Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Deutelonomi Tọn Mẹ
MÍ TIN to owhe 1473 J.W.M., yèdọ owhe 40 to whenue Jehovah whlẹn Islaelivi lẹ sọn kanlinmọgbenu Egipti tọn godo. To owhe ehe lẹpo yiyizan to zungbo mẹ godo, Islaelivi lẹ gbẹ́ yin akọta he ma tindo aigba de. Ṣigba, todin, yé ko tin to Aigba Pagbe tọn lọ tó. Etẹwẹ to ote pọ́n yé to whenuena yé na yí aigba lọ? Nuhahun tẹlẹ wẹ yé na pehẹ podọ nawẹ yé na duto yé ji gbọn?
Whẹpo Islaelivi lẹ nado dasá Otọ̀ Jọdani bo biọ aigba Kenani tọn ji, Mose wleawuna akọta lọ gando azọngban titengbe he to ote pọ́n yé lọ go. Gbọnna? Dogbọn hodidọ gbangba tọn debọdo-dego lẹ nina nado na tuli yé, bo dotuhomẹna yé, bosọ na avase yé dali. E flinnu Islaelivi lẹ dọ Jehovah Jiwheyẹwhe jẹ na mẹdezejo mlẹnmlẹn podọ dọ yé ma dona yinuwa taidi akọta he lẹdo yé pé lẹ gba. Hodidọ gbangba tọn ehelẹ wẹ yin adà he suhugan to owe Deutelonomi tọn mẹ. Podọ ayinamẹ he yin nina to hodidọ ehelẹ mẹ sọgbe hẹ nuhudo mítọn to egbehe, na mílọsu tin to aihọn he mẹ mẹdezejo mlẹnmlẹn na Jehovah vẹawu te tlala.—Heblu lẹ 4:12.
Weta he gbọngodo to owe Deutelonomi tọn mẹ lọ kẹdẹ wẹ ma yin kinkàn gbọn Mose dali, podọ owe lọ pete dọhodo ojlẹ he hú osun awe vude ji.a (Deutelonomi 1:3; Jọṣua 4:19) Mì gbọ todin na mí ni pọ́n lehe ayinamẹ he e bẹhẹn lẹ sọgan gọalọna mí nado yiwanna Jehovah Jiwheyẹwhe po ayiha mítọn lẹpo po bosọ sẹ̀n ẹn po nugbonọ-yinyin po gbọn.
‘MA WỌ̀N ONÚ LẸ LỌ HE NUKUN TOWE LẸ MỌ BLO’
To hodidọ etọn tintan mẹ, Mose dọ numimọ zungbo mẹ tọn delẹ—titengbe dehe na gọalọna Islaelivi lẹ dile yé to awuwle nado yí Aigba Pagbe tọn lọ. Hodidọ lọ he do lehe whẹdatọ lẹ yin dide gbọn hia dona ko flin yé dọ Jehovah basi titona omẹ etọn lẹ nado mọdọ yé yin nukunpedego to owanyi-liho. Mose sọ flin yé dọ linlin agọ̀ he amẹ́ ao lọ lẹ na wẹ zọ́n bọ whẹndo he jẹnukọnna yé lọ do gboawupo nado biọ aigba pagbe tọn lọ ji. Lẹnnupọn do nuyiwadomẹji he apajlẹ avase tọn ehe dona ko tindo do todoaitọ Mose tọn lẹ ji dile yé to aigba lọ mọ hlan po nukun yetọn lẹ po.
Nùzinzindo awhàngbigba he Jehovah ko na Islaelivi lẹ whẹpo yé do dasá Jọdani ji dona ko hẹn yé tindo adọgbigbo dile yé ko wleawufó nado fùn awhàn to apá awetọ otọ̀ lọ tọn. Aigba he yé jlo na yí lọ ko gọ́ na boṣiọ-sinsẹ̀n. Lehe e sọgbe do sọ dọ Mose na yé avase sinsinyẹn gando boṣiọ-sinsẹ̀n go!
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
2:4-6, 9, 19, 24, 31-35; 3:1-6—Naegbọn Islaelivi lẹ và mẹhe nọ nọ̀ whèzẹtẹn-waji Jọdani tọn delẹ sudo ṣigba bo jo mẹdelẹ do? Jehovah degbena Islaeli ma nado hoavùn hẹ ovi Esau tọn lẹ. Etẹwutu? Na yé yin kúnkàn nọvisunnu Jakobu tọn wutu. Islaelivi lẹ ma dona sayana kavi fùnawhàn hẹ Moabinu lẹ po Amọninu lẹ po gba, na kúnkàn tavẹ-ylọvi Ablaham tọn, Lọti tọn wẹ yé yin. Ṣigba Ahọlu Amolinu tọn lẹ—yèdọ Sihọni po Ogi po ma yin hẹnnumẹ Islaeli tọn, gbọnmọ dali yé ma tindo jlọjẹ lọ nado dugu aigba he ji yé tin te tọn. Enẹwutu, na Sihọni gbẹ́ nado dike Islaelivi lẹ ni gbọn aigba etọn ji wayi bọ Ogi wá fùnawhàn hẹ Islaelivi lẹ wutu, Jehovah naṣẹ Islaelivi lẹ nado và tòdaho yetọn lẹ sudo mlẹnmlẹn, matin luntọ́ntọ depope.
4:15-20, 23, 24—Be osẹ́n lọ he gbẹ́ boṣiọ pipà zẹẹmẹdo dọ yẹdide yẹyi tọn lẹ bibasi yin nuhe jẹagọ wẹ? Lala. Nuhe gbẹ́ osẹ́n ehe te wẹ boṣiọ lẹ pipà na sinsẹ̀n-bibasi—kavi ‘taliliaina boṣiọ lẹ bo sẹ̀n yé.’ Owe-wiwe lẹ ma gbẹ́ atinpipa kavi yẹdide yẹyi tọn lẹ tintindo gba.—1 Ahọlu lẹ 7:18, 25.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
1:2, 19. Islaelivi lẹ dánpe to zungbo mẹ na owhe dopodopo 38, dile etlẹ yindọ “gbejizọnlin azán widopo tọn wẹ sọn Holẹbi mẹ [heyin lẹdo Osó Sinai tọn waji fie Gbedide Ao lẹ yin nina yé te] gbọn aliho osó Seili tọn lọ dali jẹ Kadeṣi-balnea.” Kọdetọn ylankan nankọ die na tolivivẹ na Jehovah Jiwheyẹwhe!—Osọha lẹ 14:26-34.
1:16, 17. Nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ na whẹdida ma ko diọ to egbehe gba. Mẹhe tindo azọngban lọ nado wadevizọn to wedegbẹ́ whẹdida tọn mẹ lẹ ma dona dike na mẹnukuntahihopọn kavi budisi gbẹtọ ni hẹn yé dawhẹ agọ̀ gba.
4:9. Tintẹnpọn ‘ma nado wọ̀n onú lẹ lọ he nukun yetọn lẹ ko mọ’ yin onú titengbe de na kọdetọn dagbe tintindo Islaeli tọn. Mọdopolọ, dile aihọn yọyọ dopagbe lọ to sisẹpọ, eyin onú titengbe de na mí nado nọ flin azọ́n dagbe Jehovah tọn lẹ to whepoponu gbọn Ohó etọn pinplọn egbesọegbesọ dali.
YIWANNA JEHOVAH, BO SETONUNA GBEDIDE ETỌN LẸ
To Hodidọ etọn awetọ mẹ, Mose zinnudo lehe Osẹ́n yin nina gbọn to Osó Sinai ji podọ e sọ vọ́ Gbedide Ao lẹ hia. Akọta ṣinawe he dona yin vivasudo mlẹnmlẹn lẹ yin nùdego. Ovi Islaeli tọn lẹ yin nuflin gando nuplọnmẹ titengbe he yé plọn to zungbo mẹ go dọmọ: “Gbẹtọ ma togbẹ̀ gbọn núdùdù kẹdẹ dali gba, ṣigba gbọn onú dopodopo he tọ́n sọn onù OKLUNỌ lọ tọn mẹ jẹgbonu dali wẹ gbẹtọ togbẹ̀ te.” Yé dona “nọ payi gbedide lọ lẹpo go” to ninọmẹ yọyọ yetọn mẹ.—Deutelonomi 8:3; 11:8.
To whenuena Islaelivi lẹ na ko wá Aigba Pagbe tọn lọ ji, e ma yin nuhudo osẹ́n sinsẹ̀n-bibasi tọn lẹ kẹdẹ wẹ yé na tindo gba, ṣigba yé nasọ tindo nuhudo osẹ́n he gando whẹdida, gandudu, awhànfunfun, nuyiwa egbesọegbesọ tọn po whẹho mẹdetiti tọn tọn po go. Mose vọ́ osẹ́n ehelẹ flin yé bo zinnudo nuhudo lọ nado yiwanna Jehovah bo setonuna gbedide etọn lẹ ji.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
8:3, 4—Aliho tẹ mẹ wẹ avọ̀ Islaelivi lẹ tọn ma dohó bọ afọ yetọn ma jí to gbejizọnlin zungbo mẹ tọn lọ whenu te? Azọ́njiawu de wẹ ehe yin kẹdẹdile manna yin nina yé to gbesisọmẹ do. Avọ̀ po afọpa dopolọ lẹ po he Islaelivi lẹ yí do bẹ gbejizọnlin lọ wẹ yé zan kakajẹ vivọnu, vlavo yé nọ to avọ̀ lọ lẹ diọ na mẹdevo lẹ dile ovi lẹ to whinwhẹ́n bọ mẹho lẹ to kúkú. Na nugbo tọn, avọ̀ ehelẹ po afọpa lọ lẹ po na ko pé yé nù na sọhayinanú he yin bibasi to bẹjẹeji podọ to vivọnu gbejizọnlin zungbo mẹ tọn lọ tọn lẹ dohia dọ sọha Islaelivi lẹ tọn ma jideji gba.—Osọha lẹ 2:32; 26:51.
14:21—Naegbọn Islaelivi lẹ sọgan na kanlin he kú ededenu he yelọsu ma sọgan dù lẹ jonọ lẹ kavi sà ẹ na gbéjinu lẹ? To Biblu mẹ, hogbe lọ “jonọ” sọgan dlẹnalọdo mẹhe ma yin Islaelivi ṣigba he lẹzun mẹdiọzun Juvi de kavi wáṣinu de he nọ yìn osẹ́n paa aigba lọ tọn lẹ ṣigba bo ma nọ sẹ̀n Jehovah. Gbéjinu po jonọ he ma yin mẹdiọzun Ju lẹ po ma tin to Osẹ́n lọ glọ gba. Enẹwutu, yé sọgan yí kanlin he kú ededenu zan to aliho voovo mẹ. Islaelivi lẹ yin gbeyina nado na kavi sà kanlin mọnkọtọn lẹ na yé. Ṣigba, mẹdiọzun Ju lẹ tin to dandannu osẹ́n alẹnu tọn glọ. Kẹdẹdile Levitiku 17:10 dohia do, mẹdiọzun Ju lẹ tin to osẹ́n glọ bo ma dona dù ohùn kanlin depope tọn.
24:6—Naegbọn yíyí “osé kavi sénukọnvi hlan ogò” kavi taidi afàsúnú do taidi yíyí “ogbẹ̀”? Osé po sénukọnvi po nọtena “ogbẹ̀” kavi alindọn omẹ de tọn, kavi nuhudo nuhe tọn e tindo nado nọgbẹ̀. Yíyí dopo to onú awe ehelẹ mẹ na zọ́n bọ whẹndo lọ blebu na bà núdùdù egbesọ tọn etọn pò.
25:9—Etẹwẹ yin zẹẹmẹ afọpa túntún sẹ̀ sọn afọ podọ tántúntún do nukunmẹ na sunnu lọ he gbẹ́ nado sọ́n asuṣiọsi nọvisunnu etọn tọn? Sọgbe hẹ “walọ lọ to ojlẹ nukọntọn mẹ to Islaeli lẹ mẹ na fiflí . . . omẹ de dè afọpa etọn, bo sọ ẹ na kọmẹnu etọn.” (Luti 4:7) Enẹwutu, afọpa dide sẹ̀ na sunnu lọ he gbẹ́ nado sọ́n asi nọvisunnu etọn tọn dohia dọ ewọ ko gbẹkọ otẹn etọn podọ jlọjẹ etọn go nado ji gudutọ de do otẹn nọvisunnu etọn he kú lọ tọn mẹ. Ehe yin winyannu titengbe de. (Deutelonomi 25:10) Tántúntún do nukunmẹ na ẹn yin nuyiwa winyandomẹ tọn.—Osọha lẹ 12:14.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
6:6-9. Kẹdẹdile Jehovah ko degbena Islaelivi lẹ nado yọ́n Osẹ́n lọ do, mílọsu dona yọ́n gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹ do ayiha mẹ, bo dona nọ flin yé whepoponu, bo nasọ nọ yí sọwhiwhe do plọn yé ovi mítọn lẹ. Mí dona ‘sìn yé do alọ mítọn lẹ go taidi ohia de.’ Ehe dohia dọ walọ mítọn lẹ—he nọtena alọ mítọn lẹ—dona hẹn ẹn họnwun dọ mí yin tonusetọ na Jehovah. Podọ taidi ‘ozínja de to nukun lẹ ṣẹnṣẹn,’ tonusise mítọn dona sọawuhia gbangba na mẹlẹpo.
6:16. Na míwlẹ ni ma whlé Jehovah pọ́n gbede taidile Islaelivi yise matindotọ lẹ basi do to Masa, fie yé hlún te na osin ma tin wutu blo.—Eksọdusi 17:1-7.
8:11-18. Ojlo agbasanu lẹ bibẹpli tọn sọgan hẹn mí nado wọ̀n Jehovah.
9:4-6. Mí dona họ́ míde sọta dodonọ jijlá.
13:6. Mí ma dona na dotẹnmẹ mẹdepope nado dọ̀n mí sọn sinsẹ̀n-bibasi hlan Jehovah kọ̀n.
14:1. Awugbigblena mẹdetiti kavi ohí yí do zẹ̀ mẹdetiti nọ do sisi matindo hia hlan agbasa gbẹtọ tọn, e sọgan ko tindo kanṣiṣa hẹ sinsẹ̀n lalo, podọ e dona yin didapana. (1 Ahọlu lẹ 18:25-28) Todido fọnsọnku tọn he mí tindo nọ hẹn awubla didohia to aliho mọnkọtọn mẹ yin nuhe ma jẹ.
20:5-7; 24:5. Mẹtọnhopọn dona nọ yin didohia mẹhe tin to ninọmẹ vonọtaun mẹ lẹ, etlẹ yin to whenuena azọngban he tin-to-aimẹ lọ yin azọ́n titengbe de.
22:23-27. To whenuena yọnnu de to na yin zinzanhẹ gánnugánnu, dopo to azọ́nwanu he yọ́n hugan he e tindo nado họngán wẹ awhádido.
‘HIẸ DONA DE OGBẸ̀’
To hodidọ etọn atọ̀ntọ mẹ, Mose dohia Islaelivi lẹ dọ, to whenuena yé na ko dasá Jọdani godo, yé dona wlan Osẹ́n lọ do zannu daho lẹ ji podọ e sọ lá dẹhodo he tolivivẹ na hẹnwa lẹ po dona he na wá sọn tonusise mẹ lẹ po. Hodidọ ẹnẹtọ lọ bẹjẹeji gbọn nufinflin yé gando alẹnu he tin to Jehovah po Islaeli po ṣẹnṣẹn go. Mose sọ vọ́ avase na yé gando tolivivẹ go bo dotuhomẹna yé nado “de ogbẹ̀.”—Deutelonomi 30:19.
Gbọnvona hodidọ ẹnẹ ehelẹ, Mose sọ dọhodo nukọntọ yetọn didiọ ji podọ e sọ plọn Islaelivi lẹ ohàn dagbe de he pagigona Jehovah bosọ na avase yé gando nugbajẹmẹji he nọ dekọtọn sọn nugbonọ-mayin mẹ lẹ. To whenuena e dona whẹndo Islaeli tọn lẹ godo, Mose he tindo owhe 120 kú bosọ yin didi. Azán aluẹmẹninọ tọn yin azán 30, yèdọ nudi odaa ojlẹ he ji Deutelonomi dọhodo tọn.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
32:13, 14—To whenuena Islaelivi lẹ ko yin sẹ́ndona ma nado dù ojó depope, etẹwẹ “ojó lẹngbọvu lẹ tọn” dùdù zẹẹmẹdo? Hogbe lọ yin yiyizan tofi to yẹhiadonu-liho bo to alọdlẹndo dagbe hugan lẹngbọpa lẹ tọn. E họnwun dọ hogbe nuyijlẹdonugo tọn wẹ yin yiyizan tofi na wefọ dopolọ sọ dọho do “ojó ahun likun tọn lẹ” po “ovẹn sọn ohùn vẹnsinsẹ́n lọ tọn” po ji ga.
33:1-29—To whenue Mose to didona ovi Islaeli tọn lẹ, naegbọn e ma ylọ yinkọ Simeọni tọn? Na Simeọni po Levi po ko yinuwa po “okà” po, podọ adì yetọn “dobu” wutu wẹ. (Gẹnẹsisi 34:13-31; 49:5-7) Ogú yetọn ma yin dopolọ pẹpẹ po whẹndo he pò lẹ tọn po gba. Levi mọ tòdaho 48 yí, podọ ogú Simeọni tọn tin to gblagbla aigba Juda tọn mẹ. (Jọṣua 19:9; 21:41, 42) Enẹwutu, Mose ma dona Simeọni tlọlọ gba, ṣigba dona Simeọni tọn ko tin to dona Islaeli blebu tọn mẹ.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
31:12. Jọja lẹ dona nọ sinai po mẹhomẹ lẹ po to opli lẹ ji bo na nọ dovivẹnu nado dotoai bo plọnnu.
32:4. Nuyiwa Jehovah tọn lẹpo wẹ yin pipé, na ewọ nọ yí jẹhẹnu etọn lẹ heyin whẹdida dodo, nuyọnẹn, owanyi po huhlọn po zan to jlẹkajininọ pipé mẹ.
E Yin Nuhọakuẹ de Na Mí
Owe Deutelonomi tọn do Jehovah hia taidi “OKLUNỌ [kavi, Jehovah] dopo.” (Deutelonomi 6:4) E yin owe de he dọhodo akọta he tindo haṣinṣan pẹkipẹki vonọtaun de po Jiwheyẹwhe po ji. Owe Deutelonomi tọn sọ na avase gando boṣiọ-sinsẹ̀n go bosọ zinnudo nuhudo lọ nado ze mẹdetiti jo mlẹnmlẹn na Jiwheyẹwhe nugbo lọ ji.
Na nugbo tọn, Deutelonomi yin nuhọakuẹ titengbe de na mí. Dile etlẹ yindọ míwlẹ ma to Osẹ́n lọ glọ sọ, mí sọgan plọn nususu sọn e mẹ. Ehe na gọalọna mí nado ‘yí ayiha mítọn lẹpo, po alindọn mítọn lẹpo po, po hlọnhlọn mítọn lẹpo po, do yiwanna Jehovah Jiwheyẹwhe mítọn.’—Deutelonomi 6:5
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Weta he gbọngodo lọ, he dọho do okú Mose tọn ji sọgan ko yin kinkàn gbọn Jọṣua kavi Yẹwhenọ Daho Eleazali dali.
[Yẹdide otò tọn to weda 24]
(Nado mọ yẹdide ganji, pọ́n zinjẹgbonu)
SEILI
Kadeṣi-balnea
Osó Sinai (Holẹbi)
Ohù Vẹẹ
[Asisa Yẹdide tọn]
Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel
[Yẹdide to weda 24]
Hodidọ Mose tọn lẹ wẹ yin adà tangan Owe Deutelonomi tọn
[Yẹdide to weda 26]
Nuplọnmẹ tẹwẹ mí mọyi sọn manna he Jehovah wleawuna mẹ?
[Yẹdide to weda 26]
Yíyí osé kavi sénukọnvi hlan ogò kavi taidi afàsúnú de tin taidi yíyí “ogbẹ̀”