Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Levitiku Tọn Mẹ
E MA ko pé owhe dopo bọ Islaelivi lẹ yin tuntundote sọn kanlinmọgbenu Egiptinu lẹ tọn. Dinvie he yé ko yin tito basina taidi akọta yọyọ de, yé tin to aliho ji jei aigba Kenani tọn ji. Lẹndai Jehovah tọn wẹ yindọ akọta wiwe de ni nọ nọ̀ finẹ. Ṣigba aliho gbẹzan tọn po nuwiwa sinsẹ̀n tọn Kenaninu lẹ tọn po ylan taun. Enẹwutu, Jiwheyẹwhe nugbo lọ na osẹ́n lẹ agun Islaeli tọn nado klan ẹn dovo na sinsẹ̀nzọn etọn. Osẹ́n enẹlẹ yin kinkàndai to owe Biblu tọn, Levitiku mẹ. Yẹwhegán Mose wẹ wlan owe lọ to zungbo Sinai tọn mẹ to owhe 1512 J.W.M. mẹ, bọ e dọhodo ojlẹ he ma hugan osun dopo ji. (Eksọdusi 40:17; Osọha lẹ 1:1-3) Jehovah dotuhomẹna sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ pludopludo nado nọ̀ wiweji.—Levitiku 11:44; 19:2; 20:7, 26.
Kunnudetọ Jehovah tọn egbehe tọn lẹ ma tin to Osẹ́n he Jiwheyẹwhe na gbọn Mose dali glọ gba. Okú Jesu Klisti tọn ko doalọtena Osẹ́n enẹ. (Lomunu lẹ 6:14; Efesunu lẹ 2:11-16) Ṣogan, osẹ́n he tin to owe Levitiku tọn mẹ lẹ sọgan hẹn ale wá na mí, gbọn nususu pinplọn mí dogbọn sinsẹ̀n-bibasi hlan Jiwheyẹwhe mítọn Jehovah dali.
NUNINA WIWE LẸ—SỌN OJLO MẸ WÁ PO DANDAN TỌN PO
Delẹ to avọ́nunina po avọ́sinsan Osẹ́n tọn lẹ po mẹ yin sọn ojlo mẹ wá, to whenuena devo lẹ yin dandan tọn. Taidi apajlẹ, avọ́nunina mimẹ̀ nọ yin sọn ojlo mẹ wá. E nọ yin nina Jiwheyẹwhe to blebu mẹ kẹdẹdile Jesu Klisti ze ogbẹ̀ etọn jo taidi avọ́sinsan ofligọ tọn de sọn ojlo mẹ wá podọ to blebu mẹ do. Avọ́sinsan pọmẹ tọn heyin sọn ojlo mẹ wá nọ yin mimá. Adà etọn dopo nọ yin zizedonukọnna Jiwheyẹwhe to agbà ji, devo nọ yin dùdù gbọn yẹwhenọ dali, bọ devo sọ nọ yin dùdù gbọn mẹhe to avọsán lọ dali. Mọdopolọ, na Klistiani yiamisisadode lẹ, Oflin okú Klisti tọn yin núdùdù pọmẹ tọn de.—1 Kọlintinu lẹ 10:16-22.
Avọ́nunina ylando tọn po whẹgbledo tọn po yin dandan tọn. Tintan lọ nọ basi ovẹsè na ylando heyin wiwà gbọn nuṣiwa dali kavi to mayọnẹn mẹ lẹ. Awetọ lọ tin nado miọnhomẹna Jiwheyẹwhe to whenuena jlọjẹ de yin hihòyi, kavi nado gọ̀ ylandonọ he lẹnvọjọ lọ do otẹn etọn mẹ—kavi awe lẹ. Avọ́nunina jinulili tọn tin ga, he nọ yin bibasi nado do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na dagbewiwa Jehovah tọn. Ehe lẹpo jẹ na ayidonugo mítọn na avọ́sinsan heyin gbedena to Osẹ́n alẹnu tọn glọ lẹ dlẹnalọdo Jesu Klisti po avọ́sinsan etọn kavi ale he tin to e mẹ lẹ po.—Heblu lẹ 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
2:11, 12—Naegbọn owín ma do yin alọkẹyi na Jehovah “di avọ́nunina de he yè basi gbọn miyọ́n dali”? Owín heyin nùdego tofi ma sọgan yin owín paa lẹ gba. Dile etlẹ yindọ e ma yin alọkẹyi “di avọ́nunina he yè basi gbọn miyọ́n dali,” e yin kinkọndopọ hẹ “sinsẹ́n tintan . . . jideji danji tọn” lẹ. (2 Otannugbo lẹ 31:5) E họnwun dọ osin, kavi vivi atin-sinsẹ́n lẹ tọn wẹ owín ehe yin. E ma yin alọkẹyi nado yin nina taidi avọ́nunina to agbà ji na e sọgan whán wutu.
2:13—Naegbọn bọ ‘avọ́nunina lẹpo’ dona yin bibasi po ojẹ po? Ehe ma nọ yin bibasi nado de otọ́n nunina lẹ tọn tọ́n gba. Ojẹ nọ yin yiyizan lẹdo aihọn pé nado glọnalina gbigble onú lẹ tọn. E sọgan ko yin na e nọ do nuhe ma sọgan gble kavi yọ̀n hia wutu wẹ e nọ yin yiyidogọ na avọ́nunina lẹ.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
3:17. To whenuena e yindọ ojó nọ yin pinpọnhlan taidi adà he yọ́n kavi he yin nujọnu hugan lọ, e họnwun dọ gbigbẹna Islaelivi lẹ nado dù i na dó do ahun mẹ na yé dọ Jehovah tọn wẹ adà he yọ́n hugan yin. (Gẹnẹsisi 45:18) Ehe flin mí dọ mí dona nọ yí nuhe yọ́n hugan lẹ na Jehovah.—Howhinwhẹn lẹ 3:9, 10; Kọlọsinu lẹ 3:23, 24.
7:26, 27. Islaelivi lẹ ma dona dù ohùn. Ogbẹ̀ wẹ ohùn nọtena to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ. “Alindọn [ogbẹ̀] olàn lọ tọn tin to ohùn lọ mẹ,” wẹ Levitiku 17:11 dọ. Olá ninọ̀ na ohùn gbẹsọ yin nubiọtomẹsi de na sinsẹ̀n-basitọ nugbo lẹ to egbehe.—Owalọ lẹ 15:28, 29.
YẸWHENỌDUTA WIWE YIN DIDOAI
Mẹnu wẹ yin dide nado penukundo azọngban avọ́sinsan po avọ́nunina lẹ po tọn go? Alọ yẹwhenọ lẹ tọn mẹ wẹ ehe yin zizedo. To anademẹ Jiwheyẹwhe tọn glọ, Mose basi hùnwhẹ de nado ze Aalọn do otẹn yẹwhenọ daho tọn mẹ, podọ ovi etọn ẹnẹ lẹ he dona yin zizedo otẹn yẹwhenọ pẹvi tọn mẹ. Hùnwhẹ lọ dẹn na ojlẹ azán ṣinawe tọn, bọ yẹwhenọduta lọ bẹ azọ́n jẹeji to azán he bọdego lọ gbè.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
9:9—Etẹwẹ jẹna ayidego gando ohùn kinkọ̀n jẹgbonu do ozọ̀n agbà lọ tọn kọ̀n [kavi oglọ agbà lọ tọn] podọ yíyí ì do nuyizan voovo lẹ ji go? Ehe dohia dọ Jehovah nọ kẹalọyi ohùn yiyizan na ovẹsè bibasi. Tito ovẹsè bibasi tọn lọ blebu wẹ sinai do yizan ohùn tọn ji. “E blà yin onú lẹpo gbọn osẹ́n dali wẹ yè yí ohùn do lẹ̀wé; podọ matin ohùn kọndai odèsẹ̀ ylando tọn ma tin,” wẹ apọsteli Paulu wlan.—Heblu lẹ 9:22.
10:1, 2—Etẹwẹ na ko yin ylando he visunnu Aalọn tọn lẹ Nadabi po Abihu po wà? Tlolo to whenuena Nadabi po Abihu po yinuwa to aliho he ma sọgbe mẹ to azọngban yẹwhenọ tọn yetọn hinhẹndi godo, Jehovah gbẹ́ na yẹwhenọ lẹ ma nado nọ yí ovẹn kavi ahàn sinsinyẹn lẹ zan to whenuena yé to sinsẹ̀nzọn wà to gòhọtúntún mẹ. (Levitiku 10:9) Ehe dohia dọ visunnu Aalọn tọn awe lẹ sọgan ko tin to nuyiwadomẹji ahàn sinsinyẹn tọn glọ to nujijọ lọ whenu. Ṣigba whẹwhinwhẹ́n nujọnu tọn he hẹn okú wá na yé lọ wẹ nado ‘yí miyọ́n alọpa de na, he Jehovah ma ko degbena yé.’
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
10:1, 2. Devizọnwatọ azọngbannọ Jehovah tọn egbehe tọn lẹ dona nọ setonuna nubiọtomẹsi Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Humọ, yé ma dona nọ yin saklanọ to azọngban yetọn lẹ hinhẹndi mẹ.
10:9. Mí ma dona nọ penukundo azọ́ndenamẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ go to whenuena mí tin to nuyiwadomẹji ahàn sinsinyẹn tọn glọ.
SINSẸ̀N-BIBASI WIWE NỌ BIỌ WIWEJININỌ
Anademẹ núdùdù tọn gando kanlin wiwe po mawé po go hẹn ale wá na Islaelivi lẹ to aliho voovo awe mẹ. Osẹ́n ehelẹ basi hihọ́ na yé ma nado yin azọ̀n bẹpla gbọn nutogbẹ̀ he tindo owù lẹ dali bosọ do vogbingbọn hia to yewlẹ po akọta he lẹdo yé lẹ po ṣẹnsẹn dogọ. Osẹ́n devo lẹ gando ninọmẹ mawé tọn he nọ wá sọn oṣiọ lẹ mẹ, klọwé yọnnu lẹ tọn bibasi to vijiji godo, afọdide he nọ yin zize gando opozọn go, podọ mawenọ-yinyin he nọ wá sọn kùnkùn vísìn sunnu po yọnnu po tọn mẹ go. Yẹwhenọ lẹ dona penukundo whẹho mẹhe lẹzun mawenọ lẹ tọn go.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
12:2, 5—Naegbọn bọ vijiji nọ hẹn yọnnu de lẹzun “mawé”? Nugonu vijiji tọn lẹ yin bibasi nado hẹn ogbẹ̀ pipé gbẹtọvi tọn wá. Ṣigba, na nugandomẹgo ylando tọn he mí dugu etọn lẹ wutu, ogbẹ̀ mape po ylando tọn po wẹ yin hinhẹnwa na kúnkan gbẹtọvi lẹ tọn. ‘Mawenọ-yinyin’ ojlẹ gli tọn he nọ bọdo vijiji po ninọmẹ devo lẹ taidi, lajijẹ podọ kùnkùn vísìn tọn po go, nọ flinnumẹ gando gududu ylando tọn ehe go. (Levitiku 15:16-24; Psalm 51:5; Lomunu lẹ 5:12) Tito klọwé tọn tin nado gọalọna Islaelivi lẹ nado mọnukunnujẹemẹ dọ avọ́sinsan ofligọ tọn yin onú titengbe nado ṣinyọnnudo ylandonọ-yinyin gbẹtọvi lẹ tọn bo gọ̀ yé do pipé kọ̀n. Gbọnmọ dali, Osẹ́n lẹzun ‘mẹplọntọ kavi anademẹtọ nado hẹn yé wá Klisti dè.’—Galatianu lẹ 3:24.
15:16-18—Etẹwẹ yin “okún kọndopọhẹ tọn” heyin nùdego to wefọ ehelẹ mẹ lọ? Ehe na ko gando vísìn didetọn zánmẹ tọn po pọninọ zanhẹmẹ tọn to alọwlemẹ awe ṣẹnṣẹn po go.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
11:45. Jehovah Jiwheyẹwhe yin wiwe bo nọ biọ dọ sinsẹ̀n-basitọ etọn he nọ basi sinsẹ̀nzọn wiwe hlan ẹn lẹ ni nọ̀ wiweji. Yé dona nọ doafọna wiwejininọ bo na wé to agbasa mẹ podọ to gbigbọ mẹ.—2 Kọlintinu lẹ 7:1; 1 Pita 1:15, 16.
12:8. Jehovah na dotẹnmẹ wamọnọ lẹ nado nọ yí ohẹ lẹ do sanvọ́ to otẹn lẹngbọ he vẹahi lẹ tọn mẹ. E nọ hò wamọnọ lẹ tọn pọ́n.
MÍ DONA HẸN WIWEJININỌ GO
Avọ́sinsan titengbe hugan na ylando nọ yin bibasi to Azán Ovẹsè whemẹwhemẹ tọn gbè. Oyìn de nọ yin nina do ota yẹwhenọ lẹ po whẹndo Levinu lẹ tọn po mẹ. Gbọgbọẹ de nọ yin nina na whẹndo Islaeli tọn he ma yin yẹwhenọ lẹ. Gbọgbọẹ devo nọ yin didohlan zungbo mẹ gbẹ̀te to whenuena ylando akọta lọ tọn lẹ ko yin didọ do ota na ẹn. Gbọgbọẹ awe lẹ nọ yin pinpọnhlan taidi avọ́nunina ylando tọn dopo. Ehe lẹpo zinnudo nugbo lọ ji dọ Jesu Klisti na yin yíyí do sanvọ́ bo na bẹ ylando lẹ sọyì.
Osẹ́n heyin didoai gando olàn dùdù podọ dogbọn whẹho devo lẹ go dali zinnudo nujọnu-yinyin wiwejininọ tọn ji to whenuena mí to sinsẹ̀n-basi hlan Jehovah. E sọgbe dọ yẹwhenọ lẹ dona hẹn yede do wiweji. Hùnwhẹ whemẹwhemẹ tọn atọ̀n lẹ yin nujijọ ayajẹ daho po pẹdido hlan Mẹdatọ lọ po tọn. Jehovah sọ na osẹ́n omẹ etọn lẹ gando oyín etọn ṣiṣizan, Gbọjẹzan po Jubili po yìnyìn, podọ lehe yé dona yinuwa hẹ wamọnọ lẹ po afanumẹ lẹ po do go. Ale he nọ wá sọn tonusise na Jiwheyẹwhe mẹ lẹ yin yiyijlẹdo dẹ̀hodo he nọ wá sọn tonumase mẹ lẹ go. Osẹ́n devo lẹ tin ga gando avọ́nunina pàdido po ahi-donanu po tọn, ovi plọnji kanlin lẹ tọn, po madao lẹpo nina taidi ‘onú wiwe de hlan Jehovah’ po go.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
16:29—Aliho tẹ mẹ wẹ Islaelivi lẹ dona nọ ‘bianukunna alindọn yetọn lẹ’ te? Aliho nuyiwa tọn ehe, he nọ bọdo Azán Ovẹsè tọn go, tindo kanṣiṣa hẹ jona ylando lẹ tọn dindin. E họnwun dọ nùbibla nọ yin bibasi to whenẹnu to gbeyiyi mẹ na ylando lẹ. Enẹwutu, matin ayihaawe, nùbibla wẹ ‘nukunbibia na alindọn’ to alọdlẹndo.
19:27—Etẹwẹ osẹn lọ ma nado ‘dèdà lọnglọnẹn ota tọn’ kavi ‘hẹn lọnglọnẹn otán tọn ylanwhanpẹ’ zẹẹmẹdo? Osẹ́n ehe lẹ na ko yin nina nado glọnalina Juvi lẹ ma nado nọ pà oda po ogbì yetọn po to aliho he sọgan taidi kosi lẹ tọn de mẹ. (Jẹlemia 9:25, 26; 25:23; 49:32) Ṣigba gbedide Jiwheyẹwhe tọn ma to didohia dọ Juvi lẹ ma dona pà ogbì po oda yetọn po gba.—2 Samuẹli 19:24.
25:35-37—Be whẹho lẹpo mẹ wẹ e ylan te dọ Islaelivi de ni yí alemasẹ́nmẹ [kavi biọ akuẹvi] ya? Eyin akuẹ yin yinyan na mẹde to lẹndai ajọwiwa tọn mẹ, mẹhe yàn akuẹ namẹ lọ sọgan biọ alemasẹ́nmẹ. Ṣigba, Osẹ́n lọ gbẹ́ alemasẹ́nmẹ bibiọ to akuẹ heyin yinyan na wamọnọ de ji. Dindin nado mọaleyi sọn kọmẹnu agbátọnọ de si yin nuhe ylan.—Eksọdusi 22:25.
26:19—Nawẹ ‘olọn lẹ na zun gànyuu bọ aigba na zun gànvẹẹ’ gbọn? Na jikun he ma to jijà wutu, agahomẹ aigba Kenani tọn na taidi gànyuu he sinyẹn bo hú nkọtọn. Matin jikun, aigba na to sisẹ́ taidi ogàn, yèdọ taidi ogànvẹẹ.
26:26—Etẹwẹ e zẹẹmẹdo dọ ‘yọnnusi ao na sọ̀ akla to aklasọdo dopo mẹ’? To paa mẹ, yọnnu dopodopo wẹ nọ tindo aklasọdo etọn dovo na akla he e dona basi lẹpo. Ṣigba hogbe ehelẹ to didohia dọ whèdomẹ núdùdù tọn na tin sọmọ bọ aklasọdo dopo tata na pé nado sọ̀ akla yọnnu ao tọn. Ehe yin dopo to kọdetọn heyin didọdai na kọgbigbẹ́ wiwejininọ go lẹ mẹ.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
20:9. Gbigbọ wangbẹnamẹ po kanyinylan tọn po ylan sọ mẹhuhu to nukun Jehovah tọn mẹ. Enẹwutu, e ze yasanamẹ dopolọ dai na mẹhe zùn mẹjitọ etọn lẹ po mẹhe hù yé po. Be ehe ma na whàn mí nado tindo owanyi na yisenọ hatọ mítọn lẹ ya?—1 Johanu 3:14, 15.
22:32; 24:10-16, 23. Mẹde ma dona vlẹ oyín Jehovah tọn. Kakatimọ, mí dona nọ pagigona oyín etọn bo na nọ hodẹ̀ na e nido yin kinklandowiwe.—Psalm 7:17; Matiu 6:9.
Lehe Owe Levitiku Tọn Yinuwado Sinsẹ̀n-Bibasi Mítọn Ji Gbọn
Kunnudetọ Jehovah tọn egbezangbe tọn lẹ ma tin to Osẹ́n Mose tọn glọ gba. (Galatianu lẹ 3:23-25) Ṣigba to whenuena e yindọ nuhe yin didọ to owe Levitiku tọn mẹ lẹ na mí nuyọnẹn dogọ gando pọndohlan Jehovah tọn to whẹho susu mẹ go, ehe sọgan yinuwado sinsẹ̀n-bibasi mítọn ji.
To whenuena hiẹ to awuwlena Biblu hihia sẹmẹsẹmẹ tọn na Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta tọn, matin ayihaawe, lehe Jiwheyẹwhe mítọn nọ biọ wiwejininọ sọn devizọnwatọ etọn lẹ si do na yinuwado jiwe taun. Owe ehe na sọ whàn we nado yí adà dagbe hugan gbẹzan towe tọn zan na Ganhunupotọ lọ, bo nọ tẹnpọn nado hẹn wiwejininọ go to whepoponu na gigo etọn.
[Yẹdide to weda 21]
Avọ́sinsan heyin bibasi to Osẹ́n glọ lẹ dlẹnalọdo Jesu Klisti po avọ́sinsan etọn po
[Yẹdide to weda 22]
Hùnwhẹ Akla Madotọ́n tọn nọ yin hùnwhẹ ayajẹ tọn de
[Yẹdide to weda 23]
Hùnwhẹ whemẹwhemẹ tọn lẹ, taidi Hùnwhẹ Gòhọtúntún tọn lẹ nọ yin nuwiwa pẹdido na Jehovah tọn