BE HIẸ YỌNẸN YA?
Etẹwẹ yin azọngban mẹkanwekowhàngán de tọn to awhànpa Lomu tọn mẹ?
Zannu he ji yẹdide mẹkanwekowhàngán Marcus Favonius Facilis tọn yin dide do
Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ dọho gando mẹkanwekowhàngán Lomu tọn lẹ go to wefọ voovo lẹ mẹ. Mẹkanwekowhàngán de wẹ awhàngán he deanana nulẹ to whenue Jesu yin hùhù gọna Kọneliọsi Kosi tintan he diọ zun Klistiani. Awhàngán he deanana nulẹ to whenue yè jlo na hò Paulu lọsu yin mẹkanwekowhàngán de gọna Juliu mẹhe yè ze Paulu do alọmẹ na to whenue yè jlo na plan ẹn yì Lomu.—Malku 15:39; Owalọ lẹ 10:1; 22:25; 27:1.
To paa mẹ, awhànfuntọ 50 yì 100 wẹ mẹkanwekowhàngán de nọ deanana. Azọngban etọn wẹ nado nọ plọnazọ́n awhànfuntọ he to aṣẹ etọn glọ lẹ, nado nọ domẹplọnlọ yé go, nado nọ gbeje awhànwù po azọ́nwanu yetọn lẹ po pọ́n, podọ nado nọ deanana yé to awhàn whenu.
Otẹn he yiaga hugan he mẹ awhànfuntọ paa de sọgan jẹ wẹ nado lẹzun mẹkanwekowhàngán. Mẹhe mọ otẹn mọnkọtọn yí lẹ yin awhànfuntọ he yọ́n azọ́n taun bosọ nọ deanana nulẹ ganji. Titojininọ po kọdetọn dagbe awhànpa Lomu tọn po sinai do mẹkanwekowhàngán lẹ ji. Sọgbe hẹ owe de, mẹkanwekowhàngán lẹ “nọ saba yin sunnu lẹ he ko wà awhànzọ́n na owhe susu bosọ yọ́n azọ́n lọ hugan to awhànpa lọ mẹ.”
Nawẹ mẹpọ́nnu ojlẹ Biblu mẹ tọn lẹ gbọnvo na egbehe tọn lẹ gbọn?
Ancient Egyptian mirror
To vogbingbọn mẹ na mẹpọ́nnu egbehe tọn lẹ, mẹpọ́nnu ojlẹ Biblu mẹ tọn lẹ nọ saba yin bibasi po ogàn he yè dídí taun lẹ po, yèdọ gànyuu, podọ to whedelẹnu po gànvẹẹ, fataka, sika kavi onú mọnkọtọn devo lẹ po. Whla tintan he mẹpọ́nnu yin nùdego to Biblu mẹ wẹ whenue yè jlo na gbá gòhọtúntún lọ, yèdọ nọtẹn sinsẹ̀n-bibasi tọn tintan to Islaeli. Yọnnu lẹ basi nunina mẹpọ́nnu lẹ tọn ehe yè yí do wleawu basia wiwe gànvẹẹ tọn po nuhe ji e nọ yin zizedo po tọn. (Eksọdusi 38:8) Ṣigba, nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n, yè na ko yí miyọ́n do yọ́ mẹpọ́nnu ehelẹ.
Mẹpọ́nnu he dodinnanutọ dòkuntọ lẹ mọ to Islaeli po lẹdo etọn lẹ po mẹ nọ saba yin mimọ to pọmẹ hẹ aṣọ́donu po nuyizan yọnnu tọn devo lẹ po. To paa mẹ, mẹpọ́nnu ehelẹ nọ saba tin to loboto, podọ fie yè nọ hẹn na yé lọ nọ yin aṣọ́dona po owhlẹ, ogàn, kavi ajinnakú-dú po, bo nọ saba tindo awusọhia nukunmẹ yọnnu tọn. Yè ma nọ saba doaṣọ́na adà awetọ mẹpọ́nnu lọ tọn he yè ma dídí.
Mẹpọ́nnu hohowhenu tọn lẹ ma nọ de awusọhia mẹtọn tọ́n ganji sọ egbehe tọn lẹ. E yọnbasi dọ nuhe apọsteli Paulu na ko to alọdlẹndo niyẹn to whenue e dọmọ: “Todin mí to numọ vlìvlì taidi to mẹpọ́nnu he yè yí ogàn do basi de mẹ.”—1 Kọlintinu lẹ 13:12.