“Yẹn Vẹ̀ Mì, Mì Sè Odlọ He”

JOSẸFU to whèzẹtẹn-waji pọnhlan tlintlin, bo na ko jlo nado họ̀ngán sọn alọ ajọwatọ lọ lẹ tọn mẹ. Heblọni he ma dẹn do finẹ sọmọ wẹ owhé etọn tin te to pópló lẹ godo dọ́n. Otọ́ etọn Jakọbu na ko to awuwle nado yihọ, bo ma tlẹ na ko yọnẹn dọ visunnu vivẹ́ emitọn to nuhahun sinsinyẹn de mẹ. Ṣigba, Josẹfu ma sọgan yì e dè todin; na nuhe visunnu jọja lọ yọnẹn poun wẹ yindọ, emi sọgan nọma sọ mọ nukunmẹ otọ́ yiwanna emitọn tọn pọ́n gbede ba. Ajọwatọ lọ lẹ to pinpọn ẹn tlintlin dile yé to mizọnmizọn do na kanklosọ́ yetọn lẹ nado to yìyì to ali lọ ji pànta hùwaji. Yewlẹ wẹ paṣẹ do Josẹfu ji todin, podọ yé ma na dike nado de nukun sọn e go. Na ajọwatọ lọ lẹ, nuhọakuẹ de wẹ visunnu ehe yin taidi agbàn nuwhẹ́nkun po nusisá owán gblingblinnọ yetọn lẹ po, yèdọ ajọ́nu họakuẹ he na hẹn ale wá na yé to Egipti.

Josẹfu ma na ko tindo hugan owhe 17 to whenẹnu. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n ẹn dile e na ko nọ lẹkọ pọ́n whèyihọ hlan, dile owhè na ko to dindọnsẹpọ bẹbẹnu Ohù Daho tọn, bọ e na ko to tintẹnpọn nado mọnukunnujẹ lehe e wá tin to ninọmẹ ylankan enẹ mẹ do mẹ. E vẹawuna ẹn nado yise dọ nọvisunnu emitọn titi lẹ ko dibla hù emi, ṣigba to enẹgodo gbọ bo sà emi taidi kanlinmọ de. Lehe Josẹfu na ko viavi vivẹvivẹ do sọ! Gbẹ̀mẹ dózin do e.

Nawẹ Josẹfu wá biọ nuhahun sinsinyẹn mọnkọtọn mẹ gbọn? Podọ etẹwẹ mí sọgan plọn sọn yise jọja ehe tọn mẹ, mẹhe hagbẹ whẹndo tọn etọn lẹ wà danú do bosọ gbẹ́ ẹ dai?

Whẹndo daho de mẹ wẹ Josẹfu wá sọn, ṣigba e ma yin whẹndo de he tindo ayajẹ bo tin to kọndopọ mẹ. Nuhe Biblu dọ gando whẹndo Jakọbu tọn go do kọdetọn ylankan he asi susu didà nọ hẹnwa lẹ hia. Asi susu didà gbayipe taun to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn podọ e jotẹnna aṣa enẹ kakajẹ whenue Visunnu etọn wá vọ́ nùzindo nujinọtedo dowhenu tọn ji he yindọ sunnu dopo dona dà asi dopo. (Matiu 19:4-6) E whè gbau, Jakọbu tindo ovi 14 gbọn yọnnu voovo ẹnẹ gblamẹ, enẹ wẹ asi etọn awe lẹ, Lea po Laheli po, gọna deviyọnnu yetọn lẹ Zilpa po Bilha po. Laheli wẹ Jakọbu ko yiwanna sọn dowhenu. E ma tindo owanyi mọnkọtọn na Lea he yin mẹdaho Laheli tọn, ṣigba e wá yin yẹdoklọ nado wlealọ hẹ Lea. Awuwhàn sinsinyẹn de fọ́n to yọnnu awe ehelẹ ṣẹnṣẹn bo bẹpla ovi lẹ lọsu to whẹndo lọ mẹ.—Gẹnẹsisi 29:16-35; 30:1, 8, 19, 20; 37:35.

Laheli yin wẹnsinọ na ojlẹ dindẹn, podọ to whenue e wá ji Josẹfu, Jakọbu yinuwa hẹ visunnu yọnho mẹ tọn enẹ to aliho vonọtaun mẹ. Di apajlẹ, to whenue whẹndo lọ to aliji nado pé Esau—nọvisunnu Jakọbu tọn he jlo na hù i lọ—Jakọbu hẹn ẹn diun dọ Josẹfu he gbẹ́ yin yọpọvu de po onọ̀ etọn Laheli po tin to hihọ́ dagbe hugan mẹ to godo na whédo lọ. Azán ayimajai tọn enẹ na ko yinuwado Josẹfu ji sinsinyẹn. Sọ yí nukun homẹ tọn do pọ́n numọtolanmẹ he e na ko tindo to afọnnu de dile e mọ bọ otọ́ yọnhonọ etọn he gbẹ́ tindo huhlọn taun to ṣinṣọ̀n. Awú na ko jí i taun nado sè dọ otọ́ etọn diahi hẹ angẹli huhlọnnọ de to zánmẹ! Jakọbu wàmọ na e jlo na mọ dona de yí sọn Jehovah Jiwheyẹwhe dè wutu. Dona he Jakọbu mọyi lọ wẹ yindọ yinkọ etọn yin didiọ do Islaeli. Akọta blebu dopo na wá yin yiylọ gbọn oyín etọn dali! (Gẹnẹsisi 32:22-31) To nukọn mẹ, Josẹfu wá mọnukunnujẹemẹ dọ visunnu Islaeli tọn lẹ wẹ na wleawuna whẹndo akọta enẹ tọn lẹ!

To godo mẹ, Josẹfu wá mọ awufiẹsa taun to whenue mẹhe e yiwanna hugan to ovu whenu etọn masọ tin ba. Onọ̀ etọn kú to whenue e ji nọvisunnu etọn Bẹnjamini. Okú enẹ zọ́n bọ otọ́ etọn blawu sinsinyẹn. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n dile Jakọbu na to dasin súnsún sọn nukunmẹ na Josẹfu bosọ to homẹmiọnna ẹn nado tindo todido dopolọ he miọnhomẹna Ablaham, yèdọ baba-daho Jakọbu tọn to ojlẹ de mẹ wayi. Lehe e na ko yinuwado Josẹfu ji nado sè dọ Jehovah na fọ́n onọ̀ etọn sọnku do sọ! Vlavo Josẹfu wá tindo owanyi he tlẹ sọ sinyẹn dogọ na “Jiwheyẹwhe mẹhe to ogbẹ̀ lẹ tọn.” (Luku 20:38; Heblu lẹ 11:17-19) To okú asi etọn tọn godo, Jakọbu gbẹ́ yiwanna visunnu etọn awe he Laheli ji na ẹn lẹ.—Gẹnẹsisi 35:18-20; 37:3; 44:27-29.

Ovi susu na ko lẹzun ovi gbigble eyin yè yinuwa hẹ yé to aliho vonọtaun mọnkọtọn mẹ; ṣigba Josẹfu plọn nususu sọn jẹhẹnu dagbe mẹjitọ etọn lẹ tọn mẹ bo wleawuna yise he lodo, bosọ yọ́n dagbe dovo na oylan hezeheze. To whenue e tindo owhe 17, e to azọ́nwa taidi lẹngbọhọtọ bo to alọgọna mẹdaho etọn delẹ. Whenẹnu wẹ e doayi e go dọ yé to nuhe ma sọgbe wà. Be e nọ tẹnpọn nado ṣí nuṣiwa yetọn ji ma nado gble to yé dè wẹ ya? Depope he whẹho lọ yin, e nọ wà nuhe sọgbe. E nọ jẹwhẹ yetọn na otọ́ etọn. (Gẹnẹsisi 37:2) Vlavo afọdide adọgbigbo tọn enẹ na ko hẹn owanyi Jakọbu tọn na visunnu etọn sinyẹn deji. Apajlẹ dagbe nankọ die ehe yin na jọja Klistiani lẹ! To whenue hiẹ yin whiwhlepọn nado ṣinyọnnudo ylando sinsinyẹn mẹdevo tọn, vlavo nọvi kavi họntọn de tọn, nuyọnẹnnu wẹ e na yin nado hodo apajlẹ Josẹfu tọn bo hẹn ẹn diun dọ whẹho lọ yin didọna mẹhe tindo jlọjẹ nado sè lẹ, na yé nido gọalọna ylanwatọ lọ.—Levitiku 5:1.

Mí sọ sọgan mọ nuplọnmẹ de yí sọn gbẹzan whẹndo Josẹfu tọn mẹ. Dile etlẹ yindọ Klistiani nugbo lẹ nọ dapana asi susu didà, whẹndo susu he bẹ mẹjitọ mẹgopọntọ po nọvi daa lẹ po hẹn lẹ tin to ṣẹnṣẹn yetọn. Whẹndo enẹlẹ sọgan plọn sọn gbẹzan whẹndo Jakọbu tọn mẹ dọ mẹnukuntahihopọn sọgan hẹn kinklan wá whẹndo mẹ. Nuyọnẹnnu wẹ e na yin dọ mẹjitọ he to whẹndo mọnkọtọn mẹ lẹ ni wà nuhe go yé pé lẹpo nado dohia ovi yetọn podọ ovi asu kavi asi yetọn tọn lẹ dọ ovi he to whẹndo lọ mẹ lẹpo wẹ emi yiwanna, dọ dopodopo yetọn wẹ tindo nugopipe voovo, podọ dopodopo yetọn wẹ sọgan yidogọna ayajẹ whẹndo lọ tọn.—Lomunu lẹ 2:11.

Vlavo adọgbigbo Josẹfu tọn nado wà nuhe sọgbe wẹ na ko zọ́n bọ Jakọbu do yiwanna ẹn hú ovi he pò lẹ. E tọ̀ tewu vonọtaun de na ẹn. (Gẹnẹsisi 37:3) E yọnbasi dọ tewu ehe dite, bo yọnwhanpẹ bosọ dite yì awàkọ po afọ po. Ayihaawe matin dọ tewu he omẹ nukundeji kavi ahọvi de sọgan do de nkọtọn wẹ.

E họnwun dọ ahundopo wẹ Jakọbu yí do to nuyiwa, podọ nuyiwa mẹtọnhopọn po owanyi po tọn enẹ na ko yinuwado Josẹfu ji taun. Ṣigba, tewu enẹ na hẹn nuhahun susu wá na ẹn. Tintan whẹ́, flindọ lẹngbọhọtọ de wẹ visunnu lọ. Ehe nọ biọ azọ́n sinsinyẹn wiwà. Pọ́n visunnu ehe po tewu etọn po, dile e to ogbé lẹ mẹ gbọn bosọ to osé lẹ ji hẹ kavi to lẹngbọ he bu bo yì ján ṣí wùnkan mẹ de detọ́n. Humọ, nawẹ nuyiwa mẹtọnhopọn vonọtaun Jakọbu tọn ehe na yinuwado haṣinṣan he tin to Josẹfu po nọvisunnu etọn lẹ po ṣẹnṣẹn ji gbọn?

Biblu na gblọndo dọmọ: “Nọvisunnu etọn lẹ sọ mọdọ otọ́ yetọn yiwanna ewọ hú nọvisunnu etọn lẹpo; yé gbẹwanna ẹn, bo masọ sọgan yí jijọho do dọho hlan ẹn ba.”a (Gẹnẹsisi 37:4) Mí sọgan mọnukunnujẹ nuhe hẹn awuwhàn yetọn wá mẹ, ṣigba nọvisunnu Josẹfu tọn lẹ gbọn nulú dali joawuna numọtolanmẹ he ma sọgbe enẹ. (Howhinwhẹn lẹ 14:30; 27:4) Be e ko jọ pọ́n bọ a whànwu mẹde na mẹdevo lẹ na ẹn ayidonugo kavi gbégbò he hiẹ to jijlo ya? Flin nọvisunnu Josẹfu tọn lẹ. Awuwhàn yetọn sisẹ́ yé nado wà nuhe na wá vẹna yé taun to godo mẹ. Apajlẹ yetọn flinnu Klistiani lẹ dọ nuyọnẹnnu taun wẹ e yin nado nọ “jaya hẹ mẹhe to ayajẹ lẹ.”—Lomunu lẹ 12:15.

Ayihaawe ma tin dọ Josẹfu yọnẹn dọ nọvisunnu emitọn lẹ gbẹwanna emi. Enẹwutu, be e nọ whlá tewu whanpẹnọ etọn eyin e mọ nọvisunnu etọn lẹ wẹ ya? Ojlo enẹ sọgan ko wá ayiha etọn mẹ. Ṣigba, flindọ Jakọbu jlo dọ tewu lọ ni yin ohia nukundagbe po owanyi etọn po tọn. Na Josẹfu ma jlo na hẹn nukundagbe otọ́ etọn tọn bu wutu, e nọ gbọn nugbonọ-yinyin dali do tewu lọ. Apajlẹ dagbe de wẹ enẹ yin na mí to egbehe. Dile etlẹ yindọ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn ma nọ homẹnukuntapọn, to whedelẹnu e nọ yọ́n devizọnwatọ nugbonọ etọn delẹ dovo bo nọ do nukundagbe hia yé. Humọ, e nọ biọ to yé si nado nọ gbọnvo to aihọn he gblezọn to walọyizan-liho ehe mẹ. Taidi tewu vonọtaun Josẹfu tọn, walọyizan Klistiani lẹ tọn nọ zọ́n bọ yé nọ gbọnvo na mẹhe lẹdo yé lẹ. To whedelẹnu, ehe nọ dekọtọn do awuwhàn po wangbẹna po mẹ. (1 Pita 4:4) Be Klistiani de dona whlá dọ emi yin devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn wẹ ya? Lala, e ma dona wàmọ kẹdẹdile Josẹfu ma whlá tewu etọn do.—Luku 11:33.

Dile ojlẹ to yìyì, Josẹfu wá kú odlọ ayidego tọn awe. To odlọ tintan mẹ, Josẹfu mọ ewọ po nọvisunnu etọn lẹ po, bọ dopodopo yetọn to zinkán de blá. Ṣigba, zinkán nọvisunnu etọn lẹ tọn tò lẹdo zinkán etọn bo dẹ́ yede do odò na ẹn, to whenue ewọ tọn to ote. To odlọ awetọ mẹ, owhè, osun po sunwhlẹvu 11 po to didẹ́ do odò na Josẹfu. (Gẹnẹsisi 37:6, 7, 9) Etẹwẹ Josẹfu na wà gando odlọ vonọtaun he fọnjlodotenamẹ ehelẹ go?

Jehovah Jiwheyẹwhe dè wẹ odlọ lọ lẹ wá sọn. Odlọ dọdai tọn lẹ wẹ, podọ Jiwheyẹwhe jlo dọ Josẹfu ni dowẹn nuhe odlọ lọ lẹ bẹhẹn tọn. To linlẹn de mẹ, Josẹfu dona wà nuhe yẹwhegán lẹpo wá wà to godo mẹ to whenue yé dowẹn Jiwheyẹwhe tọn po whẹdida etọn po na omẹ tasinyẹntọ Etọn lẹ.

Josẹfu yí zinzin do dọna nọvisunnu etọn lẹ dọmọ: “Yẹn vẹ̀ mì, mì sè odlọ he yẹn kú.” Nọvisunnu etọn lẹ mọnukunnujẹ odlọ lọ mẹ, podọ e ma jẹ yetọn ji paali. Yé gblọnna ẹn dọmọ: “Be hiẹ na dugán nugbonugbo do míwlẹ ji wẹ?” Kandai lọ yidogọ dọmọ: “Yé sọ vọ́ wangbẹna ẹn deji na odlọ etọn lẹ wutu, podọ na ohó etọn lẹ wutu.” To whenue Josẹfu dọ odlọ awetọ na otọ́ etọn po nọvisunnu etọn lẹ po, ninọmẹ lọ sọ ylan deji. Mí hia dọmọ: “Otọ́ etọn sọ wọhẹ ẹ, bo dọhlan ẹn, dọ, Etẹwẹ odlọ he hiẹ kú he? Be yẹn po onọ̀ towe po, po nọvisunnu towe lẹpo po nugbonugbo na wá nado dẹ́ míde hlan we hlan aigba wẹ?” Ṣigba, Jakọbu gbẹ́ to nulẹnpọn do whẹho lọ ji. Be e ma yin Jehovah wẹ to hodọ hẹ visunnu ehe vlavo nẹ?—Gẹnẹsisi 37:6, 8, 10, 11.

Josẹfu ma yin devizọnwatọ Jehovah tọn tintan kavi godo tọn he si e yin bibiọ te nado dọ dọdai de he mẹdevo lẹ ma na yiwanna he tlẹ na dekọtọn do homẹkẹn mẹ. Jesu wẹ yin mẹhe pehẹ homẹkẹn hugan na owẹ̀n etọn wutu, podọ e dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Eyin yé ko dohomẹkẹn mi, yé na dohomẹkẹn mì ga.” (Johanu 15:20) Klistiani lẹpo, vlavo jọja kavi mẹho, sọgan plọn nususu sọn yise po adọgbigbo Josẹfu tọn po mẹ.

E ma dẹn to enẹgodo bọ Jakọbu do Josẹfu hlan nado yì pọ́n nọvisunnu etọn lẹ. Mẹdaho etọn lẹ to lẹngbọ yìn to agewaji sẹpọ Ṣẹkẹmi, fie yé tindo kẹntọ susu te. Na nugbo tọn, Jakọbu to nuhà gando visunnu etọn lẹ go, enẹwutu e do Josẹfu hlan nado yì pọ́n dagbemẹninọ yetọn. Pọ́n numọtolanmẹ he Josẹfu na ko tindo! E yọnẹn dọ nọvisunnu emitọn lẹ gbẹwanna emi hugan gbede pọ́n! Nukun tẹwẹ yé na yí do pọ́n ẹn eyin e wá yé dè taidi hoyidọtọ otọ́ yetọn tọn? Etomọṣo, Josẹfu setonu bo dedo.—Gẹnẹsisi 34:25-30; 37:12-14.

Gbejizọnlin gaa de wẹ, ehe sọgan biọ dọ ni zinzọnlin na azán ẹnẹ kavi atọ́n. Heblọni tin to nudi kilomẹtlu 80 do Ṣẹkẹmi he to agewaji. Ṣigba, to whenue Josẹfu jẹ Ṣẹkẹmi, e sè dọ nọvisunnu etọn lẹ ko sẹtẹn yì Dotani, fie dẹn na nudi kilomẹtlu 22 devo to agewaji. To whenue Josẹfu sẹpọ Dotani, nọvisunnu etọn lẹ mọ ẹn hlan. Tlolo wẹ wangbẹna yetọn sọ fọndote. Kandai lọ dọmọ: “Yé dọhlan yenọzo, dọmọ, Doayi e go, odlọnọ lọ ja. Enẹwutu, mì wá dinvie, bo gbọ mí ni hù i, bo dọ̀n ẹn dlan odò helẹ de mẹ, mí na dọmọ, Kanlin ylankan ko hù i dù: mí nasọ pọ́n onú he na gbọn godo odlọ etọn lẹ tọn.” Ṣigba, Leubẹni diọlinlẹnna nọvisunnu etọn lẹ bo biọ to yé si nado ze Josẹfu dlan odò lọ mẹ gbẹ̀te, po linlẹn lọ po nado sọgan wá whlẹn visunnu lọ to godo mẹ.—Gẹnẹsisi 37:19-22.

Na Josẹfu ma yọnẹn dọ yé to ayiha kàn nado hù emi, e wá yé dè bo na ko lẹndọ yé na yinuwa hẹ emi po jijọho po. Amọ́, nọvisunnu etọn lẹ zlọn jẹ e ji! Tlolo wẹ yé de tewu etọn sọn e go, bo plan ẹn jẹ osindò he mẹ osin ma tin te de kọ̀n bosọ dlan ẹn do e mẹ. Josẹfu yì jẹ odò lọ mẹ dọ́n! To whenue e wá gọ̀ biọ ede mẹ, e tẹnpọn nado tọ́n sọn odò lọ mẹ, ṣigba ewọ ṣo ma sọgan tọ́n sọn e mẹ. Agahomẹ janwẹ e gán mọ hlan bo to ogbè nọvisunnu etọn lẹ tọn sè hlan. E dawhá hlan yé bo to vẹvẹna yé, ṣigba yé ma tlẹ pọ́n e dè. Yé tlẹ sọ vò fẹẹ bo dùnú to osindò lọ pá. To whenue Leubẹni ma to finẹ, yé sọ jẹ linlẹn ji nado hù ovi lọ, ṣigba Juda dọna yé dọ e na pọnte dọ yé ni gbọ bo sà ẹ na ajọwatọ he to jujuwayi lẹ. Dotani ma dẹn do ali he ajọwatọ lẹ nọ gbọn do yì Egipti, podọ e ma dẹn de bọ ajọwatọ Iṣmaelinu lẹ po Midianinu lẹ po gbọn finẹ wá jei. Whẹpo Leubẹni nado lẹkọwa, whenu ko fẹ́. Yé ko sà nọvisunnu yetọn do kanlinmọgbenu na ṣekẹli 20.b—Gẹnẹsisi 37:23-28; 42:21.

Todin, mí lẹkọwa nujijọ he go mí donù to bẹjẹeji lọ ji. Dile yè plan Josẹfu gbọn ali hùwaji tọn lọ ji dedo Egipti, e sọgan mọdọ ogbẹ̀ emitọn ko gble pete. E ma nasọ mọ whẹndo etọn ba! Na owhe susu lẹ, Josẹfu ma na yọ́n nudepope gando whẹndo etọn go, e ma na yọnẹn dọ e vẹna Leubẹni taun to whenue e lẹkọ bo mọdọ emi masọ tin to finẹ ba; e ma na yọ́n nudepope gando flumẹjijẹ Jakọbu tọn go to whenue e yin kiklọ nado yise dọ Josẹfu yiwanna etọn ko kú; e ma na yọ́n nudepope gando baba-daho etọn Isaki he ko poyọnho bosọ pò togbẹ̀ lọ go; podọ e ma nasọ yọ́n nude gando nọvisunnu etọn Bẹnjamini go, mẹhe e na jẹdò etọn vivẹvivẹ. Ṣigba, be nudepope gbẹ́ pò na Josẹfu ya?—Gẹnẹsisi 37:29-35.

Josẹfu gbẹ́ tindo nude he nọvisunnu etọn lẹ ma sọgan yí sọn e si pọ́n gbede, enẹ wẹ yise he e tindo. E yọ́n nususu gando Jiwheyẹwhe etọn Jehovah go, podọ nudepope ma sọgan yí enẹ sọn e si, etlẹ yin awubla he e tindo ma nado sọ tin to whégbè ba, awufiẹsa he e na mọ taidi kanlinmọ de to gbejizọnlin gaa lọ jei Egipti whenu, kavi winyan lọ nado yin sisà taidi kanlinmọ tata de to Egipti na adọkunnọ de he nọ yin Pọtifali. (Gẹnẹsisi 37:36) Yise Josẹfu tọn po gbemima he e tindo nado gbọṣi Jiwheyẹwhe etọn dè po sinyẹn deji to ojlẹ awusinyẹn tọn enẹ mẹ. To hosọ he na tọ́n to nukọn mẹ lẹ mẹ, mí na dọhodo lehe yise enẹ hẹn Josẹfu nado wá yọ́n-na-yizan taun na Jiwheyẹwhe etọn Jehovah podọ na whẹndo etọn he wá tin to nuhahun mẹ do ji. Lehe e na yin nuyọnẹnnu do sọ nado hodo apajlẹ yise Josẹfu tọn!