Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Samuẹli Tintan Tọn Mẹ
MÍ TIN to owhe 1117 J.W.M. mẹ. Nudi owhe 300 ko juwayi sọn whenue gbọ́n Jọṣua gbawhàn mlẹnmlẹn bo yí Aigba Pagbe tọn lọ. Sunnu mẹho Islaeli tọn lẹ wá yẹwhegán Jehovah tọn dè nado basi obiọ vonọtaun de. Yẹwhegán lọ hodẹ̀ do whẹho lọ ji, bọ Jehovah yigbena obiọ yetọn. Ehe wẹ dohiagona vivọnu ojlẹ Whẹdatọ lẹ tọn po bẹjẹeji ojlẹ he mẹ gbẹtọ jẹ gandu ji to Islaeli po. Owe Samuẹli Tintan tọn pìntàn nujijọ ayidego tọn he wá aimẹ to ojlẹ diọdo tangan tọn enẹ whenu lẹ to whenuho akọta Islaeli tọn mẹ.
Owe Samuẹli Tintan tọn yin kinkàn gbọn Samuẹli, Natani, po Gadi po dali to gblagbla ojlẹ owhe 102 tọn mẹ—sọn 1180 jẹ 1078 J.W.M. (1 Otannugbo lẹ 29:29) Kandai lọ gando nukọntọ Islaeli tọn ẹnẹ go. Awe yin whẹdatọ, awe yin ahọlu; awe setonuna Jehovah, awe vẹtolina ẹn. Mí sọ mọ kandai yọnnu apajlẹ dagbenọ awe tọn po awhànfuntọ adọgbotọ he sọ yin jijọ dagbenọ de po tọn. Apajlẹ mọnkọtọn lẹ wleawu nuplọnmẹ họakuẹ lẹ tọn gando walọ kavi nuyiwa he dona yin hihodo lẹ po dehe dona yin didapana lẹ po go. Enẹwutu, nudọnamẹ he Samuẹli Tintan bẹhẹn lẹ sọgan yinuwado linlẹn po nuyiwa mítọn lẹ po ji tlala.—Heblu lẹ 4:12.
SAMUẸLI JẸ OTẸN ELI TỌN MẸ TAIDI WHẸDATỌ DE
Ojlẹ Hùnwhẹ Jibẹwawhé tọn whenu wẹ podọ Hanna, he nọ nọ̀ Lama to aglinjẹ sinsinyẹn.a Jehovah ko na gblọndo odẹ̀ etọn lẹ, bọ e ko ji visunnu dopo. Nado hẹn opà etọn di, Hanna ze visunnu etọn Samuẹli jo na sinsẹ̀nzọn to “owhé OKLUNỌ tọn gbè.” To finẹ visunnu lọ to “devizọnwa hlan OKLUNỌ to Eli yẹwhenọ nukọn.” (1 Samuẹli 1:24; 2:11) To whenuena Samuẹli tin to ovu, Jehovah dọho na ẹn, bo lá whẹdida sọta owhé Eli tọn. Dile Samuẹli to whinwhẹ́n, omẹ Islaeli tọn lẹpo wá mọ dọ yẹwhegán Jehovah tọn wẹ e yin nugbo.
To nukọn mẹ, Filistininu lẹ tọ́nawhàn Islaeli. Yé ṣinyọ́n alọ Aki lọ ji bo hù visunnu Eli tọn awe lẹ. To whenuena Eli yọnhonọ, he ko “dawhẹna Islaeli họ̀ owhe kande” sè linlin lọ, e lẹzun matintọ. (1 Samuẹli 4:18) Aki lọ hẹn nugbajẹmẹji wá na Filistininu lẹ, enẹwutu yé gọ̀ ẹ jo na Islaelivi lẹ. Todin, Samuẹli wẹ to whẹdana Islaeli, podọ jijọho tin to aigba lọ ji.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
2:10—Naegbọn Hanna hodẹ̀ dọ Jehovah ni “na huhlọn hlan ahọlu etọn” to whenuena gbẹtọvi de ma to gandu do Islaeli ji? E ko yin didọdai to Osẹ́n Mose tọn mẹ dọ gbẹtọvi na wá duahọlu do Islaelivi lẹ ji. (Deutelonomi 17:14-18) To whenuena Jakobu tin to kúdonu, e dọ dọdai dọmọ: “Ogànpò [he nọtena aṣẹpipa gandudu tọn] ma na tọ́nyi sọn Juda.” (Gẹnẹsisi 49:10) Humọ, Jehovah dọ gando Sala—onọ̀ daho Islaelivi lẹ tọn go dọmọ: “E dè wẹ ahọlu hẹnnu lẹ tọn lẹ na tọ́nsọn.” (Gẹnẹsisi 17:16) Enẹwutu, Hanna to dẹ̀ho gando ahọlu sọgodo tọn de go.
3:3—Be Samuẹli damlọn to Fiwiwe Gbaugbau lọ mẹ nugbonugbo wẹ ya? Lala. Samuẹli yin Levi Kohatinu he ma wá sọn whẹndo yẹwhenọ lẹ tọn mẹ de. (1 Otannugbo lẹ 6:33-38) Enẹwutu, ewọ ma yin dotẹnmẹna nado “biọ họmẹ yì nado mọ onú wiwe tlala lẹ lọ gba.” (Osọha lẹ 4:17-20) Lẹdo fiwiwe lọ tọn he Samuẹli tindo jlọjẹ nado biọ wẹ awánu gòhọtúntún lọ tọn. Finẹ wẹ e na ko mlọn. E taidi dọ Eli sọ damlọn do fide to awánu lọ mẹ. Kunnudenu dohia dọ hogbe lọ “fie aki Jiwheyẹwhe tọn tin te” dlẹnalọdo lẹdo gòhọtúntún lọ tọn.
7:7-9, 17—Naegbọn Samuẹli basi avọ́nunina mimẹ̀ to Mizpa bo ze agbà de dote to Lama, to whenuena e yindọ avọ́sinsan lẹ dona nọ yin bibasi to gbesisọmẹ to fie Jehovah ko de kẹdẹ? (Deutelonomi 12:4-7, 13, 14; Jọṣua 22:19) To whenuena Aki wiwe lọ ko yin didesẹ sọn gòhọtúntún lọ mẹ to Ṣilo godo, tintin to finẹ Jehovah tọn ma sọ nọ sọawuhia to finẹ ba. Enẹwutu taidi afọzedaitọ Jiwheyẹwhe tọn, Samuẹli basi avọ́nunina mimẹ̀ de to Mizpa bosọ ze agbà de dote to Lama. E họnwun dọ, Jehovah kẹalọyi nuyiwa ehelẹ.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
1:11, 12, 21-23; 2:19. Odẹ̀ Hanna tọn, whiwhẹ etọn, pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn etọn na homẹdagbe Jehovah tọn, podọ owanyi tẹgbẹ onọ̀ tọn etọn yin apajlẹ dagbe na yọnnu budisi Jiwheyẹwhe tọ́ lẹpo.
1:8. Apajlẹ dagbe nankọtọn die he Ẹlkana zedai to ohó yiyido na huhlọn mẹdevo lẹ mẹ! (Job 16:5) Jẹnukọn whẹ́, e kàn kanbiọ he ma bẹ whẹgbledomẹ depope hẹn sè Hanna he to awubla dọmọ: “Etẹwutu ayiha towe to adi sà?” Ehe na ẹn tuli nado dọ numọtolanmẹ etọn lẹ tọ́n. Enẹgodo Ẹlkana vọ́ jide na ẹn dọ emi yiwanna ẹn, bo dọmọ: “Yẹn ma ka pọnte hú visunnu ao hlan we?”
2:26; 3:5-8, 15, 19. Eyin mí tẹdo azọ́n he Jiwheyẹwhe dena mí go, bo mọ ale gigọ́ yí sọn azọ́nplọnmẹ gbigbọmẹ tọn mítọn mẹ, bosọ do walọ dagbe po sisi po hia, mí na mọ “nukundagbe” Jiwheyẹwhe po gbẹtọ lẹ po tọn yí.
4:3, 4, 10. Nuhe tlẹ yin wiwe taidi aki alẹnu tọn lọ ma tindo huhlọn hihọ́-basinamẹ tọn de gba. Mí dona “joagọ sọn boṣiọ lẹ kọ̀n.”—1 Johanu 5:21.
AHỌLU TINTAN ISLAELI TỌN—E TINDO KỌDETỌN DAGBE KAVI E GBOAWUPO?
Samuẹli yin nugbonọ na Jehovah to gbẹzan etọn lẹpo mẹ, ṣigba visunnu etọn lẹ ma zinzọnlin to omọ́ Jiwheyẹwhe tọn ji gba. To whenuena sunnu mẹho Islaeli tọn lẹ biọ ahọlu gbẹtọvi de, Jehovah yigbena obiọ yetọn. Samuẹli hodo anademẹ Jehovah tọn bo yiamisisadode Sauli, Bẹnjamininu whanpẹnọ de, taidi ahọlu. Sauli hẹn gánzinpo etọn lodo gbọn awhàngbigba do Ammọninu lẹ ji dali.
Visunnu awhànfuntọ Sauli tọn, Jonatani, gbawhàn awhànpa Filistininu lẹ tọn. Filistininu lẹ tọ́nawhàn Islaeli po awhànpa daho de po. Sauli dibu bo gbọn tolivivẹ dali basi avọ́nunina mimẹ̀ na ede. Jonatani adọgbotọ plan mẹhe hẹn awhàn-gbaja etọn kẹdẹ bo tọ́nawhàn tòwhan kavi awhànpa Filistininu lẹ tọn devo. Ṣigba, na Sauli ko gbọn sọmawhe dali whlé wutu, huhlọn awhàngbigba lọ tọn depò. Sauli hoavùn hẹ kẹntọ etọn lẹ “to awà lẹpo ji.” (1 Samuẹli 14:47) Ṣigba, to awhàngbigba do Amalẹkinu lẹ ji godo, e vẹtolina Jehovah gbọn whiwhla nuhe ko yin ‘kinklandovo hlan vasudo’ lẹ dali. (Levitiku 27:28, 29) Enẹwutu, Jehovah gbẹ́ Sauli dai taidi ahọlu.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
9:9—Etẹwẹ jẹna ayidego gando hogbe lọ go dọ “yẹwhegán de dinvie wẹ yè nọ ylọ dọ numọtọ de daidai”? Hogbe ehelẹ sọgan dohia dọ dile yẹwhegán lẹ lẹzun yinyọnẹn dogọ to azán Samuẹli tọn gbè podọ to ojlẹ ahọlu Islaeli tọn lẹ tọn mẹ, hogbe lọ “yẹwhegán” wá diọtẹnna “numọtọ.” Samuẹli yin pinpọnhlan taidi omẹ tintan to hukan yẹwhegán ehelẹ tọn mẹ.—Owalọ lẹ 3:24.
14:24-32, 44, 45—Be Jonatani hẹn nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn bu to whenuena e dù owín jẹagọdo whiwhle Sauli tọn wẹ ya? E taidi dọ Jonatani ma hẹn nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn bu na nuyiwa ehe wutu gba. Tintan whẹ́, Jonatani ma yọnẹn dọ otọ́ etọn whlé gba. Humọ, whiwhle lọ, he yin whinwhàn gbọn zohunhun agọ̀ kavi pọndohlan agọ̀ tintindo gando aṣẹpipa etọn go dali, hẹn nuhahun susu wá na gbẹtọ lẹ. Nawẹ Jiwheyẹwhe sọgan kẹalọyi whiwhle mọnkọtọn gbọn? Dile etlẹ yindọ Jonatani wleawufo nado jiya yasanamẹ he whiwhle lọ gbigbà bẹhẹn lẹ tọn, ogbẹ̀ etọn yin whinwhlẹngán.
15:6—Naegbọn Sauli do homẹdagbe vonọtaun hia Keninu lẹ? Keninu lẹ yin visunnu asi-tọ́ Mose tọn tọn lẹ. Yé gọalọna Islaelivi lẹ to whenuena yé tọ́nsọn Osó Sinai kọ̀n. (Osọha lẹ 10:29-32) Keninu lẹ sọ nọ̀ ovi Juda tọn lẹ ṣẹnṣẹn na ojlẹ de to aigba Kenani tọn ji. (Whẹdatọ 1:16) Dile etlẹ yindọ yé wá nọ̀ Amalẹkinu lẹ po omẹ susu devo lẹ po ṣẹnṣẹn to nukọn mẹ, Keninu lẹ hẹn haṣinṣan dagbe go hẹ Islaelivi lẹ. Abajọ bọ Sauli ma và Keninu lẹ sudo.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
9:21; 10:22, 27. Jlẹkajininọ po whiwhẹ he Sauli tindo po to whenuena e lẹzun ahọlu tlolo gọalọna ẹn ma nado yinuwa po fifiẹ po to whenuena “visunnu Beliali tọn” kavi sunnu nuvọ́nọ delẹ ma kẹalọyi i taidi ahọlu. Lehe walọ mọnkọtọn gọalọ nado glọnalina nuyiwa nululu tọn lẹ do sọ!
12:20, 21. Ma dike “onú ovọ́ lẹ,” taidi jidide do gbẹtọ go, jidide do huhlọn awhànfunfun akọta lẹ tọn go, kavi boṣiọ-sinsẹ̀n, ni lẹkọna we sọn Jehovah sinsẹ̀n mẹ blo.
12:24. Onú titengbe he na gọalọna mí nado tindo osi he siso na Jehovah bo sẹ̀n ẹn po ahun mítọn lẹpo po wẹ nado nọ “lẹn le onú he e ko wà” na omẹ etọn lẹ to hohowhenu podọ to egbehe klo sọ.
13:10-14; 15:22-25, 30. Họ́ dewe sọta sakla—he nọ sọawuhia gbọn nuyiwa tolivivẹ tọn lẹ kavi goyiyi tọn gblamẹ.—Howhinwhẹn lẹ 11:2.
VISUNNU LẸNGBỌHỌTỌ DE YIN DIDE TAIDI AHỌLU
Samuẹli yiamisisadode Davidi he wá sọn whẹndo Juda tọn mẹ nado yin ahọlu sọgodo tọn de. Ojlẹ vude to enẹgodo, Davidi yí zannu dopo poun do hù Goliati gángánsu Filistininu lọ. Davidi po Jonatani po lẹzun họntọn alọmayiemẹ. Sauli de Davidi do awhànpa etọn lẹ ji. Awhàngbigba susugege Davidi tọn whàn yọnnu Islaeli tọn lẹ nado jihàn dọmọ: “Sauli ko hù fọtọ́n etọn lẹ, Davidi fọtọ́n ao etọn lẹ.” (1 Samuẹli 18:7) Nuvẹun yitẹn to ahun Sauli tọn mẹ bọ e kàn ayiha nado hù Davidi. To vivẹnudido debọdo-dego atọ̀n nado hù i godo, Davidi họ̀njẹgbé.
To owhe he e yí do họ̀njẹgbé lẹ gblamẹ, whlaawe wẹ Davidi jo Sauli do bo ma hù i. E sọ dukosọ hẹ Abigaili whanpẹnọ bo wlealọ hẹ ẹ to godo mẹ. Sauli kanhose Jehovah to whenuena Filistininu lẹ yangbé Islaeli tọn. Ṣigba Jehovah ko gbẹ́ ẹ dai. Samuẹli ko kú. Sauli jẹflumẹ, bo yì kanhose gbigbọ dọṣẹnọ de, kiki nado sè dọ ewọ na yin hùhù to awhàn lọ mẹ sọta Filistininu lẹ. To awhàn lọ whenu, Sauli hòalán sinsinyẹn, bọ visunnu etọn lẹ yin hùhù. Kandai lọ wá vivọnu bo dohia dọ awugbopo Sauli tọn lẹ dekọtọn do okú mẹ na ẹn. Davidi gbẹ́ tin to fihe e họ̀nwhla do.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
16:14—Gbigbọ ylankan tẹwẹ dotukla Sauli? Gbigbọ ylankan he glọnalina Sauli nado mọ jijọho ayiha mẹ tọn wẹ ayilinlẹn ylankan ayiha po ahun etọn tọn po—yèdọ ojlo homẹ tọn lọ nado wà oylan. Whenuena Jehovah gọ̀ gbigbọ wiwe etọn yí, Sauli hẹn hihọ́-basinamẹ etọn bu bọ gbigbọ ylankan edetiti tọn jẹ anadena ẹn ji. Na Jiwheyẹwhe na dotẹnmẹ gbigbọ enẹ nado diọtẹnna gbigbọ wiwe Etọn wutu, ehe wá yin yiylọdọ “gbigbọ ylankan sọn OKLUNỌ dè.”
17:55-58—Sọgbe hẹ 1 Samuẹli 16:17-23, naegbọn Sauli kanse dọ visunnu mẹnu tọn wẹ Davidi yin? Sauli ma to yinkọ otọ́ Davidi tọn kanse poun gba. Vlavo, e jlo na yọ́n sunnu he nkọtọn jì visunnu he ṣẹṣẹ wà nuhe jiawu enẹ bo hù asuka de.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
16:6, 7. Kakati nado nọ dike awusọhia gbonu tọn mẹdevo lẹ tọn ni nọ dobuna mí kavi hẹn mí nado nọ yawu wleawuna pọndohlan de gando yé go, mí dona tẹnpọn nado nọ mọ yé dile Jehovah nọ wà do.
17:47-50. Mí sọgan yí adọgbigbo do pehẹ nukundiọsọmẹ kavi homẹkẹn sọn kẹntọ taidi Goliati nkọ lẹ dè na “OKLUNỌ tọn wẹ awhàn lọ” wutu.
18:1, 3; 20:41, 42. Họntọn nugbo lẹ sọgan yin mimọ to mẹhe yiwanna Jehovah lẹ ṣẹnṣẹn.
21:12, 13. Jehovah nọ donukun dọ mí ni yí nugopipe apọ̀nmẹ po nulẹnpọn tọn mítọn lẹ po zan nado pehẹ ninọmẹ sinsinyẹn gbẹ̀mẹ tọn lẹ. E ko na mí Ohó gbọdo etọn, he nọ gọalọna mí nado tindo zinzin, oyọnẹn, po hóyọnẹn kavi nugopipe nulẹnpọn tọn po. (Howhinwhẹn lẹ 1:4) Mí sọ tindo alọgọ mẹho agun tọn lẹ tọn ga.
24:6; 26:11. Apajlẹ dagbe nankọtọn die Davidi zedai na sisi nujọnu tọn tintindo na mẹyiamisisadode Jehovah tọn!
25:23-33. Nuyọnẹn Abigaili tọn yin apajlẹ dagbe de.
28:8-19. To vivẹnudido yetọn mẹ nado klọ gbẹtọ lẹ kavi gbleawuna yé, gbigbọ ylankan lẹ sọgan doyẹklọmẹ nado yin omẹ tangan he ko kú delẹ. Mí dona dapana wunmẹ afinyọnnuwiwa tọn lẹpo.—Deutelonomi 18:10-12.
30:23, 24. Nudide ehe, sinai do Osọha lẹ 31:27 ji, dohia dọ Jehovah nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n mẹhe nọ wadevizọn to otẹn alọgọnamẹ tọn mẹ lẹ to agun mẹ. Enẹwutu, nudepope he mí to wiwà, mì gbọ mí ni nọ “yí ayiha dódó do wà ẹ, kẹdẹdi hlan [Jehovah], e ma yin hlan gbẹtọ gba.”—Kọlọsinu lẹ 3:23.
Etẹwẹ “Pọnte Hú Avọ́”?
Nugbo dodonu tọn tẹwẹ yin nùzindeji to numimọ Eli, Samuẹli, Sauli, po Davidi po tọn lẹ mẹ? Nugbo lọ wẹ yindọ: “Nado setonu yin pọnte hú avọ́, podọ nado tuntoai hú ojó agbò lẹ tọn. Na tolivivẹ tin di ylando afinyọn tọn, podọ [nuyiwa po sakla po] tin di boṣiọ-sinsẹ̀n po hẹnnu-vodun po.”—1 Samuẹli 15:22, 23.
Lẹblanulọkẹyi nankọ die mí tindo nado doalọ to azọ́n yẹwhehodidọ Ahọluduta tọn po gbẹtọ lẹ hinhẹnzun devi tọn po mẹ lẹdo aihọn pé! Dile mí to “avọ́ nunina nùflo mítọn lẹ tọn” na hlan Jehovah, mí dona wà nuhe go mí pé lẹpo nado nọ setonuna anademẹ he e na mí gbọn Ohó etọn po adà yinukundomọ titobasinanu etọn aigba ji tọn po gblamẹ.—Hosea 14:2; Heblu lẹ 13:15.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Nado yọ́n nọtẹn voovo he yin nùdego to owe Samuẹli Tintan tọn mẹ, pọ́n weda 8-19 alọnuwe lọ ‘Voyez le bon pays’ tọn, he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ zinjẹgbonu.
[Yẹdide to weda 23]
Ahọlu tintan Islaeli tọn he yin whiwhẹnọ podọ jlẹkajinọ to bẹjẹeji lẹzun ahọlu goyitọ, saklanọ de
[Yẹdide to weda 24]
Jide tẹwẹ mí sọgan tindo eyin mí pehẹ nukundiọsọmẹ sọn kẹntọ taidi Goliati nkọ lẹ dè?