita 3:5) Nugbo wẹ dọ, mọwiwà ze e do owù mẹ. “E sọ wá jọ, whenuena Ablam jẹ Egipti, Egiptinu lẹ pọ́n yọnnu lọ dọ mẹhe yọnwhanpẹ tlala wẹ. Ahọvi Falo tọn lẹ sọ mọ ẹn, bo pà ẹ to Falo nukọn: yè sọ hẹn yọnnu lọ yì owhé Falo tọn gbè.”—Gẹnẹsisi 12:14, 15.
Whlẹngán Jehovah Tọn
6, 7. Ninọmẹ awubla tọn tẹmẹ wẹ Ablam po Salai po mọ yede te, podọ nawẹ Jehovah whlẹn Salai gbọn?
6 Lehe ehe na ko hẹn Ablam po Salai po blawu sọ! E taidi dọ yé na zanhẹ Salai gánnugánnu. Humọ, na Falo ma yọnẹn dọ Salai ko wlealọ wutu, e na nunina lẹ Ablam, bọ “ewọ sọ tindo lẹngbọ, po oyìnsú po, po kẹtẹkẹtẹ asu po, devisunnu po deviyọnnu po, kẹtẹkẹtẹ asi po kanklosọpoawenọ lẹ po.”b (Gẹnẹsisi 12:16) Lehe nunina ehelẹ na ko hiọawu na Ablam sọ! Dile ninọmẹ lẹ tlẹ taidi nuhe ylan sọ, Jehovah ma ko gbẹ́ Ablam dai gba.
7 “OKLUNỌ sọ yí azọ̀nylankan lẹ do doazọ̀n Falo po owhé etọn po susu, na Salai asi Ablam tọn wutu.” (Gẹnẹsisi 12:17) To aliho he mayin didohia de mẹ, Jiwheyẹwhe de nuhe hẹn “azọ̀nylankan” ehelẹ wá hia Falo. E yinuwa to afọdopolọji: “Falo sọ ylọ Ablam bo dọmọ, Etẹwẹ hiẹ wà hlan mí he? Etẹwutu wẹ hiẹ ma dọna mi dọ asi towe wẹ ewọ? Etẹwutu wẹ hiẹ dọmọ, Nọviyọnnu ṣie wẹ? Mọ bọ yẹn ko yí i nado yin asi ṣie? Enẹwutu dinvie doayi asi towe go, yí i, bo yì. Falo sọ naṣẹ gbẹtọ delẹ gbọn ewọ tọn dali: yé sọ hẹn ẹn wá aliho etọn ji, po asi etọn po, po ehe e tindo lẹpo po.”—Gẹnẹsisi 12:18-20; Psalm 105:14, 15.
8. Hihọ́ wunmẹ tẹwẹ Jehovah dọ dọ emi na basi na Klistiani lẹ to egbehe?
8 To egbehe, Jehovah ma na mí nujikudo dọ emi na basi hihọ́na mí sọn okú, sẹ́nhẹngba, huvẹ, kavi nugbajẹmẹji jọwamọ tọn lẹ si gba. Jehovah dopagbe dọ emi na nọ basi hihọ́na mí sọn nuhe sọgan ze haṣinṣan mítọn hẹ ewọ do owù mẹ lẹ si. (Psalm 91:1-4) E to mọwà na taun tọn to avase he wá do ganmẹ he e nọ na mí gbọn Ohó etọn po “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” po gblamẹ. (Matiu 24:45) Etẹwẹ dogbọn owù yinyin hùhù to homẹkẹn mẹ tọn dali? Jiwheyẹwhe sọgan dike mẹdelẹ ni kú, ṣigba e ma na dike yé ni súkundona omẹ etọn lẹ to pọmẹ gba. (Psalm 116:15) Podọ eyin omẹ nugbonọ delẹ tlẹ kú janwẹ, mí sọgan deji dọ yé na yin finfọnsọnku.—Johanu 5:28, 29.
Avọ́sinsan Nado Sọgan Tindo Jijọho
9. Etẹwẹ dohia dọ Ablam nọ sẹtẹn sọn fide jẹ fidevo to Kenani?
9 Na e họnwun dọ huvẹ ko doalọte to Kenani wutu, “Ablam sọ hẹji tọ́nsọn Egipti, ewọ, po asi etọn po, po nuhe e tindo lẹpo po, po Lọti po hẹ ẹ yì Hùwaji [lẹdo akú tọn he tin to hùwaji osó Juda tọn lẹ]. Ablam wàdọkun tlala to whékanlin mẹ, to fataka mẹ podọ to sika mẹ.” (Gẹnẹsisi 13:1, 2) Enẹwutu tòvi lẹ mọ ẹn taidi dawe huhlọnnọ he diyin de, yèdọ ahọvi huhlọnnọ. (Gẹnẹsisi 23:6) Ablam ma jlo nado sawhé nado jẹ mahẹ tindo ji to nuyiwa Kenaninu lẹ tọn mẹ gba. Kakatimọ, “e to yìyì to gbèdopozọnlin etọn lẹ mẹ sọn Hùwaji kakajẹ Bẹtẹli, to ofi lọ fie gòhọ etọn ko te dai to ṣaunṣaun whenu to Bẹtẹli po Ai po ṣẹnṣẹn.” Dile e ko nọ saba yin do, Ablam ze sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn do otẹn tintan mẹ to fidepope he e yì.—Gẹnẹsisi 13:3, 4.
10. Nuhahun tẹwẹ wá aimẹ to kanlinyìntọ Ablam tọn po Lọti tọn lẹ po ṣẹnṣẹn, podọ naegbọn e yin nujọnu dọ yé ni didẹ ẹ to niyaniya mẹ?
10 “Lọti ga, mẹhe yì po Ablam po sọ tindo lẹngbọpa, po kanlinpa po, po gòhọ po. Aigba lọ masọ sọgan hẹn yé, na yé nido nọ nọpọ́: na nubẹpli yetọn sù, mọ bọ yé ma sọgan nọpọ́. Wiwọ́ de sọ tin to ṣẹnṣẹn kanlinyìntọ Ablam tọn lẹ, po kanlinyìntọ Lọti tọn lẹ po ṣẹnṣẹn: Kenaninu lẹ po Pẹlizinu lẹ po sọ tin to aigba lọ ji to whenẹnu.” (Gẹnẹsisi 13:5-7) Aigba lọ ma tindo osin po núdùdù kanlin tọn po he pé nado hẹn kanlinpa Ablam tọn po Lọti tọn po. Enẹwutu wiwọ́ po okẹ̀n po wá kanlinyìntọ lọ lẹ ṣẹnṣẹn. Nudindọn mọnkọtọn ma sọgbe na sinsẹ̀n-basitọ Jiwheyẹwhe nugbo lọ tọn lẹ gba. Eyin wiwọ́ lọ zindonukọn janwẹ, e sọgan dekọtọn do kinklan tẹgbẹ̀ tọn mẹ. Enẹwutu nawẹ Ablam na didẹ ninọmẹ ehe gbọn? E ko yí Lọti to whenuena otọ́ Lọti tọn ko kú godo, vlavo bo ko pọ́n ẹn whẹ́n taidi ovi edetiti tọn. Na Ablam wẹ yin mẹho to yé omẹ awe lẹ mẹ wutu, be e ma tindo jlọjẹ nado yí adà he yọ́n hugan lọ ya?
11, 12. Nuzedonukọnnamẹ alọtútlú tọn tẹwẹ Ablam zedonukọnna Lọti, podọ naegbọn nudide he Lọti basi ma do yin nuyọnẹnnu?
11 Ṣigba “Ablam sọ dọ hlan Lọti, Yẹn vẹ̀ we, a dike wiwọ́ de tin to yẹn po hiẹ po ṣẹnṣẹn blo, podọ to kanlinyìntọ ṣie lẹ po kanlinyìntọ towe lẹ po ṣẹnṣẹn blo, na nọvi-nọvi wẹ mí wutu. Be aigba lẹpo pete matin to nukọn towe? Yẹn vẹ̀ we, klan dewe sọn dè e: eyin hiẹ na yí amiyọnmẹ, be yẹn na yí adusimẹ; kavi eyin hiẹ sọ yí adusimẹ, be yẹn na yí amiyọnmẹ.” Fide tin sẹpọ Bẹtẹli he ko yin yiylọdọ “dopo to fie yọ́n hugan nado mọ Palestine hlan ganji te.” Vlavo sọn finẹ wẹ “Lọti sọ ze nukun etọn daga bo pọ́n Danfafa Jọdani tọn lẹpo, dọ e do osin to ofi popo, na whẹpo OKLUNỌ do hù Sọdọmi po Gọmọla po sudo, di ojipa OKLUNỌ tọn, di aigba Egipti tọn, le hiẹ jei Zoali mẹ.”—Gẹnẹsisi 13:8-10.
12 Dile Biblu tlẹ ylọ Lọti dọ “dodonọ” sọ, na whẹwhinwhẹ́n delẹ wutu Lọti ma litaina Ablam to whẹho ehe mẹ gba, mọjanwẹ e masọ dín ayinamẹ Ablam tọn do niyẹn. (2 Pita 2:7) “Lọti sọ de Danfafa Jọdani tọn lẹpo na ede; Lọti sọ jẹ gbèdopozọnlinji yì whèzẹtẹn: yé sọ klan yede mẹde sọn mẹde go. Ablam sọ sinai to Kenani, Lọti sọ sinai to tòdaho Danfafa tọn lẹ mẹ bo gbá gòhọ etọn pannukọn Sọdọmi.” (Gẹnẹsisi 13:11, 12) Sọdọmi yin otò adọkun tọn bosọ ze dagbenu agbasanu tọn susu donukọnnamẹ. (Ezekiẹli 16:49, 50) Dile fie Lọti de sọgan taidi nuyọnẹnnu sọn pọndohlan agbasanu lẹ tọn mẹ do sọ, e yin nudide ylankan de eyin yè pọ́n ẹn hlan to gbigbọ-liho. Etẹwutu? Na “sunnu Sọdọmi tọn lẹ yin mẹylankan ylandonọ gbau do OKLUNỌ go,” wẹ Gẹnẹsisi 13:13 dọ. Nudide Lọti tọn nado sẹtẹn yì finẹ na hẹn awubla susu wá na whẹndo etọn to godo mẹ.
13. Nawẹ apajlẹ Ablam tọn yin alọgọnamẹnu de na Klistiani he sọgan mọ yede to nudindọn akuẹ tọn mẹ lẹ do?
13 Ablam ma dọnnu do adà kleun aigba lọ tọn ji gba, na e yise to opagbe Jehovah tọn mẹ dọ kúnkan emitọn na yí aigba lọ blebu to godo mẹ wutu. Po alọtútlú po, e yinuwa to kọndopọmẹ hẹ nunọwhinnusẹ́n heyin didọ to godo mẹ to 1 Kọlintinu lẹ 10:24 mẹ dọmọ: “Mẹde dín onú etọn titi blo, ṣigba mẹdopodopo dagbe kọmẹnu etọn tọn.” Ehe yin nuflinmẹ dagbe de na mẹhe sọgan to núdọ̀n do whẹho akuẹ tọn ji hẹ yisenọ hatọ yetọn lẹ. Kakati nado hodo ayinamẹ he tin to Matiu 18:15-17 mẹ, mẹdelẹ ko hẹn mẹmẹsunnu yetọn lẹ yì whẹdatẹn. (1 Kọlintinu lẹ 6:1, 7) Apajlẹ Ablam tọn dohia dọ e pọnte nado hẹn akuẹ gú hugan nado kọnmasin do oyín Jehovah tọn go kavi nado hẹn jijọho agun Klistiani tọn gble.—Jakobu 3:18.
14. Nawẹ alọtútlú Ablam tọn na yin didona gbọn?
14 Ablam na yin didona na alọtútlú etọn wutu. Jiwheyẹwhe lá dọmọ: “Yẹn nasọ basi okún towe di kọ́gudu aigba tọn; sọmọ bọ eyin gbẹtọ de sọgan dọ sọha kọ́gudu lẹ tọn ga, be yè na sọgan dọ sọha okún towe lẹ tọn ga.” Lehe nudọnamẹ ehe na ko na tuli Ablam he ma ko tindo ovi de do sọ! Enẹgodo, Jiwheyẹwhe degbè dọmọ: “Fọ́n, bo dán gbọ̀n aigba lọ ji to ote etọn mẹ, podọ to ogblò etọn mẹ; na hiẹ wẹ yẹn na na ẹn hlan.” (Gẹnẹsisi 13:16, 17) Lala, Ablam ma na yin dotẹnmẹ na nado gbọṣi ninọmẹ he vòawu tòdaho de tọn mẹ gba. E dona nọla na Kenaninu lẹ. Mọdopolọ wẹ Klistiani lẹ dona nọla na aihọn do to egbehe. Yé ma nọ mọdọ yé yiaga hugan mẹdevo lẹ gba, etomọṣo yé ma nọ dogbẹ́ pẹkipẹki hẹ mẹdepope he sọgan klọ yé nado tindo mahẹ to walọyizan he jẹagọdo Biblu mẹ lẹ.—1 Pita 4:3, 4.
15. (a) Etẹwẹ dindanpe Ablam tọn sọgan ko zẹẹmẹdo? (b) Apajlẹ tẹwẹ Ablam zedai na whẹndo Klistiani tọn lẹ to egbehe?
15 To ojlẹ he mẹ Biblu yin kinkàn te, whẹpo mẹde nido yí aigba de taidi nutindo ede tọn, e dona dla ẹ pọ́n. Dindanpe Ablam tọn sọgan ko yinuwa taidi nuflinmẹ tẹgbẹ̀ tọn de dọ kúnkan etọn lẹ na wá yí aigba ehe to gbèdopo. Po tonusise po, ‘Ablam to gòhọ lẹ mẹ nọ zọnmii. To godo mẹ e wá bosọ nọ nọ̀ atin daho Mamle tọn lẹ ṣẹnṣẹn, he tin to Hẹbloni; podọ e sọ tùn agbà de hlan Jehovah.’ (Gẹnẹsisi 13:18) Whladopo dogọ Ablam dohia dọ sinsẹ̀n-bibasi tin to otẹn he yiaga de mẹ na emi. Be oplọn whẹndo tọn, dẹ̀hiho to pọmẹ whẹndo tọn, po opli lẹ yìyì po nọ tin to otẹn tintan mẹ to whẹndo mìtọn mẹ ya?
Mẹgbeyinyan Kẹntọ Tọn
16. (a) Naegbọn hodidọ bẹjẹeji Gẹnẹsisi 14:1 tọn lẹ do tindo linlẹn nugbajẹmẹji tọn? (b) Whẹwhinwhẹ́n tẹ wutu wẹ ahọlu ẹnẹ whèzẹtẹn tọn lẹ do basi mẹgbeyinyan yetọn?
16 “E sọ wá jọ to azán Amlafẹli ahọlu Ṣinali tọn lẹ mẹ, Aliọki ahọlu Ellasali tọn, Kẹdọllaomẹli ahọlu Elami tọn,c po Tidali ahọlu Gọiimi tọn po; wẹ ehelẹ funawhàn.” To Heblugbe dowhenu tọn mẹ, hogbe bẹjẹeji tọn lọ lẹ (“E sọ wá jọ to azán . . .”) tindo linlẹn nugbajẹmẹji tọn, bo dlẹnalọdo “ojlẹ whlepọn tọn he dekọtọn do dona mẹ.” (Gẹnẹsisi 14:1, 2 NW, nudọnamẹ odò tọn) Whlepọn lọ bẹjẹeji dile ahọlu ẹnẹ whèzẹtẹn-waji tọn ehelẹ po awhànpa yetọn lẹ po yangbé Kenani tọn. Etẹ dín wẹ yé te? Nado doalọtena atẹṣiṣi tòdaho atọ́n Sọdọmi, Gọmọla, Adma, Zẹboimi, po Bela po tọn. To duduto aliglọnnamẹnu lọ lẹ ji godo, yé sọ “hoplidopọ to agbàdo Siddimi tọn mẹ (enẹ wẹ ohù ojẹ tọn). Lọti po whẹndo etọn po nọ nọ̀ sẹpọ finẹ.—Gẹnẹsisi 14:3-7.
17. Naegbọn wiwle Lọti taidi kanlinmọ yin whlepọn yise tọn de na Ablam?
17 Ahọlu Kenani tọn lẹ nọavunte sinsinyẹn sọta mẹgbeyantọ lẹ, ṣigba yé jiya awhànṣiṣi winyandomẹ tọn. “[Awhàngbatọ lẹ] sọ bẹ nubẹpli Sọdọmi po Gọmọla po tọn lẹpo, po núdùdù yetọn lẹpo po, bosọ yì. Yé sọ wle Lọti visunnu nọvisunnu Ablam tọn, he sinai to Sọdọmi, po nubẹpli etọn po, bo yì.” Linlin nujijọ nuvasudo tọn ehelẹ jẹ Ablam dè to madẹnmẹ: “Dopo to mẹhe họngán lẹ mẹ wá bo dọna Ablam Heblu lọ; na ewọ tin to ozun Mamle Amolinu tọn dali, nọvisunnu Ẹskoli tọn po nọvisunnu Aneli tọn po: omẹ helẹ tin hatọ mẹ hẹ Ablam. . . . Ablam sè dọ yè yí nọvisunnu etọn do wle mẹmẹglọ.” (Gẹnẹsisi 14:8-14) Whlepọn yise tọn nankọ die! Be Ablam ma na ko duadi do tavẹ-ylọvi etọn go na e ko de aigba he yọ́n hugan lọ wutu ya? Flin ga dọ, Ṣinali otò etọn mẹ wẹ mẹgbeyantọ ehelẹ sọ wá sọn ga. Awhàn tintọ́n yé na zẹẹmẹdo dọ e sú aliho kọlilẹ yì owhé tọn do ede. Humọ, etẹwẹ Ablam sọgan wà na awhànpa de he awhànfuntọ Kenani tọn lẹpo to pọmẹ ma ko penugo nado gbawhàn etọn?
18, 19. (a) Nawẹ Ablam penugo nado whlẹn Lọti gán gbọn? (b) Mẹnu wẹ mọ pipà yí na awhàngbigba ehe?
18 Whladopo dogọ Ablam dejido Jehovah go mlẹnmlẹn. “E bẹ devi pinplọn etọn lẹ, he yè ji to owhé etọn gbè jẹgbonu, fọde-kanwe-gbantọ́n-nukunatọ̀n, bo dómọna yé jẹ Dani. E sọ má ede do yé ji to ozán mẹ, ewọ po devi etọn lẹ po, bo gbà yé do, bosọ yàn yé kakajẹ Hoba, ehe tin to amiyọnlọ Damasku tọn ji. E sọ bẹ nubẹpli nẹlẹ pó gọ̀, bosọ hẹn Lọti nọvisunnu etọn gọ̀ ga, po nubẹpli etọn lẹ po, po yọnnu lẹ po, po gbẹtọ lẹ po ga.” (Gẹnẹsisi 14:14-16) To yise sinsinyẹn didohia to Jehovah mẹ, Ablam deanana awhànpa he whè to sọha mẹ tlala etọn nado gbawhàn. E sọ whlẹn Lọti po whẹndo etọn po. Todin Ablam pé Mẹlkizedẹki, heyin ahọlu po yẹwhenọ Salẹm tọn po. “Mẹlkizedẹki ahọlu Salẹm tọn sọ hẹn akla po ovẹn po jẹgbonu wá, ewọ wẹ yẹwhenọ Jiwheyẹwhe Gigogán tọn. Ewọ sọ dona ẹn, bo dọmọ, Donanọ wẹ Ablam sọn Jiwheyẹwhe Gigogán mẹ, didatọ olọn po [wẹkẹ] po tọn: donanọ sọ wẹ Jiwheyẹwhe Gigogán he yí kẹntọ towe lẹ do alọ towe mẹ. E sọ jo madao onú lẹpo tọn na ẹn.”—Gẹnẹsisi 14:18-20.
19 Mọwẹ, Jehovah wẹ nọ namẹ awhàngbigba. Ablam yin whinwhlẹngán whladopo dogọ na yise he e tindo to Jehovah mẹ wutu. To egbehe, omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma nọ tindo mahẹ to awhànfunfun agbasa tọn mẹ gba, ṣigba yé nọ pannukọn whlepọn po avùnnukundiọsọmẹ susu po. Hosọ mítọn he na bọdego na do lehe apajlẹ Ablam tọn sọgan gọalọna mí nado pehẹ yé po kọdetọn dagbe po do hia.
[Nudọnamẹ Odò Tọn Lẹ]
a Sọgbe hẹ Étude Perspicase des Écritures (heyin zinzinjẹgbonu gbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dali), “papyrus hohowhenu tọn de dọho gando Falo de go he deazọnna awhànfuntọ lẹ nado wle yọnnu whanpẹnọ de bo hù asu etọn.” Enẹwutu obu Ablam tọn mayin wazẹjlẹgo gba.
b Hagali, he lẹzun asi he ma sọgbe hẹ osẹ́n Ablam tọn to godo mẹ, sọgan ko tin to deviyọnnu heyin nina Ablam to ojlẹ ehe mẹ lẹ mẹ.—Gẹnẹsisi 16:1.
c Homọdọdonugotọ lẹ dọ to ojlẹ de mẹ wayi dọ Elami ma diyin sọmọ pọ́n to Ṣinali gba podọ dọ kandai mẹgbeyinyan Kẹdọllaomẹli tọn yin lalo. Na hodọdopọ do kunnudenu whenuho-kinkàn dòkunkun tọn he nọgodona kandai Biblu tọn ehe ji, pọ́n Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn (Flansegbe) 1er juillet 1989, weda 4-7.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Nawẹ huvẹ he tọ́n to aigba Kenani tọn ji yin whlepọn yise tọn de na Ablam gbọn?
• Nawẹ Ablam po Salai po ze apajlẹ dagbe de dai na asu po asi po lẹ gbọn to egbehe?
• Etẹlẹ wẹ mí sọgan plọn sọn lehe Ablam didẹ nudindọn he wá aimẹ to devizọnwatọ etọn lẹ po Lọti tọn po ṣẹnṣẹn mẹ?
[Yẹdide to weda 22]
Ablam ma tẹkudo jlọjẹ etọn lẹ ji gba ṣigba ze dagbenu Lọti tọn lẹ do otẹn tintan mẹ
[Yẹdide to weda 24]
Ablam ganjẹ Jehovah go to tavẹ-ylọvi etọn Lọti whinwhlẹngán mẹ