Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Ẹsteli Tọn Mẹ
TITO lọ ma sọgan yin alọhẹndotena. Ju lẹ na yin kúnsúdona mlẹnmlẹn. To azán he yin dide jẹnukọn de ji, Ju he tin to ahọluigba lọ mẹ lẹpo, sọn India jẹ Etiopia, na yin vivasudo. Nuhe séblatọ lọ lẹn niyẹn. Ṣigba, e wọnji onú dopo go. Jiwheyẹwhe olọn tọn sọgan whlẹn omẹ dide etọn lẹ sọn ninọmẹ awugblenamẹ tọn depope mẹ. Mẹwhlẹngán ehe yin kinkàndai to owe Ẹsteli tọn mẹ.
Owe Ẹsteli tọn yin kinkàn gbọn Mọldekai, mẹho sunnu Ju de dali, bo bẹ ojlẹ he yì owhe 18 hẹn to gandudu Ahọlu Pẹlsia tọn Ahasuelusi, kavi Xerxès I tọn whenu. Otàn ayidego tọn ehe do lehe Jehovah nọ whlẹn omẹ etọn lẹ sọn núbibla ylankan kẹntọ yetọn lẹ tọn mẹ do hia, dile etlẹ yindọ devizọnwatọ etọn lẹ vúnvún pé to ahọluigba daho de mẹ. To egbehe, ayihaawe ma tin dọ nujijọ enẹ yinyọnẹn na hẹn yise omẹ Jehovah tọn lẹ tọn, he to sinsẹ̀nzọn wiwe ṣeke basi hlan ẹn to aigba 235 ji lodo. Humọ, mẹhe yin alọdlẹndo to owe Ẹsteli tọn mẹ lẹ ze apajlẹ lẹ dai na mí—yèdọ dehe mí dona hodo po dehe mí dona dapana lẹ po. Na nugbo tọn, “ohó Jiwheyẹwhe tọn tin to ogbẹ̀, e dohuhlọn.”—Heblu lẹ 4:12.
AHỌSI LỌ DONA DADEMẸ
Ahọlu Ahasuelusi basi hùnwhẹ daho de to owhe atọ̀ntọ gandudu etọn tọn mẹ (493 J.W.M.). Ahọsi Vaṣti, he diyin na whanpẹ etọn wutu, hẹn homẹgble ahọlu tọn wá ede ji bo hẹn otẹn ahọsi-yinyin etọn tọn bu. Hadasa he yin viyọnnu Juvi de yin dide to awhlivu whanpẹnọ he tin to aigba lọ ji lẹpo mẹ nado jẹ otẹn etọn mẹ. To anademẹ Mọldekai he yin tavẹ etọn tọn glọ, e whla Ju yinyin etọn bo zan yinkọ Pẹlsianu tọn etọn, Ẹsteli.
To madẹnmẹ, dawe saklanọ de he nọ yin Hamani mọ ogántẹn daho de yí taidi mẹhe bọdo ahọlu go. Hamani yin adìnọ na Mọldekai gbẹ́ nado ‘dẹ́ hlan odò kavi dlẹn ede to nukọn etọn’ wutu, podọ enẹwutu e blanú nado và Juvi he tin to Ahọluigba Pẹlsia tọn mẹ lẹpo sudo. (Ẹsteli 3:2) Hamani diọlinlẹn na Ahasuelusi nado kọngbedopọ hẹ ẹ bosọ tindo kọdetọn dagbe to hinhẹn ahọlu lọ nado de gbedide de tọ́n nado jẹ yanwle mẹvasudo tọn ehe kọ̀n mẹ. Mọldekai “yí odẹ́vọ̀ dogo po afín po.” (Ẹsteli 4:1) Todin, Ẹsteli dona dado whẹho lọ mẹ. E basi oylọna ahọlu lọ po Hamani po wá jonọyiyi nuglọ tọn de tẹnmẹ. To whenue yé yí ayajẹ do wá, Ẹsteli biọ to yé si nado wá na jonọyiyi devo to azán awetọ gbè. Hamani to ayajẹ. Etomọṣo, adi to dido e na Mọldekai gbẹ́ nado gbògbéna ẹn wutu. Hamani basi núbibla de nado yí ogbẹ̀ Mọldekai tọn jẹnukọnna jonọyiyi aihọngbè tọn lọ.
Gblọndo Na kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
1:3-5—Be hùnwhẹ lọ dẹn họ̀ azán 180 wẹ ya? Wefọ lọ ma dọ dọ hùnwhẹ lọ dẹn sọmọ gba ṣigba dọ ahọlu lọ do adọkun po whanpẹ ahọludu gigonọ etọn po tọn hia mẹgboogbo họ̀nmẹ tọn lẹ na azán 180 lẹ. Vlavo ahọlu lọ ko yí nujijọ he dẹn-to-aimẹ ehe zan nado jla glòlò gigo ahọludu etọn tọn nado sọgan yinuwado mẹgboogbo lọ lẹ ji bo hẹn yé tindo nujikudo dọ emi tindo huhlọn lọ nado jẹ yanwle emitọn lẹ kọ̀n. Eyin mọ wẹ, wefọ 3 po 5 po na ko to alọdlẹndo hùnwhẹ azán 7 tọn he yin bibasi to vivọnu azán 180 lọ tọn.
1:8—To aliho tẹ mẹ wẹ ‘mẹde ma sọgan hẹnmẹ po huhlọn po na nuhe dù ojlẹ he mẹ yè na nùahàn sọgbe hẹ osẹ́n lọ’ te? To nujijọ ehe tẹnmẹ, Ahọlu Ahasuelusi gbẹ́ nuhe taidi aṣa Pẹlsianu lẹ tọn dai heyin nado nọ na tuli ode awetọ nado nùahàn ojlẹ sọha de tọn to pipli mọnkọtọn lẹ tẹnmẹ. “Yé sọgan nùahàn susu kavi vude dile yé jlo do,” wẹ owe alọdlẹndonu tọn de dọ.
1:10-12—Etẹwutu wẹ Ahọsi Vaṣti gbẹ́ nado wá ahọlu dè? Weyọnẹntọ delẹ dọ dọ ahọsi lọ gbẹ́ nado setonu na e ma jlo na de ede pò to jonọ ahọlu tọn he ko nùahànmú lẹ nukọn wutu. Kavi e sọgan yindọ ahọsi he awusọhia gbonu tọn etọn yọnwhanpẹ ehe ma yin taliaitọ nugbo. Dile Biblu ma tlẹ dọ mẹwhinwhàn etọn, omẹ nuyọnẹntọ azán lọ gbè tọn lẹ lẹndọ oylọ asu etọn tọn gbigbẹdai ehe ma yin whẹho vlẹkẹsẹ de gba podọ apajlẹ ylankan Vaṣti tọn na yinuwado whési lẹpo ji to ayimatẹn Pẹlsia tọn lẹ mẹ.
2:14-17—Be Ẹsteli tindo kọndopọ zanhẹmẹ tọn po ahọlu lọ po wẹ ya? Lala wẹ yin gblọndo lọ. Kandai lọ dọ dọ to afọnnu yọnnu devo he yin hinhẹnwa ahọlu nukọn lẹ nọ yin kọlẹna yì ohọ̀ awetọ lọ mẹ to gbedide họ̀nkọnsi ahọlu lọ tọn, he “to yọnnu yíyí lẹ go pọ́n” tọn glọ. Gbọnmọ dali, yọnnu he nọhẹ ahọlu lọ to zánmẹ lẹ nọ lẹzun yọnnu yíyí kavi asi mọwhlá ahọlu tọn lẹ. Ṣigba, Ẹsteli ma yin hinhẹn yì ohọ̀ yọnnu yíyí ahọlu tọn mẹ to ahọlu mimọ godo gba. To whenue yè plan Ẹsteli wá Ahasuelusi nukọn, “ahọlu sọ yiwanna Ẹsteli hugan yọnnu lẹpo, e sọ mọ ojọmiọn po nukundagbe po to nukun etọn mẹ hú awhlivu lẹpo.” (Ẹsteli 2:17) Nawẹ e mọ “ojọmiọn po nukundagbe” Ahasuelusi tọn po yí gbọn? Dile e mọ mẹdevo lẹ tọn yí do wẹ. “Yọnnuvu lọ sọ hùnhomẹ na [Hegai], ewọ sọ mọ nukundagbe sọn e dè.” (Ẹsteli 2:8, 9) Hegai do nukundagbe hia ẹ kiki na nuhe go e doayi wutu—yèdọ awusọhia po jẹhẹnu dagbe etọn lẹ po. Na nugbo tọn, “Ẹsteli [zindonukọn nado] mọ nukundagbe to nukun yé he to pinpọn ẹn lẹpo tọn mẹ.” (Ẹsteli 2:15) Mọdopolọ, ahọlu lọ yin whinwhàn na nuhe e mọ to Ẹsteli mẹ bo gbọnmọ dali do yiwanna ẹn.
3:2; 5:9—Naegbọn Mọldekai gbẹ́ ma nado dẹ́ do odò na Hamani? E ma jẹagọ na Islaelivi lẹ nado do ogántẹn mẹhe to otẹn yiaga de tọn hia gbọn didẹ́ yede do odò hlan ẹn dali gba. Etomọṣo, to whẹho Hamani tọn mẹ, nususu gandego. Hamani yin Agaginu de, vlavo Amalẹkinu, podọ Jehovah ko magbe nado gbidi oflin Amalẹki tọn sẹ. (Deutelonomi 25:19) Na Mọldekai, didẹ́ do odò na Hamani yin whẹho tenọgligo-hinhẹn hlan Jehovah tọn. E gbẹ́ gbidigbidi, bo dọ dọ Ju de wẹ emi yin.—Ẹsteli 3:3, 4.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
2:10, 20; 4:12-16. Ẹsteli kẹalọyi anademẹ po ayinamẹ po sọn sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn he whèwhín de si. Nuyọnẹnnu wẹ e na yin na mí nado “nọ setonuna mẹhe to nukọntọ yin to [mí] ṣẹnṣẹn lẹ bo nọ litai.”—Heblu lẹ 13:17, NW.
2:11; 4:5. Mí ma dona nọ ‘pọ́n onú he yin mítọn kẹdẹ go, ṣigba onú he yin mẹdevo lẹ tọn go ga.’—Filippinu lẹ 2:4.
2:15. Ẹsteli do jlẹkajininọ po mawazẹjlẹgo po hia bo ma biọ aṣọ́donu kavi avọ̀ whanpẹnọ devo hú nuhe Hegai ko wleawuna. Na e yin “gbẹtọ he whlá to ayiha mẹ . . . , ehe mẹ gbigble ma tin te, yèdọ aṣọ́ gbigbọ homẹmimiọn po dẹẹdẹ tọn po” wẹ zọ́n bọ Ẹsteli mọ nukundagbe ahọlu tọn yí.—1 Pita 3:4.
2:21-23. Ẹsteli po Mọldekai po yin apajlẹ dagbe ‘mẹglọnọ-yinyin hlan huhlọn daho lẹ’ tọn.—Lomunu lẹ 13:1.
3:4. To ninọmẹ delẹ mẹ, e sọgan yin nuyọnẹnnu nado whla mẹhe mí yin, dile Ẹsteli wà do. Ṣigba, to whenuena e biọ dọ mí ni do teninọ mítọn hia to whẹho titengbe lẹ mẹ, taidi nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn po tenọgligo hinhẹn mítọn po, mí ma dona dibu nado hẹn ẹn zun yinyọnẹn dọ mí yin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ.
4:3. Whenue mí pannukọn whlepọn lẹ, mí dona hodẹ̀ hlan Jehovah bo biọ huhlọn po nuyọnẹn po.
4:6-8. Mọldekai dín pọngbọ he sọgbe hẹ osẹ́n na nuhahun he sébibla Hamani tọn fọndote.—Filippinu lẹ 1:7.
4:14. Jidide Mọldekai tọn to Jehovah mẹ yin apajlẹ de nado hodo.
4:16. Na Ẹsteli ganjẹ Jehovah go mlẹnmlẹn wutu, e yí nugbonọ-yinyin po adọgbigbo po do pehẹ ninọmẹ he sọgan ko zẹẹmẹdo okú na ẹn. E yin dandannu dọ mí ni plọn nado nọ ganjẹ Jehovah go, e ma yin do mídetiti go gba.
5:6-8. Nado mọ nukundagbe Ahasuelusi tọn yí, Ẹsteli basi oylọna ẹn wá jonọyiyi devo tẹnmẹ. E yinuwa po zinzin po, dile mí dona nọ basi do.—Howhinwhẹn lẹ 14:15.
DIỌDO DEBỌDO-DEGO LẸ
Dile nujijọ lọ lẹ to aimẹ wá, ninọmẹ onú lẹ tọn diọada pete. Hamani yin zizepla do potin he e ko zedote na Mọldekai lọ go, bọ mẹhe go yè lẹn okú do jẹnukọn lọ wá lẹzun ogán he bọdo ahọlu go! Etẹwẹ dogbọn núbibla lọ nado sukún Ju lẹ tọn dó dali? Tito enẹ lọsu na jugbọn diọdo ayidego tọn de mẹ.
Ẹsteli nugbonọ lọ dọho jẹgbonu whladopo dogọ. To ogbẹ̀ ede tọn zizedo owù mẹ, e sọawuhia to ahọlu lọ nukọn po ovẹ̀ po nado sọgan dín aliho delẹ nado glọnalina sébibla mẹhusudo Hamani tọn. Ahasuelusi yọ́n nuhe dona yin wiwà. Enẹwutu to whenue azán núbibla lọ hinhẹnṣẹ tọn pé, e ma yin Ju lẹ wẹ yin hùhù gba, ṣigba yé he to awugble yetọn dín lẹ. Mọldekai lá gbedide lọ dọ Hùnwhẹ Pulimi tọn ni nọ yin wiwà to owhe dopodopo mẹ nado nọ flin whlẹngán daho ehe. Di mẹbọdo Ahọlu Ahasuelusi go, Mọldekai ‘dín dagbe omẹ etọn lẹ tọn bosọ nọ dọho jijọho hlan okún yetọn lẹpo.’—Ẹsteli 10:3.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
7:4—Nawẹ vasudo mlẹnmlẹn Ju lẹ tọn na yin “onúgú ahọlu lọ tọn” gbọn? Gbọn zinzin yiyido do yọnbasi lọ hia dọ Juvi lẹ sọgan ko yin sisà taidi mẹglọnọ lẹ dali, Ẹsteli zinnudo lehe vasudo yetọn na yin onúgú ahọlu lọ tọn do ji. Fataka-kuẹ 10 000 he Hamani dopagbe nado na do adọkun potin ahọlu tọn mẹ whè taun yijlẹdo adọkun he na ko yin mimọ eyin Hamani ko blasé nado sà Ju lẹ do mẹglọnọ mẹ. Núbibla lọ hinhẹnṣẹ na ko sọ zẹẹmẹdo ahọsi lọ hinhẹnbu ga.
7:8—Etẹwutu wẹ họ̀nkọnsi lẹ ṣinyọn nukunmẹ Hamani tọn? Vlavo nado do linlẹn winyandomẹ kavi nugbajẹmẹji he to unklẹn de tọn hia. Sọgbe hẹ owe alọdlẹndonu tọn de, “omẹ hohowhenu tọn lẹ nọ ṣinyọnnu do ota mẹhe yé ko jlo na hù lẹ tọn to whedelẹnu.”
8:17—Aliho tẹ mẹ wẹ ‘mẹsusu sọn akọta aigba lọ tọn lẹ mẹ lẹzun Ju te’? Kunnudenu dohia dọ Pẹlsianu susu diọzun Ju, po linlẹn lọ po dọ gbedide he yin adadiọna lọ yin dohia nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn do Ju lẹ ji. Nunọwhinnusẹ́n dopolọ wẹ gando hẹndi dọdai he yin mimọ to owe Zekalia tọn mẹ go. E dọmọ: “Omẹ ao na tẹdo e go, sọn akọgbè akọta lẹ tọn lẹpo mẹ, yèdọ na tẹdo avọ̀tonu ewọ he yin Ju de tọn go, dọmọ, Míwlẹ na yì hẹ mì, na mí ko sè dọ Jiwheyẹwhe tin to mì de.”—Zekalia 8:23.
9:10, 15, 16—Dile etlẹ yindọ osẹ́n lọ nagbè nado bẹ gblannu lẹ, naegbọn Juvi lẹ ma do wà mọ? Gbigbẹ́ nado wà mọ dohia hezeheze dọ lẹndai yetọn ma yin nado bẹ adọkun pli gba, ṣigba nado whlẹn yedelẹ.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
6:6-10. “Sakla wẹ nọ jẹnukọnna husudo, ayiha adingbannọ [kavi saklanọ] nọ jẹnukọnna aijijẹ.”—Howhinwhẹn lẹ 16:18.
7:3, 4. Be mí nọ yí adọgbigbo do dó míde hia di Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, dile etlẹ yindọ mọwiwà sọgan dekọtọn do homẹkẹn mẹ ya?
8:3-6. Mí sọgan bo dona biọ to aṣẹpipa gandudu tọn po whẹdatẹn lẹ po si nado basi hihọ́na mí sọn kẹntọ lẹ si.
8:5. Ẹsteli yí zinzin zan bo ma donù adà he ahọlu lọ yiwà to awuwiwlena gbedide lọ nado và omẹ etọn lẹ sudo go gba. Mọdopolọ, mí dona yí zinzin zan eyin mí to yẹwhehodọ na aṣẹpatọ daho lẹ.
9:22. Mí ma dona wọnji wamọnọ he to mí ṣẹnṣẹn lẹ go.—Galatianu lẹ 2:10.
Jehovah Na Wleawuna “Dedote po Whlẹngán Po”
Mọldekai dohia to aliho he mayin tlọlọ mẹ dọ lẹndai Jiwheyẹwhe tọn wẹ yindọ Ẹsteli ni jẹ otẹn gigonọ ahọludu tọn mẹ. To whenuena ogbẹ̀ Ju lẹ tọn tin to owù mẹ, yé blanù bo hodẹ na alọgọ. Ahọsi lọ nọ sọawuhia to ahọlu nukọn matin oylọ basinamẹ bosọ nọ yin alọkẹyi po nukundagbe po to ojlẹ dopodopo mẹ. Ahọlu lọ ma sọgan damlọn to ozán owù tọn lọ pẹpẹ mẹ. Na nugbo tọn, owe Ẹsteli tọn bẹ lehe Jehovah nọ deanana nujijọ lẹ na dagbe omẹ etọn lẹ tọn do hẹn.
Kandai mẹwhinwhàn tọn Ẹsteli tọn yin tulinamẹnu na mí mẹhe to gbẹnọ to “ojlẹ opodo lọ tọn” mẹ lẹ. (Daniẹli 12:4) “To azán godo tọn lẹ mẹ,” kavi to adà godo tọn ojlẹ opodo lọ tọn mẹ, Gọgi Magọgi tọn—Satani Lẹgba—na yí hlọnhlọn godo tọn etọn lẹpo do yangbé omẹ Jehovah tọn lẹ tọn. Yanwle etọn ma na yin nudevo hugan nado sukúndona sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn lẹpo. Ṣigba dile e yin do to azán Ẹsteli tọn gbè, Jehovah na wleawuna “dedote po whlẹngán po” na sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ.—Ezekiẹli 38:16-23; Ẹsteli 4:14.
[Yẹdide to weda 10]
Ẹsteli po Mọldekai po to Ahasuelusi nukọn